0:00:01.333,0:00:04.786
Estou bastante segura de que[br]non son a única nesta sala

0:00:05.300,0:00:09.522
que algunha vez se descubriu[br]mirando ás estrelas

0:00:09.546,0:00:12.180
e se preguntou: "Somos os únicos?"

0:00:12.204,0:00:16.005
"Ou hai outros planetas nos que hai vida[br]coma o noso?"

0:00:17.014,0:00:20.521
Creo que é posible que eu sexa[br]a única persoa

0:00:20.545,0:00:22.816
que se obsesionou o suficiente[br]con esa pregunta

0:00:22.840,0:00:24.458
para convertila no meu traballo.

0:00:24.482,0:00:26.482
Pero sigamos.

0:00:26.506,0:00:29.617
Como chegamos a esta cuestión?

0:00:29.641,0:00:32.008
Eu diría que o primeiro que hai que facer

0:00:32.032,0:00:37.450
é baixar a vista do ceo e mirar[br]cara o noso planeta, a Terra.

0:00:38.173,0:00:42.380
E pensar sobre a sorte[br]que tivo que ter a Terra

0:00:42.404,0:00:44.626
para ser o planeta con vida que é hoxe.

0:00:44.650,0:00:46.895
Ben, polo menos[br]tivo que ter algo de sorte.

0:00:46.919,0:00:49.427
Se estivésemos un pouco máis preto do Sol

0:00:49.451,0:00:51.458
ou un pouco máis lonxe,

0:00:51.482,0:00:55.998
a auga que temos estaría evaporada[br]ou conxelada.

0:00:56.022,0:01:00.083
Quero dicir, non é un feito[br]que un planeta teña auga.

0:01:00.107,0:01:03.725
Se a Terra fose un planeta seco,

0:01:03.749,0:01:06.083
non habería moita vida nel.

0:01:06.107,0:01:09.664
E incluso se tivésemos[br]toda a auga que temos hoxe,

0:01:09.688,0:01:11.934
se esa auga non estivese acompañada

0:01:11.958,0:01:15.069
polos elementos químicos adecuados[br]para que a vida prospere,

0:01:15.093,0:01:18.012
teríamos un planeta húmido, pero morto.

0:01:18.323,0:01:20.577
Hai moitas cousas[br]que poden saír mal, así que,

0:01:20.601,0:01:23.522
cales son[br]as probabilidades de que saian ben?

0:01:23.546,0:01:25.983
Que probabilidades hai[br]de que o planeta se forme

0:01:26.007,0:01:28.657
con, polo menos,[br]os ingredientes básicos necesarios

0:01:28.681,0:01:31.281
para que se produza a orixe da vida?

0:01:32.515,0:01:35.166
Ben, descubrirémolo xuntos.

0:01:35.190,0:01:37.237
Para ter un planeta con vida,

0:01:37.261,0:01:40.667
o primeiro que imos necesitar

0:01:40.691,0:01:42.483
é un planeta.

0:01:42.507,0:01:43.508
(Risas)

0:01:43.532,0:01:45.656
Pero non serve calquera planeta.

0:01:45.680,0:01:49.458
Probablemente precisaremos un planeta[br]bastante específico e similar á Terra.

0:01:49.482,0:01:50.974
Un planeta rochoso,

0:01:50.998,0:01:53.106
para poder ter océanos e terra,

0:01:53.130,0:01:57.362
e que non estea situado nin moi preto[br]nin moi lonxe da súa estrela,

0:01:57.386,0:01:59.838
senón que poda ter a temperatura axeitada.

0:01:59.862,0:02:03.157
E o mesmo precisamos[br]para ter auga líquida.

0:02:03.181,0:02:06.276
Cantos planetas así temos na nosa galaxia?

0:02:06.800,0:02:10.268
Un dos grandes descubrimentos[br]das últimas décadas

0:02:10.292,0:02:12.772
é que os planetas[br]son incríblemente comúns.

0:02:13.212,0:02:16.212
Case cada estrela[br]ten un planeta ao seu arredor.

0:02:16.236,0:02:17.649
Algunhas teñen moitos.

0:02:17.673,0:02:20.562
E entre estes planetas

0:02:20.586,0:02:24.426
un pequeno porcentaxe son[br]o suficiente parecidos á Terra

0:02:24.450,0:02:28.006
como para que os consideremos[br]potenciais planetas con vida.

0:02:28.030,0:02:31.665
Así que, ter o planeta axeitado non é[br]tan difícil en realidade

0:02:31.689,0:02:35.927
se temos en conta que hai cen mil[br]millóns de estrelas na nosa galaxia.

0:02:35.951,0:02:40.046
Iso significa que hai mil millóns[br]de potenciais planetas con vida.

0:02:40.427,0:02:43.013
Pero non é suficiente[br]con estar á temperatura adecuada

0:02:43.037,0:02:44.847
ou ter a composición xeral pertinente.

0:02:44.871,0:02:47.138
Tamén son necesarios[br]certos elementos químicos.

0:02:47.553,0:02:51.768
E cal é o segundo ingrediente importante[br]para obter un planeta con vida?

0:02:51.792,0:02:54.720
Creo que é bastante intuitivo.

0:02:54.744,0:02:56.331
A auga.

0:02:56.355,0:03:01.498
Á fin e ao cabo, definimos o noso planeta[br]como potencial planeta con vida

0:03:01.522,0:03:04.202
se ten a temperatura adecuada[br]para conter auga líquida.

0:03:04.838,0:03:08.409
Quero dicir, aquí na Terra,[br]a vida está basada na auga.

0:03:08.711,0:03:10.005
Pero máis xeralmente,

0:03:10.029,0:03:14.283
a auga é moi boa como lugar de reunión[br]para os elementos químicos.

0:03:14.307,0:03:16.307
É un líquido moi especial.

0:03:16.331,0:03:19.911
Así que este é[br]o noso segundo ingrediente básico.

0:03:20.276,0:03:22.208
Agora, o terceiro ingrediente, penso,

0:03:22.232,0:03:24.847
é problemente un pouco máis sorprendente.

0:03:24.871,0:03:27.656
Precisaremos algúns elementos orgánicos,

0:03:27.680,0:03:29.814
dado que estamos pensando[br]en vida orgánica.

0:03:30.188,0:03:31.902
Pero a molécula orgánica

0:03:31.926,0:03:35.705
que semella estar[br]no centro da rede química

0:03:35.729,0:03:40.155
que pode producir biomoléculas[br]é o cianuro de hidróxeno.

0:03:40.481,0:03:43.814
Para os que saiban como é esta molécula,

0:03:43.838,0:03:47.219
saben que é algo do que[br]é mellor manterse afastado.

0:03:47.776,0:03:48.927
Pero parece ser que

0:03:48.951,0:03:52.117
algo que é realmente malo[br]para as formas de vida avanzadas

0:03:52.141,0:03:53.799
coma nós,

0:03:53.823,0:03:57.307
é realmente bo para que comece a química,

0:03:57.331,0:04:00.616
o tipo de química axeitada[br]que pode levar á orixe da vida.

0:04:01.180,0:04:03.983
Agora xa temos[br]os tres ingredientes que precisamos,

0:04:04.007,0:04:06.007
xa saben, o planeta temperado,

0:04:06.031,0:04:08.579
auga e cianuro de hidróxeno.

0:04:08.603,0:04:11.372
Entón, con que frecuencia[br]se reúnen os tres?

0:04:11.396,0:04:14.045
Cantos planetas coa temperatura axeitada[br]que teñan

0:04:14.069,0:04:16.536
auga e cianuro de hidróxeno hai aí fóra?

0:04:17.030,0:04:18.688
Ben, nun mundo ideal,

0:04:18.712,0:04:24.688
colocariamos os nosos telescopios cara[br]un deses planetas temperados

0:04:24.712,0:04:26.275
e comprobariamolo nós mesmos.

0:04:26.299,0:04:29.933
Simplemente: "Estes planetas[br]teñen auga e cianuros?"

0:04:30.529,0:04:36.663
Por desgraza, aínda non temos telescopios[br]suficientemente grandes para facelo.

0:04:36.687,0:04:40.569
Podemos detectar moléculas[br]nas atmosferas dalgúns planetas.

0:04:40.593,0:04:42.196
Pero estes planetas son grandes

0:04:42.220,0:04:44.680
e están bastante preto da súa estrela,

0:04:44.704,0:04:47.490
non coma eses planetas adecuados

0:04:47.514,0:04:48.980
dos que estamos a falar,

0:04:49.004,0:04:51.196
que son moito máis pequenos e afastados.

0:04:51.530,0:04:53.704
Así que temos que atopar outra maneira.

0:04:53.728,0:04:58.662
A outra maneira que consideramos[br]e seguimos

0:04:58.686,0:05:01.305
é, en lugar de buscar estas moléculas

0:05:01.329,0:05:03.519
nos planetas que xa existen,

0:05:03.543,0:05:07.283
buscalas no material[br]que está formando novos planetas.

0:05:07.307,0:05:11.752
Os planetas fórmanse en discos de pó[br]e gas ao redor das estrelas.

0:05:11.776,0:05:15.895
E estes discos obteñen[br]o seu material do medio interestelar.

0:05:15.919,0:05:18.633
O espazo baleiro que vemos

0:05:18.657,0:05:22.391
cando miramos as estrelas[br]e nos preguntamos cuestións existenciais

0:05:22.415,0:05:24.590
non está tan baleiro como semella,

0:05:24.614,0:05:26.574
senón que está cheo de pó e gas,

0:05:26.598,0:05:28.844
que pode xuntarse en forma de nubes,

0:05:28.868,0:05:32.223
despois colapsa para formar[br]estes discos, estrelas e planetas.

0:05:32.967,0:05:37.538
E unha das cousas que sempre vemos[br]cando miramos estas nubes

0:05:37.562,0:05:38.967
é auga.

0:05:38.991,0:05:41.665
Creo que temos a tendencia[br]a pensar que a auga

0:05:41.689,0:05:44.289
é algo que é especial para nós.

0:05:44.852,0:05:48.661
A auga é unha das moléculas[br]máis abundantes do universo,

0:05:48.685,0:05:50.410
incluídas esas nubes,

0:05:50.434,0:05:52.901
esas que forman as estrelas e os planetas.

0:05:53.661,0:05:54.815
E non é simplemente iso,

0:05:54.839,0:05:56.815
a auga é unha molécula bastante robusta:

0:05:56.839,0:05:59.236
destruíla non é tan sinxelo.

0:05:59.260,0:06:02.339
Polo tanto, moita desa auga[br]que se atopa no medio interestelar

0:06:02.363,0:06:07.950
sobrevivirá as perigosas e turbulentas[br]viaxes das nubes

0:06:07.974,0:06:10.156
para chegar aos discos e planetas.

0:06:10.967,0:06:13.046
A agua está ben.

0:06:13.070,0:06:15.927
O segundo ingrediente[br]non vai ser un problema.

0:06:15.951,0:06:20.173
Moitos planetas formaranse[br]con algún tipo de acceso á agua.

0:06:21.125,0:06:23.458
Entón, que ocorre co cianuro de hidróxeno?

0:06:23.482,0:06:27.990
Ben, tamén observamos cianuros[br]noutras moléculas orgánicas similares

0:06:28.014,0:06:30.601
nestas nubes interestelares.

0:06:30.625,0:06:35.910
Pero aí non estamos tan seguros[br]de que as moléculas sobrevivan

0:06:35.934,0:06:37.942
ao pasar da nube ao disco.

0:06:37.966,0:06:40.633
Son un pouco máis delicadas,[br]un pouco máis fráxiles.

0:06:40.657,0:06:43.992
Así que, se queremos saber[br]se o cianuro de hidróxeno

0:06:44.016,0:06:47.222
se atopa preto dos planetas novos[br]que se están formando,

0:06:47.246,0:06:49.540
teríamos que velo tamén no propio disco,

0:06:49.564,0:06:51.794
nos discos que formarán o planeta.

0:06:51.818,0:06:54.260
Hai unha década aproximadamente,

0:06:54.284,0:06:59.522
iniciei un programa[br]para buscar o cianuro de hidróxeno

0:06:59.546,0:07:02.722
e outras moléculas[br]nestes discos que forman os planetas.

0:07:02.746,0:07:05.983
E isto é o que atopamos.

0:07:06.007,0:07:08.928
Moi boas noticias nestas seis imaxes.

0:07:08.952,0:07:15.069
Os píxeles brillantes representan emisións[br]orixinadas por cianuro de hidróxeno

0:07:15.093,0:07:18.577
en discos que formarán[br]planetas a centos de anos luz

0:07:18.601,0:07:20.625
e que chegaron ao noso telescopio,

0:07:20.649,0:07:21.926
ao detector,

0:07:21.950,0:07:24.684
e permitíronnos ver isto desta forma.

0:07:25.228,0:07:26.506
Así que a boa noticia

0:07:26.530,0:07:30.601
é que esos discos teñen realmente[br]cianuro de hidróxeno.

0:07:30.625,0:07:34.024
Este último ingrediente,[br]máis escorregadizo.

0:07:35.159,0:07:40.215
Pero a mala noticia é que non sabemos[br]onde se atopa no disco.

0:07:40.810,0:07:42.207
Se observamos,

0:07:42.231,0:07:44.530
ninguén pode dicir[br]que sexan imaxes fermosas,

0:07:44.554,0:07:47.316
incluso no momento no que as tomamos.

0:07:47.340,0:07:50.760
Poden ver[br]que o tamaño do píxel é bastante grande

0:07:50.784,0:07:53.911
e, en realidade,[br]é máis grande que os propios discos.

0:07:53.935,0:07:55.391
Cada un destes píxeles

0:07:55.415,0:07:58.895
representa algo que é moito máis grande[br]que o noso sistema solar.

0:07:59.345,0:08:01.276
Iso quere dicir

0:08:01.300,0:08:05.410
que non sabemos de onde procede[br]o cianuro de hidróxeno dentro do disco.

0:08:05.768,0:08:06.998
Iso é un problema,

0:08:07.022,0:08:08.571
porque estes planetas temperados

0:08:08.595,0:08:11.553
poden acceder ao cianuro de hidróxeno[br]en calquera lugar,

0:08:11.577,0:08:14.954
pero debe estar[br]o suficientemente preto de onde se forman

0:08:14.978,0:08:16.868
para ter acceso a el.

0:08:16.892,0:08:22.034
Para entender mellor isto,[br]pensemos nun exemplo análogo,

0:08:22.058,0:08:25.280
o dos cipreses[br]que crecen nos Estados Unidos.

0:08:25.661,0:08:27.371
Digamos, hipoteticamente,

0:08:27.395,0:08:29.166
que vostedes volveron de Europa,

0:08:29.190,0:08:31.934
onde viron fermosos cipreses italianos,

0:08:31.958,0:08:34.371
e queren saber se

0:08:34.395,0:08:37.014
ten sentido importalos nos Estados Unidos.

0:08:37.038,0:08:38.672
Podemos cultivalos aquí?

0:08:38.696,0:08:40.760
Así que, falan con expertos en cipreses

0:08:40.784,0:08:42.448
e eles dinlles que hai exactamente

0:08:42.472,0:08:46.410
unha franxa nos Estados Unidos[br]que non é moi calorosa nin moi fría

0:08:46.434,0:08:47.974
onde os poden plantar.

0:08:47.998,0:08:51.896
E se teñen un bo mapa ou imaxe coma esta[br]cunha alta resolución,

0:08:51.920,0:08:54.745
é bastante sinxelo ver[br]que esta franxa de cipreses

0:08:54.769,0:08:58.229
se superpón[br]con moitos píxeles de terra verde fértil.

0:08:58.753,0:09:01.720
Incluso se comezamos[br]a degradar un pouco este mapa,

0:09:01.744,0:09:04.053
e baixamos pouco a pouco a súa resolución,

0:09:04.077,0:09:05.409
segue a ser posible dicir

0:09:05.433,0:09:09.027
que vai haber[br]terra fértil superposta con esta franxa.

0:09:09.466,0:09:14.497
Pero que ocorre se introducimos[br]toda a superficie dos Estados Unidos

0:09:14.521,0:09:17.727
nun único píxel?

0:09:17.751,0:09:19.768
Se a resolución é tan baixa.

0:09:19.792,0:09:21.085
Como saberemos agora,

0:09:21.109,0:09:26.231
como poderemos dicir se podemos plantar[br]cipreses ou non nos Estados Unidos?

0:09:26.538,0:09:28.466
Ben, a resposta é que non podemos.

0:09:28.490,0:09:30.878
Quero decir, é certo que hai terra fértil,

0:09:30.902,0:09:33.656
senón non veríamos[br]ese matiz verde no píxel,

0:09:33.680,0:09:35.649
pero non podemos afirmar

0:09:35.673,0:09:38.871
que calquera deses matices verdes[br]está no lugar adecuado.

0:09:38.895,0:09:41.663
Ese é precisamente[br]o problema ao que nos enfrontamos

0:09:41.687,0:09:44.879
coas imáxes dun só píxel deses discos

0:09:44.903,0:09:46.498
con cianuro de hidróxeno.

0:09:46.522,0:09:48.696
O que precisamos é algo análogo,

0:09:48.720,0:09:51.791
polo menos eses mapas de baixa resolución[br]que lles mostrei,

0:09:51.815,0:09:56.664
para ser capaces de afirmar se a zona na[br]que hai cianuro de hidróxeno se superpón

0:09:56.688,0:09:59.648
coa zona na que os planetas[br]poden acceder a el cando se forman.

0:10:00.236,0:10:03.439
Hai uns anos chegou ao rescate

0:10:03.463,0:10:07.447
o novo, sorprendente e fermoso telescopio[br]ALMA, polas súas siglas inglesas:

0:10:07.471,0:10:10.328
Atacama Large Millimeter[br]and submillimeter Array,

0:10:10.352,0:10:11.552
no norte de Chile.

0:10:11.900,0:10:15.663
ALMA é sorprendente[br]en diferentes aspectos,

0:10:15.687,0:10:18.171
pero no que me vou centrar

0:10:18.195,0:10:22.116
é que, como poden ver,[br]eu digo que é un telescopio,

0:10:22.140,0:10:25.475
cando en realidade[br]hai moitas antenas na imaxe.

0:10:25.499,0:10:30.126
Este telescopio está formado[br]por 66 antenas individuais

0:10:30.150,0:10:31.750
que traballan ao unísono.

0:10:32.483,0:10:35.046
Iso significa que temos[br]un telescopio que mide

0:10:35.070,0:10:39.937
o mesmo que a maior distancia[br]á que podemos poñer as antenas

0:10:39.961,0:10:41.278
separadas entre sí.

0:10:41.302,0:10:44.405
No caso de ALMA,[br]estamos a falar dalgúns quilómetros.

0:10:44.429,0:10:47.897
Temos agora[br]un telescopio de máis dun quilómetro.

0:10:48.267,0:10:50.140
E cun telescopio deste tamaño

0:10:50.164,0:10:52.665
podemos ampliar cousas moi pequenas,

0:10:52.689,0:10:57.561
e facer mapas sobre o cianuro de hidróxeno[br]destes discos que formarán planetas.

0:10:57.585,0:11:00.410
Cando ALMA foi accesible en liña[br]hai uns anos,

0:11:00.434,0:11:04.507
foi unha das primeiras cousas para as que[br]propuxen que o utilizásemos.

0:11:05.086,0:11:09.022
E como é un mapa de cianuro de hidróxeno[br]nun disco?

0:11:09.046,0:11:11.560
Está o cianuro de hidróxeno[br]no lugar correcto?

0:11:11.584,0:11:13.695
A resposta é afirmativa.

0:11:13.719,0:11:15.726
Así que este é o mapa.

0:11:15.750,0:11:19.694
Poden ver como a emisión do cianuro[br]de hidróxeno se expande polo disco.

0:11:19.718,0:11:21.568
Primeiro, está en case todas partes

0:11:21.592,0:11:23.155
e isto é unha boa noticia.

0:11:23.179,0:11:26.364
Pero temos moita emisión extrabrillante

0:11:26.388,0:11:29.591
que vén de preto da estrela[br]cara ao centro do disco.

0:11:29.965,0:11:33.125
Aquí é exactamente onde queremos vela.

0:11:33.149,0:11:35.791
Este lugar está preto de onde[br]se forman os planetas.

0:11:35.815,0:11:39.601
Isto non é o que vemos[br]só nun único disco,

0:11:39.625,0:11:41.982
aquí temos tres exemplos máis.

0:11:42.006,0:11:44.089
Poden ver que todos amosan o mesmo:

0:11:44.113,0:11:46.577
grandes emisións brillantes[br]de cianuro de hidróxeno

0:11:46.601,0:11:48.926
procedentes de preto do centro da estrela.

0:11:49.228,0:11:51.910
Para unha análise completa,[br]isto non o vemos sempre así.

0:11:51.934,0:11:54.466
Hai discos no que vemos o contrario,

0:11:54.490,0:11:57.712
onde hai un buraco na emisión[br]cara ao centro.

0:11:57.736,0:12:00.276
Isto é o contrario do que queremos ver,[br]verdade?

0:12:00.300,0:12:02.458
Nestes lugares non podemos investigar

0:12:02.482,0:12:06.490
se hai cianuro de hidróxeno ao arredor[br]de onde se están formando estes planetas.

0:12:06.514,0:12:08.093
Pero en moitos casos,

0:12:08.117,0:12:10.125
non detectamos só cianuro de hidróxeno,

0:12:10.149,0:12:12.549
senón que o detectamos no lugar adecuado.

0:12:13.038,0:12:15.077
Que significa todo isto?

0:12:15.101,0:12:17.547
Ben, como lles dixen ao principio,

0:12:17.571,0:12:20.958
temos[br]moitos destes planetas temperados

0:12:20.982,0:12:22.887
quizais mil millóns aproximadamente

0:12:22.911,0:12:25.433
nos que se podería orixinar vida

0:12:25.457,0:12:27.981
se teñen os ingredientes axeitados.

0:12:28.005,0:12:29.179
E tamén lles amosei

0:12:29.203,0:12:33.078
que moitas veces pensamos[br]que os ingredientes están aí:

0:12:33.102,0:12:35.281
temos auga, temos cianuro de hidróxeno

0:12:35.305,0:12:37.506
e tamén haberá outras moléculas orgánicas

0:12:37.530,0:12:39.197
que veñen cos cianuros.

0:12:39.879,0:12:44.101
Isto quere dicir que os planetas[br]cos ingredientes básicos para crear vida

0:12:44.125,0:12:47.148
son incriblemente comúns na nosa galaxia.

0:12:48.133,0:12:50.688
E se o único que fai falta[br]para que se orixine a vida

0:12:50.712,0:12:54.014
é ter dispoñibles[br]estes ingredientes básicos

0:12:54.038,0:12:56.901
debería haber[br]moitos planetas con vida aí fóra.

0:12:57.400,0:12:59.337
Pero iso aínda é unha grande hipótese.

0:12:59.361,0:13:02.313
E eu diría[br]que o reto para as próximas décadas,

0:13:02.337,0:13:04.821
tanto para a astronomía[br]como para a química,

0:13:04.845,0:13:07.585
é averigurar cantas veces

0:13:07.609,0:13:10.363
un planeta con potencial para crear vida

0:13:10.387,0:13:12.791
chega a ser[br]un planeta con vida real.

0:13:12.815,0:13:13.966
Grazas.

0:13:13.990,0:13:18.825
(Aplausos)