1
00:00:00,500 --> 00:00:05,000
[Âm nhạc]

2
00:00:15,000 --> 00:00:20,220
Tôi rất thích máy tính,
và tôi muốn tìm hiểu thêm về nó

3
00:00:20,220 --> 00:00:26,150
bởi vì tôi muốn học
ngành khoa học máy tính

4
00:00:26,150 --> 00:00:32,530
đó là nghề mà tôi muốn làm
trong tương lai

5
00:00:32,530 --> 00:00:36,200
(Buddy) Điều duy nhất tôi cần được giúp

6
00:00:36,200 --> 00:00:39,500
là bật máy tính lên 
và đặt tai nghe lên đầu

7
00:00:39,500 --> 00:00:43,560
Ngoài ra, tự tôi có thể làm
mọi việc khác

8
00:00:43,567 --> 00:00:45,400
(Susanna) Đó là một sự
thành công

9
00:00:45,400 --> 00:00:48,140
và bạn cảm thấy rất tự hào
khi bạn thực sự

10
00:00:48,140 --> 00:00:52,050
tiến bộ, và làm được gì đó
mà không phải nhờ

11
00:00:52,050 --> 00:00:53,850
người khác, bạn biết đấy

12
00:00:53,850 --> 00:00:56,110
Cảm giác giống như là
chính bạn làm được, yeah!

13
00:00:56,970 --> 00:00:59,090
(Người dẫn) Ngoài sở thích
về công nghệ

14
00:00:59,090 --> 00:01:02,420
điểm chung của những người này
là khuyết tật về vận động

15
00:01:02,420 --> 00:01:04,180
Nhưng mỗi trường hợp
đều khác nhau

16
00:01:04,180 --> 00:01:06,080
nên cách họ sử dụng máy tính
cũng khác nhau

17
00:01:06,080 --> 00:01:10,050
(Doug Hayman) Rất hiếm khi có
một giải pháp phù hợp

18
00:01:10,050 --> 00:01:11,880
cho tất cả mọi người

19
00:01:11,880 --> 00:01:15,350
Mỗi người khuyết tật,
với dị tật riêng của họ

20
00:01:15,350 --> 00:01:20,070
sẽ phải có một thiết kế riêng biệt
phù hợp với nhu cầu của họ

21
00:01:20,070 --> 00:01:24,730
Và họ mới chính là
những người quyết định,

22
00:01:24,730 --> 00:01:28,120
Công nghệ này phù hợp với tôi
hay cần có thêm thứ gì khác

23
00:01:28,120 --> 00:01:30,960
phù hợp với tôi hơn?

24
00:01:30,960 --> 00:01:33,270
(Người dẫn) Dị tật của một cá nhân

25
00:01:33,270 --> 00:01:36,220
có thể không dễ thấy với người khác,
ngay cả những người


26
00:01:36,220 --> 00:01:40,540
có cùng loại khuyết tật
có thể cần những loại công nghệ khác nhau

27
00:01:40,540 --> 00:01:42,260
Cần phải gần gũi với

28
00:01:42,270 --> 00:01:46,200
người sử dụng máy tính
để xác định công nghệ phù hợp nhất

29
00:01:46,200 --> 00:01:52,950
(Andrew Riggle) Chú ý đến mỗi cá nhân
và những thứ người đó cần

30
00:01:52,950 --> 00:01:57,870
qua cả việc quan sát
trong môi trường thực tế

31
00:01:57,870 --> 00:02:00,160
trong đó công nghệ sẽ được sử dụng

32
00:02:00,160 --> 00:02:06,560
và cũng qua việc trao đổi với cá nhân đó

33
00:02:07,264 --> 00:02:09,389
(Người dẫn) Chúng tôi sẽ cho bạn xem
một vài ví dụ về công nghệ thích ứng

34
00:02:09,389 --> 00:02:13,620
mà đã được dùng hiệu quả
bởi những người khuyết tật về vận động

35
00:02:13,620 --> 00:02:16,470
Chúng ta sẽ bắt đầu với việc
ngồi lên bàn máy tính

36
00:02:19,800 --> 00:02:24,160
Bạn không thể dùng máy tính
nếu bạn không chạm được nó

37
00:02:24,160 --> 00:02:26,550
Bạn phải có thể vào nhà

38
00:02:26,550 --> 00:02:30,740
Băng qua lối đi, và ngồi
thoải mái tại bàn máy,

39
00:02:30,740 --> 00:02:32,600
Máy tính tại công sở
và trường học nên được đặt

40
00:02:32,610 --> 00:02:36,200
ở những vị trí dễ tiếp cận
cho người sử dụng xe lăn

41
00:02:36,200 --> 00:02:40,990
(Andrew) Sự dễ tiếp cận đối với
nhà cửa, phòng thí nghiệm, lớp học

42
00:02:40,990 --> 00:02:46,450
là vô cùng quan trọng
bởi vì những công nghệ này

43
00:02:46,450 --> 00:02:50,010
bất kể tốt thế nào
sẽ hoàn toàn vô ích

44
00:02:50,010 --> 00:02:54,750
cho một người khuyết tật vận động
nếu họ không thể tiếp cận nó

45
00:02:54,750 --> 00:02:59,200
(Dan Comden) Và điều đó nghĩa là
phải có dốc thoải, nếu có bậc thang

46
00:02:59,200 --> 00:03:02,460
phải có thang máy, nếu có bậc thang
trong nhà

47
00:03:02,460 --> 00:03:05,460
có đủ khoảng trống giữa các lối đi
nếu đó là phòng thí nghiệm

48
00:03:05,460 --> 00:03:07,900
hay có đủ khoảng trống
trong hành lang

49
00:03:08,960 --> 00:03:11,460
(Người dẫn) Đồ nội thất
cũng có thể tạo sự khác biệt

50
00:03:11,460 --> 00:03:13,160
Cần linh động
trong cách bạn bố trí

51
00:03:13,170 --> 00:03:16,760
bàn phím, màn hình máy tính
và chiều cao bàn máy

52
00:03:16,760 --> 00:03:19,500
Một số loại bàn có thể
được chỉnh cao hơn hay thấp hơn

53
00:03:19,500 --> 00:03:22,750
nhờ đó màn hình được đặt
ở chiều cao thoải mái nhất

54
00:03:22,750 --> 00:03:25,440
Khay bàn phím có thể
được di chuyển lên, xuống, nghiêng

55
00:03:25,440 --> 00:03:27,320
để việc đánh máy dễ hơn

56
00:03:31,860 --> 00:03:34,440
(Người dẫn) Một số người
khuyết tật không có

57
00:03:34,440 --> 00:03:38,820
sự linh động hay tầm hoạt động
để sử dụng một bàn phím chuẩn

58
00:03:38,820 --> 00:03:42,400
May mắn là, có rất nhiều
giải pháp thay thế

59
00:03:42,400 --> 00:03:46,420
Một vài trong số chúng đã được
tích hợp vào các hệ điều hành phổ biến

60
00:03:46,420 --> 00:03:48,840
(Dan) Việc có những tính năng cơ bản
được tích hợp

61
00:03:48,840 --> 00:03:52,790
vào hệ điều hành rất quan trọng.
Có một số thứ

62
00:03:52,790 --> 00:03:56,420
rất đơn giản có thể được
điều chỉnh sử dụng bảng điều khiển

63
00:03:56,420 --> 00:04:00,980
và bảng điều khiển khả năng tiếp cận,
cung cấp khả năng sử dụng cơ bản

64
00:04:00,980 --> 00:04:03,680
cho bàn phím và cho hệ điều hành

65
00:04:03,690 --> 00:04:06,330
(Người dẫn) Ví dụ,
một người sử dụng một ngón tay

66
00:04:06,330 --> 00:04:09,190
hoặc một thanh ngậm sẽ không thể
gõ 2 phím cùng lúc

67
00:04:09,190 --> 00:04:12,850
như là giữ "control" và gõ một phím khác

68
00:04:12,850 --> 00:04:16,890
Có một tùy chọn cho phép
những phím đó được gõ tuần tự

69
00:04:17,400 --> 00:04:19,880
Một tùy chọn khác hủy
những phím được gõ lặp lại

70
00:04:19,890 --> 00:04:22,860
cho những người gõ phím
giữ quá lâu

71
00:04:22,860 --> 00:04:25,960
Và những tính năng như "Tự động chỉnh sửa"
phổ biến trong

72
00:04:25,960 --> 00:04:29,420
những phần mềm văn bản
và các ứng dụng khác

73
00:04:29,420 --> 00:04:32,320
cho phép người dùng viết tắt
các từ dài và câu

74
00:04:32,320 --> 00:04:33,940
với một chuỗi kí tự ngắn

75
00:04:33,950 --> 00:04:36,270
Một khi các cụm viết tắt được thiết lập

76
00:04:36,270 --> 00:04:39,880
chúng giúp việc đánh máy nhanh hơn và
chính xác hơn

77
00:04:39,880 --> 00:04:42,280
Cũng có những vấn đề thích ứng
cần xem xét

78
00:04:42,280 --> 00:04:44,360
Ví dụ, tấm khóa bàn phím

79
00:04:44,370 --> 00:04:50,060
(Susie) Tấm khóa bàn phím là một lưới
phủ lên trên bàn phím

80
00:04:50,060 --> 00:04:55,320
nó có lỗ cho mỗi phím
và ngăn ngừa người ta

81
00:04:55,320 --> 00:05:01,080
gõ nhầm phím họ không muốn

82
00:05:01,080 --> 00:05:05,120
khi họ không tự kiểm soát được hoạt động

83
00:05:06,600 --> 00:05:08,240
(Người dẫn) Người
tầm vận động nhỏ

84
00:05:08,250 --> 00:05:10,990
Một bàn phím nhỏ có thể hữu ích

85
00:05:10,990 --> 00:05:13,790
Cũng có bàn phím tay trái và
bàn phím tay phải

86
00:05:13,790 --> 00:05:15,840
có thể được dùng chỉ bởi một tay

87
00:05:15,840 --> 00:05:19,300
Với những người có tầm hoạt động tốt
nhưng thiếu sự khéo léo

88
00:05:19,300 --> 00:05:21,940
có những bàn phím với phím cỡ lớn

89
00:05:25,550 --> 00:05:28,060
Cho những người không thể
kích hoạt một bàn phím thật

90
00:05:28,060 --> 00:05:30,300
một bàn phím ảo có thể hữu ích

91
00:05:30,300 --> 00:05:32,230
Nó xuất hiện trên màn hình máy tính

92
00:05:32,230 --> 00:05:33,920
dưới dạng hình ảnh của một bàn phím

93
00:05:33,920 --> 00:05:37,050
Những phím này có thể được kích hoạt
bởi chuột, phím cuộn

94
00:05:37,050 --> 00:05:39,110
hoặc một hệ thống con trỏ khác

95
00:05:39,110 --> 00:05:42,100
Một số bàn phím ảo có
những tính năng như là

96
00:05:42,100 --> 00:05:45,660
Bố cục bàn phím thay thế
hay phần mềm dự đoán từ

97
00:05:51,740 --> 00:05:54,560
(Người dẫn) Chương trình dự đoán từ
giúp đánh máy chính xác

98
00:05:54,560 --> 00:05:55,740
và nhanh hơn

99
00:05:55,750 --> 00:05:59,780
Chương trình gợi ý người dùng
với một danh sách các từ có thể

100
00:05:59,780 --> 00:06:01,720
dựa trên các từ đã
được đánh máy trước đó

101
00:06:01,740 --> 00:06:05,080
Một số chương trình thu thập các từ mới
khi chúng được sử dụng

102
00:06:05,080 --> 00:06:08,015
và kết hợp với vốn từ vựng của người dùng
để phán đoán

103
00:06:08,015 --> 00:06:12,475
(Buddy) Ví dụ, tôi gõ một chữ "T"

104
00:06:12,480 --> 00:06:15,340
sau đó, 
năm từ bắt đầu bằng "T" xuất hiện

105
00:06:15,350 --> 00:06:17,970
là những từ tôi thường dùng nhất

106
00:06:17,970 --> 00:06:21,340
Chúng sẽ hiện ra, tôi sẽ click chọn
và từ cần gõ được hoàn tất

107
00:06:25,920 --> 00:06:28,620
(Dan) Giao diện đồ họa người dùng
ở khắp mọi nơi

108
00:06:28,620 --> 00:06:31,470
và bạn sẽ cần một thiết bị
giống dạng con trỏ

109
00:06:31,470 --> 00:06:33,880
để truy cập các tài nguyên
trên máy tính

110
00:06:33,880 --> 00:06:36,990
nhắp chọn, trỏ chuột...
tất cả những thứ đó

111
00:06:36,990 --> 00:06:39,110
Vì vậy bạn cần
dùng chuột máy tính

112
00:06:39,110 --> 00:06:41,320
hay tìm một thứ gì đó tương tự

113
00:06:42,800 --> 00:06:44,840
(Người dẫn) Trackball
là một khởi đầu tốt

114
00:06:44,850 --> 00:06:48,870
Bề mặt lăn của trackball
dễ điều khiển hơn chuột máy tính

115
00:06:48,870 --> 00:06:53,560
Trên một số trackball,
có những nút giúp nhắp đúp chuột

116
00:06:53,560 --> 00:06:55,770
nhấn giữ chuột, hay những tính năng khác

117
00:06:55,770 --> 00:06:58,300
Chúng có thể được đặt trên bàn,
hay đặt trên sàn nhà

118
00:06:58,300 --> 00:07:01,800
cho những người dùng chân
thay vì tay để điều khiển

119
00:07:01,800 --> 00:07:05,730
Những người vận động đầu tốt
nhưng không dùng được chân tay

120
00:07:05,730 --> 00:07:08,740
có thể dùng hệ thống con trỏ
điều khiển bằng đầu

121
00:07:08,740 --> 00:07:11,910
Hệ thống này phát hiện tia hồng ngoại,
và dùng một máy phát

122
00:07:11,910 --> 00:07:14,120
đặt trên đầu người dùng

123
00:07:14,120 --> 00:07:16,780
Nó "dịch" chuyển động của đầu
thành chuyển động con trỏ

124
00:07:16,780 --> 00:07:17,970
trên màn hình

125
00:07:17,970 --> 00:07:20,540
Cũng có thể kết hợp thêm
với một bàn phím trên màn hình

126
00:07:20,540 --> 00:07:22,360
để điều khiển toàn bộ máy tính

127
00:07:22,360 --> 00:07:24,220
(Buddy) Bộ điều khiển bằng đầu
tôi đang dùng

128
00:07:24,220 --> 00:07:30,720
nó chỉ điều khiển con chuột,
con trỏ trên bàn phím

129
00:07:30,720 --> 00:07:34,760
Thứ nhỏ này mà tôi thổi vào
sẽ trở thành cú nhắp chuột

130
00:07:42,520 --> 00:07:43,980
(Người dẫn) Những cảm biến

131
00:07:43,990 --> 00:07:46,860
làm việc với các bộ giả lập,
gửi các tín hiệu bàn phím

132
00:07:46,860 --> 00:07:48,000
hay chuột đến máy tính

133
00:07:48,000 --> 00:07:50,220
Chúng rất đa dạng
và có thể được điều khiển

134
00:07:50,220 --> 00:07:51,960
với bắt kì bộ phận nào của cơ thể

135
00:07:51,960 --> 00:07:54,900
(Doug) Một số người sẽ dùng
cảm biến gắn vào cánh tay

136
00:07:54,910 --> 00:07:59,550
và cánh tay này sẽ được gắn
vào một vị trí thích hợp

137
00:07:59,550 --> 00:08:01,250
cho người dùng

138
00:08:01,250 --> 00:08:07,050
Một số có thể dùng các cảm biến
vốn chỉ đơn giản bật/tắt

139
00:08:07,050 --> 00:08:10,180
được tương ứng vào máy tính

140
00:08:10,180 --> 00:08:14,140
và họ có thể sử dụng,
hoặc là điều khiển bàn phím ảo

141
00:08:14,140 --> 00:08:17,290
để gõ phím bình thường

142
00:08:17,290 --> 00:08:20,800
phần mềm khác cũng có thể được dùng
với chính công tắc đó

143
00:08:20,800 --> 00:08:23,590
để điều khiển hướng đi của chuột

144
00:08:23,590 --> 00:08:28,280
và click chuột trái hoặc phải
với chính công tắc đó

145
00:08:28,280 --> 00:08:30,230
(Người dẫn) Máy quét
và mã Morse

146
00:08:30,230 --> 00:08:33,289
là hai phương thức nhập
dựa trên các "công tắc"

147
00:08:33,289 --> 00:08:35,090
Với máy quét,
người dùng kích hoạt

148
00:08:35,090 --> 00:08:37,840
một công tắc
để tạo ra một menu lựa chọn trên màn hình

149
00:08:37,840 --> 00:08:39,690
sau đó tiếp tục kích hoạt công tắc


150
00:08:39,690 --> 00:08:41,890
để thực hiện các lựa chọn cụ thể

151
00:08:41,890 --> 00:08:44,520
Mã Morse sử dụng
một công tắc "thổi"

152
00:08:44,520 --> 00:08:47,210
với dấu chấm là hút vào,
gạch ngang là thổi ra

153
00:08:47,210 --> 00:08:49,590
Những phần cứng và phần mềm
đặc biệt phiên dịch

154
00:08:49,590 --> 00:08:52,960
mã Morse ra một dạng khác
mà máy tính có thể hiểu

155
00:08:52,960 --> 00:08:55,040
Bất kì hệ thống "công tắc" nào
phải được lắp

156
00:08:55,040 --> 00:08:56,800
bởi một người chuyên nghiệp

157
00:08:56,800 --> 00:08:59,770
(Doug) Do đó sẽ hữu ích
khi nghĩ về những nhu cầu đa dạng

158
00:08:59,770 --> 00:09:03,230
của một người thiểu năng vận động

159
00:09:03,230 --> 00:09:07,710
Người ta có thể dùng những công tắc nhỏ,
gắn ở mắt

160
00:09:07,710 --> 00:09:11,140
giúp họ nháy mắt lâu hay mau

161
00:09:11,140 --> 00:09:14,650
và rồi, qua thiết bị đó

162
00:09:14,650 --> 00:09:17,510
ngay cả người thiểu năng rất trầm trọng

163
00:09:17,510 --> 00:09:19,380
cũng có thể sử dụng máy tính

164
00:09:19,380 --> 00:09:22,370
Họ có thể sử dụng bàn phím ảo
và viết thư cho ai đó

165
00:09:22,370 --> 00:09:24,840
Họ có thể lướt web
làm thứ mọi người vẫn làm

166
00:09:24,840 --> 00:09:26,600
khi họ sử dụng máy tính

167
00:09:26,600 --> 00:09:29,250
Người khác có thể cần nhiều tính năng hơn

168
00:09:29,250 --> 00:09:32,550
Họ có thể bị giới hạn vận động

169
00:09:32,550 --> 00:09:35,320
như họ có thể xoay đầu,
có thể nói dễ dàng

170
00:09:35,320 --> 00:09:38,120
nhưng không thể vận động tay,
do đó họ sẽ dùng giọng nói

171
00:09:38,120 --> 00:09:42,600
để điều khiển máy tính,
hoặc dùng các cảm biến sau đầu

172
00:09:42,600 --> 00:09:46,340
để nhắp chuột

173
00:09:46,340 --> 00:09:49,500
bạn biết đấy, nhắp chuột trái hay phải
ngay cả dùng đầu

174
00:09:49,500 --> 00:09:52,260
để điều khiển con chuột

175
00:09:55,980 --> 00:09:57,820
(Oscar) Tôi là một sinh viên năm nhất

176
00:09:57,827 --> 00:09:59,410
(Người dẫn) Phần mềm
giọng nói

177
00:09:59,410 --> 00:10:02,630
cho phép người dùng không cần bàn phím

178
00:10:02,630 --> 00:10:05,770
(Oscar) chương trình này
giúp tôi đánh máy

179
00:10:05,770 --> 00:10:08,160
Nó đánh máy theo tôi nói

180
00:10:08,160 --> 00:10:13,550
Nó là một micro; tôi nói vào micro
và nó đánh chữ

181
00:10:13,550 --> 00:10:15,390
trên màn hình máy tính

182
00:10:15,390 --> 00:10:18,950
(Người dẫn) Phần mềm nhận dạng giọng nói
chuyển từ lời nói

183
00:10:18,950 --> 00:10:20,800
thành dạng văn bản trên máy

184
00:10:20,800 --> 00:10:23,460
Người sử dụng nói vào micro

185
00:10:23,460 --> 00:10:24,950
theo giọng bình thường

186
00:10:24,950 --> 00:10:27,340
Loại hệ thống này đòi hỏi

187
00:10:27,340 --> 00:10:30,580
được huấn luyện để nhận ra
giọng nói duy nhất của người dùng

188
00:10:32,160 --> 00:10:34,880
Cũng rất quan trọng là
phải có thể sửa chữa

189
00:10:34,880 --> 00:10:36,940
những lỗi nhận dạng mà hệ thống có thể gặp

190
00:10:36,940 --> 00:10:39,050
(Sinh viên) Đa phần chúng tôi sợ máy tính

191
00:10:39,050 --> 00:10:42,420
(Người dẫn) Để dùng công nghệ
nhận dạng giọng nói hiệu quả

192
00:10:42,420 --> 00:10:45,460
rất cần chất giọng và sức khỏe tốt

193
00:10:45,470 --> 00:10:48,710
Khả năng đọc hiểu cũng rất hữu ích

194
00:10:48,710 --> 00:10:51,380
vì sẽ luôn cần sửa chữa
văn bản mà hệ thống xuất ra

195
00:10:51,380 --> 00:10:54,200
(Sinh viên): nhưng việc này dễ hơn
sau khi luyện tập

196
00:10:57,820 --> 00:10:58,700
Nỗ lực nghiên cứu

197
00:10:58,700 --> 00:11:00,440
xác nhận nhiều điều chúng tôi tin

198
00:11:00,450 --> 00:11:02,780
(Người dẫn) Hệ thống đọc,
liên quan cả phần cứng

199
00:11:02,780 --> 00:11:04,890
và phần mềm, rất hữu ích

200
00:11:04,890 --> 00:11:07,320
với những người
hạn chế khả năng cầm sách

201
00:11:07,320 --> 00:11:09,880
hoặc lật trang

202
00:11:09,880 --> 00:11:12,680
Máy scan có thể chuyển đổi
từ tài liệu vật lý thành ảnh số

203
00:11:12,680 --> 00:11:15,260
sau đó nó được chuyển thành
dạng văn bản

204
00:11:15,260 --> 00:11:17,120
và được nhận dạng bởi máy tính

205
00:11:17,120 --> 00:11:20,260
Sau đó, tất cả các chữ
xuất hiện trên màn hình

206
00:11:20,260 --> 00:11:23,560
để một bộ đọc văn bản
đọc chúng

207
00:11:25,520 --> 00:11:28,460
Điểm quan trọng nhất
khi chọn công nghệ thích ứng

208
00:11:28,460 --> 00:11:31,110
là xác định nhu cầu
của những người sẽ sử dụng chúng

209
00:11:31,110 --> 00:11:34,600
Những giải pháp tốt nhất
là những gì họ tự lựa chọn

210
00:11:34,600 --> 00:11:36,770
Tất cả đều vì thành công của chính họ

211
00:11:36,770 --> 00:11:39,770
(Andrew) Những công nghệ
đang được dùng hiện tại

212
00:11:39,770 --> 00:11:44,210
sẽ nhanh chóng trở thành cốt lõi
của nền kinh tế hiện đại

213
00:11:44,210 --> 00:11:45,960
và cả cuộc sống chúng ta

214
00:11:45,960 --> 00:11:48,780
Nếu không tiếp cận được
công nghệ

215
00:11:48,780 --> 00:11:51,130
cho phép chúng ta tiếp cận
những phương tiện này

216
00:11:51,130 --> 00:11:55,940
Gần như là không thể
cho những người khuyết tật này

217
00:11:55,940 --> 00:11:59,560
hòa nhập trọn vẹn vào xã hội