[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:01.33,0:00:04.79,Default,,0000,0000,0000,,Jestem pewna, że nie jestem\Njedyną osobą na tej sali,
Dialogue: 0,0:00:04.81,0:00:09.52,Default,,0000,0000,0000,,która w jakimś momencie zaczęła\Nzastanawiać się, patrząc w gwiazdy,
Dialogue: 0,0:00:09.55,0:00:12.18,Default,,0000,0000,0000,,czy nasza planeta, to już wszystko?
Dialogue: 0,0:00:12.20,0:00:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy są inne, zamieszkałe planety, \Npodobne do naszej?
Dialogue: 0,0:00:16.27,0:00:20.52,Default,,0000,0000,0000,,Możliwe, że jestem jedyną osobą,
Dialogue: 0,0:00:20.54,0:00:22.74,Default,,0000,0000,0000,,która ma taką obsesję na tym punkcie,
Dialogue: 0,0:00:22.76,0:00:25.17,Default,,0000,0000,0000,,że zrobiła z tego tematu swój zawód.
Dialogue: 0,0:00:26.51,0:00:29.62,Default,,0000,0000,0000,,Jak dochodzimy do tego pytania?
Dialogue: 0,0:00:29.64,0:00:33.18,Default,,0000,0000,0000,,Pierwszą rzeczą, którą należałoby zrobić,
Dialogue: 0,0:00:33.23,0:00:37.45,Default,,0000,0000,0000,,to przenieść wzrok z nieba\Nna naszą planetę, Ziemię.
Dialogue: 0,0:00:38.17,0:00:42.38,Default,,0000,0000,0000,,I pomyśleć, jakie szczęście miała Ziemia,
Dialogue: 0,0:00:42.40,0:00:44.63,Default,,0000,0000,0000,,że została zamieszkałą planetą.
Dialogue: 0,0:00:44.65,0:00:47.02,Default,,0000,0000,0000,,Musiała mieć choć trochę szczęścia.
Dialogue: 0,0:00:47.06,0:00:49.43,Default,,0000,0000,0000,,Gdybyśmy znaleźli się bliżej Słońca
Dialogue: 0,0:00:49.45,0:00:51.46,Default,,0000,0000,0000,,lub tylko trochę dalej,
Dialogue: 0,0:00:51.48,0:00:55.100,Default,,0000,0000,0000,,cała woda wyparowałaby lub zamarzła.
Dialogue: 0,0:00:56.02,0:01:00.11,Default,,0000,0000,0000,,Nie jest pewnikiem, że planety mają wodę.
Dialogue: 0,0:01:00.11,0:01:03.72,Default,,0000,0000,0000,,Zatem, jeśli bylibyśmy suchą planetą,
Dialogue: 0,0:01:03.75,0:01:06.18,Default,,0000,0000,0000,,nie byłoby na niej za wiele życia.
Dialogue: 0,0:01:06.20,0:01:09.66,Default,,0000,0000,0000,,I nawet jeśli mielibyśmy tyle wody, \Nile mamy dzisiaj,
Dialogue: 0,0:01:09.69,0:01:11.79,Default,,0000,0000,0000,,jeśli wodzie nie towarzyszyłyby
Dialogue: 0,0:01:11.84,0:01:15.07,Default,,0000,0000,0000,,odpowiednie substancje chemiczne, \Nktóre utrzymywałyby życie,
Dialogue: 0,0:01:15.09,0:01:18.01,Default,,0000,0000,0000,,mielibyśmy jedynie mokrą planetę, \Nlecz tak samo martwą.
Dialogue: 0,0:01:18.32,0:01:20.58,Default,,0000,0000,0000,,Także wiele rzeczy może pójść nie tak.
Dialogue: 0,0:01:20.60,0:01:23.52,Default,,0000,0000,0000,,Jakie są szanse na to, \Nże wszystko się uda?
Dialogue: 0,0:01:23.55,0:01:25.98,Default,,0000,0000,0000,,Jakie są szanse, że powstanie planeta
Dialogue: 0,0:01:26.01,0:01:28.55,Default,,0000,0000,0000,,z przynajmniej podstawowymi składnikami,
Dialogue: 0,0:01:28.55,0:01:31.28,Default,,0000,0000,0000,,potrzebnymi, by powstało życie?
Dialogue: 0,0:01:32.52,0:01:35.10,Default,,0000,0000,0000,,Spróbujmy dowiedzieć się tego razem.
Dialogue: 0,0:01:35.10,0:01:37.53,Default,,0000,0000,0000,,Aby mieć planetę, na której jest życie,
Dialogue: 0,0:01:37.53,0:01:41.60,Default,,0000,0000,0000,,najpierw trzeba mieć planetę.
Dialogue: 0,0:01:42.51,0:01:43.51,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:01:43.53,0:01:45.66,Default,,0000,0000,0000,,Ale nie każda planeta się nada.
Dialogue: 0,0:01:45.68,0:01:49.46,Default,,0000,0000,0000,,Potrzeba będzie raczej\Nplanety podobnej do Ziemi.
Dialogue: 0,0:01:49.48,0:01:50.97,Default,,0000,0000,0000,,Planety skalistej,
Dialogue: 0,0:01:50.100,0:01:53.11,Default,,0000,0000,0000,,aby mogła mieć zarówno oceany i ląd,
Dialogue: 0,0:01:53.14,0:01:57.39,Default,,0000,0000,0000,,leżącej od swojej gwiazdy w odległości,
Dialogue: 0,0:01:57.39,0:01:59.84,Default,,0000,0000,0000,,która zapewnia odpowiednią temperaturę.
Dialogue: 0,0:01:59.86,0:02:03.16,Default,,0000,0000,0000,,Musi być odpowiednia,\Nby woda pozostała w stanie ciekłym.
Dialogue: 0,0:02:03.18,0:02:06.28,Default,,0000,0000,0000,,Jak dużo takich planet\Nmamy w naszej galaktyce?
Dialogue: 0,0:02:06.80,0:02:10.27,Default,,0000,0000,0000,,Jednym ze wspaniałych odkryć \Nostatnich dziesięcioleci jest to,
Dialogue: 0,0:02:10.29,0:02:12.77,Default,,0000,0000,0000,,że planety są bardzo powszechne.
Dialogue: 0,0:02:13.21,0:02:16.21,Default,,0000,0000,0000,,Prawie każda gwiazda ma swoją planetę.
Dialogue: 0,0:02:16.24,0:02:17.65,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre mają ich wiele.
Dialogue: 0,0:02:17.67,0:02:20.56,Default,,0000,0000,0000,,I pośród tych planet,
Dialogue: 0,0:02:20.59,0:02:24.43,Default,,0000,0000,0000,,jedynie kilka procent\Njest na tyle podobnych do Ziemi,
Dialogue: 0,0:02:24.45,0:02:28.01,Default,,0000,0000,0000,,byśmy mogli rozważać, \Nczy istnieje na nich życie.
Dialogue: 0,0:02:28.03,0:02:31.66,Default,,0000,0000,0000,,Więc właściwie nie jest trudno\No odpowiednią planetę,
Dialogue: 0,0:02:31.69,0:02:35.93,Default,,0000,0000,0000,,jeśli założymy, że jest 100 miliardów\Ngwiazd w naszej galaktyce.
Dialogue: 0,0:02:35.95,0:02:40.05,Default,,0000,0000,0000,,To daje nam około miliarda planet,\Ngdzie potencjalnie może istnieć życie.
Dialogue: 0,0:02:40.43,0:02:43.01,Default,,0000,0000,0000,,Lecz nie wystarcza jedynie\Nwłaściwa temperatura
Dialogue: 0,0:02:43.04,0:02:44.85,Default,,0000,0000,0000,,lub właściwy ogólny skład.
Dialogue: 0,0:02:44.87,0:02:47.14,Default,,0000,0000,0000,,Potrzebne są też\Nwłaściwe substancje chemiczne.
Dialogue: 0,0:02:47.55,0:02:51.77,Default,,0000,0000,0000,,Drugim i niemniej ważnym\Nskładnikiem żywej planety jest...
Dialogue: 0,0:02:51.79,0:02:54.72,Default,,0000,0000,0000,,Myślę, że to dość intuicyjne.
Dialogue: 0,0:02:54.74,0:02:56.33,Default,,0000,0000,0000,,Jest to woda.
Dialogue: 0,0:02:56.36,0:03:01.50,Default,,0000,0000,0000,,Zakładamy, że na planecie\Nmoże potencjalnie istnieć życie,
Dialogue: 0,0:03:01.52,0:03:04.20,Default,,0000,0000,0000,,jeśli temperatura pozwala\Nwodzie zachować stan ciekły.
Dialogue: 0,0:03:04.84,0:03:08.41,Default,,0000,0000,0000,,A tu na Ziemi życie bazuje na wodzie.
Dialogue: 0,0:03:08.71,0:03:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Lecz bardziej ogólnie,
Dialogue: 0,0:03:10.03,0:03:14.28,Default,,0000,0000,0000,,woda stanowi dobre środowisko\Nłączenia się substancji chemicznych.
Dialogue: 0,0:03:14.31,0:03:16.31,Default,,0000,0000,0000,,To wyjątka ciecz.
Dialogue: 0,0:03:16.33,0:03:19.91,Default,,0000,0000,0000,,Więc to nasz drugi podstawowy składnik.
Dialogue: 0,0:03:20.28,0:03:22.21,Default,,0000,0000,0000,,Myślę, że trzeci składnik
Dialogue: 0,0:03:22.23,0:03:24.85,Default,,0000,0000,0000,,okaże się zaskakujący.
Dialogue: 0,0:03:24.87,0:03:27.66,Default,,0000,0000,0000,,Będziemy tu potrzebować \Npewnych składników organicznych,
Dialogue: 0,0:03:27.68,0:03:29.81,Default,,0000,0000,0000,,jeśli mówimy o życiu organicznym.
Dialogue: 0,0:03:30.19,0:03:31.90,Default,,0000,0000,0000,,Zatem tą cząstką organiczną,
Dialogue: 0,0:03:31.93,0:03:35.70,Default,,0000,0000,0000,,która zdaje się stanowić centrum\Nchemicznych sieci
Dialogue: 0,0:03:35.73,0:03:40.16,Default,,0000,0000,0000,,produkujących biomolekuły,\Njest cyjanowodór.
Dialogue: 0,0:03:40.48,0:03:43.81,Default,,0000,0000,0000,,Ci z was, którzy wiedzą,\Nczym jest ta cząsteczka,
Dialogue: 0,0:03:43.84,0:03:47.22,Default,,0000,0000,0000,,wiedzą też, że lepiej\Ntrzymać się od niej z daleka.
Dialogue: 0,0:03:47.78,0:03:48.93,Default,,0000,0000,0000,,Lecz okazuje się,
Dialogue: 0,0:03:48.95,0:03:52.12,Default,,0000,0000,0000,,że to, co bardzo szkodliwe\Ndla zaawansowanych form życia,
Dialogue: 0,0:03:52.14,0:03:53.80,Default,,0000,0000,0000,,takich jak my, ludzie,
Dialogue: 0,0:03:53.82,0:03:57.31,Default,,0000,0000,0000,,jest bardzo, bardzo korzystne\Ndla zapoczątkowania struktur chemicznych,
Dialogue: 0,0:03:57.33,0:04:00.62,Default,,0000,0000,0000,,struktur, które mogą prowadzić\Ndo powstania życia.
Dialogue: 0,0:04:01.18,0:04:03.98,Default,,0000,0000,0000,,Więc mamy nasze trzy potrzebne składniki,
Dialogue: 0,0:04:04.01,0:04:06.01,Default,,0000,0000,0000,,planety o umiarkowanej temperaturze,
Dialogue: 0,0:04:06.03,0:04:08.58,Default,,0000,0000,0000,,wodę i cyjanowodór.
Dialogue: 0,0:04:08.60,0:04:11.37,Default,,0000,0000,0000,,Jak często te składniki współwystępują?
Dialogue: 0,0:04:11.40,0:04:14.04,Default,,0000,0000,0000,,Jak wiele jest planet\No odpowiedniej temperaturze,
Dialogue: 0,0:04:14.07,0:04:16.54,Default,,0000,0000,0000,,mających wodę i cyjanowodór?
Dialogue: 0,0:04:17.03,0:04:18.69,Default,,0000,0000,0000,,W idealnym świecie,
Dialogue: 0,0:04:18.71,0:04:24.69,Default,,0000,0000,0000,,skierowalibyśmy nasz teleskop\Nw kierunku jednej z takich planet
Dialogue: 0,0:04:24.71,0:04:26.28,Default,,0000,0000,0000,,i sprawdzili.
Dialogue: 0,0:04:26.30,0:04:29.93,Default,,0000,0000,0000,,"Czy te planety mają wodę i cyjanek?"
Dialogue: 0,0:04:30.53,0:04:36.66,Default,,0000,0000,0000,,Niestety, jeszcze nie mamy odpowiednio\Ndużego teleskopu, by to sprawdzić.
Dialogue: 0,0:04:36.69,0:04:40.57,Default,,0000,0000,0000,,Możemy wykryć cząsteczki\Nw atmosferach niektórych planet.
Dialogue: 0,0:04:40.89,0:04:41.89,Default,,0000,0000,0000,,Lecz to duże planety,
Dialogue: 0,0:04:42.22,0:04:44.68,Default,,0000,0000,0000,,często położone blisko swoich gwiazd,
Dialogue: 0,0:04:44.70,0:04:47.49,Default,,0000,0000,0000,,zatem nie są to idealne planety,
Dialogue: 0,0:04:47.51,0:04:48.98,Default,,0000,0000,0000,,o których tu mówimy,
Dialogue: 0,0:04:49.00,0:04:51.20,Default,,0000,0000,0000,,te bowiem są mniejsze i położone dalej.
Dialogue: 0,0:04:51.53,0:04:53.70,Default,,0000,0000,0000,,Więc musimy wymyślić inny sposób.
Dialogue: 0,0:04:53.73,0:04:58.66,Default,,0000,0000,0000,,Ten inny sposób, który wymyśliliśmy,
Dialogue: 0,0:04:58.69,0:05:01.80,Default,,0000,0000,0000,,to nie szukanie \Ntych cząsteczek na planetach,
Dialogue: 0,0:05:01.81,0:05:03.52,Default,,0000,0000,0000,,które już istnieją,
Dialogue: 0,0:05:03.54,0:05:07.28,Default,,0000,0000,0000,,lecz szukanie ich w materiale,\Nz którego formuje się nowa planeta.
Dialogue: 0,0:05:07.31,0:05:11.75,Default,,0000,0000,0000,,Planety formują się z dysków pyłu\Ni gazu wokół młodych gwiazd.
Dialogue: 0,0:05:11.78,0:05:15.90,Default,,0000,0000,0000,,Te dyski pozyskują materiał\Nz ośrodka międzygwiazdowego.
Dialogue: 0,0:05:15.92,0:05:18.70,Default,,0000,0000,0000,,Okazuje się, że przestrzeń, którą\Nwidzimy między gwiazdami,
Dialogue: 0,0:05:18.75,0:05:22.39,Default,,0000,0000,0000,,kiedy patrzymy na nie,\Nrozważając egzystencję,
Dialogue: 0,0:05:22.42,0:05:24.59,Default,,0000,0000,0000,,nie jest tak, jak nam się zdaje, pusta,
Dialogue: 0,0:05:24.61,0:05:26.57,Default,,0000,0000,0000,,lecz jest pełna gazu i pyłu,
Dialogue: 0,0:05:26.60,0:05:28.84,Default,,0000,0000,0000,,które mogą stworzyć chmury,
Dialogue: 0,0:05:28.87,0:05:32.22,Default,,0000,0000,0000,,następnie opaść, by stworzyć dyski,\Ngwiazdy i planety.
Dialogue: 0,0:05:32.97,0:05:37.54,Default,,0000,0000,0000,,To, co zawsze widzimy,\Npatrząc na te chmury,
Dialogue: 0,0:05:37.56,0:05:38.97,Default,,0000,0000,0000,,to woda.
Dialogue: 0,0:05:38.99,0:05:41.66,Default,,0000,0000,0000,,Lubimy myśleć o wodzie,
Dialogue: 0,0:05:41.69,0:05:44.29,Default,,0000,0000,0000,,jako o czymś, co jest dla nas wyjątkowe.
Dialogue: 0,0:05:44.85,0:05:48.66,Default,,0000,0000,0000,,Woda jest jedną z najbardziej\Npowszechnych cząsteczek we wszechświecie,
Dialogue: 0,0:05:48.68,0:05:50.41,Default,,0000,0000,0000,,również w tych chmurach,
Dialogue: 0,0:05:50.43,0:05:52.90,Default,,0000,0000,0000,,z których formują się gwiazdy i planety.
Dialogue: 0,0:05:53.66,0:05:54.82,Default,,0000,0000,0000,,Lecz nie tylko.
Dialogue: 0,0:05:54.84,0:05:56.82,Default,,0000,0000,0000,,Woda jest też całkiem silną cząsteczką,
Dialogue: 0,0:05:56.84,0:05:59.24,Default,,0000,0000,0000,,nie jest łatwo ją zniszczyć.
Dialogue: 0,0:05:59.26,0:06:02.34,Default,,0000,0000,0000,,Dużo wody, która jest\Nw medium międzygwiazdowym,
Dialogue: 0,0:06:02.36,0:06:07.95,Default,,0000,0000,0000,,przetrwa tę raczej niebezpieczną\Nprzemianę z chmur
Dialogue: 0,0:06:07.97,0:06:10.16,Default,,0000,0000,0000,,do dysku, do planety.
Dialogue: 0,0:06:10.97,0:06:13.05,Default,,0000,0000,0000,,Więc woda ma się dobrze.
Dialogue: 0,0:06:13.07,0:06:15.93,Default,,0000,0000,0000,,Ten drugi składnik\Nnie będzie stanowił problemu.
Dialogue: 0,0:06:15.95,0:06:20.17,Default,,0000,0000,0000,,Większość planet utworzy się\Nz jakimś dostępem do wody.
Dialogue: 0,0:06:21.12,0:06:23.46,Default,,0000,0000,0000,,Co zatem z cyjanowodorem?
Dialogue: 0,0:06:23.48,0:06:27.99,Default,,0000,0000,0000,,Widzimy też cyjanki i inne\Npodobne cząsteczki organiczne
Dialogue: 0,0:06:28.01,0:06:30.60,Default,,0000,0000,0000,,w tych międzygwiezdnych chmurach.
Dialogue: 0,0:06:30.62,0:06:35.91,Default,,0000,0000,0000,,Mamy jednak mniej pewności\Nco do przetrwania tych cząsteczek,
Dialogue: 0,0:06:35.93,0:06:37.94,Default,,0000,0000,0000,,podczas zmiany chmury w dysk.
Dialogue: 0,0:06:37.97,0:06:40.63,Default,,0000,0000,0000,,Są po prostu bardziej delikatne.
Dialogue: 0,0:06:40.66,0:06:43.99,Default,,0000,0000,0000,,Więc jeśli będziemy wiedzieć,\Nże ten cyjanowodór
Dialogue: 0,0:06:44.02,0:06:47.22,Default,,0000,0000,0000,,znajduje się w pobliżu\Nnowo powstającej planety,
Dialogue: 0,0:06:47.25,0:06:49.54,Default,,0000,0000,0000,,będziemy musieli zobaczyć go\Nw samym dysku,
Dialogue: 0,0:06:49.56,0:06:51.79,Default,,0000,0000,0000,,w tych dyskach formujących planetę.
Dialogue: 0,0:06:51.82,0:06:54.26,Default,,0000,0000,0000,,Około 10 lat temu
Dialogue: 0,0:06:54.28,0:06:59.52,Default,,0000,0000,0000,,rozpoczęłam program\Nposzukiwania cyjanowodoru
Dialogue: 0,0:06:59.55,0:07:02.72,Default,,0000,0000,0000,,i innych cząsteczek\Nw dyskach formujących planety.
Dialogue: 0,0:07:02.75,0:07:05.98,Default,,0000,0000,0000,,I oto, co znaleźliśmy.
Dialogue: 0,0:07:06.01,0:07:08.93,Default,,0000,0000,0000,,Dobra wiadomość jest taka,\Nże na tych sześciu obrazkach,
Dialogue: 0,0:07:08.95,0:07:15.07,Default,,0000,0000,0000,,te jasne piksele reprezentują widmo\Npochodzące z cyjanowodoru,
Dialogue: 0,0:07:15.09,0:07:18.58,Default,,0000,0000,0000,,w dyskach tworzących planety,\Nsetki lat świetlnych stąd.
Dialogue: 0,0:07:18.60,0:07:20.62,Default,,0000,0000,0000,,Dotarły do naszego teleskopu,
Dialogue: 0,0:07:20.65,0:07:21.93,Default,,0000,0000,0000,,do detektora,
Dialogue: 0,0:07:21.95,0:07:24.68,Default,,0000,0000,0000,,pozwalając nam oglądać je w ten sposób.
Dialogue: 0,0:07:25.23,0:07:26.51,Default,,0000,0000,0000,,Dobra wiadomość jest taka,
Dialogue: 0,0:07:26.53,0:07:30.60,Default,,0000,0000,0000,,że te dyski rzeczywiście mają\Nw sobie cyjanowodór.
Dialogue: 0,0:07:30.62,0:07:34.02,Default,,0000,0000,0000,,Ostatni, bardziej nieuchwytny składnik.
Dialogue: 0,0:07:35.16,0:07:40.22,Default,,0000,0000,0000,,Zła wiadomość jest taka, że nie wiemy,\Ngdzie to dokładnie jest w dysku.
Dialogue: 0,0:07:40.60,0:07:42.21,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli spojrzymy na te zdjęcia,
Dialogue: 0,0:07:42.23,0:07:44.53,Default,,0000,0000,0000,,nikt nie powie, że są piękne,
Dialogue: 0,0:07:44.55,0:07:47.32,Default,,0000,0000,0000,,nawet wtedy, kiedy je otrzymaliśmy.
Dialogue: 0,0:07:47.34,0:07:50.76,Default,,0000,0000,0000,,Widać dość duży rozmiar piksela,
Dialogue: 0,0:07:50.78,0:07:53.91,Default,,0000,0000,0000,,który jest właściwie większy,\Nniż same dyski.
Dialogue: 0,0:07:53.94,0:07:55.39,Default,,0000,0000,0000,,Więc każdy piksel na zdjęciu
Dialogue: 0,0:07:55.42,0:07:58.90,Default,,0000,0000,0000,,reprezentuje coś, co jest większe,\Nniż nasz Układ Słoneczny.
Dialogue: 0,0:07:59.34,0:08:01.28,Default,,0000,0000,0000,,To oznacza,
Dialogue: 0,0:08:01.30,0:08:05.41,Default,,0000,0000,0000,,że nie wiemy, skąd pochodzi\Ncyjanowodór w dysku.
Dialogue: 0,0:08:05.77,0:08:06.100,Default,,0000,0000,0000,,A to problem,
Dialogue: 0,0:08:07.02,0:08:08.57,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ te umiarkowane planety,
Dialogue: 0,0:08:08.60,0:08:11.55,Default,,0000,0000,0000,,nie mogą czerpać cyjanowodoru skądkolwiek,
Dialogue: 0,0:08:11.58,0:08:14.95,Default,,0000,0000,0000,,lecz tylko z miejsca blisko\Ngromadzenia się cyjanowodoru,
Dialogue: 0,0:08:14.98,0:08:16.87,Default,,0000,0000,0000,,aby taka planeta miała do niego dostęp.
Dialogue: 0,0:08:16.89,0:08:22.03,Default,,0000,0000,0000,,Aby łatwiej było to zrozumieć,\Nrozważmy podobny przykład,
Dialogue: 0,0:08:22.06,0:08:25.28,Default,,0000,0000,0000,,uprawiania cyprysów\Nw Stanach Zjednoczonych.
Dialogue: 0,0:08:25.66,0:08:27.37,Default,,0000,0000,0000,,Powiedzmy, hipotetycznie,
Dialogue: 0,0:08:27.40,0:08:29.17,Default,,0000,0000,0000,,że wróciliście z Europy,
Dialogue: 0,0:08:29.19,0:08:31.93,Default,,0000,0000,0000,,gdzie widzieliście piękne, włoskie cyprysy
Dialogue: 0,0:08:31.96,0:08:34.37,Default,,0000,0000,0000,,i chcecie zrozumieć,
Dialogue: 0,0:08:34.40,0:08:37.01,Default,,0000,0000,0000,,czy importowanie ich do Stanów\Nmiałoby sens.
Dialogue: 0,0:08:37.04,0:08:38.67,Default,,0000,0000,0000,,Czy moglibyście je tu uprawiać?
Dialogue: 0,0:08:38.70,0:08:40.76,Default,,0000,0000,0000,,Więc rozmawiacie z ekspertami od cyprysów,
Dialogue: 0,0:08:40.78,0:08:42.45,Default,,0000,0000,0000,,którzy mówią wam, że faktycznie,
Dialogue: 0,0:08:42.47,0:08:46.41,Default,,0000,0000,0000,,jest taki region w Stanach,\Nnie za gorący, nie za zimny,
Dialogue: 0,0:08:46.43,0:08:47.97,Default,,0000,0000,0000,,gdzie moglibyście je uprawiać.
Dialogue: 0,0:08:47.100,0:08:51.90,Default,,0000,0000,0000,,I jeśli macie mapę o dobrej rozdzielczości\Nlub takie zdjęcie,
Dialogue: 0,0:08:51.92,0:08:54.74,Default,,0000,0000,0000,,łatwo dostrzec, że ten pas cyprysów
Dialogue: 0,0:08:54.77,0:08:58.23,Default,,0000,0000,0000,,pokrywa się w dużej mierze,\Nz zielonymi, żyznymi pikselami.
Dialogue: 0,0:08:58.75,0:09:01.72,Default,,0000,0000,0000,,Nawet jeśli trochę zmniejszę jakość mapy,
Dialogue: 0,0:09:01.74,0:09:04.05,Default,,0000,0000,0000,,do coraz mniejszej rozdzielczości,
Dialogue: 0,0:09:04.08,0:09:05.41,Default,,0000,0000,0000,,nadal można powiedzieć,
Dialogue: 0,0:09:05.43,0:09:09.03,Default,,0000,0000,0000,,że jest żyzny pas\Npokrywający się z pasem cyprysów.
Dialogue: 0,0:09:09.47,0:09:14.50,Default,,0000,0000,0000,,Lecz co, jeśli całe Stany Zjednoczone
Dialogue: 0,0:09:14.52,0:09:17.73,Default,,0000,0000,0000,,są zawarte w pojedynczym pikselu?
Dialogue: 0,0:09:17.75,0:09:19.77,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli rozdzielczość jest tak niska.
Dialogue: 0,0:09:19.79,0:09:21.08,Default,,0000,0000,0000,,Co teraz zrobicie,
Dialogue: 0,0:09:21.11,0:09:26.23,Default,,0000,0000,0000,,jak teraz określicie, czy można uprawiać\Ncyprysy w Stanach Zjednoczonych?
Dialogue: 0,0:09:26.54,0:09:28.47,Default,,0000,0000,0000,,Odpowiedź brzmi: nie da się.
Dialogue: 0,0:09:28.49,0:09:30.88,Default,,0000,0000,0000,,Na pewno istnieje \Njakaś żyzna powierzchnia,
Dialogue: 0,0:09:30.90,0:09:33.66,Default,,0000,0000,0000,,inaczej nie mielibyśmy\Ntego zielonego cienia na pikselu,
Dialogue: 0,0:09:33.68,0:09:35.65,Default,,0000,0000,0000,,lecz nie da się stwierdzić,
Dialogue: 0,0:09:35.67,0:09:38.87,Default,,0000,0000,0000,,czy ten obszar znajduje się\Nwe właściwym miejscu.
Dialogue: 0,0:09:38.90,0:09:41.66,Default,,0000,0000,0000,,Z tym problemem się teraz mierzymy,
Dialogue: 0,0:09:41.69,0:09:44.88,Default,,0000,0000,0000,,z naszymi jedno-pikselowymi\Nzdjęciami dysków
Dialogue: 0,0:09:44.90,0:09:46.50,Default,,0000,0000,0000,,z cyjanowodorem.
Dialogue: 0,0:09:46.52,0:09:48.70,Default,,0000,0000,0000,,Więc potrzebujemy czegoś analogicznego,
Dialogue: 0,0:09:48.72,0:09:51.79,Default,,0000,0000,0000,,przynajmniej do tych map\No niskiej rozdzielczości.
Dialogue: 0,0:09:51.82,0:09:56.66,Default,,0000,0000,0000,,aby ustalić, czy jest pokrycie\Nmiędzy występowaniem cyjanowodoru
Dialogue: 0,0:09:56.69,0:09:59.65,Default,,0000,0000,0000,,a tym, skąd formujące się planety\Nmogą go pozyskać.
Dialogue: 0,0:10:00.24,0:10:03.44,Default,,0000,0000,0000,,Kilka lat temu, pomocny okazał się
Dialogue: 0,0:10:03.46,0:10:07.45,Default,,0000,0000,0000,,nowy, wspaniały, piękny teleskop ALMA,
Dialogue: 0,0:10:07.47,0:10:10.33,Default,,0000,0000,0000,,czyli "Atacama Large Millimeter/\Nsubmillimeter Array"
Dialogue: 0,0:10:10.35,0:10:11.55,Default,,0000,0000,0000,,w północnym Chile.
Dialogue: 0,0:10:11.90,0:10:15.66,Default,,0000,0000,0000,,ALMA jest wspaniały pod wieloma względami,
Dialogue: 0,0:10:15.69,0:10:18.17,Default,,0000,0000,0000,,lecz ja będę skupiać się na tym.
Dialogue: 0,0:10:18.20,0:10:22.12,Default,,0000,0000,0000,,Nazywam go pojedynczym teleskopem,
Dialogue: 0,0:10:22.14,0:10:25.48,Default,,0000,0000,0000,,lecz na tym zdjęciu widać wiele anten.
Dialogue: 0,0:10:25.50,0:10:30.13,Default,,0000,0000,0000,,Jest to teleskop składający się\Nz 66 oddzielnych anten,
Dialogue: 0,0:10:30.15,0:10:31.75,Default,,0000,0000,0000,,które pracują w harmonii.
Dialogue: 0,0:10:32.48,0:10:35.05,Default,,0000,0000,0000,,To oznacza, że macie teleskop,
Dialogue: 0,0:10:35.07,0:10:39.94,Default,,0000,0000,0000,,który jest tak duży,\Njak największy dystans dzielący
Dialogue: 0,0:10:39.96,0:10:41.28,Default,,0000,0000,0000,,te anteny od siebie.
Dialogue: 0,0:10:41.30,0:10:44.40,Default,,0000,0000,0000,,W przypadku ALMY to jest kilka kilometrów.
Dialogue: 0,0:10:44.43,0:10:47.90,Default,,0000,0000,0000,,Więc mamy teleskop większy niż kilometr.
Dialogue: 0,0:10:48.27,0:10:50.14,Default,,0000,0000,0000,,A jeśli ma się tak duży teleskop,
Dialogue: 0,0:10:50.16,0:10:52.66,Default,,0000,0000,0000,,można przybliżyć widok małych rzeczy,
Dialogue: 0,0:10:52.69,0:10:57.56,Default,,0000,0000,0000,,łącznie z tworzeniem map cyjanowodoru\Nw dyskach tworzących planety.
Dialogue: 0,0:10:57.58,0:11:00.41,Default,,0000,0000,0000,,Więc kiedy ALMA powstała kilka lat temu,
Dialogue: 0,0:11:00.43,0:11:04.51,Default,,0000,0000,0000,,od razu zasugerowałam,\Nby użyć teleskopu w tym celu.
Dialogue: 0,0:11:05.09,0:11:09.02,Default,,0000,0000,0000,,Jak wygląda mapa cyjanowodoru w dysku?
Dialogue: 0,0:11:09.05,0:11:11.56,Default,,0000,0000,0000,,Czy cyjanowodór znajduje się\Nwe właściwym miejscu?
Dialogue: 0,0:11:11.58,0:11:13.70,Default,,0000,0000,0000,,Odpowiedź brzmi: tak.
Dialogue: 0,0:11:13.72,0:11:15.73,Default,,0000,0000,0000,,A tak wygląda mapa.
Dialogue: 0,0:11:15.75,0:11:19.69,Default,,0000,0000,0000,,Widzicie, że emisja cyjanowodoru\Nrozkłada się po całym dysku.
Dialogue: 0,0:11:19.72,0:11:21.57,Default,,0000,0000,0000,,Po pierwsze, jest on prawie wszędzie,
Dialogue: 0,0:11:21.59,0:11:23.16,Default,,0000,0000,0000,,a to bardzo dobra wiadomość.
Dialogue: 0,0:11:23.18,0:11:26.36,Default,,0000,0000,0000,,I mamy dużo bardzo jasnych emisji,
Dialogue: 0,0:11:26.39,0:11:29.59,Default,,0000,0000,0000,,pochodzących z pobliża gwiazdy,\Nw kierunku dysku.
Dialogue: 0,0:11:29.96,0:11:33.12,Default,,0000,0000,0000,,I to dokładnie tam,\Ngdzie chcieliśmy to zobaczyć.
Dialogue: 0,0:11:33.15,0:11:35.79,Default,,0000,0000,0000,,Blisko tego miejsca formują się planety.
Dialogue: 0,0:11:35.82,0:11:39.60,Default,,0000,0000,0000,,I widzimy to nie tylko\Nw przypadku jednego dysku.
Dialogue: 0,0:11:39.62,0:11:41.98,Default,,0000,0000,0000,,Tu mamy trzy dalsze przykłady.
Dialogue: 0,0:11:42.01,0:11:44.09,Default,,0000,0000,0000,,Widać, że wszystkie pokazują to samo.
Dialogue: 0,0:11:44.11,0:11:46.58,Default,,0000,0000,0000,,Dużo jasnych emisji cyjanowodoru
Dialogue: 0,0:11:46.60,0:11:48.93,Default,,0000,0000,0000,,pochodzących z pobliża środka gwiazdy.
Dialogue: 0,0:11:49.23,0:11:51.91,Default,,0000,0000,0000,,Gwoli ścisłości, nie zawsze to widać.
Dialogue: 0,0:11:51.93,0:11:54.47,Default,,0000,0000,0000,,W niektórych dyskach widać coś\Nzupełnie odmiennego,
Dialogue: 0,0:11:54.49,0:11:57.71,Default,,0000,0000,0000,,jest tam dziura w emisji w pobliżu środka.
Dialogue: 0,0:11:57.74,0:12:00.28,Default,,0000,0000,0000,,Więc to przeciwieństwo tego,\Nco chcemy zobaczyć.
Dialogue: 0,0:12:00.30,0:12:02.46,Default,,0000,0000,0000,,To nie są miejsca, gdzie chcemy badać
Dialogue: 0,0:12:02.48,0:12:06.49,Default,,0000,0000,0000,,istnienie cyjanowodoru wokół\Nformujących się planet.
Dialogue: 0,0:12:06.51,0:12:08.09,Default,,0000,0000,0000,,Lecz w większości przypadków,
Dialogue: 0,0:12:08.12,0:12:10.12,Default,,0000,0000,0000,,nie wykrywamy po prostu cyjanowodoru,
Dialogue: 0,0:12:10.15,0:12:12.55,Default,,0000,0000,0000,,lecz wykrywamy go we właściwym miejscu.
Dialogue: 0,0:12:13.04,0:12:15.08,Default,,0000,0000,0000,,Co to wszystko oznacza?
Dialogue: 0,0:12:15.10,0:12:17.55,Default,,0000,0000,0000,,Na początku powiedziałam,
Dialogue: 0,0:12:17.57,0:12:20.96,Default,,0000,0000,0000,,że mamy wiele tych umiarkowanych planet,
Dialogue: 0,0:12:20.98,0:12:22.89,Default,,0000,0000,0000,,może około miliarda,
Dialogue: 0,0:12:22.91,0:12:25.43,Default,,0000,0000,0000,,na których mogło powstać życie,
Dialogue: 0,0:12:25.46,0:12:27.98,Default,,0000,0000,0000,,jeśli mają właściwe składniki.
Dialogue: 0,0:12:28.00,0:12:29.18,Default,,0000,0000,0000,,Pokazałam także,
Dialogue: 0,0:12:29.20,0:12:33.08,Default,,0000,0000,0000,,że często sądzimy, że mamy\Nwłaściwe składniki.
Dialogue: 0,0:12:33.10,0:12:35.28,Default,,0000,0000,0000,,Mamy wodę, mamy cyjanowodór,
Dialogue: 0,0:12:35.30,0:12:37.51,Default,,0000,0000,0000,,będą też inne cząsteczki organiczne
Dialogue: 0,0:12:37.53,0:12:39.20,Default,,0000,0000,0000,,razem z cyjankami.
Dialogue: 0,0:12:39.88,0:12:44.10,Default,,0000,0000,0000,,To oznacza, że planety z najbardziej\Npodstawowymi składnikami do życia,
Dialogue: 0,0:12:44.12,0:12:47.15,Default,,0000,0000,0000,,będą bardzo popularne w naszej galaktyce.
Dialogue: 0,0:12:48.13,0:12:50.69,Default,,0000,0000,0000,,I jeśli, aby rozwinąć życie,
Dialogue: 0,0:12:50.71,0:12:54.01,Default,,0000,0000,0000,,wystarczą te podstawowe składniki,
Dialogue: 0,0:12:54.04,0:12:56.90,Default,,0000,0000,0000,,powinno istnieć wiele żywych planet.
Dialogue: 0,0:12:57.40,0:12:59.34,Default,,0000,0000,0000,,Lecz dużo w tym wszystkim gdybania.
Dialogue: 0,0:12:59.36,0:13:02.31,Default,,0000,0000,0000,,Powiedziałabym, że wyzwaniem\Nnajbliższych dekad
Dialogue: 0,0:13:02.34,0:13:04.82,Default,,0000,0000,0000,,zarówno dla astronomii jak i chemii,
Dialogue: 0,0:13:04.84,0:13:07.58,Default,,0000,0000,0000,,jest ustalenie, jak często planeta,
Dialogue: 0,0:13:07.61,0:13:10.36,Default,,0000,0000,0000,,którą uważamy za potencjalnie żywą,
Dialogue: 0,0:13:10.39,0:13:12.79,Default,,0000,0000,0000,,okazuje się w rzeczywistości żywą.
Dialogue: 0,0:13:12.82,0:13:13.97,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję.
Dialogue: 0,0:13:13.99,0:13:18.82,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)