WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.000
Cảm ơn.

00:00:02.000 --> 00:00:04.000
Rất hân hạnh được đến đây.

00:00:04.000 --> 00:00:06.000
Lần cuối cùng tôi phát biểu ở TED

00:00:06.000 --> 00:00:10.000
tôi nghỉ là khoảng 7 năm trước.

00:00:10.000 --> 00:00:13.000
Tôi đã nói về nước sốt mì Ý.

00:00:13.000 --> 00:00:16.000
Và tôi đoán là đã có nhiều người xem những cái video đó.

00:00:16.000 --> 00:00:18.000
Từ đó có nhiều người khi gặp tôi

00:00:18.000 --> 00:00:20.000
thì hay hỏi về nước sốt mì Ý,

00:00:20.000 --> 00:00:23.000
đó là một điều tuyệt vời trong thời gian ngắn --

00:00:23.000 --> 00:00:25.000
(Cười)

00:00:25.000 --> 00:00:27.000
nhưng thật ra không tuyệt vời lắm

00:00:27.000 --> 00:00:29.000
nếu kéo dài suốt 7 năm.

00:00:29.000 --> 00:00:31.000
Vì thế tôi nghĩ là tôi đến đây

00:00:31.000 --> 00:00:34.000
và cố gắng đưa nước sốt mì vào quá khứ.

NOTE Paragraph

00:00:34.000 --> 00:00:36.000
(Cười)

NOTE Paragraph

00:00:36.000 --> 00:00:39.000
Chủ đề của phiên sáng nay là Những Thứ Mà Chúng Ta Tạo Ra.

00:00:39.000 --> 00:00:41.000
Cho nên tôi nghĩ là tôi sẽ kể một câu chuyện

00:00:41.000 --> 00:00:43.000
về một người

00:00:43.000 --> 00:00:45.000
đã tạo ra một trong những vật quý giá nhất

00:00:45.000 --> 00:00:47.000
trong thế hệ của anh ta.

00:00:47.000 --> 00:00:50.000
Tên của anh ta là Carl Norden.

00:00:50.000 --> 00:00:52.000
Carl Norden sinh năm 1880.

00:00:52.000 --> 00:00:54.000
Và anh là người Thụy Sĩ.

00:00:54.000 --> 00:00:56.000
Và tất nhiên, người Thụy Sĩ có thể được chia ra

00:00:56.000 --> 00:00:58.000
thành hai nhóm, nói chung:

00:00:58.000 --> 00:01:00.000
những người làm ra các vật nhỏ, tinh tế

00:01:00.000 --> 00:01:02.000
mắc tiền,

00:01:02.000 --> 00:01:04.000
và những người quản lý tiền bạc

00:01:04.000 --> 00:01:07.000
của những người mua các vật nhỏ, tinh tế

00:01:07.000 --> 00:01:09.000
đắt tiền đó.

00:01:09.000 --> 00:01:12.000
Và Carl Nordon hoàn toàn nằm trong nhóm thứ nhất.

00:01:12.000 --> 00:01:14.000
Anh là một kỹ sư.

00:01:14.000 --> 00:01:17.000
Anh học ở Đại học kỹ thuật quốc gia ở Zurich.

00:01:17.000 --> 00:01:20.000
Trên thực tế, một trong những bạn học của anh là một chàng trai tên Lenin

00:01:20.000 --> 00:01:22.000
một người sau này

00:01:22.000 --> 00:01:26.000
phá vỡ những vật nhỏ, đắt tiền và tinh tế.

NOTE Paragraph

00:01:26.000 --> 00:01:29.000
Carl là một kỹ sư Thụy Sĩ.

00:01:29.000 --> 00:01:32.000
Và ý tôi là một kỹ sư Thụy Sĩ chính gốc.

00:01:32.000 --> 00:01:34.000
Anh mặc com-lê;

00:01:34.000 --> 00:01:39.000
anh có một bộ râu mép rất rất nhỏ và quan trọng

00:01:39.000 --> 00:01:41.000
anh ta độc đoán

00:01:41.000 --> 00:01:43.000
anh ta đề cao bản thân

00:01:43.000 --> 00:01:45.000
có động lực

00:01:45.000 --> 00:01:47.000
và anh ta có một cái tôi khác thường;

00:01:47.000 --> 00:01:50.000
và anh ta làm việc 16 giờ một ngày;

00:01:50.000 --> 00:01:53.000
anh ta có một cảm giác mạnh mẽ về dòng điện hai chiều;

00:01:53.000 --> 00:01:57.000
anh ta cảm thấy rằng tắm nắng là dấu hiệu của đạo đức kém;

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
anh uống rất nhiều ca phê;

00:01:59.000 --> 00:02:01.000
và anh làm việc hiệu quả nhất

00:02:01.000 --> 00:02:03.000
khi ngồi hàng giờ trong nhà bếp của nhà mẹ anh ở Zurich

00:02:03.000 --> 00:02:05.000
trong im lặng hoàn toàn

00:02:05.000 --> 00:02:07.000
với không gì hơn là một cây thước kẻ.

NOTE Paragraph

00:02:07.000 --> 00:02:09.000
Dù sao đi nữa,

00:02:09.000 --> 00:02:12.000
Carl Norden di dân sang Hoa Kỳ

00:02:12.000 --> 00:02:14.000
ngay trước Chiến tranh thế giới thứ nhất

00:02:14.000 --> 00:02:16.000
và mở một cửa tiệm trên đường Lafayette

00:02:16.000 --> 00:02:18.000
ở trung tâm Manhattan.

00:02:18.000 --> 00:02:20.000
Và anh ta bị ám ảnh bởi câu hỏi

00:02:20.000 --> 00:02:23.000
là làm sao có thể thả bom từ máy bay.

00:02:23.000 --> 00:02:25.000
Các bạn thử nghĩ xem,

00:02:25.000 --> 00:02:28.000
trong thời đại trước thiết bị định vị toàn cầu và máy ra đa,

00:02:28.000 --> 00:02:30.000
đó hiển nhiên là một câu hỏi rất khó.

00:02:30.000 --> 00:02:32.000
Đó là một vấn đề vật lý rất phức tạp.

00:02:32.000 --> 00:02:35.000
Ta có một máy bay ở vài ngàn bộ trên không trung,

00:02:35.000 --> 00:02:37.000
đang bay với tốc độ hàng trăm dặm một giờ,

00:02:37.000 --> 00:02:40.000
và bạn cố gắng thả một vật, một quả bom,

00:02:40.000 --> 00:02:42.000
trúng một mục tiêu

00:02:42.000 --> 00:02:45.000
trong ảnh hưởng của các loại gió và mây,

00:02:45.000 --> 00:02:47.000
và bao nhiêu trở ngại khác.

00:02:47.000 --> 00:02:49.000
Có rất nhiều người,

00:02:49.000 --> 00:02:51.000
trước chiến tranh thế giới thứ nhất và giữa hai cuộc chiến,

00:02:51.000 --> 00:02:53.000
đã cố gắng giải quyết vấn đề đó,

00:02:53.000 --> 00:02:55.000
và hầu như tất cả mọi người đều không thành công.

00:02:55.000 --> 00:02:57.000
Những thiết bị ngắm bom thời đó

00:02:57.000 --> 00:02:59.000
đều cực kỳ thô sơ.

NOTE Paragraph

00:02:59.000 --> 00:03:02.000
Nhưng Carl Norden chính là người hoàn toàn giải được vấn đề đó.

00:03:02.000 --> 00:03:05.000
Và anh đã tạo ra một thiết bị cực kỳ phức tạp.

00:03:05.000 --> 00:03:07.000
Nó nặng khoảng 23kg.

00:03:07.000 --> 00:03:11.000
Nó được gọi là thiết bị ngắm bom Norden Mark 15.

00:03:11.000 --> 00:03:13.000
Nó có không biết bao nhiêu là đòn bẩy và vòng bi

00:03:13.000 --> 00:03:16.000
và phụ tùng và giác kế.

00:03:16.000 --> 00:03:19.000
Anh ta tạo ra một cái thiết bị phức tạp này.

00:03:19.000 --> 00:03:21.000
Và điều mà anh ta giúp mọi người làm là

00:03:21.000 --> 00:03:25.000
anh ta cho phép người ném bom mang thiết bị này lên máy bay,

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
ngắm mục tiêu bằng mắt thường,

00:03:27.000 --> 00:03:31.000
bởi vì những người này ở trong lồng kính của máy bay ném bom,

00:03:31.000 --> 00:03:34.000
và họ nhập vào độ cao của máy bay,

00:03:34.000 --> 00:03:37.000
tốc độ của máy bay, tốc độ của gió

00:03:37.000 --> 00:03:39.000
và tọa độ

00:03:39.000 --> 00:03:41.000
của mục tiêu.

00:03:41.000 --> 00:03:45.000
Và thiết bị ngắm bom sẽ cho anh ta biết khi nào ném bom.

00:03:45.000 --> 00:03:48.000
Và như Norden đã nói một cách nổi tiếng,

00:03:48.000 --> 00:03:50.000
"Trước khi có thiết bị ngắm bom đó,

00:03:50.000 --> 00:03:52.000
những quả bom thường xuyêt trật mục tiêu

00:03:52.000 --> 00:03:54.000
ít nhất là một dặm."

00:03:54.000 --> 00:03:57.000
Nhưng anh ta nói, với thiết bị ngắm bom Mark 15 Norden,

00:03:57.000 --> 00:03:59.000
anh ta có thể ném bom trúng một thùng dưa muối

00:03:59.000 --> 00:04:01.000
từ độ cao 20,000 bộ.

NOTE Paragraph

00:04:01.000 --> 00:04:03.000
Tôi không thể cho bạn biết

00:04:03.000 --> 00:04:05.000
là quân đội Hoa Kỳ

00:04:05.000 --> 00:04:07.000
đã phấn khích như thế nào

00:04:07.000 --> 00:04:10.000
khi nghe tin về thiết bị ngắm bom Norden.

00:04:10.000 --> 00:04:12.000
Nó giống như là thức ăn từ thiên đường vậy.

00:04:12.000 --> 00:04:14.000
Đây là một quân đội

00:04:14.000 --> 00:04:16.000
vừa mới trải qua thế chiến thứ nhất,

00:04:16.000 --> 00:04:18.000
với hàng triệu lính

00:04:18.000 --> 00:04:20.000
chiến đấu trong các chiến hào,

00:04:20.000 --> 00:04:22.000
không đi đâu được, và không có tiến triển gì,

00:04:22.000 --> 00:04:26.000
và ở đây là một người tạo ra một thiết bị

00:04:26.000 --> 00:04:28.000
cho phép họ bay trên trời

00:04:28.000 --> 00:04:30.000
cao trên lãnh thổ của địch

00:04:30.000 --> 00:04:32.000
và hủy diệt tất cả những gì họ muốn

00:04:32.000 --> 00:04:34.000
với độ chính xác cực kỳ cao.

NOTE Paragraph

00:04:34.000 --> 00:04:36.000
Và quân đội Hoa Kỳ

00:04:36.000 --> 00:04:38.000
chi ra 1.5 tỷ đô la --

00:04:38.000 --> 00:04:41.000
1.5 tỷ đô la trong năm 1940 --

00:04:41.000 --> 00:04:43.000
để phát triển thiết bị ngắm bom Norden.

00:04:43.000 --> 00:04:46.000
Để so sánh rõ hơn,

00:04:46.000 --> 00:04:48.000
tổng chi phí của dự án Manhattan

00:04:48.000 --> 00:04:50.000
là 3 tỷ đô la.

00:04:50.000 --> 00:04:53.000
Số tiền được chi ra cho thiết bị ngắm bom Norden

00:04:53.000 --> 00:04:57.000
bằng phân nửa số tiền chi ra cho dự án quân sự nổi tiếng nhất

00:04:57.000 --> 00:04:59.000
của thời hiện đại.

00:04:59.000 --> 00:05:02.000
Và có nhiều người, những nhà chiến lược trong quân đội Hoa Kỳ,

00:05:02.000 --> 00:05:04.000
thật sự nghĩ rằng chỉ một thiết bị này thôi

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
sẽ là tạo ra sự khác biệt

00:05:06.000 --> 00:05:08.000
giữa chiến thắng và thất bại

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
khi đối đầu với quân Quốc xã,

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
và đối đầu với quân Nhật.

NOTE Paragraph

00:05:12.000 --> 00:05:14.000
Và đối với Norden,

00:05:14.000 --> 00:05:17.000
thiết bị này có một giá trị đạo đức cự kỳ quan trọng,

00:05:17.000 --> 00:05:19.000
vì Norden là một người sùng đạo Thiên Chúa giáo.

00:05:19.000 --> 00:05:21.000
Trên thực tế, anh ta rất khó chịu

00:05:21.000 --> 00:05:24.000
khi mọi người xem thiết bị ngắm bom đó là phát minh của anh,

00:05:24.000 --> 00:05:26.000
bởi vì trong mắt anh,

00:05:26.000 --> 00:05:28.000
chỉ có Chúa mới phát minh ra các vật.

00:05:28.000 --> 00:05:30.000
Anh đơn giản chỉ là một dụng cụ của ý muốn của Chúa.

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
Và ý muốn của Chúa là gì?

00:05:32.000 --> 00:05:35.000
Ý muốn của Chúa là những mất mát trong bất cứ cuộc chiến nào

00:05:35.000 --> 00:05:38.000
cũng đều được giảm đến mức tối thiểu.

NOTE Paragraph

00:05:38.000 --> 00:05:40.000
Và thiết bị ngắm bom Norden làm được gì?

00:05:40.000 --> 00:05:42.000
Nó giúp chúng ta làm được điều đó.

00:05:42.000 --> 00:05:44.000
Nó giúp chúng ta chỉ ném bom những gì

00:05:44.000 --> 00:05:48.000
mà chúng ta hoàn toàn cần phải hủy diệt.

00:05:48.000 --> 00:05:51.000
Vì vậy trong những năm gần trước Thế chiến thứ hai,

00:05:51.000 --> 00:05:54.000
quân đội Hoa Kỳ mua 90000

00:05:54.000 --> 00:05:56.000
thiết bị ném bom Norden

00:05:56.000 --> 00:05:58.000
với giá 14000 đô la một cái --

00:05:58.000 --> 00:06:01.000
một lần nữa, đô la trong năm 1940, đó là số tiền rất lớn.

00:06:01.000 --> 00:06:04.000
Và họ huấn luyện 50000 lính ném bom để xử dụng những thiết bị đó --

00:06:04.000 --> 00:06:08.000
những khóa huấn luyện chuyên sâu dài vài tháng --

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
bởi vì những thiết bị này căn bản là những máy điện toán thô sơ;

00:06:10.000 --> 00:06:12.000
chúng không phải dễ sử dụng.

00:06:12.000 --> 00:06:15.000
Và họ bắt những người lính ném bom này thề

00:06:15.000 --> 00:06:18.000
là nếu họ bị bắt,

00:06:18.000 --> 00:06:20.000
họ sẽ không tiết lộ một chi tiết nào

00:06:20.000 --> 00:06:22.000
về thiết bị này cho quân địch,

00:06:22.000 --> 00:06:25.000
bởi vì điều bắt buộc là kẻ thù không thể sờ vào được

00:06:25.000 --> 00:06:27.000
cái mẩu công nghệ cực kỳ thiết yếu này.

NOTE Paragraph

00:06:27.000 --> 00:06:30.000
Và mỗi khi thiết bị ngắm bom Norden được đem lên máy bay,

00:06:30.000 --> 00:06:33.000
nó được hộ tống bằng nhiều vệ sĩ có vũ trang.

00:06:33.000 --> 00:06:36.000
Và nó được di chuyển trong một cái hộp với một mảnh vải che lại.

00:06:36.000 --> 00:06:39.000
Và cái hộp này được còng vào tay của những người vệ sĩ.

00:06:39.000 --> 00:06:41.000
Nó không bao giờ được chụp hình.

00:06:41.000 --> 00:06:44.000
Và có một thiết bị thiêu hủy nhỏ ở bên trong,

00:06:44.000 --> 00:06:47.000
để nếu mà máy bay bị rơi, thì nó sẽ bị thiêu hủy

00:06:47.000 --> 00:06:50.000
và kẻ địch sẽ không bao giờ lấy được thiết bị đó.

00:06:50.000 --> 00:06:52.000
Thiết bị ngắm bom Norden

00:06:52.000 --> 00:06:55.000
là chiếc cốc thánh.

NOTE Paragraph

00:06:55.000 --> 00:06:58.000
Vậy thì điều gì đã xảy ra trong Thế chiến thứ hai?

00:06:58.000 --> 00:07:01.000
Hóa ra thiết bị này không phải là chiếc cốc thánh.

00:07:01.000 --> 00:07:03.000
Trong thử nghiệm, thiết bị ngắm bom Norden

00:07:03.000 --> 00:07:06.000
có thể thả bom trúng một thùng dưa muối từ 20000 bộ,

00:07:06.000 --> 00:07:08.000
nhưng đó là trong những điều kiện hoàn hảo.

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
Và tất nhiên, trong chiến tranh,

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
điều kiện không bao giờ hoàn hảo.

00:07:12.000 --> 00:07:15.000
Trước hết, thiết bị này rất khó dùng -- thật sự rất khó dùng.

00:07:15.000 --> 00:07:17.000
Không phải ai

00:07:17.000 --> 00:07:19.000
trong số 50000 người lính nem bom

00:07:19.000 --> 00:07:23.000
cũng có khả năng lập trình đúng một máy điện toán cơ bản.

00:07:23.000 --> 00:07:25.000
Thứ hai nữa, nó hay bị hỏng.

00:07:25.000 --> 00:07:27.000
Nó chứa đầy các loại con quay, ròng rọc,

00:07:27.000 --> 00:07:29.000
phụ tùng và vòng bi,

00:07:29.000 --> 00:07:31.000
và những thứ này không hoạt động tốt như mong muốn

00:07:31.000 --> 00:07:33.000
trong chiến đấu.

NOTE Paragraph

00:07:33.000 --> 00:07:36.000
Thứ ba, khi Norden tính toán,

00:07:36.000 --> 00:07:38.000
anh giả định là máy bay sẽ bay

00:07:38.000 --> 00:07:41.000
ở một tốc độ tương đối chậm ở một độ cao thấp.

00:07:41.000 --> 00:07:43.000
Nhưng trong chiến tranh, bạn không làm thế được;

00:07:43.000 --> 00:07:45.000
bạn sẽ bị bắn rớt.

00:07:45.000 --> 00:07:48.000
Vì vậy họ bay ở những độ cao lớn với những tốc độ rất nhanh.

00:07:48.000 --> 00:07:50.000
Và thiết bị ngắm bom Norden không hoạt động tốt được

00:07:50.000 --> 00:07:52.000
trong những điều kiện như vậy.

NOTE Paragraph

00:07:52.000 --> 00:07:54.000
Nhưng quan trọng hơn hết,

00:07:54.000 --> 00:07:56.000
thiết bị ném bom Norden đòi hỏi người ném bom

00:07:56.000 --> 00:07:59.000
phải nhìn thấy được mục tiêu.

00:07:59.000 --> 00:08:01.000
Nhưng tất nhiên, điều gì xảy ra trong thực tế?

00:08:01.000 --> 00:08:04.000
Mây, đúng không.

00:08:04.000 --> 00:08:07.000
Nó cần một bầu trời không mây thì mới chính xác được.

00:08:07.000 --> 00:08:09.000
Vậy thì có bao nhiều ngày mà trời không có mây

00:08:09.000 --> 00:08:11.000
bạn nghĩ ở Trung Âu

00:08:11.000 --> 00:08:14.000
từ 1940 đến 1945?

00:08:14.000 --> 00:08:16.000
Không nhiều lắm.

NOTE Paragraph

00:08:16.000 --> 00:08:18.000
Và để dẫn chứng cho các bạn

00:08:18.000 --> 00:08:20.000
là thiết bị ngắm bom Norden thiếu chính xác như thế nào,

00:08:20.000 --> 00:08:22.000
có một sự kiện nổi tiếng vào năm 1944

00:08:22.000 --> 00:08:26.000
khi quân Đồng minh ném bom một nhà máy hóa chất ở Leuna, Đức.

00:08:26.000 --> 00:08:28.000
Và nhà máy hóa chất này rộng

00:08:28.000 --> 00:08:30.000
757 mẫu Anh.

00:08:30.000 --> 00:08:33.000
Và trong hơn 22 chiến dịch ném bom,

00:08:33.000 --> 00:08:38.000
quân Đồng minh ném 85000 trái bom

00:08:38.000 --> 00:08:42.000
trên nhà máy hóa chất rộng 757 mẫu Anh này,

00:08:42.000 --> 00:08:45.000
sử dụng thiết bị ngắm bom Norden.

00:08:45.000 --> 00:08:47.000
Bao nhiêu phần trăm của những quả bom này

00:08:47.000 --> 00:08:49.000
các bạn nghĩ đã rơi

00:08:49.000 --> 00:08:52.000
trong phạm vi 700 mẫu Anh của nhà máy này?

00:08:52.000 --> 00:08:55.000
10 phần trăm. 10 phần trăm.

00:08:55.000 --> 00:08:57.000
Và trong số 10 phần trăm rơi trúng,

00:08:57.000 --> 00:09:00.000
16 phần trăm không nổ; chúng bị tịt ngòi.

00:09:00.000 --> 00:09:02.000
Nhà máy hóa chất Leuna,

00:09:02.000 --> 00:09:05.000
sau một trong những cuộc ném bom kịch liệt nhất trong lịch sử chiến tranh,

00:09:05.000 --> 00:09:08.000
hoạt động trở lại trong vòng vài tuần.

NOTE Paragraph

00:09:08.000 --> 00:09:10.000
Hơn thế nữa, tất cả các biện pháp phòng ngừa

00:09:10.000 --> 00:09:13.000
để tránh thiết bị ngắm bom Norden lọt vào tay của quân Quốc xã thì sao?

00:09:13.000 --> 00:09:15.000
Hóa ra rằng

00:09:15.000 --> 00:09:17.000
Carl Norden, một người Thụy Sĩ thật thụ,

00:09:17.000 --> 00:09:20.000
rất phục những kỹ sư Đức.

00:09:20.000 --> 00:09:22.000
Vì vậy trong những năm 1930, anh ta đã thuê rất nhiều những người này,

00:09:22.000 --> 00:09:24.000
và một trong số đó là một người tên Hermann Long,

00:09:24.000 --> 00:09:26.000
người mà vào năm 1938,

00:09:26.000 --> 00:09:29.000
đã đưa tất cả các kế hoạch chi tiết của thiết bị ngắm bom Norden cho quân Quốc Xã.

00:09:29.000 --> 00:09:32.000
Vì vậy họ cũng có thiết bị ngắm bom Norden riêng của họ trong suốt cuộc chiến --

00:09:32.000 --> 00:09:35.000
và tất nhiên, những thiết bị đó cũng không hoạt động tốt được.

NOTE Paragraph

00:09:35.000 --> 00:09:37.000
(Cười)

NOTE Paragraph

00:09:37.000 --> 00:09:40.000
Vậy thì tại sao chúng ta lại nói về thiết bị ngắm bom Norden?

00:09:40.000 --> 00:09:42.000
Bởi vì chúng ta đang sống trong một thời đại

00:09:42.000 --> 00:09:44.000
có rất rất nhiều

00:09:44.000 --> 00:09:46.000
những thiết bị ngắm bom Norden.

00:09:46.000 --> 00:09:48.000
Chúng ta sống trong một thời đại mà có rất nhiều những

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
người rất rất thông minh

00:09:50.000 --> 00:09:52.000
nói rằng họ đã phát minh ra những thiết bị

00:09:52.000 --> 00:09:54.000
sẽ thay đổi thế giới mãi mãi.

00:09:54.000 --> 00:09:57.000
Họ phát minh ra các trang web giúp chúng ta tự do.

00:09:57.000 --> 00:10:01.000
Họ phát minh ra thứ này, thứ kia hoặc thứ nọ

00:10:01.000 --> 00:10:04.000
để làm thế giới mãi mãi tốt hơn.

NOTE Paragraph

00:10:04.000 --> 00:10:06.000
Nếu bạn đi vào quân đội,

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
bạn sẽ tìm thấy rất nhiều Carl Norden.

00:10:08.000 --> 00:10:10.000
Nếu bạn đi tới Lầu Năm Góc, họ sẽ nói

00:10:10.000 --> 00:10:12.000
"Bạn biết không, bây giờ chúng tôi thật sự có thể

00:10:12.000 --> 00:10:14.000
ném một quả bom trúng một thùng dưa muối

00:10:14.000 --> 00:10:16.000
từ 20.000 bộ."

00:10:16.000 --> 00:10:19.000
Và bạn biết không, đó là sự thật; họ thật sự có thể làm như vậy.

00:10:19.000 --> 00:10:21.000
Nhưng chúng ta cần nhận thấy rất rõ

00:10:21.000 --> 00:10:24.000
là điều đó có rất ít ý nghĩa.

NOTE Paragraph

00:10:24.000 --> 00:10:27.000
Trong cuộc chiến ở Iraq, vào thời điểm ban đầu của cuộc chiến,

00:10:27.000 --> 00:10:29.000
quân đội Hoa Kỳ, không quân,

00:10:29.000 --> 00:10:32.000
gửi hai phi đội F-15E Fighter Eagles

00:10:32.000 --> 00:10:34.000
tới sa mạc Iraq

00:10:34.000 --> 00:10:36.000
trang bị với những máy chụp hình trị giá 5 triệu đô la

00:10:36.000 --> 00:10:39.000
có khả năng thấy được bề mặt của sa mạc.

00:10:39.000 --> 00:10:42.000
Và nhiệm vụ của họ là tìm và huỷ diệt --

00:10:42.000 --> 00:10:44.000
các bạn có nhớ những máy phóng tên lửa Scud,

00:10:44.000 --> 00:10:46.000
những tên lửa đất đối không

00:10:46.000 --> 00:10:48.000
mà người Iraq phóng vào những người Israel?

00:10:48.000 --> 00:10:50.000
Nhiệm vụ của hai phi đội này

00:10:50.000 --> 00:10:53.000
là hủy diệt tất cảc các bệ phóng tên lửa Scud đó.

00:10:53.000 --> 00:10:55.000
Vì vậy họ bay ngày và đêm,

00:10:55.000 --> 00:10:57.000
thả hàng ngàn quả bom,

00:10:57.000 --> 00:11:00.000
phóng hàng ngàn tên lửa

00:11:00.000 --> 00:11:03.000
với hy vọng loại trừ cái tai họa đó.

NOTE Paragraph

00:11:03.000 --> 00:11:05.000
Sau khi cuộc chiến kết thúc, có một cuộc kiểm tra --

00:11:05.000 --> 00:11:07.000
giống như quân đội và không quân luôn làm --

00:11:07.000 --> 00:11:09.000
và họ đề ra một câu hỏi:

00:11:09.000 --> 00:11:11.000
chúng ta đã hủy diệt được bao nhiêu tên lửa Scud?

00:11:11.000 --> 00:11:13.000
Bạn có biết câu trả lời là gì không?

00:11:13.000 --> 00:11:15.000
Con số 0, không được cái nào hết.

00:11:15.000 --> 00:11:17.000
Tại sao lại như vậy?

00:11:17.000 --> 00:11:19.000
Có phải vì vũ khí của họ không chính xác?

00:11:19.000 --> 00:11:22.000
Ô không, chúng chính xác cự kỳ.

00:11:22.000 --> 00:11:24.000
Chúng có thể hủy diệt cái hộp nhỏ ngay đây

00:11:24.000 --> 00:11:26.000
từ 25000 bộ.

00:11:26.000 --> 00:11:30.000
Vấn đề là họ đã không biết những bệ phóng tên lữa Scud nằm ở đâu.

00:11:30.000 --> 00:11:33.000
Vấn đề của bom và thùng dưa muối

00:11:33.000 --> 00:11:35.000
không phải là thả trái bom vào thùng dưa muối,

00:11:35.000 --> 00:11:38.000
mà là biết tìm thùng dưa muối ở đâu.

00:11:38.000 --> 00:11:40.000
Đó luôn luôn là vấn đề khó hơn

00:11:40.000 --> 00:11:42.000
trong chiến tranh.

NOTE Paragraph

00:11:42.000 --> 00:11:45.000
Hãy lấy cuộc chiến ở Afghanistan làm ví dụ.

00:11:45.000 --> 00:11:47.000
Cái gì là vũ khí tiêu biểu

00:11:47.000 --> 00:11:49.000
của cuộc chiến của CIA ở Tây Bắc Pakistan?

00:11:49.000 --> 00:11:52.000
Đó là máy bay không người lái. Máy bay không người lái là gì?

00:11:52.000 --> 00:11:56.000
Đó chính là cháu của thiết bị ngắm bom Norden 15.

00:11:56.000 --> 00:12:00.000
Nó là mộ vũ khí tàn phá chính xác.

00:12:00.000 --> 00:12:02.000
Trong 6 năm vừa qua,

00:12:02.000 --> 00:12:05.000
ở Tây Bắc Pakistan,

00:12:05.000 --> 00:12:08.000
CIA đã bay hàng trăm chiến dịch máy bay không người lái,

00:12:08.000 --> 00:12:10.000
và họ đã sử dụng những máy bay này

00:12:10.000 --> 00:12:12.000
để giết 2000

00:12:12.000 --> 00:12:16.000
lính Pakitstan và Taliban bị tình nghi.

00:12:16.000 --> 00:12:19.000
Vậy thì độ chính xác của những máy bay này như thế nào?

00:12:19.000 --> 00:12:21.000
Nó rất là phi thường.

00:12:21.000 --> 00:12:24.000
Chúng ta nghĩ là chúng ta đang ở độ chính xác 95%

00:12:24.000 --> 00:12:26.000
trong tấn công bằng máy bay không người lái.

00:12:26.000 --> 00:12:29.000
95 phần trăm những người chúng ta giết là cần giết, đúng không?

00:12:29.000 --> 00:12:31.000
Đó là một trong những kỷ lục phi thường

00:12:31.000 --> 00:12:33.000
trong lịch sử của chiến tranh.

NOTE Paragraph

00:12:33.000 --> 00:12:35.000
Nhưng các bạn có biết điều quan trọng ở đây là gì không?

00:12:35.000 --> 00:12:37.000
Trong cùng khoảng thời gian

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
mà chúng tả sử dụng những máy bay

00:12:39.000 --> 00:12:41.000
với độ tàn phá chính xác đó,

00:12:41.000 --> 00:12:44.000
thì con số của các cuộc tấn cộng, của những vụ nổ bom tự xác, và những cuộc tấn công khủng bố,

00:12:44.000 --> 00:12:46.000
nhắm vào quân đội Hoa Kỳ ở Afghanistan

00:12:46.000 --> 00:12:49.000
đã tăng lên gấp 10 lần.

00:12:49.000 --> 00:12:51.000
Khi chúng ta trở nên ngày càng hiệu quả hơn

00:12:51.000 --> 00:12:53.000
trong tiêu diệt họ,

00:12:53.000 --> 00:12:56.000
họ đã trở nên ngày càng giận dữ hơn,

00:12:56.000 --> 00:12:59.000
và ngày càng hăng hái hơn để tiêu diệt chúng ta.

00:12:59.000 --> 00:13:02.000
Tôi đã không kể cho các bạn nghe một câu chuyện thành công.

00:13:02.000 --> 00:13:04.000
Tôi miêu tả cho các bạn

00:13:04.000 --> 00:13:06.000
một câu chuyện trái ngược của thành công.

NOTE Paragraph

00:13:06.000 --> 00:13:08.000
Và đó chính là vấn đề

00:13:08.000 --> 00:13:10.000
về sư say mê của chúng ta đối với những thứ chúng ta tạo ra.

00:13:10.000 --> 00:13:13.000
Chúng ta nghĩ là những thứ chúng ta tạo ra sẽ giải quyết được những vấn đề của chúng ta,

00:13:13.000 --> 00:13:16.000
nhưng những vấn đề của chúng ta lại phức tạp hơn thế rất nhiều.

00:13:16.000 --> 00:13:19.000
Vấn đề không phải là chúng ta có bom chính xác như thế nào,

00:13:19.000 --> 00:13:21.000
vấn đề là chúng ta sử dụng bom như thế nào,

00:13:21.000 --> 00:13:23.000
và quan trọng hơn nữa,

00:13:23.000 --> 00:13:26.000
chúng ta có nên sử dụng bom hay không.

NOTE Paragraph

00:13:27.000 --> 00:13:29.000
Có một tái bút

00:13:29.000 --> 00:13:31.000
cho câu chuyện của Norden

00:13:31.000 --> 00:13:34.000
về Carl Norden và thiết bị ngắm bom tuyệt vời của anh.

00:13:34.000 --> 00:13:37.000
Đó là, vào ngày 6 tháng 8 năm 1945,

00:13:37.000 --> 00:13:40.000
một chiếc may bay ném bom B-29 tên Enola Gay

00:13:40.000 --> 00:13:42.000
bay qua Nhật

00:13:42.000 --> 00:13:44.000
và sử dụng thiết bị ngắm bom Norden,

00:13:44.000 --> 00:13:47.000
thả một trái bom nguyên tử rất lớn

00:13:47.000 --> 00:13:50.000
lên thành phố Hiroshima.

00:13:50.000 --> 00:13:53.000
Và giống như thường lệ đối với thiết bị ngắm bom Norden,

00:13:53.000 --> 00:13:56.000
quả bom đó trật mục tiêu khoảng 800 bộ.

00:13:56.000 --> 00:13:59.000
Nhưng tất nhiên, điều đó không là vấn đề gì cả.

00:13:59.000 --> 00:14:01.000
Và đó chính là điều trớ trêu lớn nhất trong mọi thứ

00:14:01.000 --> 00:14:04.000
khi nói đến thiết bị ngắm bom Norden.

00:14:04.000 --> 00:14:08.000
Thiết bị ngắm bom trị giá 1.5 tỷ đô la của không quân

00:14:08.000 --> 00:14:12.000
được sử dụng để ném một quả bom giá 3 tỷ đô la,

00:14:12.000 --> 00:14:15.000
một quả bom không cần thiết bị ngắm nào cả.

NOTE Paragraph

00:14:15.000 --> 00:14:17.000
Trong khi đó, ở New York,

00:14:17.000 --> 00:14:19.000
không ai nói cho Carl Norden biết rằng

00:14:19.000 --> 00:14:22.000
thiết bị ngắm bom của anh được sử dụng ở Hiroshima.

00:14:22.000 --> 00:14:24.000
Anh là một người sùng đạo Thiên Chúa giáo.

00:14:24.000 --> 00:14:26.000
Anh nghĩ là anh đã thiết kế một thiết bị

00:14:26.000 --> 00:14:29.000
làm giảm đi thiệt hại của chiến tranh.

00:14:29.000 --> 00:14:32.000
Nó có thể sẽ làm anh đau khổ.

NOTE Paragraph

00:14:32.000 --> 00:14:39.000
(Vỗ tay)