WEBVTT

00:00:01.333 --> 00:00:04.786
Estou bastante segura de que
non son a única nesta sala

00:00:05.300 --> 00:00:09.522
que algunha vez se descubriu
mirando ás estrelas

00:00:09.546 --> 00:00:12.180
e se preguntou: "Somos os únicos?"

00:00:12.204 --> 00:00:16.005
"Ou hai outros planetas nos que hai vida
coma o noso?"

00:00:17.014 --> 00:00:20.521
Creo que é posible que eu sexa
a única persoa

00:00:20.545 --> 00:00:22.816
que se obsesionou o suficiente
con esa pregunta

00:00:22.840 --> 00:00:24.458
para convertila no meu traballo.

00:00:24.482 --> 00:00:26.482
Pero sigamos.

NOTE Paragraph

00:00:26.506 --> 00:00:29.617
Como chegamos a esta cuestión?

00:00:29.641 --> 00:00:32.008
Eu diría que o primeiro que hai que facer

00:00:32.032 --> 00:00:37.450
é baixar a vista do ceo e mirar
cara o noso planeta, a Terra.

00:00:38.173 --> 00:00:42.380
E pensar sobre a sorte
que tivo que ter a Terra

00:00:42.404 --> 00:00:44.626
para ser o planeta con vida que é hoxe.

00:00:44.650 --> 00:00:46.895
Ben, polo menos
tivo que ter algo de sorte.

00:00:46.919 --> 00:00:49.427
Se estivésemos un pouco máis preto do Sol

00:00:49.451 --> 00:00:51.458
ou un pouco máis lonxe,

00:00:51.482 --> 00:00:55.998
a auga que temos estaría evaporada
ou conxelada.

00:00:56.022 --> 00:01:00.083
Quero dicir, non é un feito
que un planeta teña auga.

00:01:00.107 --> 00:01:03.725
Se a Terra fose un planeta seco,

00:01:03.749 --> 00:01:06.083
non habería moita vida nel.

00:01:06.107 --> 00:01:09.664
E incluso se tivésemos
toda a auga que temos hoxe,

00:01:09.688 --> 00:01:11.934
se esa auga non estivese acompañada

00:01:11.958 --> 00:01:15.069
polos elementos químicos adecuados
para que a vida prospere,

00:01:15.093 --> 00:01:18.012
teríamos un planeta húmido, pero morto.

00:01:18.323 --> 00:01:20.577
Hai moitas cousas
que poden saír mal, así que,

00:01:20.601 --> 00:01:23.522
cales son
as probabilidades de que saian ben?

00:01:23.546 --> 00:01:25.983
Que probabilidades hai
de que o planeta se forme

00:01:26.007 --> 00:01:28.657
con, polo menos,
os ingredientes básicos necesarios

00:01:28.681 --> 00:01:31.281
para que se produza a orixe da vida?

NOTE Paragraph

00:01:32.515 --> 00:01:35.166
Ben, descubrirémolo xuntos.

00:01:35.190 --> 00:01:37.237
Para ter un planeta con vida,

00:01:37.261 --> 00:01:40.667
o primeiro que imos necesitar

00:01:40.691 --> 00:01:42.483
é un planeta.

NOTE Paragraph

00:01:42.507 --> 00:01:43.508
(Risas)

NOTE Paragraph

00:01:43.532 --> 00:01:45.656
Pero non serve calquera planeta.

00:01:45.680 --> 00:01:49.458
Probablemente precisaremos un planeta
bastante específico e similar á Terra.

00:01:49.482 --> 00:01:50.974
Un planeta rochoso,

00:01:50.998 --> 00:01:53.106
para poder ter océanos e terra,

00:01:53.130 --> 00:01:57.362
e que non estea situado nin moi preto
nin moi lonxe da súa estrela,

00:01:57.386 --> 00:01:59.838
senón que poda ter a temperatura axeitada.

00:01:59.862 --> 00:02:03.157
E o mesmo precisamos
para ter auga líquida.

NOTE Paragraph

00:02:03.181 --> 00:02:06.276
Cantos planetas así temos na nosa galaxia?

00:02:06.800 --> 00:02:10.268
Un dos grandes descubrimentos
das últimas décadas

00:02:10.292 --> 00:02:12.772
é que os planetas
son incríblemente comúns.

00:02:13.212 --> 00:02:16.212
Case cada estrela
ten un planeta ao seu arredor.

00:02:16.236 --> 00:02:17.649
Algunhas teñen moitos.

00:02:17.673 --> 00:02:20.562
E entre estes planetas

00:02:20.586 --> 00:02:24.426
un pequeno porcentaxe son
o suficiente parecidos á Terra

00:02:24.450 --> 00:02:28.006
como para que os consideremos
potenciais planetas con vida.

00:02:28.030 --> 00:02:31.665
Así que, ter o planeta axeitado non é
tan difícil en realidade

00:02:31.689 --> 00:02:35.927
se temos en conta que hai cen mil
millóns de estrelas na nosa galaxia.

00:02:35.951 --> 00:02:40.046
Iso significa que hai mil millóns
de potenciais planetas con vida.

NOTE Paragraph

00:02:40.427 --> 00:02:43.013
Pero non é suficiente
con estar á temperatura adecuada

00:02:43.037 --> 00:02:44.847
ou ter a composición xeral pertinente.

00:02:44.871 --> 00:02:47.138
Tamén son necesarios
certos elementos químicos.

00:02:47.553 --> 00:02:51.768
E cal é o segundo ingrediente importante
para obter un planeta con vida?

00:02:51.792 --> 00:02:54.720
Creo que é bastante intuitivo.

00:02:54.744 --> 00:02:56.331
A auga.

00:02:56.355 --> 00:03:01.498
Á fin e ao cabo, definimos o noso planeta
como potencial planeta con vida

00:03:01.522 --> 00:03:04.202
se ten a temperatura adecuada
para conter auga líquida.

00:03:04.838 --> 00:03:08.409
Quero dicir, aquí na Terra,
a vida está basada na auga.

00:03:08.711 --> 00:03:10.005
Pero máis xeralmente,

00:03:10.029 --> 00:03:14.283
a auga é moi boa como lugar de reunión
para os elementos químicos.

00:03:14.307 --> 00:03:16.307
É un líquido moi especial.

00:03:16.331 --> 00:03:19.911
Así que este é
o noso segundo ingrediente básico.

NOTE Paragraph

00:03:20.276 --> 00:03:22.208
Agora, o terceiro ingrediente, penso,

00:03:22.232 --> 00:03:24.847
é problemente un pouco máis sorprendente.

00:03:24.871 --> 00:03:27.656
Precisaremos algúns elementos orgánicos,

00:03:27.680 --> 00:03:29.814
dado que estamos pensando
en vida orgánica.

00:03:30.188 --> 00:03:31.902
Pero a molécula orgánica

00:03:31.926 --> 00:03:35.705
que semella estar
no centro da rede química

00:03:35.729 --> 00:03:40.155
que pode producir biomoléculas
é o cianuro de hidróxeno.

00:03:40.481 --> 00:03:43.814
Para os que saiban como é esta molécula,

00:03:43.838 --> 00:03:47.219
saben que é algo do que
é mellor manterse afastado.

00:03:47.776 --> 00:03:48.927
Pero parece ser que

00:03:48.951 --> 00:03:52.117
algo que é realmente malo
para as formas de vida avanzadas

00:03:52.141 --> 00:03:53.799
coma nós,

00:03:53.823 --> 00:03:57.307
é realmente bo para que comece a química,

00:03:57.331 --> 00:04:00.616
o tipo de química axeitada
que pode levar á orixe da vida.

NOTE Paragraph

00:04:01.180 --> 00:04:03.983
Agora xa temos
os tres ingredientes que precisamos,

00:04:04.007 --> 00:04:06.007
xa saben, o planeta temperado,

00:04:06.031 --> 00:04:08.579
auga e cianuro de hidróxeno.

00:04:08.603 --> 00:04:11.372
Entón, con que frecuencia
se reúnen os tres?

00:04:11.396 --> 00:04:14.045
Cantos planetas coa temperatura axeitada
que teñan

00:04:14.069 --> 00:04:16.536
auga e cianuro de hidróxeno hai aí fóra?

00:04:17.030 --> 00:04:18.688
Ben, nun mundo ideal,

00:04:18.712 --> 00:04:24.688
colocariamos os nosos telescopios cara
un deses planetas temperados

00:04:24.712 --> 00:04:26.275
e comprobariamolo nós mesmos.

00:04:26.299 --> 00:04:29.933
Simplemente: "Estes planetas
teñen auga e cianuros?"

00:04:30.529 --> 00:04:36.663
Por desgraza, aínda non temos telescopios
suficientemente grandes para facelo.

00:04:36.687 --> 00:04:40.569
Podemos detectar moléculas
nas atmosferas dalgúns planetas.

00:04:40.593 --> 00:04:42.196
Pero estes planetas son grandes

00:04:42.220 --> 00:04:44.680
e están bastante preto da súa estrela,

00:04:44.704 --> 00:04:47.490
non coma eses planetas adecuados

00:04:47.514 --> 00:04:48.980
dos que estamos a falar,

00:04:49.004 --> 00:04:51.196
que son moito máis pequenos e afastados.

NOTE Paragraph

00:04:51.530 --> 00:04:53.704
Así que temos que atopar outra maneira.

00:04:53.728 --> 00:04:58.662
A outra maneira que consideramos
e seguimos

00:04:58.686 --> 00:05:01.305
é, en lugar de buscar estas moléculas

00:05:01.329 --> 00:05:03.519
nos planetas que xa existen,

00:05:03.543 --> 00:05:07.283
buscalas no material
que está formando novos planetas.

00:05:07.307 --> 00:05:11.752
Os planetas fórmanse en discos de pó
e gas ao redor das estrelas.

00:05:11.776 --> 00:05:15.895
E estes discos obteñen
o seu material do medio interestelar.

00:05:15.919 --> 00:05:18.633
O espazo baleiro que vemos

00:05:18.657 --> 00:05:22.391
cando miramos as estrelas
e nos preguntamos cuestións existenciais

00:05:22.415 --> 00:05:24.590
non está tan baleiro como semella,

00:05:24.614 --> 00:05:26.574
senón que está cheo de pó e gas,

00:05:26.598 --> 00:05:28.844
que pode xuntarse en forma de nubes,

00:05:28.868 --> 00:05:32.223
despois colapsa para formar
estes discos, estrelas e planetas.

NOTE Paragraph

00:05:32.967 --> 00:05:37.538
E unha das cousas que sempre vemos
cando miramos estas nubes

00:05:37.562 --> 00:05:38.967
é auga.

00:05:38.991 --> 00:05:41.665
Creo que temos a tendencia
a pensar que a auga

00:05:41.689 --> 00:05:44.289
é algo que é especial para nós.

00:05:44.852 --> 00:05:48.661
A auga é unha das moléculas
máis abundantes do universo,

00:05:48.685 --> 00:05:50.410
incluídas esas nubes,

00:05:50.434 --> 00:05:52.901
esas que forman as estrelas e os planetas.

00:05:53.661 --> 00:05:54.815
E non é simplemente iso,

00:05:54.839 --> 00:05:56.815
a auga é unha molécula bastante robusta:

00:05:56.839 --> 00:05:59.236
destruíla non é tan sinxelo.

00:05:59.260 --> 00:06:02.339
Polo tanto, moita desa auga
que se atopa no medio interestelar

00:06:02.363 --> 00:06:07.950
sobrevivirá as perigosas e turbulentas
viaxes das nubes

00:06:07.974 --> 00:06:10.156
para chegar aos discos e planetas.

00:06:10.967 --> 00:06:13.046
A agua está ben.

00:06:13.070 --> 00:06:15.927
O segundo ingrediente
non vai ser un problema.

00:06:15.951 --> 00:06:20.173
Moitos planetas formaranse
con algún tipo de acceso á agua.

NOTE Paragraph

00:06:21.125 --> 00:06:23.458
Entón, que ocorre co cianuro de hidróxeno?

00:06:23.482 --> 00:06:27.990
Ben, tamén observamos cianuros
noutras moléculas orgánicas similares

00:06:28.014 --> 00:06:30.601
nestas nubes interestelares.

00:06:30.625 --> 00:06:35.910
Pero aí non estamos tan seguros
de que as moléculas sobrevivan

00:06:35.934 --> 00:06:37.942
ao pasar da nube ao disco.

00:06:37.966 --> 00:06:40.633
Son un pouco máis delicadas,
un pouco máis fráxiles.

00:06:40.657 --> 00:06:43.992
Así que, se queremos saber
se o cianuro de hidróxeno

00:06:44.016 --> 00:06:47.222
se atopa preto dos planetas novos
que se están formando,

00:06:47.246 --> 00:06:49.540
teríamos que velo tamén no propio disco,

00:06:49.564 --> 00:06:51.794
nos discos que formarán o planeta.

NOTE Paragraph

00:06:51.818 --> 00:06:54.260
Hai unha década aproximadamente,

00:06:54.284 --> 00:06:59.522
iniciei un programa
para buscar o cianuro de hidróxeno

00:06:59.546 --> 00:07:02.722
e outras moléculas
nestes discos que forman os planetas.

00:07:02.746 --> 00:07:05.983
E isto é o que atopamos.

00:07:06.007 --> 00:07:08.928
Moi boas noticias nestas seis imaxes.

00:07:08.952 --> 00:07:15.069
Os píxeles brillantes representan emisións
orixinadas por cianuro de hidróxeno

00:07:15.093 --> 00:07:18.577
en discos que formarán
planetas a centos de anos luz

00:07:18.601 --> 00:07:20.625
e que chegaron ao noso telescopio,

00:07:20.649 --> 00:07:21.926
ao detector,

00:07:21.950 --> 00:07:24.684
e permitíronnos ver isto desta forma.

00:07:25.228 --> 00:07:26.506
Así que a boa noticia

00:07:26.530 --> 00:07:30.601
é que esos discos teñen realmente
cianuro de hidróxeno.

00:07:30.625 --> 00:07:34.024
Este último ingrediente,
máis escorregadizo.

NOTE Paragraph

00:07:35.159 --> 00:07:40.215
Pero a mala noticia é que non sabemos
onde se atopa no disco.

00:07:40.810 --> 00:07:42.207
Se observamos,

00:07:42.231 --> 00:07:44.530
ninguén pode dicir
que sexan imaxes fermosas,

00:07:44.554 --> 00:07:47.316
incluso no momento no que as tomamos.

00:07:47.340 --> 00:07:50.760
Poden ver
que o tamaño do píxel é bastante grande

00:07:50.784 --> 00:07:53.911
e, en realidade,
é máis grande que os propios discos.

00:07:53.935 --> 00:07:55.391
Cada un destes píxeles

00:07:55.415 --> 00:07:58.895
representa algo que é moito máis grande
que o noso sistema solar.

00:07:59.345 --> 00:08:01.276
Iso quere dicir

00:08:01.300 --> 00:08:05.410
que non sabemos de onde procede
o cianuro de hidróxeno dentro do disco.

00:08:05.768 --> 00:08:06.998
Iso é un problema,

00:08:07.022 --> 00:08:08.571
porque estes planetas temperados

00:08:08.595 --> 00:08:11.553
poden acceder ao cianuro de hidróxeno
en calquera lugar,

00:08:11.577 --> 00:08:14.954
pero debe estar
o suficientemente preto de onde se forman

00:08:14.978 --> 00:08:16.868
para ter acceso a el.

NOTE Paragraph

00:08:16.892 --> 00:08:22.034
Para entender mellor isto,
pensemos nun exemplo análogo,

00:08:22.058 --> 00:08:25.280
o dos cipreses
que crecen nos Estados Unidos.

00:08:25.661 --> 00:08:27.371
Digamos, hipoteticamente,

00:08:27.395 --> 00:08:29.166
que vostedes volveron de Europa,

00:08:29.190 --> 00:08:31.934
onde viron fermosos cipreses italianos,

00:08:31.958 --> 00:08:34.371
e queren saber se

00:08:34.395 --> 00:08:37.014
ten sentido importalos nos Estados Unidos.

00:08:37.038 --> 00:08:38.672
Podemos cultivalos aquí?

00:08:38.696 --> 00:08:40.760
Así que, falan con expertos en cipreses

00:08:40.784 --> 00:08:42.448
e eles dinlles que hai exactamente

00:08:42.472 --> 00:08:46.410
unha franxa nos Estados Unidos
que non é moi calorosa nin moi fría

00:08:46.434 --> 00:08:47.974
onde os poden plantar.

00:08:47.998 --> 00:08:51.896
E se teñen un bo mapa ou imaxe coma esta
cunha alta resolución,

00:08:51.920 --> 00:08:54.745
é bastante sinxelo ver
que esta franxa de cipreses

00:08:54.769 --> 00:08:58.229
se superpón
con moitos píxeles de terra verde fértil.

00:08:58.753 --> 00:09:01.720
Incluso se comezamos
a degradar un pouco este mapa,

00:09:01.744 --> 00:09:04.053
e baixamos pouco a pouco a súa resolución,

00:09:04.077 --> 00:09:05.409
segue a ser posible dicir

00:09:05.433 --> 00:09:09.027
que vai haber
terra fértil superposta con esta franxa.

00:09:09.466 --> 00:09:14.497
Pero que ocorre se introducimos
toda a superficie dos Estados Unidos

00:09:14.521 --> 00:09:17.727
nun único píxel?

00:09:17.751 --> 00:09:19.768
Se a resolución é tan baixa.

00:09:19.792 --> 00:09:21.085
Como saberemos agora,

00:09:21.109 --> 00:09:26.231
como poderemos dicir se podemos plantar
cipreses ou non nos Estados Unidos?

00:09:26.538 --> 00:09:28.466
Ben, a resposta é que non podemos.

00:09:28.490 --> 00:09:30.878
Quero decir, é certo que hai terra fértil,

00:09:30.902 --> 00:09:33.656
senón non veríamos
ese matiz verde no píxel,

00:09:33.680 --> 00:09:35.649
pero non podemos afirmar

00:09:35.673 --> 00:09:38.871
que calquera deses matices verdes
está no lugar adecuado.

NOTE Paragraph

00:09:38.895 --> 00:09:41.663
Ese é precisamente
o problema ao que nos enfrontamos

00:09:41.687 --> 00:09:44.879
coas imáxes dun só píxel deses discos

00:09:44.903 --> 00:09:46.498
con cianuro de hidróxeno.

00:09:46.522 --> 00:09:48.696
O que precisamos é algo análogo,

00:09:48.720 --> 00:09:51.791
polo menos eses mapas de baixa resolución
que lles mostrei,

00:09:51.815 --> 00:09:56.664
para ser capaces de afirmar se a zona na
que hai cianuro de hidróxeno se superpón

00:09:56.688 --> 00:09:59.648
coa zona na que os planetas
poden acceder a el cando se forman.

NOTE Paragraph

00:10:00.236 --> 00:10:03.439
Hai uns anos chegou ao rescate

00:10:03.463 --> 00:10:07.447
o novo, sorprendente e fermoso telescopio
ALMA, polas súas siglas inglesas:

00:10:07.471 --> 00:10:10.328
Atacama Large Millimeter
and submillimeter Array,

00:10:10.352 --> 00:10:11.552
no norte de Chile.

00:10:11.900 --> 00:10:15.663
ALMA é sorprendente
en diferentes aspectos,

00:10:15.687 --> 00:10:18.171
pero no que me vou centrar

00:10:18.195 --> 00:10:22.116
é que, como poden ver,
eu digo que é un telescopio,

00:10:22.140 --> 00:10:25.475
cando en realidade
hai moitas antenas na imaxe.

00:10:25.499 --> 00:10:30.126
Este telescopio está formado
por 66 antenas individuais

00:10:30.150 --> 00:10:31.750
que traballan ao unísono.

00:10:32.483 --> 00:10:35.046
Iso significa que temos
un telescopio que mide

00:10:35.070 --> 00:10:39.937
o mesmo que a maior distancia
á que podemos poñer as antenas

00:10:39.961 --> 00:10:41.278
separadas entre sí.

00:10:41.302 --> 00:10:44.405
No caso de ALMA,
estamos a falar dalgúns quilómetros.

00:10:44.429 --> 00:10:47.897
Temos agora
un telescopio de máis dun quilómetro.

00:10:48.267 --> 00:10:50.140
E cun telescopio deste tamaño

00:10:50.164 --> 00:10:52.665
podemos ampliar cousas moi pequenas,

00:10:52.689 --> 00:10:57.561
e facer mapas sobre o cianuro de hidróxeno
destes discos que formarán planetas.

NOTE Paragraph

00:10:57.585 --> 00:11:00.410
Cando ALMA foi accesible en liña
hai uns anos,

00:11:00.434 --> 00:11:04.507
foi unha das primeiras cousas para as que
propuxen que o utilizásemos.

00:11:05.086 --> 00:11:09.022
E como é un mapa de cianuro de hidróxeno
nun disco?

00:11:09.046 --> 00:11:11.560
Está o cianuro de hidróxeno
no lugar correcto?

00:11:11.584 --> 00:11:13.695
A resposta é afirmativa.

00:11:13.719 --> 00:11:15.726
Así que este é o mapa.

00:11:15.750 --> 00:11:19.694
Poden ver como a emisión do cianuro
de hidróxeno se expande polo disco.

00:11:19.718 --> 00:11:21.568
Primeiro, está en case todas partes

00:11:21.592 --> 00:11:23.155
e isto é unha boa noticia.

00:11:23.179 --> 00:11:26.364
Pero temos moita emisión extrabrillante

00:11:26.388 --> 00:11:29.591
que vén de preto da estrela
cara ao centro do disco.

00:11:29.965 --> 00:11:33.125
Aquí é exactamente onde queremos vela.

00:11:33.149 --> 00:11:35.791
Este lugar está preto de onde
se forman os planetas.

00:11:35.815 --> 00:11:39.601
Isto non é o que vemos
só nun único disco,

00:11:39.625 --> 00:11:41.982
aquí temos tres exemplos máis.

00:11:42.006 --> 00:11:44.089
Poden ver que todos amosan o mesmo:

00:11:44.113 --> 00:11:46.577
grandes emisións brillantes
de cianuro de hidróxeno

00:11:46.601 --> 00:11:48.926
procedentes de preto do centro da estrela.

NOTE Paragraph

00:11:49.228 --> 00:11:51.910
Para unha análise completa,
isto non o vemos sempre así.

00:11:51.934 --> 00:11:54.466
Hai discos no que vemos o contrario,

00:11:54.490 --> 00:11:57.712
onde hai un buraco na emisión
cara ao centro.

00:11:57.736 --> 00:12:00.276
Isto é o contrario do que queremos ver,
verdade?

00:12:00.300 --> 00:12:02.458
Nestes lugares non podemos investigar

00:12:02.482 --> 00:12:06.490
se hai cianuro de hidróxeno ao arredor
de onde se están formando estes planetas.

00:12:06.514 --> 00:12:08.093
Pero en moitos casos,

00:12:08.117 --> 00:12:10.125
non detectamos só cianuro de hidróxeno,

00:12:10.149 --> 00:12:12.549
senón que o detectamos no lugar adecuado.

NOTE Paragraph

00:12:13.038 --> 00:12:15.077
Que significa todo isto?

00:12:15.101 --> 00:12:17.547
Ben, como lles dixen ao principio,

00:12:17.571 --> 00:12:20.958
temos
moitos destes planetas temperados

00:12:20.982 --> 00:12:22.887
quizais mil millóns aproximadamente

00:12:22.911 --> 00:12:25.433
nos que se podería orixinar vida

00:12:25.457 --> 00:12:27.981
se teñen os ingredientes axeitados.

00:12:28.005 --> 00:12:29.179
E tamén lles amosei

00:12:29.203 --> 00:12:33.078
que moitas veces pensamos
que os ingredientes están aí:

00:12:33.102 --> 00:12:35.281
temos auga, temos cianuro de hidróxeno

00:12:35.305 --> 00:12:37.506
e tamén haberá outras moléculas orgánicas

00:12:37.530 --> 00:12:39.197
que veñen cos cianuros.

00:12:39.879 --> 00:12:44.101
Isto quere dicir que os planetas
cos ingredientes básicos para crear vida

00:12:44.125 --> 00:12:47.148
son incriblemente comúns na nosa galaxia.

NOTE Paragraph

00:12:48.133 --> 00:12:50.688
E se o único que fai falta
para que se orixine a vida

00:12:50.712 --> 00:12:54.014
é ter dispoñibles
estes ingredientes básicos

00:12:54.038 --> 00:12:56.901
debería haber
moitos planetas con vida aí fóra.

00:12:57.400 --> 00:12:59.337
Pero iso aínda é unha grande hipótese.

00:12:59.361 --> 00:13:02.313
E eu diría
que o reto para as próximas décadas,

00:13:02.337 --> 00:13:04.821
tanto para a astronomía
como para a química,

00:13:04.845 --> 00:13:07.585
é averigurar cantas veces

00:13:07.609 --> 00:13:10.363
un planeta con potencial para crear vida

00:13:10.387 --> 00:13:12.791
chega a ser
un planeta con vida real.

NOTE Paragraph

00:13:12.815 --> 00:13:13.966
Grazas.

NOTE Paragraph

00:13:13.990 --> 00:13:18.825
(Aplausos)