1
00:00:00,000 --> 00:00:02,870
Химийн оюутнуудын зарим түвшинд дэх

2
00:00:02,870 --> 00:00:06,340
хамгийн их будилдаг ойлголтын талаар ярилцацгаая.

3
00:00:06,340 --> 00:00:07,530
Гэхдээ зарим түвшинд энэ нь

4
00:00:07,530 --> 00:00:09,210
хамгийн энгийн ойлголтуудын нэг байдаг.

5
00:00:09,210 --> 00:00:12,680
Үндсэн молийн санаа нь

6
00:00:12,680 --> 00:00:15,930
химийн хувьд бодохоор хашаагаа ухаж байгаа, эсвэл

7
00:00:15,930 --> 00:00:19,060
нүднээсээ холдуулахыг хүссэн зүйлээс шал өөр

8
00:00:19,060 --> 00:00:22,740
Химид моль нь зөвхөн тоо бөгөөд

9
00:00:22,740 --> 00:00:26,410
Энэхүү тоо 6.02-ыг

10
00:00:26,410 --> 00:00:27,980
10-ын 23 зэргээр үржүүлэхэд

11
00:00:27,980 --> 00:00:29,540
Энэ үнэхээр асар том тоо болно.

12
00:00:29,540 --> 00:00:32,490
Үүнийг Авогадрогийн тоо гэж нэрлэдэг.

13
00:00:32,490 --> 00:00:34,616
Авогадрогийн тухай видео хийх байх.

14
00:00:34,616 --> 00:00:40,106
Авогадрогийн тоо

15
00:00:40,106 --> 00:00:41,600
Та бүхний мэдэхийг хүсч байгаа зүйл.

16
00:00:41,600 --> 00:00:43,160
Моль нь зөвхөн тоо

17
00:00:43,160 --> 00:00:45,830
Бизантин олон төрлийн

18
00:00:45,830 --> 00:00:47,090
молийн тодорхойлолт байдаг.

19
00:00:47,090 --> 00:00:49,570
Энэ үнэндээ биш-Үнэндээ би Википедиагаас хуулаад

20
00:00:49,570 --> 00:00:53,160
зөөвөрлөж тавьлаа.

21
00:00:53,160 --> 00:00:56,190
Энэ Википедиагийн молийн тодорхойлолт.

22
00:00:56,190 --> 00:00:58,760
Мөн таныг энэ видеоны төгсгөлд эквивалентийн

23
00:00:58,760 --> 00:00:59,650
тухай ойлгоно гэж найдаж байна.

24
00:00:59,650 --> 00:01:01,870
Хэрвээ та үүнийг ажиглаад ойлгох юм бол

25
00:01:01,870 --> 00:01:07,490
миний хувьд энэ тиймч амархан ойлголт биш.

26
00:01:07,490 --> 00:01:09,550
Үндсэндээ “моль” 12C-ийн 12 гр тутамд

27
00:01:09,550 --> 00:01:15,420
агуулагдах атом массын тоо юм.

28
00:01:15,420 --> 00:01:20,860
Нэг моль нь 6.02-ыг 10-ын 23

29
00:01:20,860 --> 00:01:24,650
зэргээр үржүүлсэн тоо гэж хэлсэн.

30
00:01:24,650 --> 00:01:28,640
Хэрвээ 12C 12 гр дахь атомын

31
00:01:28,640 --> 00:01:30,920
сүүлийн хэсгийг авч үзвэл энэ нь

32
00:01:30,920 --> 00:01:40,310
нэг мольд 12C 12 гр байдаг гэсэн үг.

33
00:01:40,310 --> 00:01:43,100
Нүүрстөрөгч 12-г 12 C гээд бичье.

34
00:01:43,100 --> 00:01:57,550
12 нүүрстөрөгчийн 1 мольд 12 гр агуулагддаг.

35
00:01:57,550 --> 00:01:59,670
Моль нь яагаад хэрэгтэй байдгийн шалтгаан нь энэ юм.

36
00:01:59,670 --> 00:02:02,890
Тэгэхээр би зүгээр л 1 моль гэж бичихийн оронд

37
00:02:02,890 --> 00:02:08,880
6,02-ыг 10-ын 23 зэргээр үржүүлж бичсэн ба

38
00:02:08,880 --> 00:02:12,050
нүүрстөрөгч-12 гр-д нүүрстөрөгчийн 12 атом байдаг хэмээн бичсэн.

39
00:02:12,050 --> 00:02:13,180
Чи үүнийг юу гэж ойлгож байна?

40
00:02:13,180 --> 00:02:15,640
Эсвэл энэ ямар утгатай вэ?

41
00:02:15,640 --> 00:02:17,690
Нүүрстөрөгчийг атомын массын нэгж

42
00:02:17,690 --> 00:02:21,070
болон гр-ыг хооронд нь хувиргасан

43
00:02:21,070 --> 00:02:23,210
ямар нэгэн молекулын бодисын хэмжээ гэж хэлсэн.

44
00:02:23,210 --> 00:02:25,050
Энэ их намайг эргэлзүүлээд байгаа.

45
00:02:25,050 --> 00:02:26,610
Бид үүнийг бусад газарт яаж хэрэглэх вэ?

46
00:02:26,610 --> 00:02:29,020
Бидний ойлгох хамгийн эхний зүйл бол моль нь атом массын нэгж,

47
00:02:29,020 --> 00:02:33,080
гр хоёрын хоорондын хөрвүүлэх арга зам юм.

48
00:02:33,080 --> 00:02:36,800
Нэг нүүрстөрөгч 12 атом гэж яг юуг хэлээд байна вэ?

49
00:02:36,800 --> 00:02:37,700
Үүний массын тоо нь юу вэ?

50
00:02:37,700 --> 00:02:39,050
Энэ нь 12 юм.

51
00:02:39,050 --> 00:02:41,860
Нүүрстөрөгч 14 гэж хэлэхийн оронд нүүрстөрөгч 12 гэж дуудаж буй шалтгаан энэ юм.

52
00:02:41,860 --> 00:02:47,130
Тиймээс үүний атом массын нэгж нь 12 юм.

53
00:02:47,130 --> 00:02:50,060
Хэрвээ атом массын нэгж нь 12,

54
00:02:50,060 --> 00:02:53,990
тэдгээрийн моль болон 6,02-ыг

55
00:02:53,990 --> 00:02:57,850
10ын 23 зэргийн үржвэр хамтдаа байвал

56
00:02:57,850 --> 00:03:01,840
үүнийг 12 гр гэж ойлгож болно.

57
00:03:01,840 --> 00:03:06,320
Өөрөөр бодож үзвэл атом массын

58
00:03:06,320 --> 00:03:15,000
нэгжийг 1 моль нь 1 гр-тай тэнцүү.

59
00:03:15,000 --> 00:03:16,550
Би атом масс нэгжийг амн хэмээн бичье.

60
00:03:16,550 --> 00:03:23,690
Эсвэл 1 гр-ыг 6,02-ыг 10-ын 23 зэрэг атом массын

61
00:03:23,690 --> 00:03:26,220
нэгжээр үржүүлсэнтэй тэнцүү гэж бичиж болно.

62
00:03:26,220 --> 00:03:28,390
Энэ нь бидэнд хэрэгтэй учир шалтгаан бол

63
00:03:28,390 --> 00:03:31,540
Википедиaгийн тодорхойлолтоор атом ертөнцийн

64
00:03:31,540 --> 00:03:34,140
хоорондыг хөрвүүлэхэд тусална. Атомын ертөнцтэй (атом массын нэгж)

65
00:03:34,140 --> 00:03:37,050
харилцан үйлчилдэг ертөнцийг бидэнд хөрвүүлэхэд тусладаг.

66
00:03:37,050 --> 00:03:40,960
Мөн бидэнд нэмэлт нейтрон байгаа.

67
00:03:40,960 --> 00:03:43,540
Атом массын тоонд үүнийг нэмээд гр-ын атомын ертөнцтэй болон

68
00:03:43,540 --> 00:03:45,540
гр-ыг өдөр тутамдаа харилцан үйлчилдэг ертөнцөд хөрвүүлэхэд тусална.

69
00:03:45,540 --> 00:03:47,490
Үүнийг мэдэж байгаачлан гр нь

70
00:03:47,490 --> 00:03:50,400
массын хэмжээнээс жижигхэн.

71
00:03:50,400 --> 00:03:52,340
Энэ нь 1/1000 кг.

72
00:03:52,340 --> 00:03:54,210
Килограмм нь 2 фунттэй тэнцүү.

73
00:03:54,210 --> 00:03:56,590
Тэгэхээр энэ нь фунтийн 1/5000 гэсэн үг.

74
00:03:56,590 --> 00:03:58,470
Энэ нь тиймч их биш.

75
00:03:58,470 --> 00:04:03,570
Маш жижиг хэмжээний нүүрстөрөгчийн 1 гр-д

76
00:04:03,570 --> 00:04:07,100
тонн атом байдаг ба хамгийн багадаа нүүрстөрөгчийн 12 гр-д

77
00:04:07,100 --> 00:04:11,070
тонн атомууд байдаг 6,02-ыг 10-н 23

78
00:04:11,070 --> 00:04:12,670
зэргээр үржүүлсэн үржвэр байна.

79
00:04:12,670 --> 00:04:14,730
Атомын тухай ярих хэрэгтэй байх.

80
00:04:14,730 --> 00:04:16,610
Энэ бол асар их тоо.

81
00:04:16,610 --> 00:04:22,770
Үүнийг дүрслэн төсөөлбөл, хэрвээ таны бодож байгаачлан

82
00:04:22,770 --> 00:04:25,600
би үсний диаметртай зүйрлэн хэлсэн ба хэрвээ

83
00:04:25,600 --> 00:04:31,750
энэ диаметр үс юм бол үсний хэсгээр 1 сая нүүрстөрөгчийн атом байдаг.

84
00:04:31,750 --> 00:04:35,130
Нүүрстөрөгчид нэг сая атом байдаг.

85
00:04:35,130 --> 00:04:42,790
Хэрвээ алим аван хэмжин үзвэл

86
00:04:42,790 --> 00:04:48,170
та хэдэн хувийг нь олох вэ?

87
00:04:48,170 --> 00:04:51,020
Алимны атомыг бүрдүүлэх байсан бол

88
00:04:51,020 --> 00:04:52,795
мэдээж өөр зүйлийн бүлэг атомыг,

89
00:04:52,795 --> 00:04:55,980
атомын нэг хэсгийг авч алим дахь хэмжээг гаргана.

90
00:04:55,980 --> 00:04:58,690
Үүний дараа алим дахь хэмжээ болно.

91
00:04:58,690 --> 00:05:01,190
Тэгэхээр алимд буй атом алим шиг юм бол

92
00:05:01,190 --> 00:05:03,310
алим нь дэлхий юм.

93
00:05:03,310 --> 00:05:07,810
Энэ хэмжээгээр боловсруулахад

94
00:05:07,810 --> 00:05:09,070
хэцүү байдаг.

95
00:05:09,070 --> 00:05:13,170
Чамд нэг гр байвал

96
00:05:13,170 --> 00:05:15,480
1 гр устөрөгч байна гэж үзье.

97
00:05:15,480 --> 00:05:22,470
1 гр устөрөгч.

98
00:05:22,480 --> 00:05:25,540
Чамд нэг гр устөрөгч байвал чамд хэдэн моль устөрөгч байх вэ?

99
00:05:25,540 --> 00:05:29,400
1 моль устөрөгч байна.

100
00:05:29,400 --> 00:05:31,760
Би үүнийг яаж мэдэж байна вэ?

101
00:05:31,760 --> 00:05:35,070
Учир нь устөрөгчийн атом массын тоо бол 1.

102
00:05:35,070 --> 00:05:40,690
Тэгэхээр ерөнхийдөө би ямар нэгэн элемент авахдаа

103
00:05:40,690 --> 00:05:48,565
атом массын тухай, би 1 моль хөнгөнцагааныг үзэхүү?

104
00:05:48,570 --> 00:05:53,270
6,02-ийг 10-ын 23-аар үржүүлсэн

105
00:05:53,270 --> 00:05:56,240
атомуудын нийт масс хэд вэ?

106
00:05:56,240 --> 00:06:00,780
Хөнгөнцагааны массын тоо 27.

107
00:06:00,780 --> 00:06:08,280
Тэдгээрийн атом масс ын нэгж 27. Тэгэхээр би

108
00:06:08,280 --> 00:06:13,340
цэг 6 гэж тавих шаардлагагүй тэгэхээр үүнийг

109
00:06:13,340 --> 00:06:14,200
ийм замаар бичихгүй.

110
00:06:14,200 --> 00:06:15,620
Энэ таныг төөрөгдүүлж магадгүй.

111
00:06:15,620 --> 00:06:18,810
Хэрвээ та атом молийг хялбар ойлгох арга зам нь

112
00:06:18,810 --> 00:06:21,360
та массыг авдаг бол би атомын тоогоор авдаг.

113
00:06:21,360 --> 00:06:24,280
Энэ тиймч сайн биш тул массын тоогоор авах хэрэгтэй.

114
00:06:24,280 --> 00:06:27,310
Энэхүү тохиолдолд 27 гэж хэлнэ.

115
00:06:27,310 --> 00:06:30,490
Тэгэхээр бид хөнгөнцагааны массын тоо 27 гэж

116
00:06:30,490 --> 00:06:36,760
авах 1 моль байгаа гэж үзнэ.

117
00:06:36,760 --> 00:06:41,810
Иймд масс нь 27 гр байна.

118
00:06:41,810 --> 00:06:44,340
Тэгэхээр шууд утгаараа бол 1 моль атомтай байх үед

119
00:06:44,340 --> 00:06:49,090
хөрвүүлэхэд массын дугаар нь гр болно.

120
00:06:49,090 --> 00:06:54,520
1 моль төмөрт 56 төмрийн изотопуудад

121
00:06:54,520 --> 00:06:58,450
атом массыг дурьдахад 56.

122
00:06:58,450 --> 00:07:00,380
Таньд энгийн сонсогдохгүй байгаа ч бид харьцааг

123
00:07:00,380 --> 00:07:02,790
изотоп 56 гэж хэлнэ.

124
00:07:02,790 --> 00:07:04,610
1 мольд атом массын

125
00:07:04,610 --> 00:07:12,070
56 гр байна.

126
00:07:12,070 --> 00:07:16,170
Чиний бодлоор хэр

127
00:07:16,170 --> 00:07:23,180
олон атом массын

128
00:07:23,180 --> 00:07:25,170
нэгжтэй вэ? Энэ атомд

129
00:07:25,170 --> 00:07:30,850
56 атом массын нэгжтэй.

130
00:07:30,850 --> 00:07:33,815
Нэг мольд байх массын нэгж нь 6,02-ыг 10-ын

131
00:07:33,815 --> 00:07:37,830
23 зэрэгт үржүүлсэнтэй адил 56 атом массын нэгжтэй байна.

132
00:07:37,830 --> 00:07:39,700
Нэг гр дахь атом массын

133
00:07:39,700 --> 00:07:41,950
нэгжийг тоонд хуваах учир

134
00:07:41,950 --> 00:07:43,390
56 гр байна.

135
00:07:43,390 --> 00:07:45,330
Хялбараар бодвол аль ч

136
00:07:45,330 --> 00:07:47,280
массын дугаарыг авахад

137
00:07:47,280 --> 00:07:50,100
Жишээ нь: Цахиур байвал, цахиурын 1 моль

138
00:07:50,100 --> 00:07:53,150
цахиурын масс гэсэн үг. Би жингийн талаар яримааргүй

139
00:07:53,150 --> 00:07:56,750
байна. Учир нь дэлхий ертөнц дээр 28 гр-аар хэрэглэдэг.

140
00:07:56,750 --> 00:07:58,325
Цахиурын 2 молийн тухай авч үзье?

141
00:08:04,170 --> 00:08:05,230
Би массын тоог нь бичье.

142
00:08:05,230 --> 00:08:09,950
Цахиурын массын тоо 28.

143
00:08:09,950 --> 00:08:12,720
2 моль цахиур.

144
00:08:12,720 --> 00:08:17,010
Тэгэхээр 1 моль нь 28 гр гэж үзвэл 2 моль

145
00:08:17,010 --> 00:08:23,570
нь 56 гр байна.

146
00:08:23,570 --> 00:08:30,100
Надад 16н хүчилтөрөгчийн

147
00:08:30,100 --> 00:08:33,059
4 моль байна гэж хэлье.

148
00:08:33,059 --> 00:08:35,140
Тэгвэл масс хэд вэ?

149
00:08:35,140 --> 00:08:37,659
Энэ бол хүчилтөрөгчийн атомын асар том тоо.

150
00:08:37,659 --> 00:08:39,000
Үүний масс нь хэд байх вэ?

151
00:08:39,000 --> 00:08:44,750
Хүчилтөрөгчийн 1 моль 16 амн бөгөөд

152
00:08:44,750 --> 00:08:52,960
4 моль нь 64 гр болно.

153
00:08:52,960 --> 00:08:55,660
Бид массын тоо гэж хэрэглэдэггүй.

154
00:08:55,660 --> 00:08:58,490
Энэ нь бүхэлдээ тоо хэмжээ юм.

155
00:08:58,490 --> 00:09:00,480
Хялбараар бодвол атом

156
00:09:00,480 --> 00:09:06,640
массын нэгжийн тоо болон гр-ыг хөрвүүлцгээе.

157
00:09:06,640 --> 00:09:08,530
Би энэ олон гр-ыг хаанаас олох вэ?

158
00:09:08,530 --> 00:09:11,610
Нүүрстөрөгчийн масс нь 12 гр. Тэгэхээр 6,02-ыг

159
00:09:11,610 --> 00:09:15,760
10-ын 23н зэргээр үржүүлсэн үржвэр байна.

160
00:09:15,760 --> 00:09:18,360
Энэ нь бүх моль юм.

161
00:09:18,360 --> 00:09:19,445
Энэ бол тоо.

162
00:09:19,445 --> 00:09:21,740
Бидний саяны ярилцсан зүйлээ

163
00:09:21,740 --> 00:09:22,800
хөгжилтэй маягаар хүргэлээ.

164
00:09:22,800 --> 00:09:25,140
Учир нь молийн цаад мэдлэгэтэй байх нь маш чухал.

165
00:09:25,140 --> 00:09:27,780
1 моль киложоуль,

166
00:09:27,780 --> 00:09:31,470
урвалын эрчим хүч юу вэ?

167
00:09:31,470 --> 00:09:34,330
энэ бүгд бүх төрлийнх.

168
00:09:34,330 --> 00:09:35,310
Тэгэхээр аль болох маш сайн

169
00:09:35,310 --> 00:09:37,970
ойлгохыг хичээгээрэй.

170
00:09:37,970 --> 00:09:38,530
Хэрвээ ямар нэгэн зүйл болохгүй

171
00:09:38,530 --> 00:09:40,290
бол надад мэдэгдээрэй.

172
00:09:40,290 --> 00:09:42,590
Энэ маш чухал учраас би магадгүй дахин өөр нэгэн бичлэг хийх болно.