WEBVTT

00:00:01.567 --> 00:00:03.460
Pre dve nedelje,

00:00:03.460 --> 00:00:05.567
sedeo sam za kuhinjskim stolom

00:00:05.567 --> 00:00:08.567
sa mojom ženom Katjom,

00:00:08.567 --> 00:00:13.433
i razgovarali smo na temu
o kojoj ću pričati danas.

00:00:13.433 --> 00:00:16.010
Imamo 11-godišnjeg sina, zove se Linkoln.

00:00:16.010 --> 00:00:20.673
Sedeo je za istim stolom
i radio domaći iz matematike.

00:00:20.673 --> 00:00:23.690
I tokom pauze u mom razgovoru sa Katjom,

00:00:23.754 --> 00:00:26.037
bacio sam pogled na Linkolna

00:00:26.037 --> 00:00:28.133
i kao da me je grom pogodio,

00:00:30.167 --> 00:00:33.633
setio sam se mog klijenta.

NOTE Paragraph

00:00:33.633 --> 00:00:36.525
Moj klijent je bio momak po imenu Vil.

00:00:36.525 --> 00:00:38.443
Poreklom iz severnog Teksasa.

00:00:38.443 --> 00:00:43.539
Nikada nije dobro poznavao svog oca,
zato što je otac napustio njegovu majku

00:00:43.539 --> 00:00:47.233
dok je bila trudna s njim.

00:00:47.233 --> 00:00:51.600
I tako, suđeno mu je
da ga odgaja samohrana majka,

00:00:51.600 --> 00:00:53.167
što bi možda i bilo u redu

00:00:53.167 --> 00:00:55.333
osim što je baš ova samohrana majka

00:00:55.333 --> 00:00:58.654
bila paranoidni šizofrenik,

00:00:58.654 --> 00:01:03.267
i kada je Vil imao pet godina, pokušala je
da ga ubije mesarskim nožem.

NOTE Paragraph

00:01:03.267 --> 00:01:05.200
Nju su vlasti odvele

00:01:05.200 --> 00:01:09.335
i smestile u psihijatrijsku bolnicu,

00:01:09.335 --> 00:01:13.067
tako da je nekoliko narednih godina
Vil živeo sa starijim bratom

00:01:13.067 --> 00:01:15.952
dok brat nije izvršio samoubistvo
pucnjem u srce.

00:01:15.952 --> 00:01:19.033
I posle toga

00:01:19.033 --> 00:01:22.067
Vila su prebacivali od jednog
do drugog člana porodice,

00:01:22.067 --> 00:01:27.400
sve do njegove devete godine, kada je
u suštini bio prepušten samom sebi.

NOTE Paragraph

00:01:27.400 --> 00:01:31.788
Tog jutra sam sedeo sa Katjom i Linkolnom
i pogledao sam u svog sina,

00:01:31.788 --> 00:01:35.833
i shvatio da je moj klijent, Vil,

00:01:35.833 --> 00:01:37.900
bio njegovog uzrasta,

00:01:37.900 --> 00:01:41.933
i sam na ulici već dve godine.

00:01:41.933 --> 00:01:44.513
Vil se na kraju priključio bandi

00:01:44.513 --> 00:01:45.860
i počinio

00:01:45.860 --> 00:01:48.800
brojna teška krivična dela,

00:01:48.800 --> 00:01:51.633
uključujući, najozbiljnije od svih,

00:01:51.633 --> 00:01:53.929
užasno, tragično ubistvo.

00:01:53.929 --> 00:01:59.500
I Vil je na kraju pogubljen

00:01:59.500 --> 00:02:01.433
jer je to kazna za taj zločin.

NOTE Paragraph

00:02:01.433 --> 00:02:05.346
Ali ja ne želim danas da pričam

00:02:05.346 --> 00:02:08.058
o moralnosti smrtne kazne.

00:02:08.058 --> 00:02:10.357
Svakako mislim da moj klijent

00:02:10.357 --> 00:02:15.367
nije trebalo da bude pogubljen,
ali ono što želim da uradim

00:02:15.367 --> 00:02:18.252
danas umesto toga
je da govorim o smrtnoj kazni

00:02:18.252 --> 00:02:20.800
na način na koji to nisam radio do sada,

00:02:21.008 --> 00:02:22.100
na način

00:02:22.100 --> 00:02:24.633
koji je potpuno nekontroverzan.

NOTE Paragraph

00:02:24.633 --> 00:02:27.516
Mislim da je to moguće,

00:02:27.516 --> 00:02:30.233
zato što postoji stanovište

00:02:30.233 --> 00:02:32.114
u raspravi o smrtnoj kazni -

00:02:32.114 --> 00:02:33.900
možda i najvažnije stanovište -

00:02:33.900 --> 00:02:37.083
sa kojim se svi slažu,

00:02:37.083 --> 00:02:41.033
gde i najzagriženiji
pobornici smrtne kazne

00:02:41.069 --> 00:02:45.047
i najglasniji abolicionisti

00:02:45.047 --> 00:02:47.950
imaju iste stavove.

00:02:47.950 --> 00:02:51.665
To je stanovište koje želim da razradim.

NOTE Paragraph

00:02:51.665 --> 00:02:55.332
Ali pre nego što to uradim,
želim da posvetim nekoliko minuta

00:02:55.332 --> 00:02:57.767
govoreći vam kako se
slučaj smrtne kazne odvija,

00:02:57.767 --> 00:03:02.525
i onda ću vam ispričati dve lekcije
koje sam naučio za poslednjih 20 godina,

00:03:02.525 --> 00:03:05.567
radeći kao specijalizovani advokat
za slučajeve smrtne kazne,

00:03:05.567 --> 00:03:10.467
videvši više od stotinjak slučajeva
koji su se odvijali na isti način.

NOTE Paragraph

00:03:10.467 --> 00:03:14.300
Možete zamisliti
slučaj smrtne kazne kao priču

00:03:14.300 --> 00:03:16.467
sa četri poglavlja.

00:03:16.467 --> 00:03:19.733
Prvo poglavlje svakog slučaja
je potpuno isto,

00:03:19.733 --> 00:03:21.619
i tragično je.

00:03:21.619 --> 00:03:22.725
Počinje ubistvom

00:03:22.725 --> 00:03:25.589
nedužnog ljudskog bića,

00:03:25.589 --> 00:03:27.233
iza koga sledi suđenje

00:03:27.233 --> 00:03:29.893
gde je ubica osuđen i poslat
na izvršenje smrtne kazne,

00:03:29.893 --> 00:03:31.534
i ta smrtna kazna je na kraju

00:03:31.534 --> 00:03:33.667
potvrđena na državnom apelacionom sudu.

NOTE Paragraph

00:03:33.667 --> 00:03:38.593
Drugo poglavlje je sastavljeno
od pravnih radnji poznatih

00:03:38.593 --> 00:03:41.286
kao apelacija državi protiv utamničenja.

00:03:41.286 --> 00:03:44.767
Treće poglavlje je još komplikovanija
pravna procedura,

00:03:44.767 --> 00:03:46.933
savezna procedura protiv utamničenja.

00:03:46.933 --> 00:03:50.130
I četvrto poglavlje je ono
u kome se mogu desiti razne stvari.

00:03:50.130 --> 00:03:52.850
Advokat može podneti
zahtev za pomilovanjem,

00:03:52.850 --> 00:03:55.984
mogu pokrenuti
mnogo kompleksniji postupak,

00:03:55.984 --> 00:03:58.333
ili mogu da ne urade ništa od toga.

00:03:58.333 --> 00:04:00.107
Ali četvrto poglavlje uvek završava

00:04:00.107 --> 00:04:02.267
pogubljenjem.

NOTE Paragraph

00:04:02.267 --> 00:04:07.130
Kada sam pre više od 20 godina počeo
da zastupam osuđene na smrtnu kaznu,

00:04:07.130 --> 00:04:11.067
zatvorenici nisu imali prava na advokata,

00:04:11.067 --> 00:04:13.767
ni u drugom,
ni u četvrtom poglavlju ove priče.

00:04:13.767 --> 00:04:15.280
Prepušteni sami sebi.

00:04:15.280 --> 00:04:18.717
Činjenica je da ni do kraja 1980-ih
nisu obezbedili

00:04:18.717 --> 00:04:20.923
pravo na advokata tokom trećeg poglavlja

00:04:20.923 --> 00:04:22.757
ove priče.

00:04:22.757 --> 00:04:25.433
Sve što su oni morali da urade

00:04:25.433 --> 00:04:28.433
je da se oslone na pravnike volontere

00:04:28.433 --> 00:04:30.629
da vode njihove pravne procedure.

00:04:30.629 --> 00:04:33.717
Problem je bio u tome da je bilo
mnogo više smrtnih osuđenika

00:04:33.717 --> 00:04:39.233
nego što je bilo advokata koji su bili
stručni i zainteresovani za ove slučajeve.

NOTE Paragraph

00:04:39.233 --> 00:04:40.733
Neizbežno je bilo

00:04:40.733 --> 00:04:44.433
da avokati teže slučajevima
koji su već bili u četvrtom poglavlju -

00:04:44.433 --> 00:04:46.117
to naravno ima smisla.

00:04:46.117 --> 00:04:50.333
To su najhitniji slučajevi,
to su ljudi koji su najbliži pogubljenju.

00:04:50.333 --> 00:04:54.522
Neki od ovih advokata bili su uspešni -
obezbedili su klijentima novo suđenje.

00:04:54.522 --> 00:04:58.467
Drugi su uspeli svojim klijentima
da produže živote,

00:04:58.467 --> 00:05:00.467
nekad godinama, nekad mesecima.

NOTE Paragraph

00:05:00.467 --> 00:05:02.567
Ali nije se desilo to

00:05:02.567 --> 00:05:07.400
da se ikada dogodio ozbiljan i stalan pad

00:05:07.400 --> 00:05:09.800
godišnjih pogubljenja u Teksasu.

00:05:09.800 --> 00:05:13.567
Zapravo, kao što možete videti
sa grafikona, do vremena kada je

00:05:13.567 --> 00:05:16.900
mehanizam pogubljenja postao efikasan
sredinom i kasnih 90-tih,

00:05:16.900 --> 00:05:21.233
postoji samo nekoliko godina gde je
broj godišnjih pogubljenja pao

00:05:21.233 --> 00:05:23.400
ispod 20.

NOTE Paragraph

00:05:23.400 --> 00:05:24.940
Tokom prosečne godine u Teksasu,

00:05:24.940 --> 00:05:27.192
imamo prosek

00:05:27.192 --> 00:05:28.864
od oko dvoje ljudi mesečno.

00:05:28.864 --> 00:05:33.500
Nekih godina u Teksasu je pogubljeno
blizu 40 ljudi, i ovaj broj

00:05:33.500 --> 00:05:38.222
nikada nije značajno pao
tokom proteklih 15 godina.

00:05:38.222 --> 00:05:41.867
Ipak, u isto vreme kada nastavljamo
sa egzekucijama

00:05:41.867 --> 00:05:43.967
istog broja ljudi svake godine,

00:05:43.967 --> 00:05:46.535
broj ljudi koje osuđujemo na smrt

00:05:46.535 --> 00:05:47.696
na godišnjem nivou

00:05:47.696 --> 00:05:50.180
opao je značajno.

NOTE Paragraph

00:05:50.180 --> 00:05:51.567
Imamo ovaj paradoks,

00:05:51.567 --> 00:05:56.287
a to je da je broj godišnjih pogubljenja
ostao velik,

00:05:56.287 --> 00:06:00.722
ali se broj novih smrtnih kazni smanjio.

00:06:00.722 --> 00:06:02.000
Zašto se ovo dešava?

00:06:02.000 --> 00:06:04.767
To se ne može pripisati
padu u stopi ubistava,

00:06:04.767 --> 00:06:06.600
jer stopa ubistava nije pala

00:06:06.600 --> 00:06:10.867
ni blizu kao što to pokazuje
crvena linija na grafikonu.

00:06:10.867 --> 00:06:13.733
Zapravo se desilo to

00:06:13.733 --> 00:06:17.567
da su porote počele sve više ljudi
da kažnjavaju zatvorom

00:06:17.567 --> 00:06:21.067
do kraja života, bez mogućnosti
uslovne kazne,

00:06:21.067 --> 00:06:24.383
umesto da ih šalju na gubilište.

NOTE Paragraph

00:06:24.383 --> 00:06:26.733
Zašto se to desilo?

00:06:26.733 --> 00:06:31.140
Nije se desilo
zbog nedostatka podrške smrtnoj kazni.

00:06:31.140 --> 00:06:34.700
Protivnici smrtne kazne se teše činjenicom

00:06:34.700 --> 00:06:39.360
da je podrška smrtnoj kazni u Teksasu
na nezapamćeno niskom nivou.

00:06:39.360 --> 00:06:41.367
Znate li šta to znači za Teksas?

00:06:41.367 --> 00:06:43.933
To znači da je oko 60 procenata.

00:06:43.933 --> 00:06:47.667
To je veoma dobro u poređenju sa 80-tima,

00:06:47.667 --> 00:06:49.391
kada je bila veća od 80 procenata,

00:06:49.391 --> 00:06:53.800
ali ne možemo objasniti smanjenje
smrtnih kazni i afinitet

00:06:53.800 --> 00:06:57.667
za doživotnu kaznu bez uslovnog otpuštanja
erozijom podrške za smrtnu kaznu,

00:06:57.667 --> 00:07:00.133
jer ljudi još podržavaju smrtnu kaznu.

NOTE Paragraph

00:07:00.133 --> 00:07:03.207
Zbog čega je nastala ova pojava?

00:07:03.207 --> 00:07:04.833
Desilo se to

00:07:04.833 --> 00:07:05.738
da su advokati

00:07:05.738 --> 00:07:09.433
koji zastupaju osuđenike na smrtnu kaznu
promenili fokus

00:07:09.433 --> 00:07:13.935
na sve ranija poglavlja
priče o smrtnoj kazni.

NOTE Paragraph

00:07:13.935 --> 00:07:17.200
Pre 25 godina, fokusirali su se
na četvrto poglavlje.

00:07:17.200 --> 00:07:21.063
Prešli su sa četvrtog poglavlja,
pre 25 godina, na treće

00:07:21.063 --> 00:07:22.767
krajem 1980-tih.

00:07:22.767 --> 00:07:26.167
A sa trećeg poglavlja su krajem 1980-tih

00:07:26.167 --> 00:07:29.367
prešli na drugo, sredinom 1990-tih.
A sredinom i krajem 1990-tih,

00:07:29.367 --> 00:07:32.557
počeli su da se fokusiraju
na početak priče.

NOTE Paragraph

00:07:32.557 --> 00:07:36.567
Možete misliti da je ovaj
pad smrtnih kazni i povećanje broja

00:07:36.567 --> 00:07:39.033
doživotnih kazni dobra ili loša stvar.

00:07:39.033 --> 00:07:41.589
Danas ne želim da pričam o tome.

00:07:41.589 --> 00:07:44.747
Želim da vam kažem da je razlog
zašto se ovo dogodilo

00:07:44.747 --> 00:07:47.859
taj što su advokati koji zastupaju
smrtne osuđenike shvatili

00:07:47.859 --> 00:07:50.633
da što ranije se interveniše u slučaju,

00:07:50.633 --> 00:07:55.133
veće su šanse da ćete
svom klijentu spasiti život.

00:07:55.133 --> 00:07:57.000
To je prva stvar koju sam naučio.

NOTE Paragraph

00:07:57.000 --> 00:07:58.935
Evo i druge stvari koju sam naučio:

00:07:58.935 --> 00:08:00.100
Moj klijent, Vil

00:08:00.100 --> 00:08:03.556
nije bio izuzetak od pravila;

00:08:03.556 --> 00:08:06.633
on je bio pravilo.

00:08:06.633 --> 00:08:09.857
Ponekad kažem, ako mi date ime
osuđenika na smrtnu kaznu,

00:08:09.857 --> 00:08:13.215
nema veze u kojoj je državi,
bez obzira da li sam ga upoznao ili ne -

00:08:13.215 --> 00:08:15.833
napisaću njegovu biografiju za vas.

00:08:15.833 --> 00:08:19.033
I u osam od deset puta,

00:08:19.033 --> 00:08:20.667
detalji ove biografije

00:08:20.667 --> 00:08:23.130
biće manje-više precizni.

NOTE Paragraph

00:08:23.130 --> 00:08:27.133
I razlog za to je to što su
80% osuđenika na smrt ljudi

00:08:27.133 --> 00:08:29.773
koji su potekli iz istih
nefunkcionalnih porodica

00:08:29.773 --> 00:08:31.100
kao što je Vilova.

00:08:31.100 --> 00:08:33.068
80% osuđenika na smrt

00:08:33.068 --> 00:08:35.200
su ljudi koji su bili unutar

00:08:35.200 --> 00:08:37.833
pravosudnog sistema
za maloletničku delikvenciju.

00:08:37.833 --> 00:08:39.964
To je druga lekcija

00:08:39.964 --> 00:08:41.767
koju sam naučio.

NOTE Paragraph

00:08:41.767 --> 00:08:45.167
Sada smo u centru tog stanovišta

00:08:45.167 --> 00:08:48.003
sa kojime će se svi složiti.

00:08:48.003 --> 00:08:50.506
Ljudi u ovoj prostoriji
mogu da se ne slože oko toga

00:08:50.506 --> 00:08:52.619
da li bi Vila trebalo pogubiti,

00:08:52.619 --> 00:08:55.133
ali mislim da će se svi složiti

00:08:55.133 --> 00:08:58.833
da bi najbolja moguća
verzija njegove priče

00:08:58.833 --> 00:09:00.167
bila priča

00:09:00.167 --> 00:09:04.949
gde se ubistvo nije desilo.

00:09:04.949 --> 00:09:06.933
Kako to da učinimo?

NOTE Paragraph

00:09:06.933 --> 00:09:10.963
Kada je naš sin Linkoln
radio matematički problem

00:09:10.963 --> 00:09:14.005
pre dve nedelje,
bio je to veliki, gadan problem.

00:09:14.005 --> 00:09:17.488
I on je sada naučio
da kada imaš veliki problem,

00:09:17.488 --> 00:09:20.600
ponekad je put do rešenja
podeliti ga na manje probleme.

00:09:20.600 --> 00:09:23.550
Tako rešavamo većinu problema -
iz matematike i fizike,

00:09:23.550 --> 00:09:25.237
čak i iz socijalne politike -

00:09:25.237 --> 00:09:28.733
usitnimo ih u manje,
lakše rešive probleme.

00:09:28.733 --> 00:09:30.468
Ali s vremena na vreme,

00:09:30.468 --> 00:09:32.500
kao što to reče Dvajt Ajzenhauer,

00:09:32.500 --> 00:09:34.020
način za rešavanje problema

00:09:34.020 --> 00:09:36.100
je da ga ukrupnite.

NOTE Paragraph

00:09:36.100 --> 00:09:40.033
Način na koji bismo rešili ovaj problem

00:09:40.033 --> 00:09:43.889
je da pitanje smrtne kazne načinimo širim.

00:09:43.889 --> 00:09:46.133
Moramo reći, u redu.

00:09:46.133 --> 00:09:48.394
Imamo ova četri poglavlja

00:09:48.394 --> 00:09:51.233
priče o smrtnoj kazni,

00:09:51.233 --> 00:09:53.000
ali šta se dešavalo

00:09:53.000 --> 00:09:55.127
pre nego što je priča počela?

00:09:55.127 --> 00:09:59.933
Kako možemo intervenisati u životu ubice

00:09:59.933 --> 00:10:02.600
pre nego što postane ubica?

00:10:02.600 --> 00:10:04.949
Kakve opcije imamo

00:10:04.949 --> 00:10:07.563
da gurnemo tu osobu sa tog puta

00:10:07.567 --> 00:10:11.730
koji vodi ishodu za koji svi -

00:10:11.730 --> 00:10:14.586
oni koji su za i protiv smrtne kazne -

00:10:14.586 --> 00:10:15.333
još uvek misle

00:10:15.333 --> 00:10:17.767
da je loš rezultat:

00:10:17.767 --> 00:10:20.333
ubistvo nevinog čoveka.

NOTE Paragraph

00:10:22.248 --> 00:10:24.933
Ljudi ponekad kažu

00:10:24.933 --> 00:10:27.353
da nešto nije viša matematika.

00:10:28.300 --> 00:10:31.633
Time se misli da je viša matematika
veoma komplikovana

00:10:31.633 --> 00:10:35.135
i da je ovaj problem o kome pričamo
prilično jednostavan.

00:10:35.135 --> 00:10:36.567
To je viša matematika:

00:10:36.567 --> 00:10:38.367
izraz koji se koristi

00:10:38.367 --> 00:10:42.233
za veoma teške probleme u matematici.

00:10:42.233 --> 00:10:44.600
Danas pričamo o nečemu

00:10:44.600 --> 00:10:47.001
što je jednako komplikovano.

00:10:47.001 --> 00:10:49.625
Ono o čemu danas pričamo

00:10:49.625 --> 00:10:52.272
je takođe viša matematika.

NOTE Paragraph

00:10:52.272 --> 00:10:54.083
Moj klijent Vil

00:10:54.083 --> 00:10:56.753
i 80% ljudi osuđenih na smrt

00:10:56.753 --> 00:11:00.200
imali su pet poglavlja u svom životu

00:11:00.200 --> 00:11:01.733
koja su nastupila

00:11:01.733 --> 00:11:03.903
pre četiri poglavlja
priče o smrtnoj kazni.

00:11:03.903 --> 00:11:08.300
Ovih pet poglavlja smatram
tačkama za intervenciju,

00:11:08.300 --> 00:11:11.167
trenucimau njihovim životima
kada je naše društvo

00:11:11.167 --> 00:11:16.100
moglo da interveniše i pogura ih
sa staze na kojoj su bili,

00:11:16.100 --> 00:11:20.368
koja je dovela do posledica za koje svi -
oni koji podržavaju

00:11:20.368 --> 00:11:22.086
ili koji su protiv smrtne kazne -

00:11:22.086 --> 00:11:24.106
mislimo da su loše.

NOTE Paragraph

00:11:24.106 --> 00:11:26.733
Tokom svakog od ovih pet poglavlja,

00:11:26.733 --> 00:11:28.367
kada je majka bila trudna s njim,

00:11:28.367 --> 00:11:30.633
u njegovom ranom detinjstvu,

00:11:30.633 --> 00:11:32.500
kada je bio u osnovnoj školi,

00:11:32.500 --> 00:11:34.667
višim razredima osnovne i u srednjoj školi

00:11:34.667 --> 00:11:38.557
i kada je bio u sistemu popravnih domova -
tokom svakog od ovih pet poglavlja,

00:11:38.557 --> 00:11:41.382
bilo je mnoštvo stvari
koje je društvo moglo da uradi.

00:11:41.382 --> 00:11:43.500
Zapravo, ako samo zamislimo

00:11:43.500 --> 00:11:48.600
da postoji pet različitih
modela intervencije, način na koji društvo

00:11:48.600 --> 00:11:50.484
može da interveniše u tih pet pogavlja,

00:11:50.484 --> 00:11:52.700
i možemo da ih kombinujemo
i mešamo po volji,

00:11:52.700 --> 00:11:56.870
postoji 3000 -
više od 3000 mogućih strategija

00:11:56.870 --> 00:12:00.733
kojima bismo klince poput Vila

00:12:00.733 --> 00:12:03.567
mogli da skrenemo sa njihove staze.

NOTE Paragraph

00:12:03.567 --> 00:12:05.322
Danas pred vama ne stojim

00:12:05.322 --> 00:12:07.400
sa rešenjem.

00:12:07.400 --> 00:12:11.933
Činjenica je da još uvek
imamo dosta da učimo,

00:12:11.933 --> 00:12:15.306
ali to ne znači da već ne znamo dosta.

00:12:15.306 --> 00:12:18.200
Iz iskustva iz drugih država znamo

00:12:18.200 --> 00:12:21.867
da postoji širok dijapazon
mera intervencije

00:12:21.867 --> 00:12:25.755
koje bismo mogli da koristimo u Teksasu
i svim drugim državama koje ih ne koriste,

00:12:25.755 --> 00:12:30.748
kako bismo sprečili posledicu
za koju se svi slažemo da je loša.

NOTE Paragraph

00:12:30.748 --> 00:12:33.371
Pomenuću samo nekoliko.

00:12:33.371 --> 00:12:37.296
Danas neću pričati
o reformi pravnog sistema.

00:12:37.296 --> 00:12:42.067
To je verovatno tema koju treba ostaviti
u prostoriji punoj advokata i sudija.

00:12:42.067 --> 00:12:45.887
Umesto toga, pričaću o nekoliko
mera intervencije

00:12:45.887 --> 00:12:48.255
za koje svi možemo pomoći da se ostvare,

00:12:48.255 --> 00:12:50.740
jer su to mere intervencije
koje će nastati

00:12:50.740 --> 00:12:54.700
kada se zakonodavci i političari,
poreznici i građani

00:12:54.700 --> 00:12:56.933
slože da je to ono što treba da radimo

00:12:56.933 --> 00:12:59.267
i da tako treba da trošimo naš novac.

NOTE Paragraph

00:12:59.267 --> 00:13:01.653
Možemo pružati pomoć u ranom detinjstvu

00:13:01.653 --> 00:13:07.467
za ekonomski i drugačije ugroženu decu

00:13:07.467 --> 00:13:09.850
i to može biti besplatno.

00:13:09.850 --> 00:13:13.960
Možemo skretati klince poput Vila
sa staze na kojoj su.

00:13:13.960 --> 00:13:17.800
Postoje druge države koje to rade,
ali naša ne.

NOTE Paragraph

00:13:17.800 --> 00:13:21.901
Možemo da pružamo posebne škole,
na nivou srednje škole

00:13:21.901 --> 00:13:25.268
i viših razreda osnovne,
ali čak i u prvih pet razreda,

00:13:25.268 --> 00:13:29.657
koje su namenjene ekonomski i drugačije
ugroženoj deci, i naročito deci

00:13:29.657 --> 00:13:30.833
koja su bila izložena

00:13:30.833 --> 00:13:32.933
kaznenom sistemu za maloletnike.

00:13:32.933 --> 00:13:35.100
Postoji nekolicina država
koje ovo imaju -

00:13:35.100 --> 00:13:37.262
ali ne i Teksas.

NOTE Paragraph

00:13:37.262 --> 00:13:39.300
Postoji još nešto što možemo da radimo -

00:13:39.300 --> 00:13:41.638
dosta stvari -
jedna stvar koju ću pomenuti,

00:13:41.638 --> 00:13:44.200
a to će biti jedina kontroverzna stvar

00:13:44.200 --> 00:13:46.833
koju ću reći danas.

00:13:46.833 --> 00:13:48.133
Možemo intervenisati

00:13:48.133 --> 00:13:50.233
mnogo agresivnije

00:13:50.233 --> 00:13:53.457
u opasno nefunkcionalnim domovima

00:13:53.457 --> 00:13:55.300
i iz njih vaditi decu

00:13:55.300 --> 00:14:00.771
pre nego što njihove majke uzmu noževe
i priprete da će ih ubiti.

00:14:00.771 --> 00:14:02.791
Ako uradimo to,

00:14:02.791 --> 00:14:04.867
potrebno nam je mesto za njih.

NOTE Paragraph

00:14:04.867 --> 00:14:08.271
Čak i da uradimo sve ovo,
neka deca će nam promaći

00:14:08.271 --> 00:14:11.867
i završiće na tom poslednjem poglavlju
pre nego počne priča s ubistvom,

00:14:11.867 --> 00:14:13.900
završiće u kaznenom sistemu
za maloletnike.

00:14:13.900 --> 00:14:17.002
A čak i da se desi to,

00:14:17.002 --> 00:14:18.906
još uvek nije prekasno.

00:14:18.906 --> 00:14:21.700
Još ima vremena da ih poguramo,

00:14:21.700 --> 00:14:23.457
ako na to mislimo kao na guranje

00:14:23.457 --> 00:14:25.346
umesto proste kazne.

NOTE Paragraph

00:14:25.346 --> 00:14:29.016
Na severoistoku postoje dva profesora -
jedan na Jejlu a drugi na Merilendu -

00:14:29.016 --> 00:14:30.333
osnovali su školu

00:14:30.333 --> 00:14:34.233
koja je pridružena zatvoru za maloletnike.

00:14:34.233 --> 00:14:37.482
Klinci su u zatvoru, ali idu u školu
od osam ujutru

00:14:37.482 --> 00:14:39.077
do četiri popodne.

00:14:39.077 --> 00:14:40.483
To je bilo logistički teško.

00:14:40.483 --> 00:14:42.067
Morali su da regrutuju nastavnike

00:14:42.067 --> 00:14:45.333
koji su želeli da rade unutar zatvora,
da ustanove strogo razdvajanje

00:14:45.333 --> 00:14:48.535
između ljudi koji rade u školi
i osoblja u zatvoru,

00:14:48.535 --> 00:14:51.967
i najteže od svega, morali su da izmisle
novi program nastave,

00:14:51.967 --> 00:14:52.967
jer pogodite šta?

00:14:52.967 --> 00:14:58.467
Ljudi ne dolaze u zatvor na polugodištima.

00:14:58.467 --> 00:15:01.584
Ali uradili su sve to.

NOTE Paragraph

00:15:01.584 --> 00:15:04.333
Šta je zajedničko svim ovim stvarima?

00:15:04.333 --> 00:15:10.700
Zajedničko im je da koštaju.

00:15:10.700 --> 00:15:13.728
Neki od vas su možda dovoljno stari
da se sećaju tipa

00:15:13.728 --> 00:15:17.490
na staroj reklami za filtere za ulje.

00:15:17.490 --> 00:15:21.300
Rekao bi: "Možete mi platiti sada

00:15:21.300 --> 00:15:24.367
ili mi platiti kasnije."

00:15:24.367 --> 00:15:26.500
Ono što mi radimo

00:15:26.500 --> 00:15:28.520
u sistemu smrtnih kazni

00:15:28.520 --> 00:15:32.119
je plaćanje kasnije.

NOTE Paragraph

00:15:32.119 --> 00:15:33.967
Ali stvar je u tome

00:15:33.967 --> 00:15:37.833
da za svakih 15000 dolara
koje potrošimo na intervencije

00:15:37.833 --> 00:15:42.200
u životima ekonomski
i drugačije ugrožene dece

00:15:42.200 --> 00:15:43.520
u tim ranijim poglavljima,

00:15:43.520 --> 00:15:47.933
kasnije štedimo 80000 dolara u troškovima
koji su vezani za kriminal.

00:15:47.933 --> 00:15:49.696
Čak i da se ne slažete

00:15:49.696 --> 00:15:52.092
da je moralna obaveza da to uradimo,

00:15:53.435 --> 00:15:56.012
ekonomski ima smisla.

NOTE Paragraph

00:15:58.109 --> 00:16:00.322
Želim da vam ispričam
o poslednjem razgovoru

00:16:00.322 --> 00:16:02.612
koji sam vodio s Vilom.

00:16:02.612 --> 00:16:06.700
To je bilo dana
kad je trebalo da bude pogubljen

00:16:06.700 --> 00:16:10.542
i samo smo pričali.

00:16:10.542 --> 00:16:12.067
Nije ostalo ništa da se uradi

00:16:12.067 --> 00:16:13.682
u njegovom slučaju.

00:16:13.682 --> 00:16:16.033
I mi smo pričali o njegovom životu.

00:16:16.033 --> 00:16:18.900
I pričao je prvo o svom ocu,
kojeg je jedva poznavao,

00:16:18.900 --> 00:16:19.733
koji je umro

00:16:19.733 --> 00:16:22.367
i potom o svojoj majci,

00:16:22.367 --> 00:16:24.131
koju je poznavao,

00:16:24.131 --> 00:16:26.300
i koja je još uvek živa.

NOTE Paragraph

00:16:26.300 --> 00:16:29.000
Rekao sam mu:

00:16:29.000 --> 00:16:31.051
"Znam priču.

00:16:31.051 --> 00:16:32.867
Čitao sam zapisnike.

00:16:32.867 --> 00:16:35.509
Znam da je pokušala da te ubije."

00:16:35.509 --> 00:16:37.947
I rekoh: "Uvek smo se pitali

00:16:37.947 --> 00:16:40.067
da li se zapravo sećaš toga."

00:16:40.067 --> 00:16:41.570
Rekoh: "Ja se ničega ne sećam

00:16:41.570 --> 00:16:43.729
iz perioda kada sam imao pet godina.

00:16:43.729 --> 00:16:46.667
Možda si se setio nečega
što ti je neko prepričao."

NOTE Paragraph

00:16:46.667 --> 00:16:49.167
I pogledao me je
nagnuvši se napred i reče:

00:16:49.167 --> 00:16:52.767
"Profesore," - poznavao me je 12 godina
i još uvek me je zvao profesore.

00:16:52.767 --> 00:16:56.082
Rekao je: "Profesore, bez uvrede,

00:16:56.082 --> 00:16:57.733
ali kada tvoja mama

00:16:57.733 --> 00:17:00.833
uzme mesarski nož
koji izgleda veći od tebe

00:17:00.833 --> 00:17:04.633
i juri te kroz kuću
vičući da će da te ubije

00:17:04.633 --> 00:17:08.458
i moraš da se zaključaš u kupatilo
i nasloniš na vrata

00:17:08.458 --> 00:17:11.221
i vičeš upomoć dok policija ne dođe,"

00:17:11.221 --> 00:17:14.300
pogledao me je i rekao:

00:17:14.300 --> 00:17:17.800
"to je nešto što se ne zaboravlja."

NOTE Paragraph

00:17:17.800 --> 00:17:20.300
Nadam se da jedno nećete zaboraviti:

00:17:20.300 --> 00:17:23.156
od vremena kada ste jutros stigli ovde
i do pauze za ručak,

00:17:23.156 --> 00:17:26.567
u SAD će se desiti

00:17:26.567 --> 00:17:28.000
četiri ubistva.

00:17:28.000 --> 00:17:32.167
Posvetićemo ogromne društvene resurse
da kaznimo počinioce tih zločina,

00:17:32.167 --> 00:17:34.467
i to je u redu jer treba da kažnjavamo

00:17:34.467 --> 00:17:36.533
one koji čine loše stvari.

00:17:36.533 --> 00:17:40.100
Ali tri od navedenih zločina
se mogu sprečiti.

NOTE Paragraph

00:17:40.100 --> 00:17:43.010
Ako sagledamo širu sliku

00:17:43.172 --> 00:17:47.816
i posvetimo pažnju ranijim poglavljima,

00:17:47.816 --> 00:17:51.200
tada nećemo nikada ispisati prvu rečenicu

00:17:51.200 --> 00:17:53.034
kojom započinje priča o smrtnoj kazni.

00:17:53.034 --> 00:17:54.700
Hvala vam.

00:17:54.700 --> 00:17:56.031
(Aplauz)