0:00:01.138,0:00:05.828
Burada Airbus A380 tipi bir uçağın resmi var.

0:00:05.828,0:00:07.129
Uçağın kalkış süresini merak ediyordum.

0:00:07.129,0:00:11.262
.

0:00:11.262,0:00:18.135
Kalkış hızına baktım.

0:00:18.135,0:00:23.986
Teknik verilere göre kalkış hızı 280 km/sa'ydı.

0:00:23.986,0:00:25.426
Tabi ki bu hız olduğu için sadece büyüklüğü değil yönü de söz konusu.

0:00:25.426,0:00:27.423
.

0:00:27.423,0:00:28.909
.

0:00:28.909,0:00:31.974
Hızın yönü pistin yönünde olmalı.

0:00:31.974,0:00:34.807
Burası pozitif yön olacaktır.

0:00:34.807,0:00:37.314
İvmeden bahsederken onun yönünün de pistin yönünde olduğunu varsayacağız.

0:00:37.314,0:00:40.101
.

0:00:40.101,0:00:43.000
.

0:00:43.000,0:00:44.977
Yine baktığım teknik verilere göre - bu arada işi fazla karmaşık hale sokmamak için

0:00:44.977,0:00:46.835
uçağın harekete başladığı andan itibaren kalktığı ana kadar

0:00:46.835,0:00:48.414
ivmesinin sabit olduğunu varsayacağız.

0:00:48.414,0:00:49.528
Gerçekte bu ivme tamamen sabit değildir

0:00:49.528,0:00:50.226
ama burada işleri biraz kolay hale getirdim.

0:00:50.226,0:00:51.757
.

0:00:51.757,0:00:54.172
.

0:00:54.172,0:00:55.890
.

0:00:55.890,0:00:59.652
Uçağın motorları 1 m/sn^2'lik bir sabit ivme sağlayabiliyor.

0:00:59.652,0:01:09.888
.

0:01:09.919,0:01:11.480
Yani her geçen saniye uçak önceki saniyeye göre 1 m/sn hızlanıyor.

0:01:11.480,0:01:13.585
.

0:01:13.585,0:01:14.671
.

0:01:14.671,0:01:16.170
.

0:01:16.170,0:01:17.764
Bunu ifade etmenin bir başka yolu da 1.0 m/sn bölü saniye demek.

0:01:17.764,0:01:27.032
Bu aynı zamanda şöyle de yazılabilir:

0:01:27.032,0:01:28.631
1.0 m/sn^2.

0:01:28.631,0:01:31.248
.

0:01:31.248,0:01:33.226
Böyle yazmak bana daha temiz ve mantıklı geliyor.

0:01:33.226,0:01:35.133
.

0:01:35.133,0:01:36.340
Şimdş duruma bir bakalım.

0:01:36.340,0:01:37.315
Cevaplamaya çalıştığımız ilk soru:

0:01:37.315,0:01:38.787
Kalkış ne kadar sürer?

0:01:38.787,0:01:47.303
.

0:01:47.303,0:01:50.412
İşte bu soruyu cevaplamaya çalışacağız.

0:01:50.412,0:01:51.185
Cevabı bulabilmek için birimleri karıştırmamamız lazım.

0:01:51.185,0:01:52.547
.

0:01:52.547,0:01:54.406
.

0:01:54.406,0:01:55.072
Burada ivmemiz metre ve saniye, daha doğrusu saniye kare cinsinden.

0:01:55.072,0:01:56.047
.

0:01:56.047,0:01:58.059
.

0:01:58.059,0:01:59.327
.

0:01:59.327,0:01:59.886
Buradaki kalkış hızımız ise km ve saat cinsinden.

0:01:59.886,0:02:00.813
.

0:02:00.813,0:02:04.333
.

0:02:04.333,0:02:05.179
Bu kalkış hızını m/sn'ye çevirelim.

0:02:05.179,0:02:07.254
Cevabımızı bulmakta işimizi kolaylaştırır.

0:02:07.254,0:02:08.244
.

0:02:08.244,0:02:10.473
.

0:02:10.473,0:02:15.056
280 km/sa'yı m/sn'ye nasıl çeviririz?

0:02:15.056,0:02:18.200
.

0:02:18.200,0:02:21.589
Önce km/sn'ye çevirelim.

0:02:21.589,0:02:24.019
Buradaki saatten kurtulmak istiyoruz.

0:02:24.019,0:02:25.381
Bunu yapmanın en iyi yolu şudur:

0:02:25.381,0:02:26.048
Burada paydada saat var,

0:02:26.048,0:02:27.130
o zaman burada saat birimi paydada olmalı.

0:02:27.130,0:02:28.477
Saniye birimi ise paydada olmalı.

0:02:28.477,0:02:31.650
.

0:02:31.650,0:02:34.947
Peki bunu neyle çarpmalıyız?

0:02:34.947,0:02:35.815
Ya da: saat ve saniyenin önüne ne koymalıyız?

0:02:35.815,0:02:37.115
.

0:02:37.115,0:02:41.309
1 saatte 3600 saniye var.

0:02:41.309,0:02:42.563
1 dakikada 60 saniye var.

0:02:42.563,0:02:44.978
1 saatte 60 dakika var.

0:02:44.978,0:02:46.976
Büyük birimden 1 tane küçükten 3600 taneye eşit.

0:02:46.976,0:02:50.318
.

0:02:50.318,0:02:52.425
Yanni bunla çarpma yapabiliriz.

0:02:52.425,0:02:53.786
Böyle yaparsak saatler gider.

0:02:53.786,0:02:55.088
Elimizde 280/3600 km/sn kalır.

0:02:55.088,0:02:57.331
.

0:02:57.331,0:02:59.128
.

0:02:59.128,0:03:00.400
Bütün işlemi tek seferde halletmek istiyorum.

0:03:00.400,0:03:02.579
O yüzden km'yi de m'ye çevirelim.

0:03:02.579,0:03:04.638
.

0:03:04.638,0:03:05.877
Bir kez daha, km payda, o zaman şimdi paydada olmalı.

0:03:05.877,0:03:08.741
Böylece km'ler birbirini götürür.

0:03:08.741,0:03:11.133
.

0:03:11.133,0:03:12.238
.

0:03:12.238,0:03:14.235
Payda ise metre olmalı.

0:03:14.235,0:03:15.953
Küçük birim hangisi?

0:03:15.953,0:03:18.600
Küçük birim metre, ve her 1 km'de 1000 m var.

0:03:18.600,0:03:20.969
.

0:03:20.969,0:03:22.394
Çarpmayı yapınca km'ler gider,

0:03:22.394,0:03:23.941
elimizde (280*1000)/3600 olur.

0:03:23.941,0:03:25.333
.

0:03:25.333,0:03:41.530
.

0:03:41.530,0:03:44.003
Kalan birim ise m/sn'dir.

0:03:44.003,0:03:52.907
.

0:03:52.907,0:03:56.010
Şimdi güvenilir hesap makinemle bunu hesaplamam lazım.

0:03:56.010,0:03:58.014
.

0:03:58.014,0:04:01.450
Elimizde 280*1000 var.

0:04:01.450,0:04:02.875
Sonucu açıkça 280.000.

0:04:02.875,0:04:06.964
Bunun da 3600'e bölelim.

0:04:06.964,0:04:10.894
Sonuç: 77.777...

0:04:10.894,0:04:13.634
Elimdeki verilerde 2 significant figure vardı.

0:04:13.634,0:04:15.259
.

0:04:15.259,0:04:17.069
Burada 1,0 var.

0:04:17.069,0:04:18.557
Burada ise kaç significant figure olduğundan emin değilim.

0:04:18.587,0:04:20.272
Acaba veri en yakın 10 km'ye mi yuvarlandı yoksa

0:04:20.272,0:04:22.067
tam olarak 280 km/sa mıydı?

0:04:22.067,0:04:23.988
.

0:04:23.988,0:04:26.715
.

0:04:26.992,0:04:27.796
Hataya düşmemek için en yakın 10 km'ye yuvarlandığını varsayıyorum.

0:04:27.796,0:04:28.772
.

0:04:28.772,0:04:30.067
.

0:04:30.067,0:04:32.379
Yani burada sadece 2 significant figure'ümüz var.

0:04:32.379,0:04:33.972
Demek ki cevabımızda da 2 significant figure olmalı.

0:04:33.972,0:04:34.901
.

0:04:34.901,0:04:40.625
Yani bunu 78 m/sn'ye yuvarlayacağız.

0:04:41.610,0:04:48.728
78 m/sn baya hızlı!

0:04:48.867,0:04:50.319
.

0:04:50.627,0:04:52.316
Uçağın kalkması için her saniye 78 metre gitmesi lazım.

0:04:52.316,0:04:53.616
Bu bir futbol sahasının yaklaşık 3/4'ü.

0:04:53.616,0:04:55.985
.

0:04:57.200,0:04:59.979
.

0:04:59.979,0:05:01.668
.

0:05:01.884,0:05:03.148
Ancak sorumuzun cevabı bu değil.

0:05:03.148,0:05:04.361
Biz kalkışın ne kadar zaman alacağını bulacağız.

0:05:04.361,0:05:05.956
.

0:05:05.956,0:05:07.922
Düşünürsek kafadan da yapabiliriz.

0:05:07.922,0:05:09.685
.

0:05:09.685,0:05:12.989
İvme 1 m/sn^2.

0:05:12.989,0:05:13.771
Bu da demek ki her geçen saniyede

0:05:13.771,0:05:15.304
uçak 1 m/sn daha hızlı gidiyor.

0:05:15.304,0:05:17.301
.

0:05:17.301,0:05:20.273
0 m/sn hızla başlarsa 1 saniye sonra hızı

0:05:20.273,0:05:21.791
1 m/sn olacaktır.

0:05:21.791,0:05:22.966
.

0:05:22.966,0:05:23.757
2 saniye sonraki hızı 2 m/sn olacaktır.

0:05:23.757,0:05:25.011
.

0:05:25.011,0:05:25.847
3 sn sonra 3 m/sn olacaktır.

0:05:25.847,0:05:27.318
.

0:05:27.610,0:05:30.908
Peki 78 m/sn'ye çıkması ne kadar zaman alır?

0:05:30.908,0:05:33.015
Tabi ki 78 saniye.

0:05:33.400,0:05:38.199
Ya da 1 dakika 18 saniye.

0:05:38.199,0:05:40.739
.