Химийн оюутнуудын зарим түвшинд дэх
хамгийн их будилдаг ойлголтын талаар ярилцацгаая.
Гэхдээ зарим түвшинд энэ нь
хамгийн энгийн ойлголтуудын нэг байдаг.
Үндсэн молийн санаа нь
химийн хувьд бодохоор хашаагаа ухаж байгаа, эсвэл
нүднээсээ холдуулахыг хүссэн зүйлээс шал өөр
Химид моль нь зөвхөн тоо бөгөөд
Энэхүү тоо 6.02-ыг
10-ын 23 зэргээр үржүүлэхэд
Энэ үнэхээр асар том тоо болно.
Үүнийг Авогадрогийн тоо гэж нэрлэдэг.
Авогадрогийн тухай видео хийх байх.
Авогадрогийн тоо
Та бүхний мэдэхийг хүсч байгаа зүйл.
Моль нь зөвхөн тоо
Бизантин олон төрлийн
молийн тодорхойлолт байдаг.
Энэ үнэндээ биш-Үнэндээ би Википедиагаас хуулаад
зөөвөрлөж тавьлаа.
Энэ Википедиагийн молийн тодорхойлолт.
Мөн таныг энэ видеоны төгсгөлд эквивалентийн
тухай ойлгоно гэж найдаж байна.
Хэрвээ та үүнийг ажиглаад ойлгох юм бол
миний хувьд энэ тиймч амархан ойлголт биш.
Үндсэндээ “моль” 12C-ийн 12 гр тутамд
агуулагдах атом массын тоо юм.
Нэг моль нь 6.02-ыг 10-ын 23
зэргээр үржүүлсэн тоо гэж хэлсэн.
Хэрвээ 12C 12 гр дахь атомын
сүүлийн хэсгийг авч үзвэл энэ нь
нэг мольд 12C 12 гр байдаг гэсэн үг.
Нүүрстөрөгч 12-г 12 C гээд бичье.
12 нүүрстөрөгчийн 1 мольд 12 гр агуулагддаг.
Моль нь яагаад хэрэгтэй байдгийн шалтгаан нь энэ юм.
Тэгэхээр би зүгээр л 1 моль гэж бичихийн оронд
6,02-ыг 10-ын 23 зэргээр үржүүлж бичсэн ба
нүүрстөрөгч-12 гр-д нүүрстөрөгчийн 12 атом байдаг хэмээн бичсэн.
Чи үүнийг юу гэж ойлгож байна?
Эсвэл энэ ямар утгатай вэ?
Нүүрстөрөгчийг атомын массын нэгж
болон гр-ыг хооронд нь хувиргасан
ямар нэгэн молекулын бодисын хэмжээ гэж хэлсэн.
Энэ их намайг эргэлзүүлээд байгаа.
Бид үүнийг бусад газарт яаж хэрэглэх вэ?
Бидний ойлгох хамгийн эхний зүйл бол моль нь атом массын нэгж,
гр хоёрын хоорондын хөрвүүлэх арга зам юм.
Нэг нүүрстөрөгч 12 атом гэж яг юуг хэлээд байна вэ?
Үүний массын тоо нь юу вэ?
Энэ нь 12 юм.
Нүүрстөрөгч 14 гэж хэлэхийн оронд нүүрстөрөгч 12 гэж дуудаж буй шалтгаан энэ юм.
Тиймээс үүний атом массын нэгж нь 12 юм.
Хэрвээ атом массын нэгж нь 12,
тэдгээрийн моль болон 6,02-ыг
10ын 23 зэргийн үржвэр хамтдаа байвал
үүнийг 12 гр гэж ойлгож болно.
Өөрөөр бодож үзвэл атом массын
нэгжийг 1 моль нь 1 гр-тай тэнцүү.
Би атом масс нэгжийг амн хэмээн бичье.
Эсвэл 1 гр-ыг 6,02-ыг 10-ын 23 зэрэг атом массын
нэгжээр үржүүлсэнтэй тэнцүү гэж бичиж болно.
Энэ нь бидэнд хэрэгтэй учир шалтгаан бол
Википедиaгийн тодорхойлолтоор атом ертөнцийн
хоорондыг хөрвүүлэхэд тусална. Атомын ертөнцтэй (атом массын нэгж)
харилцан үйлчилдэг ертөнцийг бидэнд хөрвүүлэхэд тусладаг.
Мөн бидэнд нэмэлт нейтрон байгаа.
Атом массын тоонд үүнийг нэмээд гр-ын атомын ертөнцтэй болон
гр-ыг өдөр тутамдаа харилцан үйлчилдэг ертөнцөд хөрвүүлэхэд тусална.
Үүнийг мэдэж байгаачлан гр нь
массын хэмжээнээс жижигхэн.
Энэ нь 1/1000 кг.
Килограмм нь 2 фунттэй тэнцүү.
Тэгэхээр энэ нь фунтийн 1/5000 гэсэн үг.
Энэ нь тиймч их биш.
Маш жижиг хэмжээний нүүрстөрөгчийн 1 гр-д
тонн атом байдаг ба хамгийн багадаа нүүрстөрөгчийн 12 гр-д
тонн атомууд байдаг 6,02-ыг 10-н 23
зэргээр үржүүлсэн үржвэр байна.
Атомын тухай ярих хэрэгтэй байх.
Энэ бол асар их тоо.
Үүнийг дүрслэн төсөөлбөл, хэрвээ таны бодож байгаачлан
би үсний диаметртай зүйрлэн хэлсэн ба хэрвээ
энэ диаметр үс юм бол үсний хэсгээр 1 сая нүүрстөрөгчийн атом байдаг.
Нүүрстөрөгчид нэг сая атом байдаг.
Хэрвээ алим аван хэмжин үзвэл
та хэдэн хувийг нь олох вэ?
Алимны атомыг бүрдүүлэх байсан бол
мэдээж өөр зүйлийн бүлэг атомыг,
атомын нэг хэсгийг авч алим дахь хэмжээг гаргана.
Үүний дараа алим дахь хэмжээ болно.
Тэгэхээр алимд буй атом алим шиг юм бол
алим нь дэлхий юм.
Энэ хэмжээгээр боловсруулахад
хэцүү байдаг.
Чамд нэг гр байвал
1 гр устөрөгч байна гэж үзье.
1 гр устөрөгч.
Чамд нэг гр устөрөгч байвал чамд хэдэн моль устөрөгч байх вэ?
1 моль устөрөгч байна.
Би үүнийг яаж мэдэж байна вэ?
Учир нь устөрөгчийн атом массын тоо бол 1.
Тэгэхээр ерөнхийдөө би ямар нэгэн элемент авахдаа
атом массын тухай, би 1 моль хөнгөнцагааныг үзэхүү?
6,02-ийг 10-ын 23-аар үржүүлсэн
атомуудын нийт масс хэд вэ?
Хөнгөнцагааны массын тоо 27.
Тэдгээрийн атом масс ын нэгж 27. Тэгэхээр би
цэг 6 гэж тавих шаардлагагүй тэгэхээр үүнийг
ийм замаар бичихгүй.
Энэ таныг төөрөгдүүлж магадгүй.
Хэрвээ та атом молийг хялбар ойлгох арга зам нь
та массыг авдаг бол би атомын тоогоор авдаг.
Энэ тиймч сайн биш тул массын тоогоор авах хэрэгтэй.
Энэхүү тохиолдолд 27 гэж хэлнэ.
Тэгэхээр бид хөнгөнцагааны массын тоо 27 гэж
авах 1 моль байгаа гэж үзнэ.
Иймд масс нь 27 гр байна.
Тэгэхээр шууд утгаараа бол 1 моль атомтай байх үед
хөрвүүлэхэд массын дугаар нь гр болно.
1 моль төмөрт 56 төмрийн изотопуудад
атом массыг дурьдахад 56.
Таньд энгийн сонсогдохгүй байгаа ч бид харьцааг
изотоп 56 гэж хэлнэ.
1 мольд атом массын
56 гр байна.
Чиний бодлоор хэр
олон атом массын
нэгжтэй вэ? Энэ атомд
56 атом массын нэгжтэй.
Нэг мольд байх массын нэгж нь 6,02-ыг 10-ын
23 зэрэгт үржүүлсэнтэй адил 56 атом массын нэгжтэй байна.
Нэг гр дахь атом массын
нэгжийг тоонд хуваах учир
56 гр байна.
Хялбараар бодвол аль ч
массын дугаарыг авахад
Жишээ нь: Цахиур байвал, цахиурын 1 моль
цахиурын масс гэсэн үг. Би жингийн талаар яримааргүй
байна. Учир нь дэлхий ертөнц дээр 28 гр-аар хэрэглэдэг.
Цахиурын 2 молийн тухай авч үзье?
Би массын тоог нь бичье.
Цахиурын массын тоо 28.
2 моль цахиур.
Тэгэхээр 1 моль нь 28 гр гэж үзвэл 2 моль
нь 56 гр байна.
Надад 16н хүчилтөрөгчийн
4 моль байна гэж хэлье.
Тэгвэл масс хэд вэ?
Энэ бол хүчилтөрөгчийн атомын асар том тоо.
Үүний масс нь хэд байх вэ?
Хүчилтөрөгчийн 1 моль 16 амн бөгөөд
4 моль нь 64 гр болно.
Бид массын тоо гэж хэрэглэдэггүй.
Энэ нь бүхэлдээ тоо хэмжээ юм.
Хялбараар бодвол атом
массын нэгжийн тоо болон гр-ыг хөрвүүлцгээе.
Би энэ олон гр-ыг хаанаас олох вэ?
Нүүрстөрөгчийн масс нь 12 гр. Тэгэхээр 6,02-ыг
10-ын 23н зэргээр үржүүлсэн үржвэр байна.
Энэ нь бүх моль юм.
Энэ бол тоо.
Бидний саяны ярилцсан зүйлээ
хөгжилтэй маягаар хүргэлээ.
Учир нь молийн цаад мэдлэгэтэй байх нь маш чухал.
1 моль киложоуль,
урвалын эрчим хүч юу вэ?
энэ бүгд бүх төрлийнх.
Тэгэхээр аль болох маш сайн
ойлгохыг хичээгээрэй.
Хэрвээ ямар нэгэн зүйл болохгүй
бол надад мэдэгдээрэй.
Энэ маш чухал учраас би магадгүй дахин өөр нэгэн бичлэг хийх болно.