0:00:01.333,0:00:04.786
Ik ben er vrij zeker van[br]dat ik niet de enige in deze zaal ben

0:00:04.810,0:00:09.522
die op een bepaald moment[br]omhoog keek naar de sterren

0:00:09.546,0:00:12.180
en zich afvroeg: "Zijn wij de enige,

0:00:12.204,0:00:16.005
of zijn er nog andere [br]planeten met leven zoals de onze?"

0:00:17.014,0:00:20.521
Ik denk dat het mogelijk is[br]dat ik dan de enige persoon ben

0:00:20.545,0:00:22.816
die geobsedeerd genoeg was door die vraag

0:00:22.840,0:00:24.458
om er haar carrière van te maken.

0:00:24.482,0:00:26.482
Maar we gaan door.

0:00:26.506,0:00:29.617
Hoe komen we tot deze vraag?

0:00:29.641,0:00:32.008
Ik zou zeggen dat het eerste[br]wat we moeten doen,

0:00:32.032,0:00:37.450
is onze ogen afwenden van de hemel[br]en naar onze eigen planeet Aarde kijken.

0:00:38.173,0:00:42.380
En bedenk hoeveel geluk[br]de Aarde moest hebben

0:00:42.404,0:00:44.186
om een bewoonbare planeet te worden.

0:00:44.186,0:00:46.895
Ze moet op zijn minst wel [br]een beetje geluk gehad hebben.

0:00:46.919,0:00:49.427
Hadden wij dichter bij de Zon gezeten

0:00:49.451,0:00:51.458
of een beetje verder weg,

0:00:51.482,0:00:55.998
dan zou het water ofwel weggekookt[br]ofwel bevroren zijn.

0:00:56.022,0:01:00.083
Ik bedoel dat het niet vanzelfsprekend is[br]dat een planeet water heeft.

0:01:00.107,0:01:03.725
Waren we een droge planeet geweest,

0:01:03.749,0:01:06.083
dan zou er niet veel leven [br]op zijn geweest.

0:01:06.107,0:01:09.664
En zelfs als we al het water hadden [br]dat we vandaag hebben,

0:01:09.688,0:01:11.824
als dat water niet vergezeld was

0:01:11.824,0:01:15.069
van de juiste soort van chemische stoffen[br]om het leven op te starten,

0:01:15.093,0:01:18.012
dan hadden we een natte planeet,[br]maar net even dood.

0:01:18.323,0:01:20.577
Als zoveel dingen fout kunnen gaan,

0:01:20.601,0:01:23.522
wat zijn dan de kansen dat ze goed gaan?

0:01:23.546,0:01:25.983
Wat zijn de kansen [br]dat de planeet zich vormt

0:01:26.007,0:01:28.657
met minstens de nodige basisingrediënten

0:01:28.681,0:01:31.281
om het leven te laten beginnen?

0:01:32.515,0:01:35.166
Laten we dat samen eens onderzoeken.

0:01:35.190,0:01:37.237
Je gaat voor een bewoonbare planeet.

0:01:37.261,0:01:40.667
Het eerste wat je nodig hebt,

0:01:40.691,0:01:42.483
is een planeet.

0:01:42.507,0:01:43.508
(Gelach)

0:01:43.532,0:01:45.656
Maar niet zomaar eender welke planeet.

0:01:45.680,0:01:49.458
Je hebt waarschijnlijk een typisch [br]Aarde-achtige planeet nodig.

0:01:49.482,0:01:50.974
Een planeet die rotsachtig is,

0:01:50.998,0:01:53.106
zodat je zowel zeeën als land hebt,

0:01:53.130,0:01:57.362
en hij mag noch te dichtbij,[br]noch te ver van zijn ster zitten,

0:01:57.386,0:01:59.838
maar alleen in de juiste temperatuurzone.

0:01:59.862,0:02:03.157
En dat is waar water vloeibaar is.

0:02:03.181,0:02:06.276
Hoeveel van dit soort planeten[br]hebben we in onze Melkweg?

0:02:06.800,0:02:10.268
Een van de grote ontdekkingen[br]van de afgelopen decennia

0:02:10.292,0:02:12.772
is dat er ongelooflijk veel planeten zijn.

0:02:13.212,0:02:16.212
Bijna elke ster heeft [br]een planeet om zich heen.

0:02:16.236,0:02:17.649
Sommige hebben er veel.

0:02:17.673,0:02:20.562
En tussen deze planeten

0:02:20.586,0:02:24.426
zijn er een paar procent [br]Aarde-achtig genoeg

0:02:24.450,0:02:28.006
dat we ze zouden kunnen beschouwen[br]als planeten met mogelijk leven.

0:02:28.030,0:02:31.665
De juiste soort planeet hebben [br]is dus eigenlijk niet zo moeilijk

0:02:31.689,0:02:35.927
als we weten dat er in ons melkwegstelsel[br]ongeveer 100 miljard sterren zijn.

0:02:35.951,0:02:40.046
Dat geeft je ongeveer een miljard[br]planeten met potentieel leven.

0:02:40.337,0:02:43.013
Maar het is niet genoeg[br]om alleen de juiste temperatuur

0:02:43.037,0:02:44.847
of de juiste samenstelling te hebben.

0:02:44.871,0:02:47.138
Je hebt ook de juiste chemicaliën nodig.

0:02:47.553,0:02:51.768
En het tweede en belangrijke ingrediënt[br]voor een bewoonbare planeet --

0:02:51.792,0:02:54.720
ik denk dat dat vrij intuïtief is --

0:02:54.744,0:02:56.331
is water.

0:02:56.355,0:03:01.498
We definieerden immers onze planeet[br]met potentieel leven

0:03:01.522,0:03:04.202
als een met de juiste temperatuur[br]voor vloeibaar water.

0:03:04.838,0:03:08.409
Ik bedoel dat hier op Aarde[br]het leven gebaseerd is op water.

0:03:08.711,0:03:10.005
Maar meer in het algemeen

0:03:10.029,0:03:14.283
is water gewoon echt goed als [br]ontmoetingsplaats voor chemische stoffen.

0:03:14.307,0:03:16.307
Het is een zeer speciale vloeistof.

0:03:16.331,0:03:19.911
Dit is dus ons tweede basisingrediënt.

0:03:20.276,0:03:22.208
Het derde ingrediënt is, denk ik,

0:03:22.232,0:03:24.847
waarschijnlijk een beetje verrassender.

0:03:24.871,0:03:27.656
We gaan daar organische [br]stoffen moeten hebben,

0:03:27.680,0:03:29.814
omdat we denken aan organisch leven.

0:03:30.188,0:03:31.902
Maar de organische molecule

0:03:31.926,0:03:35.705
die essentieel lijkt [br]voor de chemische netwerken

0:03:35.729,0:03:37.768
die biomoleculen kunnen produceren,

0:03:37.768,0:03:40.201
is waterstofcyanide.

0:03:40.481,0:03:43.814
Wie dit molecule kent,

0:03:43.838,0:03:47.219
weet dat je er beter van wegblijft.

0:03:47.776,0:03:48.927
Maar het blijkt

0:03:48.951,0:03:52.117
dat wat echt, echt slecht is[br]voor geavanceerde vormen van leven,

0:03:52.141,0:03:53.799
zoals jullie,

0:03:53.823,0:03:57.307
echt, echt goed is om [br]die chemie mee te beginnen,

0:03:57.331,0:04:00.616
de juiste soort chemie die kan leiden [br]tot het ontstaan van het leven.

0:04:01.180,0:04:03.983
Nu hebben we onze [br]drie benodigde ingrediënten,

0:04:04.007,0:04:06.007
te weten: een gematigde planeet,

0:04:06.031,0:04:08.579
water en waterstofcyanide.

0:04:08.603,0:04:11.372
Hoe vaak komen deze drie samen voor?

0:04:11.396,0:04:14.045
Hoeveel gematigde planeten zijn er

0:04:14.069,0:04:16.536
met water en waterstofcyanide?

0:04:17.030,0:04:18.688
In een ideale wereld

0:04:18.712,0:04:21.700
zouden we een van onze telescopen

0:04:21.700,0:04:24.688
naar een van die gematigde[br]planeten richten

0:04:24.712,0:04:26.275
en het zelf gaan bekijken.

0:04:26.299,0:04:29.933
Zo van: "Hebben deze planeten [br]water en cyaniden?"

0:04:30.529,0:04:36.663
Helaas hebben we nog geen telescopen[br]die groot genoeg zijn om dat te kunnen.

0:04:36.687,0:04:40.569
We kunnen moleculen detecteren [br]in de atmosfeer van een aantal planeten.

0:04:40.593,0:04:42.196
Maar dit zijn grote planeten

0:04:42.220,0:04:44.680
die vaak vrij dicht bij hun ster zitten,

0:04:44.704,0:04:47.490
niet zoals deze, weet je,[br]net geschikte planeten

0:04:47.514,0:04:48.980
waar we het hier over hadden,

0:04:49.004,0:04:51.196
die veel kleiner en verder weg zijn.

0:04:51.530,0:04:53.704
Dus moeten we het anders doen.

0:04:53.728,0:04:58.662
De andere manier die we bedachten [br]en daarna hebben gevolgd,

0:04:58.686,0:05:01.305
is om niet meer te zoeken[br]naar deze moleculen

0:05:01.329,0:05:03.519
op bestaande planeten,

0:05:03.543,0:05:07.283
maar ernaar te zoeken in het materiaal[br]waaruit nieuwe planeten ontstaan.

0:05:07.307,0:05:11.752
Planeten ontstaan in schijven[br]van stof en gas rond jonge sterren.

0:05:11.776,0:05:15.795
Deze schijven krijgen hun materiaal[br]uit het interstellaire medium.

0:05:15.795,0:05:18.633
Het blijkt dat de lege ruimte[br]die je tussen de sterren ziet

0:05:18.657,0:05:22.391
wanneer je ernaar op zoek bent[br]en existentiële vragen stelt,

0:05:22.415,0:05:24.590
niet zo leeg is als ze lijkt,

0:05:24.614,0:05:26.574
maar eigenlijk vol met gas en stof,

0:05:26.598,0:05:28.844
dat zoals je weet,[br]kan samenklonteren in wolken,

0:05:28.868,0:05:32.223
en dan samentrekken om schijven,[br]sterren en planeten te vormen.

0:05:32.967,0:05:37.538
Een van de dingen die we altijd zien[br]als we naar deze wolken kijken,

0:05:37.562,0:05:38.967
is water.

0:05:38.991,0:05:41.665
Ik denk dat we de neiging hebben[br]om water te zien

0:05:41.689,0:05:44.289
als iets speciaals voor ons.

0:05:44.852,0:05:48.661
Water is een van de meest voorkomende[br]moleculen in het heelal,

0:05:48.685,0:05:50.410
inclusief in deze wolken,

0:05:50.434,0:05:52.901
deze ster- en planeetvormende wolken.

0:05:53.661,0:05:54.815
En dat niet alleen,

0:05:54.839,0:05:56.815
water is ook een erg robuust molecule:

0:05:56.839,0:05:59.236
het is niet zo makkelijk kapot te krijgen.

0:05:59.260,0:06:02.339
Veel van dit water [br]in de interstellaire ruimte

0:06:02.363,0:06:06.471
zal dus de nogal gevaarlijke[br]instortreis overleven

0:06:06.471,0:06:10.156
van wolken, naar schijf, naar planeet.

0:06:10.967,0:06:13.046
Water is dus oké.

0:06:13.070,0:06:15.927
Dat tweede ingrediënt [br]gaat niet echt een probleem zijn.

0:06:15.951,0:06:20.173
De meeste planeten[br]krijgen bij hun vorming water mee.

0:06:21.125,0:06:23.458
Hoe zit het nu met waterstofcyanide?

0:06:23.482,0:06:27.990
We zien ook cyaniden en andere [br]soortgelijke organische moleculen

0:06:28.014,0:06:30.601
in deze interstellaire wolken.

0:06:30.625,0:06:35.910
Maar hier zijn we er minder zeker van[br]of de moleculen gaan overleven

0:06:35.934,0:06:37.942
bij hun reis van wolk naar schijf.

0:06:37.966,0:06:40.633
Ze zijn wat delicater, kwetsbaarder.

0:06:40.657,0:06:43.992
Als we dus gaan weten[br]dat dit waterstofcyanide

0:06:44.016,0:06:47.222
zich in de buurt [br]van nieuwe planeten bevindt,

0:06:47.246,0:06:49.540
zouden we het echt moeten zien[br]in de schijf zelf,

0:06:49.564,0:06:51.794
in de planeetvormende schijven.

0:06:51.818,0:06:54.260
Een jaar of tien geleden

0:06:54.284,0:06:59.522
startte ik een programma op[br]om te zoeken naar dit waterstofcyanide

0:06:59.546,0:07:02.722
en andere moleculen[br]in die planeetvormende schijven.

0:07:02.746,0:07:05.983
En dit is wat we gevonden hebben.

0:07:06.007,0:07:08.928
Goed nieuws dus, in deze zes beelden

0:07:08.952,0:07:15.069
vertegenwoordigen die heldere pixels [br]uitstoot van waterstofcyanide

0:07:15.093,0:07:18.577
in planeetvormende schijven[br]op honderden lichtjaren afstand

0:07:18.601,0:07:20.625
die tot bij onze telescoop zijn geraakt,

0:07:20.649,0:07:21.926
op de detector,

0:07:21.950,0:07:24.684
zodat we ze konden zien als dit.

0:07:25.228,0:07:26.506
Het goede nieuws

0:07:26.530,0:07:30.601
is dat deze schijven inderdaad[br]waterstofcyanide bevatten.

0:07:30.625,0:07:34.024
Dat laatste, ongrijpbaardere ingrediënt.

0:07:35.159,0:07:40.215
Het slechte nieuws is dat we niet weten[br]waar het zit in de schijf.

0:07:40.810,0:07:41.907
Als we hiernaar kijken,

0:07:41.911,0:07:44.530
zal niemand kunnen zeggen [br]dat het mooie beelden zijn,

0:07:44.554,0:07:47.316
zelfs niet toen we ze kregen.

0:07:47.340,0:07:50.760
Je ziet dat de pixelgrootte vrij groot is,

0:07:50.784,0:07:53.911
eigenlijk groter dan de schijven zelf.

0:07:53.935,0:07:55.391
Elke pixel hier

0:07:55.415,0:07:58.895
is iets dat veel groter is[br]dan ons zonnestelsel.

0:07:59.345,0:08:01.276
Dat betekent

0:08:01.300,0:08:05.410
dat we niet weten waar in de schijf[br]het waterstofcyanide vandaan komt.

0:08:05.768,0:08:06.998
En dat is een probleem,

0:08:07.022,0:08:08.571
omdat deze gematigde planeten

0:08:08.595,0:08:11.553
niet zomaar overal hun waterstofcyanide [br]vandaan kunnen halen,

0:08:11.577,0:08:14.954
maar het moet in de buurt zijn [br]van waar ze zich vormen

0:08:14.978,0:08:16.868
om erbij te kunnen.

0:08:16.892,0:08:22.034
Laten we om dit duidelijk te maken[br]eens nadenken over een analoog voorbeeld,

0:08:22.058,0:08:25.280
namelijk het kweken van cipressen[br]in de Verenigde Staten.

0:08:25.915,0:08:29.166
Veronderstel dat je terugkomt uit Europa,

0:08:29.190,0:08:31.934
waar je prachtige, [br]Italiaanse cipressen hebt gezien,

0:08:31.958,0:08:33.897
en je wil wel eens weten

0:08:33.897,0:08:37.014
of het zin heeft om ze [br]in de Verenigde Staten te importeren.

0:08:37.038,0:08:38.672
Kan je ze hier kweken?

0:08:38.696,0:08:40.445
Dus praat je met cipresexperts

0:08:40.445,0:08:43.053
en die vertellen je[br]dat er inderdaad een strook is

0:08:43.053,0:08:46.410
waar het niet al te warm, [br]noch te koud is in de Verenigde Staten,

0:08:46.434,0:08:47.974
waar je ze zou kunnen telen.

0:08:47.998,0:08:51.896
En als je een mooie, hoge-resolutiekaart [br]of afbeelding als deze hebt,

0:08:51.920,0:08:54.745
is het vrij gemakkelijk om te zien[br]dat deze cipresstrook

0:08:54.769,0:08:58.229
overlapt met veel pixels [br]van groene, vruchtbare grond.

0:08:58.753,0:09:01.720
Zelfs als ik deze kaart [br]een beetje verslechter,

0:09:01.744,0:09:03.721
de resolutie verminder,

0:09:03.721,0:09:05.409
kunnen we nog steeds zeggen

0:09:05.433,0:09:09.027
dat er vruchtbaar land [br]overlapt met deze strook.

0:09:09.466,0:09:14.497
Maar wat als de hele Verenigde Staten

0:09:14.521,0:09:17.727
samengebald wordt tot een enkele pixel?

0:09:17.751,0:09:19.768
Als de resolutie zo laag is.

0:09:19.792,0:09:21.085
Wat doe je dan?

0:09:21.109,0:09:26.231
Hoe kan je dan zien of je cipressen [br]kunt kweken in de Verenigde Staten?

0:09:26.448,0:09:28.490
Wel, het antwoord is dat je dat niet kunt.

0:09:28.490,0:09:30.878
Ik bedoel dat er zeker [br]wat vruchtbaar land is,

0:09:30.902,0:09:33.656
of je zou die groene tint [br]niet hebben op die pixel,

0:09:33.680,0:09:35.649
maar je zou gewoon niet kunnen vertellen

0:09:35.673,0:09:38.871
of iets van dat groen [br]zich op de juiste plaats bevindt.

0:09:38.895,0:09:41.663
Dat is net het probleem[br]waarmee we werden geconfronteerd

0:09:41.687,0:09:44.879
met onze enkele-pixel[br]afbeeldingen van deze schijven

0:09:44.903,0:09:46.498
met waterstofcyanide.

0:09:46.522,0:09:48.696
Wat we dus nodig hebben, [br]is iets analoogs,

0:09:48.720,0:09:51.791
minstens zo’n lage-resolutiekaarten[br]zoals ik net liet zien,

0:09:51.815,0:09:54.239
om te kunnen bepalen of er overlap is

0:09:54.239,0:09:56.664
tussen de plaatsen [br]waar er waterstofcyanide is

0:09:56.688,0:09:59.648
en waar deze planeten erbij kunnen [br]als ze zich vormen.

0:10:00.236,0:10:03.439
Tot onze redding [br]kwam er een paar jaar geleden

0:10:03.463,0:10:07.447
deze nieuwe, fantastische,[br]mooie telescoop, ALMA,

0:10:07.471,0:10:10.328
de Atacama Large Millimeter[br]and submillimeter Array

0:10:10.352,0:10:11.552
in het noorden van Chili.

0:10:11.900,0:10:15.663
ALMA is geweldig [br]op veel verschillende manieren,

0:10:15.687,0:10:18.494
maar waar ik me op ga richten is deze --

0:10:18.494,0:10:21.809
zoals je kunt zien,[br]noem ik dit één telescoop --

0:10:21.809,0:10:25.475
maar je ziet eigenlijk[br]veel schotels in dit beeld.

0:10:25.499,0:10:30.126
Dit is een telescoop[br]die bestaat uit 66 afzonderlijke schotels

0:10:30.150,0:10:32.069
die allemaal samenwerken.

0:10:32.483,0:10:35.046
Dat betekent dat je een telescoop hebt

0:10:35.070,0:10:37.947
waarvan de grootte gelijk is [br]aan de grootste afstand

0:10:37.971,0:10:41.278
waarop je deze schotels [br]uit elkaar kan zetten.

0:10:41.302,0:10:44.065
In ALMA's geval is dat enkele kilometers.

0:10:44.099,0:10:47.897
Dus krijg je een meer [br]dan een kilometer grote telescoop.

0:10:48.267,0:10:50.140
En met zo'n grote telescoop

0:10:50.164,0:10:52.665
kan je op echt kleine dingen inzoomen,

0:10:52.689,0:10:55.225
inclusief het maken van kaarten [br]van waterstofcyanide

0:10:55.225,0:10:57.561
in planeetvormende schijven.

0:10:57.585,0:11:00.410
Toen ALMA online kwam [br]een paar jaar geleden,

0:11:00.434,0:11:04.507
was dat een van de eerste dingen[br]die ik voorstelde om hem ervoor gebruiken.

0:11:05.086,0:11:09.022
Hoe ziet een kaart van waterstofcyanide[br]in een schijf er uit?

0:11:09.046,0:11:11.560
Zit het waterstofcyanide [br]op de juiste plaats?

0:11:11.584,0:11:13.695
En het antwoord is ja.

0:11:13.719,0:11:15.726
Dit is de kaart.

0:11:15.750,0:11:19.694
Je ziet de waterstofcyanide-uitstoot[br]verspreid over de schijf.

0:11:19.718,0:11:21.568
Ten eerste zit het bijna overal,

0:11:21.592,0:11:23.155
en dat is heel goed nieuws.

0:11:23.179,0:11:26.364
Maar je hebt veel extra heldere uitstoot

0:11:26.388,0:11:29.591
komende uit de buurt van de ster[br]naar het midden van de schijf.

0:11:29.965,0:11:33.125
En dat is precies waar we het willen zien.

0:11:33.149,0:11:35.791
Dit is de buurt waar [br]deze planeten worden gevormd.

0:11:35.815,0:11:39.601
We zien dat niet alleen bij één schijf --

0:11:39.625,0:11:41.774
hier zijn drie verdere voorbeelden.

0:11:41.774,0:11:44.333
Je kunt zien dat ze allemaal [br]hetzelfde laten zien --

0:11:44.333,0:11:46.577
hopen heldere waterstofcyanide-uitstoot

0:11:46.601,0:11:48.926
vanuit ongeveer het midden van de ster.

0:11:49.228,0:11:51.910
Om eerlijk te zijn,[br]zien we dit niet altijd.

0:11:51.934,0:11:54.466
Er zijn schijven [br]waar we het omgekeerde zien,

0:11:54.490,0:11:57.495
waar er eigenlijk een gat zit [br]in de emissie naar het centrum.

0:11:57.495,0:11:59.911
Het tegenovergestelde[br]van wat wij willen zien.

0:11:59.911,0:12:02.458
Dit zijn geen plaatsen [br]waar we zouden zoeken

0:12:02.482,0:12:06.490
naar waterstofcyanide [br]waar planeten zich vormen.

0:12:06.514,0:12:08.093
Maar in de meeste gevallen

0:12:08.117,0:12:10.125
vinden we niet alleen waterstofcyanide,

0:12:10.149,0:12:12.549
maar we vinden het ook [br]op de juiste plaats.

0:12:13.038,0:12:15.077
Wat betekent dit allemaal?

0:12:15.101,0:12:17.547
Ik vertelde jullie in het begin

0:12:17.571,0:12:20.958
dat we heel veel[br]gematigde planeten hebben,

0:12:20.982,0:12:22.887
misschien wel een miljard of zo,

0:12:22.911,0:12:25.433
waarop leven zich kon ontwikkelen

0:12:25.457,0:12:27.981
als ze de juiste ingrediënten hadden.

0:12:28.005,0:12:29.179
Ik toonde ook aan

0:12:29.203,0:12:33.078
dat we denken dat de juiste ingrediënten [br]er meestal ook zijn --

0:12:33.102,0:12:35.281
we hebben water, [br]we hebben waterstofcyanide,

0:12:35.305,0:12:37.506
evenals andere organische moleculen

0:12:37.530,0:12:39.197
samen met de cyaniden.

0:12:39.879,0:12:41.645
Dit betekent dat planeten

0:12:41.645,0:12:44.101
met de meest basale[br]ingrediënten voor leven

0:12:44.125,0:12:47.148
waarschijnlijk ongelooflijk[br]veel voorkomen in onze Melkweg.

0:12:48.133,0:12:50.688
En als om leven te ontwikkelen

0:12:50.712,0:12:54.014
alleen deze basisingrediënten nodig zijn,

0:12:54.038,0:12:56.901
dan zouden er veel planeten [br]met leven moeten zijn.

0:12:57.400,0:12:59.337
Maar dat is natuurlijk een grote 'als'.

0:12:59.361,0:13:02.313
Ik zou zeggen dat de uitdaging[br]van de volgende decennia,

0:13:02.337,0:13:04.821
voor zowel de sterrenkunde [br]als de scheikunde,

0:13:04.845,0:13:07.585
is om erachter te komen hoe vaak

0:13:07.609,0:13:10.363
planeten met potentieel leven

0:13:10.387,0:13:12.791
ook werkelijk leven hebben.

0:13:12.815,0:13:13.966
Dank u.

0:13:13.990,0:13:17.475
(Applaus)