WEBVTT

00:00:06.171 --> 00:00:09.930
Jest to historia 
o dziewczynie imieniem Iris.

00:00:09.930 --> 00:00:13.360
Iris jest bardzo wrażliwa.

00:00:13.360 --> 00:00:16.998
Tak bardzo, że zawsze jest we łzach.

00:00:16.998 --> 00:00:20.002
Płacze, kiedy jest smutna,

00:00:20.002 --> 00:00:23.085
szczęśliwa

00:00:23.085 --> 00:00:28.020
lub gdy coś ją rozzłości.

00:00:28.020 --> 00:00:31.363
Jej specjalne gruczoły produkują łzy,

00:00:31.363 --> 00:00:36.526
które spływają do tak zwanych 
punktów łzowych.

00:00:36.531 --> 00:00:38.729
Iris płacze tak mocno,

00:00:38.729 --> 00:00:41.257
że dziennie wylewa 280 ml łez,

00:00:41.257 --> 00:00:43.469
ponad 13 litrów rocznie.

00:00:43.469 --> 00:00:45.878
Jeśli przyjrzysz się jej uważnie,

00:00:45.878 --> 00:00:49.621
zauważysz, że płacze bez przerwy.

00:00:49.621 --> 00:00:52.742
Łzy podstawowe, 
które nieustannie produkuje

00:00:52.742 --> 00:00:55.389
tworzą cienką trzy-warstwową powłokę,

00:00:55.389 --> 00:00:58.243
która chroni Iris przed kurzem i brudem.

00:00:58.243 --> 00:01:00.745
Pierwsza z nich to warstwa śluzowa,

00:01:00.745 --> 00:01:03.635
która utrzymuje pozostałe warstwy na oku.

00:01:03.635 --> 00:01:05.675
Środkowa warstwa wodnista

00:01:05.675 --> 00:01:08.005
zapewnia tęczówce stałe nawilżenie,

00:01:08.005 --> 00:01:09.759
odprowadza ciała obce,

00:01:09.759 --> 00:01:12.962
i chroni powierzchnię rogówki 
przed uszkodzeniami.

00:01:12.962 --> 00:01:15.705
I wreszcie zewnętrzna warstwa lipidowa,

00:01:15.705 --> 00:01:18.551
która dzięki zawartym w niej tłuszczom

00:01:18.551 --> 00:01:20.957
wygładza powierzchnię filmu łzowego,

00:01:20.957 --> 00:01:23.610
co zapewnia wyraźny obraz 
i zapobiega wysychaniu.

00:01:23.760 --> 00:01:25.386
W ciągu dnia,

00:01:25.386 --> 00:01:28.469
Iris nawet nie zauważa 
działania łez podstawowych,

00:01:28.469 --> 00:01:30.041
w czym cała rzecz.

00:01:30.041 --> 00:01:32.869
Ale pewnego dnia spotyka Cebulkę

00:01:32.869 --> 00:01:34.991
i natychmiast ulega jej czarowi.

00:01:34.991 --> 00:01:37.747
Cebulka wygląda pięknie 
w fioletowym mundurku

00:01:37.747 --> 00:01:39.640
i cudownie pachnie.

00:01:39.640 --> 00:01:42.149
Iris zaprasza ją do siebie na obiad,

00:01:42.149 --> 00:01:44.036
ale kiedy wchodzą do domu

00:01:44.036 --> 00:01:46.233
i Cebulka ściąga marynarkę,

00:01:46.233 --> 00:01:48.090
staje się rzecz okropna.

00:01:48.210 --> 00:01:50.144
Powstaje reakcja chemiczna,

00:01:50.144 --> 00:01:53.919
w której sulfotlenki 
odpowiedzialne za przyjemny zapach

00:01:53.919 --> 00:01:56.402
przechodzą w kwas sulfonowy,

00:01:56.402 --> 00:01:59.726
który następnie zmienia się 
w paskudną substancję,

00:01:59.726 --> 00:02:02.969
S-tlenek tiopropanalu.

00:02:04.069 --> 00:02:05.813
Gaz szczypie Iris,

00:02:05.813 --> 00:02:10.215
która nagle zaczyna 
niepohamowanie szlochać.

00:02:10.215 --> 00:02:12.951
Są to łzy odruchowe, 
różniące się od podstawowych

00:02:12.951 --> 00:02:15.174
do których Iris jest przyzwyczajona.

00:02:15.174 --> 00:02:18.243
Ich zadaniem jest 
wymywanie szkodliwych substancji,

00:02:18.243 --> 00:02:21.218
więc uwalnianie są 
w znacznie większych ilościach,

00:02:21.218 --> 00:02:24.030
a ich warstwa wodnista 
zawiera więcej przeciwciał,

00:02:24.030 --> 00:02:26.239
by zatrzymać wszelkie mikroorganizmy

00:02:26.239 --> 00:02:28.632
usiłujące dostać się do środka oka.

00:02:28.632 --> 00:02:30.759
Iris i Cebula są niepocieszone.

00:02:30.759 --> 00:02:33.132
Zrozumiały, że ich związek się nie uda.

00:02:33.132 --> 00:02:35.613
Iris będzie płakać za każdym razem,

00:02:35.613 --> 00:02:37.832
kiedy Cebulka ściągnie mundurek.

00:02:37.832 --> 00:02:39.866
Muszą więc zakończyć znajomość.

00:02:39.866 --> 00:02:41.796
Kiedy tylko Cebulka wychodzi,

00:02:41.796 --> 00:02:43.250
Iris przestaje płakać,

00:02:43.250 --> 00:02:45.221
po czym natychmiast zaczyna na nowo.

00:02:45.221 --> 00:02:47.640
Tym razem nie są to łzy odruchowe,

00:02:47.640 --> 00:02:49.411
ale emocjonalne.

00:02:49.411 --> 00:02:52.119
Silne emocje, takie jak 
smutek lub szczęście,

00:02:52.119 --> 00:02:54.933
mogą prowadzić 
do niebezpiecznej utraty kontroli.

00:02:54.933 --> 00:02:56.451
Łzy emocjonalne

00:02:56.451 --> 00:02:58.587
mają za zadanie ustabilizować nastrój

00:02:58.587 --> 00:03:00.313
tak szybko, jak to możliwe.

00:03:00.313 --> 00:03:02.669
Działają podobnie 
jak inne reakcje fizyczne:

00:03:02.669 --> 00:03:04.231
podwyższony rytm serca

00:03:04.231 --> 00:03:05.829
i spowolnione oddychanie.

00:03:05.829 --> 00:03:07.951
Jednak naukowcy nadal nie są pewni

00:03:07.951 --> 00:03:11.263
jak dokładnie pomagają łzy emocjonalne.

00:03:11.263 --> 00:03:13.555
Być może, jest to odruch społeczny

00:03:13.555 --> 00:03:16.078
dla okazania współczucia lub uległości.

00:03:16.078 --> 00:03:17.816
Niektóre badania udowodniły,

00:03:17.816 --> 00:03:21.389
że łzy emocjonalne zawierają 
wyższy poziom hormonów stresu

00:03:21.389 --> 00:03:23.586
takich jak ACTH i enkefaliny,

00:03:23.586 --> 00:03:27.403
i wyższy poziom endorfin 
i naturalnych substancji przeciwbólowych.

00:03:27.403 --> 00:03:30.206
Zatem, łzy emocjonalne uspokajają Iris

00:03:30.206 --> 00:03:33.303
oraz sygnalizują innym 
jej stan emocjonalny.

00:03:33.573 --> 00:03:36.175
Przykro nam, że nie wyszło ci z Cebulką,

00:03:36.175 --> 00:03:37.330
ale nie martw się.

00:03:37.330 --> 00:03:39.532
Tak długo, jak twoje trzy rodzaje łez

00:03:39.532 --> 00:03:41.430
zapewniają ci balans i zdrowie,

00:03:41.430 --> 00:03:42.815
wszystko będzie dobrze.

00:03:42.815 --> 00:03:44.395
Zobaczysz.