1
00:00:00,540 --> 00:00:02,520
Er waren veel revoluties

2
00:00:02,520 --> 00:00:04,000
in de afgelopen eeuw,

3
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
maar wellicht geen daarvan zo belangrijk

4
00:00:06,000 --> 00:00:08,520
als de revolutie in levensverwachting.

5
00:00:09,000 --> 00:00:11,000
We leven tegenwoordig gemiddeld

6
00:00:11,000 --> 00:00:14,810
34 jaar langer dan onze overgrootouders.

7
00:00:14,810 --> 00:00:16,000
Stel je voor...

8
00:00:16,000 --> 00:00:19,000
Dat is een compleet tweede volwassen leven

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,230
dat aan ons leven is toegevoegd.

10
00:00:21,230 --> 00:00:23,210
Desondanks ziet onze cultuur

11
00:00:23,210 --> 00:00:26,000
grotendeels nog niet
onder ogen wat dit betekent.

12
00:00:26,000 --> 00:00:29,000
We leven nog steeds in het oude paradigma

13
00:00:29,000 --> 00:00:31,000
van het leven als een boog.

14
00:00:31,000 --> 00:00:33,000
Dat is de metafoor, de oude metafoor.

15
00:00:33,000 --> 00:00:35,310
Je wordt geboren,
je piekt midden in je leven

16
00:00:35,310 --> 00:00:37,230
en daalt af in gebrekkigheid.

17
00:00:37,230 --> 00:00:39,000
(Gelach)

18
00:00:39,000 --> 00:00:41,000
Ouderdom als ziekteverschijnsel.

19
00:00:41,000 --> 00:00:43,000
Maar tegenwoordig werpen vele mensen --

20
00:00:43,000 --> 00:00:46,000
filosofen, kunstenaars,
artsen, wetenschappers --

21
00:00:46,000 --> 00:00:49,400
een nieuwe blik op
wat ik noem: de derde akte,

22
00:00:49,400 --> 00:00:52,000
de laatste drie decennia van het leven.

23
00:00:52,000 --> 00:00:57,000
Ze realiseren zich dat dit
in feite een ontwikkelingsfase is

24
00:00:57,000 --> 00:00:59,320
met haar eigen betekenis --

25
00:00:59,320 --> 00:01:02,000
zo verschillend van middelbare leeftijd

26
00:01:02,000 --> 00:01:05,000
als adolescentie is van de kindertijd.

27
00:01:05,000 --> 00:01:08,780
En ze vragen -- we zouden
allemaal moeten vragen:

28
00:01:08,780 --> 00:01:11,080
hoe benutten we deze tijd?

29
00:01:11,080 --> 00:01:13,570
Hoe beleven we die tijd succesvol?

30
00:01:13,570 --> 00:01:15,700
Wat is de gepaste nieuwe metafoor

31
00:01:15,700 --> 00:01:17,240
voor ouderdom?

32
00:01:17,240 --> 00:01:21,030
Ik heb het afgelopen jaar onderzoek gedaan
en geschreven over dit onderwerp.

33
00:01:21,030 --> 00:01:22,290
Ik ontdekte

34
00:01:22,290 --> 00:01:26,210
dat een gepastere metafoor voor het leven

35
00:01:26,210 --> 00:01:28,000
een trap is --

36
00:01:28,000 --> 00:01:32,000
de opwaartse beweging
van de menselijke geest,

37
00:01:32,000 --> 00:01:34,590
die ons wijsheid brengt, heelheid

38
00:01:34,590 --> 00:01:36,300
en authenticiteit.

39
00:01:36,300 --> 00:01:38,560
Leeftijd, niet als ziektebeeld;

40
00:01:38,560 --> 00:01:40,420
leeftijd als potentieel.

41
00:01:40,420 --> 00:01:41,730
En raad eens...

42
00:01:41,730 --> 00:01:44,600
Dit potentieel is er
niet slechts voor de enkeling.

43
00:01:44,600 --> 00:01:47,990
Het blijkt dat de meeste
mensen boven de 50

44
00:01:48,000 --> 00:01:50,500
zich beter voelen, minder gestrest zijn

45
00:01:50,500 --> 00:01:52,500
minder vijandig, minder bezorgd.

46
00:01:52,500 --> 00:01:54,460
We zien meer de overeenkomsten

47
00:01:54,460 --> 00:01:56,350
en minder de verschillen.

48
00:01:56,350 --> 00:01:58,290
Enkele onderzoeken laten zelfs zien

49
00:01:58,290 --> 00:02:00,000
dat we gelukkiger zijn.

50
00:02:00,000 --> 00:02:02,770
Dit is niet wat ik verwachtte, geloof me.

51
00:02:02,770 --> 00:02:05,050
Ik kom uit een familie
van depressievelingen.

52
00:02:05,050 --> 00:02:06,020
(Gelach)

53
00:02:06,020 --> 00:02:07,480
Als late veertiger,

54
00:02:07,480 --> 00:02:09,540
waren 's ochtends bij het ontwaken

55
00:02:09,540 --> 00:02:12,290
mijn eerste zes gedachten
allemaal negatief.

56
00:02:12,290 --> 00:02:13,320
Ik werd bang.

57
00:02:13,320 --> 00:02:14,550
Ik dacht, mijn hemel...

58
00:02:14,550 --> 00:02:17,000
Ik word een nukkige oude dame.

59
00:02:17,000 --> 00:02:21,480
Maar nu ik middenin
mijn eigen derde akte zit,

60
00:02:21,480 --> 00:02:24,780
realiseer ik me dat ik
nooit gelukkiger ben geweest.

61
00:02:24,780 --> 00:02:28,690
Ik heb zo'n krachtig gevoel
van welbevinden.

62
00:02:29,320 --> 00:02:30,640
Ik ontdekte:

63
00:02:30,640 --> 00:02:33,060
wanneer je je in de ouderdom bevindt,

64
00:02:33,060 --> 00:02:35,560
in plaats van het van buitenaf te zien,

65
00:02:35,560 --> 00:02:37,000
ebt angst weg.

66
00:02:37,000 --> 00:02:39,220
Je beseft dat je nog steeds jezelf bent --

67
00:02:39,220 --> 00:02:41,000
misschien zelfs méér jezelf.

68
00:02:41,000 --> 00:02:45,410
Picasso zei ooit: "Het duurt
erg lang om jong te worden."

69
00:02:45,410 --> 00:02:47,000
(Gelach)

70
00:02:47,000 --> 00:02:49,250
Ik wil ouder worden niet romantiseren.

71
00:02:49,250 --> 00:02:51,000
Er is uiteraard geen garantie

72
00:02:51,000 --> 00:02:53,350
dat het een tijd
van vervulling en groei wordt.

73
00:02:53,350 --> 00:02:55,810
Sommige dingen hebben met geluk te maken.

74
00:02:55,810 --> 00:02:58,280
Sommige dingen zijn uiteraard genetisch.

75
00:02:58,280 --> 00:03:00,340
Een derde is genetisch.

76
00:03:00,340 --> 00:03:03,000
Er is niet zoveel
dat we daaraan kunnen doen.

77
00:03:03,000 --> 00:03:05,530
Maar dat betekent dat tweederde

78
00:03:05,530 --> 00:03:08,130
van hoe goed we het hebben
in de derde akte,

79
00:03:08,130 --> 00:03:10,350
door onszelf beïnvloed kan worden.

80
00:03:10,350 --> 00:03:13,000
We gaan bediscussiëren wat we kunnen doen

81
00:03:13,000 --> 00:03:16,260
om deze toegevoegde jaren
echt succesvol te maken

82
00:03:16,260 --> 00:03:19,000
en te gebruiken om je stempel te drukken.

83
00:03:19,000 --> 00:03:21,560
Nu even iets over die trap,

84
00:03:21,560 --> 00:03:25,750
die wellicht een vreemde
metafoor lijkt voor senioren,

85
00:03:25,750 --> 00:03:28,960
aangezien vele moeite hebben
met trappenlopen.

86
00:03:28,960 --> 00:03:30,370
(Gelach)

87
00:03:30,370 --> 00:03:31,660
Mezelf inbegrepen.

88
00:03:32,820 --> 00:03:35,000
Zoals je misschien weet,

89
00:03:35,000 --> 00:03:38,670
is de hele wereld onderhevig
aan een universele wet:

90
00:03:38,670 --> 00:03:42,260
entropie, de tweede wet
van de thermodynamica.

91
00:03:42,260 --> 00:03:45,410
Entropie betekent
dat alles in de wereld, alles,

92
00:03:45,410 --> 00:03:47,680
zich in een staat van afbraak bevindt,

93
00:03:47,680 --> 00:03:49,000
de boog.

94
00:03:49,000 --> 00:03:52,340
Er is slechts één uitzondering
op deze universele wet,

95
00:03:52,340 --> 00:03:54,830
en dat is de menselijke geest.

96
00:03:54,830 --> 00:03:57,660
Die kan zich opwaarts blijven bewegen --

97
00:03:57,660 --> 00:03:59,000
de trap --

98
00:03:59,000 --> 00:04:01,340
en ons naar volledigheid brengen,

99
00:04:01,340 --> 00:04:04,000
authenticiteit en wijsheid.

100
00:04:04,000 --> 00:04:06,660
Hier is een voorbeeld van wat ik bedoel.

101
00:04:06,660 --> 00:04:08,440
Deze opwaartse beweging

102
00:04:08,440 --> 00:04:12,380
kan zelfs plaatsvinden
bij extreme fysieke beperkingen.

103
00:04:12,380 --> 00:04:14,000
Zo'n drie jaar geleden

104
00:04:14,000 --> 00:04:16,300
las ik een artikel in de New York Times.

105
00:04:16,300 --> 00:04:18,570
Het ging over een man, Neil Selinger --

106
00:04:18,570 --> 00:04:21,000
57 jaar oud, gepensioneerd advocaat --

107
00:04:21,000 --> 00:04:24,450
die toetrad tot de schrijversgroep
op Sarah Lawrence College

108
00:04:24,450 --> 00:04:26,870
waar hij zijn schrijvers-stem vond.

109
00:04:27,340 --> 00:04:29,550
Twee jaar later werd hij gediagnosticeerd

110
00:04:29,550 --> 00:04:32,950
met ALS, [in Amerika:]
"de ziekte van Lou Gehrig".

111
00:04:32,950 --> 00:04:35,000
Een vreselijke ziekte. Dodelijk.

112
00:04:35,000 --> 00:04:39,000
Ze verwoest het lichaam,
maar de geest blijft intact.

113
00:04:39,000 --> 00:04:42,410
In dit artikel schreef
dhr. Selinger het volgende

114
00:04:42,410 --> 00:04:45,480
om te beschrijven wat er met hem gebeurde.

115
00:04:45,960 --> 00:04:47,350
Ik citeer:

116
00:04:47,350 --> 00:04:50,390
"Terwijl mijn spieren verzwakten,

117
00:04:50,390 --> 00:04:53,000
werd mijn proza sterker.

118
00:04:53,000 --> 00:04:56,000
Terwijl ik langzaam
mijn spraakvermogen verloor,

119
00:04:56,000 --> 00:04:58,810
won ik mijn stem.

120
00:04:58,810 --> 00:05:01,350
Terwijl ik wegkwijnde, groeide ik.

121
00:05:01,350 --> 00:05:03,640
Terwijl ik zoveel verloor,

122
00:05:03,640 --> 00:05:07,000
begon ik eindelijk mezelf te vinden."

123
00:05:07,000 --> 00:05:09,260
Neil Selinger is voor mij

124
00:05:09,260 --> 00:05:12,750
de belichaming van
het beklimmen van de trap

125
00:05:12,750 --> 00:05:15,000
in deze derde akte.

126
00:05:15,000 --> 00:05:17,480
We zijn allemaal geboren met spirit,

127
00:05:17,480 --> 00:05:20,000
maar soms wordt die vertrapt

128
00:05:20,000 --> 00:05:22,000
onder de uitdagingen van het leven,

129
00:05:22,000 --> 00:05:25,000
geweld, misbruik, verwaarlozing.

130
00:05:25,000 --> 00:05:27,450
Misschien leden
onze ouders aan depressie.

131
00:05:27,450 --> 00:05:29,640
Misschien waren ze enkel in staat

132
00:05:29,640 --> 00:05:32,770
slechts onze prestaties lief te hebben.

133
00:05:32,770 --> 00:05:35,000
Misschien lijden we nog steeds

134
00:05:35,000 --> 00:05:37,450
aan een psychische pijn, een wond.

135
00:05:37,450 --> 00:05:41,780
Misschien voelt het alsof veel van
onze relaties niet echt beëindigd zijn.

136
00:05:41,780 --> 00:05:45,000
Dan kunnen we ons onvolledig voelen.

137
00:05:45,000 --> 00:05:48,000
Misschien is de taak van de derde akte

138
00:05:48,000 --> 00:05:53,000
om de vervolmaking van onszelf
tot een goed einde te brengen.

139
00:05:53,000 --> 00:05:57,000
Voor mij begon het
toen ik mijn derde akte aanving,

140
00:05:57,000 --> 00:05:59,000
mijn 60ste verjaardag.

141
00:05:59,000 --> 00:06:01,290
Hoe moest ik deze tijd beleven?

142
00:06:01,290 --> 00:06:04,250
Wat moest ik volbrengen
in deze laatste akte?

143
00:06:04,250 --> 00:06:08,000
Ik realiseerde me dat
om te weten waar ik heen ging,

144
00:06:08,000 --> 00:06:10,410
ik ook moest weten waar ik vandaan kwam.

145
00:06:10,410 --> 00:06:12,000
Dus ging ik terug

146
00:06:12,000 --> 00:06:14,470
en bestudeerde mijn eerste twee aktes

147
00:06:14,470 --> 00:06:17,340
om te zien wie ik destijds was,

148
00:06:17,340 --> 00:06:19,000
wie ik echt was --

149
00:06:19,000 --> 00:06:22,600
niet wat mijn ouders
of andere mensen me vertelden,

150
00:06:22,600 --> 00:06:24,390
of hoe ik behandeld werd.

151
00:06:24,390 --> 00:06:26,740
Maar wie was ik? Wie waren mijn ouders --

152
00:06:26,740 --> 00:06:29,000
niet als ouders, maar als mensen?

153
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
Wie waren mijn grootouders?

154
00:06:31,000 --> 00:06:33,140
Hoe behandelden zij mijn ouders?

155
00:06:33,140 --> 00:06:34,770
Dat soort dingen.

156
00:06:36,000 --> 00:06:39,330
Ik ontdekte een paar jaar later

157
00:06:39,330 --> 00:06:42,000
dat dit proces waar ik uit kwam,

158
00:06:42,000 --> 00:06:44,490
bij psychologen bekend staat als

159
00:06:44,490 --> 00:06:46,380
"je levensloop bekijken".

160
00:06:46,380 --> 00:06:48,500
Ze zeggen dat het nieuwe waarde

161
00:06:48,500 --> 00:06:50,360
en helderheid en betekenis

162
00:06:50,360 --> 00:06:52,180
kan geven aan iemands leven.

163
00:06:52,180 --> 00:06:55,000
Je kunt, net als ik, merken

164
00:06:55,000 --> 00:06:58,000
dat veel dingen
die je als jouw fouten zag,

165
00:06:58,000 --> 00:07:01,000
veel dingen die je over jezelf dacht,

166
00:07:01,000 --> 00:07:04,000
niets met je te maken hadden.

167
00:07:04,000 --> 00:07:07,000
Het was jouw fout niet; niks mis met je.

168
00:07:07,000 --> 00:07:09,000
En je kunt teruggaan

169
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
en ze vergeven

170
00:07:11,000 --> 00:07:13,000
en jezelf vergeven.

171
00:07:13,000 --> 00:07:16,000
Je kunt jezelf bevrijden

172
00:07:16,000 --> 00:07:18,000
van je verleden.

173
00:07:18,000 --> 00:07:20,000
Je kan werken aan het veranderen

174
00:07:20,000 --> 00:07:22,330
van jouw relatie met je verleden.

175
00:07:22,850 --> 00:07:24,570
Terwijl ik dit schreef,

176
00:07:24,570 --> 00:07:27,580
stootte ik op het boek
"De zin van het bestaan"

177
00:07:27,580 --> 00:07:29,290
door Viktor Frankl.

178
00:07:29,290 --> 00:07:32,000
Viktor Frankl was een Duitse psychiater

179
00:07:32,000 --> 00:07:35,000
die vijf jaar had doorgebracht
in een concentratiekamp.

180
00:07:35,000 --> 00:07:38,000
Hij schreef dat,
terwijl hij in het kamp was,

181
00:07:38,000 --> 00:07:42,000
hij wist welke mensen
na eventuele vrijlating

182
00:07:42,000 --> 00:07:44,490
er bovenop zouden komen,

183
00:07:44,490 --> 00:07:46,470
en welke niet.

184
00:07:46,470 --> 00:07:48,260
Ook schreef hij:

185
00:07:51,000 --> 00:07:54,460
"Alles wat je hebt in het leven,
kan je worden afgenomen

186
00:07:54,460 --> 00:07:56,000
behalve één ding:

187
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
je vrijheid om te kiezen

188
00:07:58,000 --> 00:08:00,190
hoe je zal reageren

189
00:08:00,190 --> 00:08:02,000
op de situatie.

190
00:08:02,000 --> 00:08:04,000
Dit is wat de kwaliteit bepaalt

191
00:08:04,000 --> 00:08:06,000
van het leven dat we geleid hebben --

192
00:08:06,000 --> 00:08:08,000
niet of we rijk of arm waren,

193
00:08:08,000 --> 00:08:10,000
beroemd of onbekend,

194
00:08:10,000 --> 00:08:12,000
gezond of lijdend.

195
00:08:12,000 --> 00:08:15,000
Wat de kwaliteit van leven bepaalt,

196
00:08:15,000 --> 00:08:18,000
is hoe we ons verhouden
tot deze realiteiten,

197
00:08:18,000 --> 00:08:20,200
welke waarde we hen toekennen,

198
00:08:20,200 --> 00:08:23,000
aan welke houding
we vanwege hen vasthouden,

199
00:08:23,000 --> 00:08:26,810
welke mentale gesteldheid
we ze laten oproepen."

200
00:08:26,810 --> 00:08:30,000
Misschien is de centrale 'zin'
van de derde akte:

201
00:08:30,000 --> 00:08:34,000
teruggaan en proberen, wanneer nodig,

202
00:08:34,000 --> 00:08:36,140
om onze relatie met het verleden

203
00:08:36,140 --> 00:08:38,000
te veranderen.

204
00:08:38,000 --> 00:08:41,000
Cognitief onderzoek blijkt uit te wijzen

205
00:08:41,000 --> 00:08:43,430
dat als we in staat zijn dit te doen,

206
00:08:43,430 --> 00:08:46,000
het zich neurologisch manifesteert --

207
00:08:46,000 --> 00:08:49,000
in de hersenen worden
neurale paden gecreëerd.

208
00:08:49,000 --> 00:08:51,230
Wanneer je gedurende lange tijd

209
00:08:51,230 --> 00:08:54,380
negatief gereageerd hebt
op gebeurtenissen en mensen

210
00:08:54,380 --> 00:08:57,000
uit het verleden, ontstaan neurale paden

211
00:08:57,000 --> 00:09:00,350
door chemische en elektrische signalen
die door de hersenen gaan.

212
00:09:00,350 --> 00:09:03,430
Na verloop van tijd slijten
deze neurale paden zo diep uit

213
00:09:03,430 --> 00:09:05,380
dat ze de norm worden --

214
00:09:05,380 --> 00:09:07,380
zelfs als dat slecht voor ons is

215
00:09:07,380 --> 00:09:10,270
doordat het ons stress en zorgen brengt.

216
00:09:10,270 --> 00:09:12,000
Als we echter

217
00:09:12,000 --> 00:09:16,000
terug kunnen gaan
en onze relatie veranderen,

218
00:09:16,000 --> 00:09:18,000
onze relatie herzien

219
00:09:18,000 --> 00:09:20,300
met mensen en gebeurtenissen
uit het verleden,

220
00:09:20,300 --> 00:09:22,240
kunnen neurale paden veranderen.

221
00:09:22,240 --> 00:09:24,000
En als we die positievere

222
00:09:24,010 --> 00:09:27,000
gevoelens over het verleden
kunnen volhouden,

223
00:09:27,000 --> 00:09:29,000
wordt dat de nieuwe norm.

224
00:09:29,000 --> 00:09:32,000
Alsof je een thermostaat opnieuw instelt.

225
00:09:32,000 --> 00:09:35,350
Het is niet het hebben van ervaringen

226
00:09:35,350 --> 00:09:38,000
wat ons wijsheid geeft,

227
00:09:38,000 --> 00:09:41,880
het is het reflecteren op die ervaringen

228
00:09:41,880 --> 00:09:44,000
wat ons wijsheid geeft --

229
00:09:44,000 --> 00:09:46,150
wat ons helpt heel te worden,

230
00:09:46,150 --> 00:09:48,280
wijsheid en authenticiteit brengt.

231
00:09:48,280 --> 00:09:51,450
Het helpt ons worden
wat we hadden kunnen zijn.

232
00:09:52,110 --> 00:09:54,270
Vrouwen beginnen compleet, niet?

233
00:09:54,270 --> 00:09:57,420
Ik bedoel, als meisjes beginnen we
met pit -- "Ja... wie zegt dat?"

234
00:09:57,420 --> 00:09:59,300
We hebben kracht.

235
00:09:59,300 --> 00:10:01,630
We zijn de onderwerpen
van ons eigen leven.

236
00:10:01,630 --> 00:10:04,910
Maar vaak beginnen velen van ons,
zo niet de meesten,

237
00:10:04,910 --> 00:10:09,000
in de puberteit zich zorgen
te maken over populariteit.

238
00:10:09,000 --> 00:10:13,390
We worden onderwerpen
binnen de levens van anderen.

239
00:10:13,390 --> 00:10:16,000
Maar nu, in onze derde aktes,

240
00:10:16,000 --> 00:10:18,310
kan het mogelijk zijn

241
00:10:18,310 --> 00:10:21,000
om terug te keren naar ons startpunt

242
00:10:21,000 --> 00:10:24,010
en dat voor het eerst leren kennen.

243
00:10:24,010 --> 00:10:26,160
Als we dat kunnen,

244
00:10:26,160 --> 00:10:29,000
zal dat niet slechts voor onszelf zijn.

245
00:10:29,000 --> 00:10:30,670
Oudere vrouwen

246
00:10:30,670 --> 00:10:33,360
zijn de grootste
bevolkingsgroep ter wereld.

247
00:10:33,360 --> 00:10:36,590
Als we terug kunnen gaan
om onszelf te herdefiniëren

248
00:10:36,590 --> 00:10:38,000
en heel te worden,

249
00:10:38,000 --> 00:10:43,000
zal dat een culturele verschuiving
veroorzaken in de wereld,

250
00:10:43,000 --> 00:10:46,510
en het biedt een voorbeeld
aan jongere generaties,

251
00:10:46,510 --> 00:10:49,530
zodat die hun eigen levensfase
kunnen herinterpreteren.

252
00:10:49,530 --> 00:10:51,000
Dank jullie zeer.

253
00:10:51,000 --> 00:10:54,360
(Applaus)