1
00:00:00,000 --> 00:00:02,851
David Biello: Tôi rất vinh dự

2
00:00:02,875 --> 00:00:05,393
được giới thiệu Tiến sĩ Georges Benjamin,

3
00:00:05,417 --> 00:00:09,976
giám đốc điều hành
Hiệp Hội Y Tế Công Cộng Mỹ,

4
00:00:10,000 --> 00:00:13,226
người có sự nghiệp dài lâu và thành công

5
00:00:13,250 --> 00:00:17,226
về cả y học và y tế công cộng.

6
00:00:17,250 --> 00:00:20,333
Xin hãy chào mừng nồng nhiệt 
Tiến sĩ Georges Benjamin.

7
00:00:23,012 --> 00:00:25,309
Georges Benjamin: 
Chào David, anh có khỏe không?

8
00:00:25,333 --> 00:00:27,809
DB: Tôi khỏe. Anh thì sao?

9
00:00:27,833 --> 00:00:30,518
GB: Tôi đang ở đây. (Cười)

10
00:00:30,542 --> 00:00:32,059
DB: Anh ở nguyên đó nhé. Tốt.

11
00:00:32,083 --> 00:00:33,768
GB: Tôi đang ở đây.

12
00:00:33,792 --> 00:00:39,708
DB: Theo tôi, chúng ta biết 
chủ đề hiện tại là tái mở cửa.

13
00:00:40,542 --> 00:00:43,018
Chúng ta mới nghe tới một khả năng,

14
00:00:43,042 --> 00:00:44,643
nhưng hẳn là

15
00:00:44,667 --> 00:00:47,934
nhiều nước đã tái mở cửa 
theo cách này hay cách khác

16
00:00:47,958 --> 00:00:50,268
và tôi tin, tới nay,

17
00:00:50,292 --> 00:00:55,083
50 bang của Mỹ đã mở cửa theo cách nào đó.

18
00:00:56,958 --> 00:01:01,208
Làm sao để làm điều đó 
một cách khôn ngoan và an toàn?

19
00:01:02,250 --> 00:01:06,393
GB: Phải, chúng ta cần 
tái mở cửa an toàn và thận trọng,

20
00:01:06,417 --> 00:01:13,059
nghĩa là chúng ta không được quên 
các biện pháp y tế công cộng

21
00:01:13,083 --> 00:01:15,643
trước đó đã giúp giảm tỷ lệ nhiễm bệnh.

22
00:01:15,667 --> 00:01:18,976
Và nghĩa là những điều như

23
00:01:19,000 --> 00:01:21,684
che mũi và miệng khi bạn ho hoặc hắt hơi,

24
00:01:21,708 --> 00:01:24,309
đeo khẩu trang, rửa tay,

25
00:01:24,333 --> 00:01:27,625
giữ khoảng cách tối thiểu với người khác.

26
00:01:28,583 --> 00:01:30,893
Nhìn vào những điều chúng ta làm,

27
00:01:30,917 --> 00:01:33,726
bạn biết đấy, 
trước khi ta đi làm vào buổi sáng,

28
00:01:33,750 --> 00:01:35,643
khi ta đang ở văn phòng.

29
00:01:35,667 --> 00:01:39,893
Và hãy cẩn thận như tất cả chúng ta 
đã và đang làm

30
00:01:39,917 --> 00:01:41,476
trong hai tháng gần đây,

31
00:01:41,500 --> 00:01:43,643
khi chúng ta đi tiếp ba tháng tới đây,

32
00:01:43,667 --> 00:01:45,208
vì bệnh dịch chưa hết hẳn.

33
00:01:45,917 --> 00:01:47,184
DB: Đúng vậy.

34
00:01:47,208 --> 00:01:52,458
Có thể sẽ có những đợt bùng phát khác, 
như Uri [Alon] đã nói.

35
00:01:53,333 --> 00:01:56,893
Có vẻ đây là phận sự của tất cả chúng ta

36
00:01:56,917 --> 00:02:00,393
khi coi y tế công cộng là nghề thứ hai.

37
00:02:00,417 --> 00:02:02,500
Phải không anh?

38
00:02:03,375 --> 00:02:05,684
GB: Anh biết đấy, tôi đã tranh luận nhiều

39
00:02:05,708 --> 00:02:09,643
rằng tất cả mọi người giờ đây 
thực sự biết y tế công cộng là gì,

40
00:02:09,667 --> 00:02:13,851
rằng ai cũng cần nhận thức được 
nghề tay trái của họ là y tế công cộng,

41
00:02:13,875 --> 00:02:17,601
cho dù người đó đi thu rác 
hay làm trong hàng tạp hóa,

42
00:02:17,625 --> 00:02:20,226
hay người đó là tài xế xe buýt,

43
00:02:20,250 --> 00:02:23,226
hay người đó, anh biết đấy, 
làm về y tế công cộng,

44
00:02:23,250 --> 00:02:24,643
một bác sỹ hay y tá,

45
00:02:24,667 --> 00:02:28,476
ai cũng cần đưa y tế công cộng

46
00:02:28,500 --> 00:02:30,958
vào điều họ làm mỗi ngày.

47
00:02:32,708 --> 00:02:33,911
DB: Anh nghĩ sao,

48
00:02:33,911 --> 00:02:36,458
khi giờ chúng ta đều là 
chuyên gia về y tế công cộng,

49
00:02:36,458 --> 00:02:40,851
anh nghĩ sao về trật tự bình thường mới 
ta có thể liệu trước

50
00:02:40,875 --> 00:02:44,268
khi các nước tái mở cửa?

51
00:02:44,292 --> 00:02:46,518
Nó sẽ như thế nào,

52
00:02:46,542 --> 00:02:50,434
hay anh mong nó sẽ ra sao, với góc nhìn 
một chuyên gia y tế công cộng?

53
00:02:50,458 --> 00:02:53,476
GB: Nếu tôi có thể vẩy một cây đũa thần,

54
00:02:53,500 --> 00:02:56,684
tôi sẽ thấy

55
00:02:56,708 --> 00:03:00,184
người ta sẽ làm nhiều hơn những điều 
đã tuyên truyền về y tế công cộng,

56
00:03:00,208 --> 00:03:02,101
trong việc rửa tay

57
00:03:02,125 --> 00:03:06,684
và suy nghĩ về những điều họ làm 
để giữ an toàn khi đi ra ngoài.

58
00:03:06,708 --> 00:03:09,184
Anh biết đấy, không lâu trước đây

59
00:03:09,208 --> 00:03:12,113
ta vào ô tô và không thắt dây an toàn.

60
00:03:12,137 --> 00:03:13,393
Ngày nay ta tuân thủ,

61
00:03:13,417 --> 00:03:15,851
và ta không nghĩ về nó nữa.

62
00:03:15,875 --> 00:03:18,309
Hầu hết chúng ta không hút thuốc,

63
00:03:18,333 --> 00:03:20,684
vì ta biết điều đó có hại.

64
00:03:20,708 --> 00:03:24,851
Hầu hết chúng ta nhìn sang hai bên 
trước khi sang đường.

65
00:03:24,875 --> 00:03:27,684
Hầu hết chúng ta, anh biết đấy,

66
00:03:27,708 --> 00:03:31,018
sửa sang dọn dẹp nhà để tránh vấp ngã.

67
00:03:31,042 --> 00:03:33,851
Vậy nên đối với dịch bệnh,

68
00:03:33,875 --> 00:03:36,309
tôi mong mọi người sẽ chú ý nhiều hơn

69
00:03:36,333 --> 00:03:39,809
đến những điều có thể 
khiến chúng ta bị lây nhiễm.

70
00:03:39,833 --> 00:03:43,958
Ví dụ như làm sạch đồ vật, 
khử trùng đồ vật.

71
00:03:45,250 --> 00:03:48,726
Quan trọng hơn, 
không đến công ty khi bạn ốm.

72
00:03:48,750 --> 00:03:53,268
Tôi mong các doanh nghiệp 
sẽ cho nhân viên nghỉ ốm hưởng lương,

73
00:03:53,292 --> 00:03:55,059
để mọi người có thể ở nhà.

74
00:03:55,083 --> 00:03:57,101
Đúng là điều đó tốn thêm chi phí,

75
00:03:57,125 --> 00:03:59,476
nhưng tôi có thể nói chúng ta đã học được

76
00:03:59,500 --> 00:04:03,351
rằng cái giá khi không làm điều đó

77
00:04:03,375 --> 00:04:06,309
là hàng tỷ tỷ tỷ đô la.

78
00:04:06,333 --> 00:04:09,518
Nghỉ ốm hưởng lương rẻ hơn nhiều.

79
00:04:09,542 --> 00:04:12,684
DB: Phải, tôi nghĩ chúng ta, 
những người ở Mỹ đang ghen tị

80
00:04:12,708 --> 00:04:16,184
với các quốc gia

81
00:04:16,208 --> 00:04:19,208
có hệ thống y tế toàn diện hơn chúng ta.

82
00:04:20,042 --> 00:04:23,393
Anh có đồng ý rằng 
khẩu trang là một biểu tượng

83
00:04:23,417 --> 00:04:25,451
của việc mang ý thức

84
00:04:25,451 --> 00:04:30,249
“chuyên gia y tế công cộng 
là nghề tay trái”?

85
00:04:30,249 --> 00:04:31,726
GB: Điều này khá buồn cười.

86
00:04:31,750 --> 00:04:36,643
Các đồng nghiệp châu Á của chúng tôi 
đeo khẩu trang,

87
00:04:36,667 --> 00:04:40,042
có văn hóa đeo khẩu trang 
trong hàng nhiều năm.

88
00:04:41,250 --> 00:04:44,351
Và anh thấy đó,
chúng ta cười nhạo điều đó.

89
00:04:44,375 --> 00:04:46,101
Khi tôi đi nước ngoài,

90
00:04:46,125 --> 00:04:49,559
tôi luôn cười khi 
thấy có người đeo khẩu trang.

91
00:04:49,583 --> 00:04:51,476
Và dĩ nhiên, khi dịch khởi phát,

92
00:04:51,500 --> 00:04:54,976
chúng ta chỉ khuyến khích 
người bệnh đeo khẩu trang,

93
00:04:55,000 --> 00:04:56,684
hoặc đương nhiên, 
nhân viên y tế,

94
00:04:56,708 --> 00:04:59,351
những người được cho là 
trong môi trường rủi ro cao.

95
00:04:59,375 --> 00:05:01,684
Nhưng tôi nghĩ đeo khẩu trang

96
00:05:01,708 --> 00:05:04,208
sẽ trở thành văn hóa của chúng ta.

97
00:05:05,167 --> 00:05:08,434
Ta đã thấy nó có lẽ sẽ không trở thành 
văn hóa đi biển của chúng ta,

98
00:05:08,458 --> 00:05:10,476
mặc dù giờ điều đó nên được áp dụng.

99
00:05:10,500 --> 00:05:14,476
Nhưng tôi thực lòng nghĩ ta sẽ thấy 
ngày càng nhiều người đeo khẩu trang

100
00:05:14,500 --> 00:05:16,476
trong nhiều hoàn cảnh.

101
00:05:16,500 --> 00:05:18,893
Và tôi thấy hợp lý.

102
00:05:18,917 --> 00:05:22,518
DB: Phải, đeo khẩu trang để cho thấy 
ta quan tâm đến người khác.

103
00:05:22,542 --> 00:05:25,809
Và ta có điều có thể gọi là 
tinh thần y tế công cộng.

104
00:05:25,833 --> 00:05:27,601
Vậy nói đến châu Á,

105
00:05:27,625 --> 00:05:30,643
nước nào đã làm tốt?

106
00:05:30,667 --> 00:05:33,559
Trên thế giới, anh trong nghề đã lâu

107
00:05:33,583 --> 00:05:35,518
và đã trao đổi với nhiều đồng môn,

108
00:05:35,542 --> 00:05:36,809
nước nào đã làm tốt

109
00:05:36,833 --> 00:05:40,726
và ta có thể học gì từ những ví dụ tốt đó?

110
00:05:40,750 --> 00:05:43,667
GB: Hàn Quốc là tấm gương 
về nhiều lĩnh vực.

111
00:05:44,500 --> 00:05:47,559
Trung Quốc, nói cho cùng,

112
00:05:47,583 --> 00:05:49,476
cũng làm khá tốt.

113
00:05:49,500 --> 00:05:51,476
Nhưng bí mật của tất cả những nước này

114
00:05:51,500 --> 00:05:54,601
khi có ít người bệnh và chết hơn chúng ta

115
00:05:54,625 --> 00:05:58,684
nằm ở việc họ xét nghiệm rất sớm,

116
00:05:58,708 --> 00:06:02,684
họ truy tìm nguồn tiếp xúc, 
cô lập và cách ly,

117
00:06:02,708 --> 00:06:06,601
đó là nền tảng 
của nghiệp vụ y tế công cộng.

118
00:06:06,625 --> 00:06:09,351
Họ làm sớm, họ làm nhiều,

119
00:06:09,375 --> 00:06:13,184
và nhân đây, 
mặc dù họ đang tái mở cửa xã hội,

120
00:06:13,208 --> 00:06:16,643
và họ bắt đầu thấy các đợt dịch cục bộ,

121
00:06:16,667 --> 00:06:19,309
họ liền quay lại với 
các biện pháp y tế công cộng

122
00:06:19,333 --> 00:06:24,601
về xét nghiệm, cô lập, truy nguồn tiếp xúc

123
00:06:24,625 --> 00:06:28,726
và minh bạch với cộng đồng khi có thể,

124
00:06:28,750 --> 00:06:33,434
vì cộng đồng nhất thiết phải biết 
có bao nhiêu trường hợp nhiễm,

125
00:06:33,458 --> 00:06:35,268
dịch nằm ở đâu,

126
00:06:35,292 --> 00:06:37,833
nếu ta muốn có 
sự tuân thủ trong cộng đồng.

127
00:06:39,042 --> 00:06:42,434
DB: Vậy xét nghiệm, 
truy nguồn tiếp xúc, và cô lập.

128
00:06:42,458 --> 00:06:47,726
Nói theo kiểu cũ thì nghe 
không viễn tưởng như khoa học tên lửa nhỉ.

129
00:06:47,750 --> 00:06:51,934
Tại sao điều này với một số nước 
lại khó thực hiện?

130
00:06:51,958 --> 00:06:53,643
Điều ngăn cản chúng ta,

131
00:06:53,667 --> 00:06:55,434
có phải là hồ sơ y tế điện tử,

132
00:06:55,458 --> 00:06:57,434
hay một thứ gì quá đắt tiền,

133
00:06:57,458 --> 00:07:01,309
hay đơn giản là quá ngạo mạn,

134
00:07:01,333 --> 00:07:05,643
dựa trên những thành tựu y tế công 
trong vòng 100 năm trở lại?

135
00:07:05,667 --> 00:07:09,101
GB: Anh biết đấy, chúng ta là xã hội 
cậy vào thuốc thang.

136
00:07:09,125 --> 00:07:11,768
Ta nghĩ có thuốc cho tất cả các bệnh.

137
00:07:11,792 --> 00:07:14,268
Nếu tôi không thể kê thuốc cho bạn,

138
00:07:14,292 --> 00:07:16,476
thì tôi có thể phẫu thuật bạn 
và chữa bệnh.

139
00:07:16,500 --> 00:07:19,101
Anh thấy đó, ngừa bệnh có tác dụng.

140
00:07:19,125 --> 00:07:22,726
Và chúng ta hoàn toàn thiếu đầu tư 
vào ngừa bệnh.

141
00:07:22,750 --> 00:07:26,601
Chúng ta hoàn toàn thiếu đầu tư vào
một hệ thống y tế công cộng

142
00:07:26,625 --> 00:07:27,976
mạnh mẽ và có tính đàn hồi.

143
00:07:28,000 --> 00:07:32,018
Nếu nhìn vào nước Mỹ ngày nay,

144
00:07:32,042 --> 00:07:36,643
ta có thể thấy ngay

145
00:07:36,667 --> 00:07:39,393
cái gì đang bán chạy tại cửa tiệm tạp hóa,

146
00:07:39,417 --> 00:07:43,018
Amazon biết tất cả mọi điều về bạn,

147
00:07:43,042 --> 00:07:47,143
nhưng bác sỹ của bạn 
không có những công cụ đó.

148
00:07:47,167 --> 00:07:48,691
Vào ba giờ sáng,

149
00:07:48,715 --> 00:07:52,059
thật khó để lấy biểu đồ điện tim,

150
00:07:52,083 --> 00:07:55,226
hay hồ sơ y tế của bạn, 
hay danh sách các thứ bạn dị ứng,

151
00:07:55,250 --> 00:07:57,684
nếu bạn không cho nhân viên y tế biết 
bạn có gì.

152
00:07:57,708 --> 00:08:00,643
Và chúng ta đã không đầu tư 
vào các hệ thống linh hoạt.

153
00:08:00,667 --> 00:08:03,476
Một trong những điều thú vị 
về đại dịch này

154
00:08:03,500 --> 00:08:05,309
là nó đã tạo ra một môi trường

155
00:08:05,333 --> 00:08:08,643
trong đó chúng ta phụ thuộc vào 
khám chữa bệnh từ xa,

156
00:08:08,667 --> 00:08:10,572
điều đã tồn tại
trong vài năm gần đây,

157
00:08:10,596 --> 00:08:12,643
nhưng chúng ta không thích nó.

158
00:08:12,667 --> 00:08:15,208
Nhưng giờ nó sẽ là chuẩn mực mới.

159
00:08:16,083 --> 00:08:17,351
DB: Nhưng dường như,

160
00:08:17,375 --> 00:08:18,643
hiển nhiên,

161
00:08:18,667 --> 00:08:22,893
những nước có hệ thống y tế mạnh mẽ,

162
00:08:22,917 --> 00:08:24,809
như Đài Loan, đã làm tốt,

163
00:08:24,833 --> 00:08:28,559
nhưng dường như những nước được coi là

164
00:08:28,583 --> 00:08:33,726
có hệ thống y tế kém hơn, 
như Ghana ở châu Phi,

165
00:08:33,750 --> 00:08:35,059
cũng làm tốt.

166
00:08:35,083 --> 00:08:40,644
Có điều bí mật gì nằm ở
những nước đó?

167
00:08:40,750 --> 00:08:44,226
GB: Vẫn còn khá sớm 
để các nước đó phơi nhiễm,

168
00:08:44,250 --> 00:08:48,934
và mong rằng 
họ sẽ không có đợt sóng tiếp theo,

169
00:08:48,958 --> 00:08:50,934
đó vẫn là một khả năng,

170
00:08:50,958 --> 00:08:52,268
nhưng cuối cùng thì,

171
00:08:52,292 --> 00:08:56,250
tôi nghĩ, về mặt thực hiện 
các biện pháp y tế công cộng

172
00:08:56,250 --> 00:08:57,250
hợp lý và hiệu quả,

173
00:08:57,250 --> 00:08:59,643
tất cả các nước đã làm tốt

174
00:08:59,667 --> 00:09:00,934
đều đã thực hiện điều đó.

175
00:09:00,958 --> 00:09:04,018
Giờ chúng ta là một nước lớn, 
một nước phức tạp.

176
00:09:04,042 --> 00:09:07,809
Và đúng, chúng ta ngay từ đầu 
đã không xét nghiệm tốt.

177
00:09:07,833 --> 00:09:12,518
Nhưng ta không được lặp lại sai lầm 
trong ba tháng gần đây,

178
00:09:12,542 --> 00:09:15,184
vì ta vẫn còn nhiều tháng nữa phía trước.

179
00:09:15,208 --> 00:09:17,101
Và giờ vì ta biết ta sai điều gì,

180
00:09:17,125 --> 00:09:20,143
tôi khuyến khích chúng ta 
làm đúng vào lần tới.

181
00:09:20,167 --> 00:09:21,601
DB: Nghe thật thông minh.

182
00:09:21,625 --> 00:09:23,726
GB: Và lần tới là ngày mai.

183
00:09:23,750 --> 00:09:25,268
DB: Phải.

184
00:09:25,292 --> 00:09:26,726
Nó đã bắt đầu.

185
00:09:26,750 --> 00:09:29,520
Ý tôi là, với tôi,
cho phép tôi ví von thế này,

186
00:09:29,583 --> 00:09:30,976
một vài nước dường như

187
00:09:31,000 --> 00:09:33,809
đã có kháng thể trong hệ thống của họ,

188
00:09:33,833 --> 00:09:38,000
vì họ đã từng tiếp xúc với 
Ebola hoặc virus SARS đầu tiên.

189
00:09:39,292 --> 00:09:41,809
Phơi nhiễm từ trước có phải là chìa khóa

190
00:09:41,833 --> 00:09:44,893
cho những khủng hoảng y tế công cộng 
kiểu này không?

191
00:09:44,917 --> 00:09:47,226
GB: Đây là một virus rất khác.

192
00:09:47,250 --> 00:09:50,018
Và mặc dù có một số bằng chứng 
chưa rõ ràng

193
00:09:50,042 --> 00:09:53,518
rằng MERS và SARS-1,

194
00:09:53,542 --> 00:09:57,184
có thể bảo vệ chúng ta phần nào,

195
00:09:57,208 --> 00:10:00,018
có những nghiên cứu ban đầu 
tìm hiểu điều đó,

196
00:10:00,042 --> 00:10:01,309
đó không phải giải pháp.

197
00:10:01,333 --> 00:10:05,021
Chìa khóa ở đây là 
biện pháp y tế công cộng

198
00:10:05,021 --> 00:10:06,292
vững chắc và hiệu quả.

199
00:10:06,292 --> 00:10:08,101
Đó là chìa khóa.

200
00:10:08,125 --> 00:10:12,143
Ta sẽ không tìm kiếm bất cứ điều gì, 
bất cứ điều thần bí nào,

201
00:10:12,167 --> 00:10:15,434
hay ai đó đến cứu ta 
với một loại thuốc đặc biệt.

202
00:10:15,458 --> 00:10:18,393
Tất cả nằm ở biện pháp y tế công cộng 
vững chắc và hiệu quả,

203
00:10:18,417 --> 00:10:20,101
vì, nhân đây, hãy nhìn xem,

204
00:10:20,125 --> 00:10:22,518
con virus này tệ,

205
00:10:22,542 --> 00:10:24,809
nhưng nó không phải là con cuối.

206
00:10:24,833 --> 00:10:27,180
Vì vậy ta cần chuẩn bị
cho đợt dịch cực lớn sau.

207
00:10:27,417 --> 00:10:30,028
Ta nghĩ dịch này khủng khiếp,
nhưng hãy tưởng tượng

208
00:10:30,028 --> 00:10:32,500
việc Ebola hay MERS

209
00:10:32,500 --> 00:10:35,601
lây nhiễm qua hơi nước trong không khí.

210
00:10:35,625 --> 00:10:37,417
Ví dụ, hãy chọn một phim truyền hình.

211
00:10:38,875 --> 00:10:40,643
Dù đó là phim dở,

212
00:10:40,667 --> 00:10:44,417
nhưng chúng ta vẫn sợ 
một phim thực sự còn dở hơn vào lúc này.

213
00:10:45,375 --> 00:10:48,934
DB: Phải, Hội chứng Hô hấp Trung Đông 
không phải chuyện đùa,

214
00:10:48,958 --> 00:10:52,018
và ta nên biết ơn rằng 
nó đã không lây dễ hơn

215
00:10:52,042 --> 00:10:53,351
như SARS-CoV.

216
00:10:53,375 --> 00:10:54,643
Điều này có phải --

217
00:10:54,667 --> 00:10:57,207
Vậy những bệnh này 
do động vật truyền sang người,

218
00:10:57,207 --> 00:11:00,559
tức là từ 
các động vật sẵn ngoài kia.

219
00:11:00,583 --> 00:11:03,643
Hiển nhiên, loài người xâm lấn thiên nhiên

220
00:11:03,667 --> 00:11:06,601
theo cách ngày càng khẩn trương,

221
00:11:06,625 --> 00:11:11,184
cho dù trên phương diện biến đổi khí hậu 
hay vào rừng, những thứ như vậy.

222
00:11:11,208 --> 00:11:13,976
Đây có phải là thực trạng bình thường mới,

223
00:11:14,000 --> 00:11:17,417
nói cách khác, ta có nên trông đợi 
dịch bệnh đến thường xuyên không?

224
00:11:18,542 --> 00:11:20,976
GB: Dịch đến thành đợt,

225
00:11:21,000 --> 00:11:23,518
đây không phải đợt dịch đầu tiên, 
phải không nào?

226
00:11:23,542 --> 00:11:26,268
Ta đã qua một vài đại dịch,

227
00:11:26,292 --> 00:11:30,768
100 năm trước, dịch cúm năm 1918,

228
00:11:30,792 --> 00:11:34,976
SARS là một đợt lớn,

229
00:11:35,000 --> 00:11:37,601
mặc dù SARS-1 không tệ như bây giờ.

230
00:11:37,625 --> 00:11:42,036
Và ta đã trải qua cúm gà,
một thử thách,

231
00:11:42,250 --> 00:11:43,893
và cúm lợn.

232
00:11:43,917 --> 00:11:45,184
Ta đã trải qua Zika.

233
00:11:45,208 --> 00:11:48,684
Vậy nên ta đã trải qua 
những đợt dịch mới bùng phát.

234
00:11:48,708 --> 00:11:52,643
Những đợt dịch nổi lên này 
xảy ra thường xuyên,

235
00:11:52,667 --> 00:11:55,143
và theo nhiều cách,

236
00:11:55,167 --> 00:11:59,604
ta đã may mắn
có thể xác định chúng từ sớm

237
00:11:59,708 --> 00:12:01,851
và ngăn chặn chúng.

238
00:12:01,875 --> 00:12:03,643
Nhưng giờ ta đang ở trong bối cảnh

239
00:12:03,667 --> 00:12:06,476
mà mọi người có thể tạo ra chúng.

240
00:12:06,500 --> 00:12:11,184
Giờ, điều này đã không xảy ra, 
như ta đã biết, nó không phải nhân tạo.

241
00:12:11,208 --> 00:12:13,643
Nó không đi ra từ rò rỉ 
trong phòng thí nghiệm.

242
00:12:13,667 --> 00:12:18,976
Nhưng ta biết, khi tôi còn đi học,

243
00:12:19,000 --> 00:12:22,184
để nuôi một con côn trùng, 
ta cần kỹ thuật rất tinh vi.

244
00:12:22,208 --> 00:12:23,851
Nhưng giờ không vậy nữa.

245
00:12:23,875 --> 00:12:28,351
Và ta cần tự bảo vệ mình 
trước những lây nhiễm đến từ tự nhiên

246
00:12:28,375 --> 00:12:31,750
và nhân tạo.

247
00:12:32,625 --> 00:12:35,768
DB: Thêm nữa, ta có nhiều 
nhân tố khuếch đại rủi ro,

248
00:12:35,792 --> 00:12:37,309
ví dụ như biến đổi khí hậu,

249
00:12:37,333 --> 00:12:40,958
làm những đại dịch thế này tệ hơn.

250
00:12:42,042 --> 00:12:45,809
GB: Tôi đã nói biến đổi khí hậu 
là mối nguy lớn nhất cho nhân loại

251
00:12:45,833 --> 00:12:47,101
trước dịch.

252
00:12:47,105 --> 00:12:48,875
Nhưng dịch này 
thách thức cả điều đó.

253
00:12:48,875 --> 00:12:50,184
Nhưng hãy để tôi nói,

254
00:12:50,208 --> 00:12:52,226
thử thách lớn mà ta có hiện nay

255
00:12:52,250 --> 00:12:55,684
là ta có một đại dịch,

256
00:12:55,708 --> 00:12:57,643
mà ta chưa ngăn chặn được,

257
00:12:57,667 --> 00:13:00,809
khi ta vào mùa bão,

258
00:13:00,833 --> 00:13:02,268
và ta có biến đổi khí hậu,

259
00:13:02,292 --> 00:13:07,643
điều này gia tăng độ khủng khiếp 
của các cơn bão chúng ta sẽ đối mặt.

260
00:13:07,667 --> 00:13:11,958
Vậy, anh thấy đấy, ta chuẩn bị 
có một mùa hè thú vị.

261
00:13:14,667 --> 00:13:18,601
DB: Và đây là Chris với một câu hỏi 
từ khán giả.

262
00:13:18,625 --> 00:13:21,226
Chris Anderson: 
Nhiều câu hỏi thì đúng hơn.

263
00:13:21,250 --> 00:13:24,976
Mọi người rất quan tâm 
đến điều anh nói, Georges.

264
00:13:25,000 --> 00:13:27,268
Đây là câu hỏi đầu tiên từ Jim Young:

265
00:13:27,292 --> 00:13:31,833
“Chúng ta làm thế nào với những người 
không tin rằng dịch nghiêm trọng?”

266
00:13:33,250 --> 00:13:40,000
GB: Anh biết đấy, ta cần tiếp tục 
truyền thông sự thực cho những người đó.

267
00:13:40,917 --> 00:13:43,393
Một trong những đặc điểm của dịch này

268
00:13:43,417 --> 00:13:45,226
là nó không chừa ai cả.

269
00:13:45,250 --> 00:13:48,143
Nó không phân biệt đảng chính trị,

270
00:13:48,167 --> 00:13:50,934
không phân biệt địa lý,

271
00:13:50,958 --> 00:13:53,851
và ta có rất nhiều người, 
đặc biệt ở những vùng quê,

272
00:13:53,875 --> 00:13:56,976
không biết nó, vì nó chưa đến với họ,

273
00:13:57,000 --> 00:13:58,851
và họ không nghĩ nó có thực.

274
00:13:58,875 --> 00:14:03,643
Và giờ rất nhiều cộng đồng như vậy 
bị tàn phá bởi dịch.

275
00:14:03,667 --> 00:14:05,917
Và vì vậy chúng ta phải --

276
00:14:06,917 --> 00:14:09,643
Anh biết đấy, thật không hay để nói 
“Tôi đã bảo mà.”

277
00:14:09,667 --> 00:14:12,476
Nói như thế này thì hợp lý: 
“Đây, bạn đã thấy nó,

278
00:14:12,500 --> 00:14:17,434
hãy tham gia và giúp chúng tôi 
giải quyết những vấn đề này.”

279
00:14:17,458 --> 00:14:20,351
Nhưng dịch này 
sẽ còn tồn tại một thời gian.

280
00:14:20,375 --> 00:14:22,101
Và nếu nó trở nên tràn lan,

281
00:14:22,125 --> 00:14:28,143
tức là nó luôn hiện diện ở mức độ thấp,

282
00:14:28,167 --> 00:14:30,208
ai cũng sẽ phải nếm trải bệnh tật.

283
00:14:31,583 --> 00:14:32,851
CA: Cảm ơn anh.

284
00:14:32,875 --> 00:14:35,750
Đây là câu hỏi của Robert Perkowitz.

285
00:14:37,000 --> 00:14:41,309
“Ta có vẻ như đã bỏ qua và 
cấp không đủ vốn cho y tế công cộng,

286
00:14:41,333 --> 00:14:44,934
và chúng ta chuẩn bị kém cho virus này.”

287
00:14:44,958 --> 00:14:47,143
Hãy chờ câu hỏi hiện lên,

288
00:14:47,167 --> 00:14:49,143
nó sẽ hiện lên theo cách kỳ diệu nào đó.

289
00:14:49,167 --> 00:14:51,059
“Ưu tiên hiện tại của chúng ta là gì

290
00:14:51,083 --> 00:14:54,208
để chuẩn bị cho 
một khủng hoảng y tế công cộng tiếp theo?”

291
00:14:55,583 --> 00:14:59,559
GB: Ta cần đảm bảo chúng ta đã 
chuẩn bị đầy đủ vốn,

292
00:14:59,583 --> 00:15:02,750
nguồn lực, đào tạo, nhân lực.

293
00:15:03,833 --> 00:15:06,351
Và nhân đây, 
khủng hoảng y tế công cộng tiếp theo

294
00:15:06,375 --> 00:15:10,476
không phải là 10 hay 20 năm nữa,

295
00:15:10,500 --> 00:15:13,976
mà là khả năng đồng loạt nổi lên

296
00:15:14,000 --> 00:15:17,143
của cúm mùa, mà ta biết 
sẽ xảy ra vào mùa thu này,

297
00:15:17,167 --> 00:15:18,893
vì nó xảy ra hàng năm,

298
00:15:18,917 --> 00:15:23,726
hoặc tiếp nối COVID, 
hoặc bùng lên trong dịch COVID.

299
00:15:23,750 --> 00:15:26,768
Và ta sẽ trải qua một quá trình dịch

300
00:15:26,792 --> 00:15:29,476
với những vấn đề tương tự,

301
00:15:29,500 --> 00:15:33,833
và ta sẽ cần phân biệt COVID với cúm mùa.

302
00:15:34,875 --> 00:15:38,518
Vì ta có vắc-xin cho cúm mùa,

303
00:15:38,542 --> 00:15:40,768
chứ chưa có vắc-xin cho COVID.

304
00:15:40,792 --> 00:15:43,434
Ta hy vọng sẽ có một vắc-xin 
trong vòng một năm tới.

305
00:15:43,458 --> 00:15:45,375
Nhưng đó chỉ là hy vọng.

306
00:15:46,583 --> 00:15:48,559
DB: Vậy ta cần tiêm vắc-xin cúm mùa.

307
00:15:48,583 --> 00:15:50,018
CA: Chính xác.

308
00:15:50,042 --> 00:15:54,393
Thật vậy, David Collins
cũng hỏi về điều này.

309
00:15:54,417 --> 00:15:59,333
“Xác suất có vắc-xin trước đợt dịch kế 
là bao nhiêu?”

310
00:16:00,667 --> 00:16:04,684
GB: Vắc-xin được tạo ra nhanh nhất 
là vắc-xin ngừa sởi,

311
00:16:04,708 --> 00:16:06,684
và thời gian làm ra là bốn năm.

312
00:16:06,708 --> 00:16:10,934
Giờ nhiều thứ đã khác, phải không?

313
00:16:10,958 --> 00:16:13,643
Chúng ta đã bắt đầu làm 
vắc-xin chống SARS-1.

314
00:16:13,667 --> 00:16:15,809
Nó đã qua nhiều thí nghiệm trên động vật,

315
00:16:15,833 --> 00:16:18,976
và đã dùng trong 
một số thí nghiệm sơ khai trên người.

316
00:16:19,000 --> 00:16:21,018
Như anh đã thấy, ta mới có một số công bố

317
00:16:21,042 --> 00:16:25,768
rằng ít nhất vắc-xin có tác dụng lên khỉ, 
khỉ redut,

318
00:16:25,792 --> 00:16:30,893
và có một số bằng chứng 
rằng nó có thể có tác dụng và an toàn

319
00:16:30,917 --> 00:16:32,775
với một số lượng người rất nhỏ.

320
00:16:32,799 --> 00:16:34,934
Khi tôi nói số lượng người rất nhỏ,

321
00:16:34,958 --> 00:16:36,226
đó là con số rất ít ỏi.

322
00:16:36,250 --> 00:16:39,768
Còn giờ vắc xin đang được thí nghiệm 
đợt hai và đợt ba.

323
00:16:39,792 --> 00:16:43,809
Vậy, phải, [David] đã giơ hai tay lên,

324
00:16:43,833 --> 00:16:46,518
số người đã thử nghiệm vắc-xin rất nhỏ.

325
00:16:46,542 --> 00:16:50,059
Điều đó nghĩa là những người đó 
cực kỳ may mắn,

326
00:16:50,083 --> 00:16:51,351
hoặc vắc-xin có tác dụng.

327
00:16:51,375 --> 00:16:55,292
Và ta sẽ không biết cho đến lúc đưa nó 
đến tay hàng triệu người khác.

328
00:16:56,917 --> 00:17:00,208
CA: Đây là một câu hỏi quan trọng 
từ một thành viên TED:

329
00:17:01,208 --> 00:17:04,226
“Làm thế nào để dạy người khác 
về ý nghĩa của y tế công cộng?

330
00:17:04,250 --> 00:17:05,893
Đặc biệt là với những người

331
00:17:05,917 --> 00:17:08,875
không tin rằng họ có trách nhiệm 
với “cộng đồng”?"

332
00:17:09,708 --> 00:17:12,726
GB: À, tôi nhắc họ

333
00:17:12,750 --> 00:17:15,059
rằng khi y tế công cộng 
được áp dụng đúng cách,

334
00:17:15,083 --> 00:17:16,684
không có điều gì xảy ra.

335
00:17:16,708 --> 00:17:19,726
Và dĩ nhiên, khi không có gì xảy ra, 
không ai khen chúng ta.

336
00:17:19,750 --> 00:17:22,184
Lý do tất cả mọi người trong đất nước này

337
00:17:22,208 --> 00:17:26,059
không cần dậy mỗi sáng và tự đun sôi nước

338
00:17:26,083 --> 00:17:28,268
là nhờ y tế công cộng.

339
00:17:28,292 --> 00:17:32,059
Lý do khi bạn bị tai nạn xe cộ,

340
00:17:32,083 --> 00:17:34,101
bạn biết đấy, bị va chạm xe hơi,

341
00:17:34,125 --> 00:17:37,518
và bạn đeo dây an toàn, bạn có túi khí,

342
00:17:37,542 --> 00:17:41,726
và bạn không bị chết trong tai nạn,

343
00:17:41,750 --> 00:17:43,434
chính bởi vì y tế công cộng.

344
00:17:43,458 --> 00:17:45,476
Lý do không khí an toàn để thở,

345
00:17:45,500 --> 00:17:47,851
thức ăn an toàn để ăn,

346
00:17:47,875 --> 00:17:49,226
là nhờ y tế công cộng.

347
00:17:49,250 --> 00:17:54,184
Lý do con bạn không mặc quần áo dễ cháy

348
00:17:54,208 --> 00:17:57,184
vì chúng ta có quần áo chống cháy.

349
00:17:57,208 --> 00:17:59,393
Và đó là một tiêu chuẩn.

350
00:17:59,417 --> 00:18:02,309
Lý do bạn không ngã khi đi xuống cầu thang

351
00:18:02,333 --> 00:18:06,809
vì chúng tôi đã kiểm tra 
cách xây cầu thang

352
00:18:06,833 --> 00:18:09,518
để người ta không ngã 
khi đi lên hay đi xuống.

353
00:18:09,542 --> 00:18:11,684
Đó chính là một can thiệp 
của y tế công cộng.

354
00:18:11,708 --> 00:18:13,509
Vậy nên môi trường đã được xây dựng,

355
00:18:13,509 --> 00:18:16,018
thuốc, những thứ tương tự,

356
00:18:16,042 --> 00:18:17,893
vắc-xin, tất cả đều là y tế công cộng,

357
00:18:17,917 --> 00:18:21,809
và đó là lý do y tế công cộng tồn tại,

358
00:18:21,833 --> 00:18:25,684
và bạn có thể không tin 
rằng nó quan trọng,

359
00:18:25,708 --> 00:18:27,792
nhưng chúng ta không thể sống thiếu nó.

360
00:18:29,708 --> 00:18:34,601
CA: Một ngày nào đó có lẽ ta sẽ vẽ được 
một hệ thống y tế ở Mỹ

361
00:18:34,625 --> 00:18:37,059
thực sự đưa ra khuyến khích

362
00:18:37,083 --> 00:18:38,684
hướng tới y tế công cộng.

363
00:18:38,708 --> 00:18:40,809
Điều đó thật tốt.

364
00:18:40,833 --> 00:18:44,405
David, chúng ta sẽ tiếp tục 
với một số câu hỏi nữa, nếu được,

365
00:18:44,429 --> 00:18:45,768
vì chúng đang đổ về đây.

366
00:18:45,792 --> 00:18:48,518
Có một câu của Jacqueline Ashby.

367
00:18:48,542 --> 00:18:50,809
Quan trọng cho tất cả các bậc phụ huynh.

368
00:18:50,833 --> 00:18:54,143
“Anh có khuyến nghị gì về việc 
đưa trẻ em trở lại trường?”

369
00:18:54,167 --> 00:18:57,726
GB: À, tôi cũng đang băn khoăn điều này, 
tôi có ba đứa cháu.

370
00:18:57,750 --> 00:19:03,018
Tin tốt là cháu tôi 
giỏi công nghệ hơn tôi nhiều,

371
00:19:03,042 --> 00:19:06,458
và giờ chúng đang học từ xa.

372
00:19:07,542 --> 00:19:09,309
Sẽ là một thử thách

373
00:19:09,333 --> 00:19:11,518
khi đưa trẻ em trở lại trường học.

374
00:19:11,542 --> 00:19:17,559
Ta sẽ cần thật sự biết 
trẻ em dễ lây đến mức nào

375
00:19:17,583 --> 00:19:20,893
và chúng có thể chống chọi ra sao 
khi nhiễm bệnh.

376
00:19:20,917 --> 00:19:23,059
Hiện giờ, có vẻ như

377
00:19:23,083 --> 00:19:27,768
ngoại trừ một số trẻ mắc bệnh cực hiếm,

378
00:19:27,792 --> 00:19:30,184
trẻ em chống chọi với dịch khá tốt.

379
00:19:30,208 --> 00:19:33,393
Nhưng câu hỏi trọng tâm là,

380
00:19:33,417 --> 00:19:38,101
những đứa trẻ đó sẽ lây bao nhiêu virus
cho bạn

381
00:19:38,125 --> 00:19:40,643
và cho ông bà chúng.

382
00:19:40,667 --> 00:19:42,268
Đó là điều quan trọng.

383
00:19:42,292 --> 00:19:44,809
Và bạn thấy đấy, 
cố gắng yêu cầu một đứa trẻ lên tám

384
00:19:44,833 --> 00:19:47,268
không chơi với bạn bè,

385
00:19:47,292 --> 00:19:48,559
thực sự khó.

386
00:19:48,583 --> 00:19:52,393
Nhân đây, cố gắng bảo 
một thanh niên 17 tuổi không chơi với bạn

387
00:19:52,417 --> 00:19:54,268
cũng thật khó.

388
00:19:54,292 --> 00:19:57,309
Vậy nên ta sẽ cần 
giáo dục những đứa trẻ thật tốt,

389
00:19:57,333 --> 00:20:00,434
ta cần biết cách làm sao 
kéo dài thời khóa biểu của chúng.

390
00:20:00,458 --> 00:20:03,393
Ý tưởng của Uri cho thị trường lao động

391
00:20:03,417 --> 00:20:06,934
có thể là một ý hay cho trường học,

392
00:20:06,958 --> 00:20:10,851
vì ý tưởng này là 
giảm số học sinh trong lớp học.

393
00:20:10,875 --> 00:20:14,500
Nhân đây, khi có lớp học bé hơn, 
ta có giáo dục tốt hơn.

394
00:20:15,458 --> 00:20:17,768
Tức là ta cần có đủ giáo viên,

395
00:20:17,792 --> 00:20:19,750
đây là khó khăn của phương pháp này.

396
00:20:20,667 --> 00:20:24,184
CA: Đây là câu hỏi cuối cùng tại lúc này 
của [Steven] Petranek.

397
00:20:24,208 --> 00:20:26,893
Khẩu trang. 
Các lời khuyên về khẩu trang --

398
00:20:26,917 --> 00:20:28,476
Tôi mới tắt nó, ta hãy tiếp tục.

399
00:20:28,500 --> 00:20:30,976
Các lời khuyên về khẩu trang 
có vẻ như đã thay đổi.

400
00:20:31,000 --> 00:20:33,518
“Hầu hết người Mỹ sống và làm việc 
tại các thành phố

401
00:20:33,542 --> 00:20:35,309
có nên đeo khẩu trang

402
00:20:35,333 --> 00:20:37,893
để giảm các hạt ô nhiễm không khí

403
00:20:37,917 --> 00:20:40,268
mà họ gặp hàng ngày?”

404
00:20:40,292 --> 00:20:42,417
GB: Chắc chắn nó 
sẽ có tác dụng phần nào.

405
00:20:43,292 --> 00:20:46,018
Nhưng hãy để tôi nói về
điều ta nên ngừng lại hơn:

406
00:20:46,042 --> 00:20:47,893
đốt nhiên liệu hóa thạch,

407
00:20:47,917 --> 00:20:50,226
và làm tất cả những điều tồi tệ

408
00:20:50,250 --> 00:20:53,250
mà ta đang làm dẫn đến phá hủy khí hậu.

409
00:20:54,125 --> 00:20:56,143
Anh thấy đấy, ai cũng nói về việc

410
00:20:56,167 --> 00:21:01,126
ta đã giảm mức CO2 một cách đáng kinh ngạc

411
00:21:01,126 --> 00:21:03,500
vì ta không lái xe.

412
00:21:04,542 --> 00:21:05,809
Tôi muốn nói,

413
00:21:05,833 --> 00:21:10,018
đây là bằng chứng tốt nhất về 
việc biến đổi khí hậu là do con người.

414
00:21:10,042 --> 00:21:12,476
Tất cả những người 
hoài nghi về biến đổi khí hậu,

415
00:21:12,500 --> 00:21:14,934
những người không tin
nó diễn ra là do con người,

416
00:21:14,958 --> 00:21:18,893
chúng ta đã chứng kiến 
một minh chứng toàn cầu

417
00:21:18,917 --> 00:21:22,226
về việc con người đã làm gì 
tạo nên biến đổi khí hậu.

418
00:21:22,250 --> 00:21:25,143
Vì vậy điều ta cần là ngừng lại

419
00:21:25,167 --> 00:21:27,000
và chuyển sang một nền kinh tế xanh.

420
00:21:28,500 --> 00:21:29,768
DB: Đây, đây.

421
00:21:29,792 --> 00:21:31,726
CA: Cảm ơn anh,

422
00:21:31,750 --> 00:21:34,273
tôi sẽ quay lại vào phút cuối 
với một số câu hỏi nữa.

423
00:21:34,297 --> 00:21:35,893
Cảm ơn anh.

424
00:21:35,917 --> 00:21:38,768
DB: Vậy chúng ta đang đón chào khẩu trang.

425
00:21:38,792 --> 00:21:42,476
Nhưng đồng thời, một trong những điều

426
00:21:42,500 --> 00:21:44,059
trở nên rõ ràng từ mùa dịch

427
00:21:44,083 --> 00:21:50,018
là COVID-19 không phải là cán cân
công bằng như một vài người đã hy vọng.

428
00:21:50,042 --> 00:21:54,101
Một số cộng đồng 
đang có trải nghiệm tồi tệ hơn

429
00:21:54,125 --> 00:21:56,643
so với những cộng đồng khác.

430
00:21:56,667 --> 00:21:57,917
Vì sao lại thế?

431
00:21:59,667 --> 00:22:02,351
GB: Ta đang chủ yếu nói đến 
người Mỹ gốc Phi

432
00:22:02,375 --> 00:22:03,851
và người Latino

433
00:22:03,875 --> 00:22:09,559
dường như đang bị ảnh hưởng quá mức 
khi mắc bệnh.

434
00:22:09,583 --> 00:22:12,809
Và đó chủ yếu là do phơi nhiễm.

435
00:22:12,833 --> 00:22:13,678
Các cộng đồng đó

436
00:22:13,678 --> 00:22:15,708
làm nhiều việc 
tiếp xúc với nhiều người.

437
00:22:15,708 --> 00:22:18,809
Những người như tài xế xe buýt,

438
00:22:18,833 --> 00:22:20,101
nhân viên tạp hóa,

439
00:22:20,125 --> 00:22:23,351
làm ở các trung tâm y tế dài hạn,

440
00:22:23,375 --> 00:22:24,643
các nhà dưỡng lão,

441
00:22:24,667 --> 00:22:27,351
trong các lò giết mổ, nông trang gà.

442
00:22:27,375 --> 00:22:31,184
Đó là lý do họ bị 
phơi nhiễm với dịch bệnh.

443
00:22:31,208 --> 00:22:32,458
Sự mẫn cảm.

444
00:22:33,583 --> 00:22:34,851
Nhiều bệnh kinh niên.

445
00:22:34,875 --> 00:22:37,268
Ta thấy người Mỹ gốc Phi đặc biệt hay mắc

446
00:22:37,292 --> 00:22:42,976
các bệnh tiểu đường, bệnh tim,

447
00:22:43,000 --> 00:22:44,268
bệnh phổi,

448
00:22:44,292 --> 00:22:47,601
và bởi các bệnh kinh niên đó,

449
00:22:47,625 --> 00:22:51,726
ta đã phát hiện từ sớm là virus này

450
00:22:51,750 --> 00:22:55,518
nguy hiểm hơn 
với các nhóm mắc các bệnh đó.

451
00:22:55,542 --> 00:22:57,976
Và đó là vấn đề lớn ở đây.

452
00:22:58,000 --> 00:23:01,143
Đây là điều dẫn đến các khác biệt

453
00:23:01,167 --> 00:23:03,476
và nó là một thử thách,

454
00:23:03,500 --> 00:23:06,059
vì trên nhiều diện,

455
00:23:06,083 --> 00:23:07,851
đó là những người

456
00:23:07,875 --> 00:23:10,893
chúng ta coi là đội ngũ cốt yếu

457
00:23:10,917 --> 00:23:12,976
cần phải đi làm.

458
00:23:13,000 --> 00:23:14,268
DB: Phải.

459
00:23:14,292 --> 00:23:16,976
Vậy theo anh, 
các can thiệp của y tế công cộng

460
00:23:17,000 --> 00:23:20,768
để bảo vệ đột ngũ cốt yếu đó là gì,

461
00:23:20,792 --> 00:23:23,601
anh có gợi ý gì cho vấn đề này?

462
00:23:23,625 --> 00:23:24,893
GB: Có chứ.

463
00:23:24,917 --> 00:23:30,143
Chúng tôi đã bắt đầu bằng một chiến lược
xét nghiệm dựa trên triệu chứng.

464
00:23:30,167 --> 00:23:33,101
Giờ khi đã có đủ xét nghiệm,

465
00:23:33,125 --> 00:23:36,934
ta cần đảm bảo người được xét nghiệm 
không chỉ vì lý do khám chữa,

466
00:23:36,958 --> 00:23:38,559
và người có triệu chứng,

467
00:23:38,583 --> 00:23:42,539
mà còn bắt đầu ưu tiên 
những người tiếp xúc nhiều với người khác,

468
00:23:42,553 --> 00:23:43,851
thành phần đội ngũ cốt yếu.

469
00:23:43,875 --> 00:23:47,768
Họ chắc chắn bao gồm những người làm việc 
tại các nhà dưỡng lão, bệnh viện, v.v.

470
00:23:47,792 --> 00:23:50,809
nhưng ngoài ra còn tài xế xe buýt, bảo vệ,

471
00:23:50,833 --> 00:23:52,476
nhân viên tạp hóa.

472
00:23:52,500 --> 00:23:53,768
Họ đều cần xét nghiệm,

473
00:23:53,792 --> 00:23:56,309
và họ cần xét nghiệm thường xuyên

474
00:23:56,333 --> 00:23:58,476
để bảo vệ họ, gia đình,

475
00:23:58,500 --> 00:24:00,684
và cho mọi người niềm tin

476
00:24:00,708 --> 00:24:02,476
rằng họ sẽ không nhiễm bệnh

477
00:24:02,500 --> 00:24:04,684
và ta sẽ không làm họ nhiễm bệnh.

478
00:24:04,708 --> 00:24:06,726
Những người trong các lò mổ,

479
00:24:06,750 --> 00:24:08,018
ví dụ vậy.

480
00:24:08,042 --> 00:24:09,559
Và ta đã nhìn thấy thảm kịch

481
00:24:09,583 --> 00:24:11,726
tại các lò mổ,

482
00:24:11,750 --> 00:24:15,434
vì họ làm việc 
trong một môi trường vai kề vai.

483
00:24:15,458 --> 00:24:17,518
Có nhiều điều họ cần làm

484
00:24:17,542 --> 00:24:21,447
để tìm ra cách cách ly vật lý 
trên băng chuyền làm việc,

485
00:24:21,471 --> 00:24:22,893
đó là điều quan trọng.

486
00:24:22,917 --> 00:24:24,976
Nhưng tóm lại, ý tưởng của Uri không tồi

487
00:24:25,000 --> 00:24:26,559
để đất nước này cân nhắc,

488
00:24:26,583 --> 00:24:28,917
để những ngành đó xem xét.

489
00:24:29,750 --> 00:24:33,351
DB: Phải, ta cần đảm bảo những người đó

490
00:24:33,375 --> 00:24:38,393
được coi là đội ngũ cốt yếu, không phải 
đội ngũ hy sinh, như tôi nhận thấy.

491
00:24:38,417 --> 00:24:41,875
Và hẳn là điều này 
không giới hạn trong nước Mỹ.

492
00:24:42,792 --> 00:24:44,059
GB: Chắc chắn rồi.

493
00:24:44,083 --> 00:24:47,143
Ta thấy điều bất công đó không chỉ ở Mỹ,

494
00:24:47,167 --> 00:24:49,434
mà còn ở những nước khác.

495
00:24:49,458 --> 00:24:53,101
Và nó liên quan đến chủng tộc và giai cấp

496
00:24:53,125 --> 00:24:55,184
và loại việc bạn làm,

497
00:24:55,208 --> 00:24:57,000
nghề bạn làm.

498
00:24:58,000 --> 00:24:59,976
Thật lòng mà nói,

499
00:25:00,000 --> 00:25:04,768
ta đã nên nghĩ về điều này 
vào lần đầu khi xem dữ liệu

500
00:25:04,792 --> 00:25:07,143
cho thấy rằng ở Trung Quốc,

501
00:25:07,167 --> 00:25:10,851
người mắc bệnh kinh niên có rủi ro cao hơn

502
00:25:10,875 --> 00:25:12,601
và có kết quả sức khỏe tồi tệ hơn.

503
00:25:12,625 --> 00:25:15,268
Ta đã cần tăng tốc 
với các biện pháp ngay lập tức,

504
00:25:15,292 --> 00:25:18,226
vì, nhìn xem, điều đó xảy ra 
với tất cả các bệnh dịch mới

505
00:25:18,250 --> 00:25:19,917
đã đến với đất nước này.

506
00:25:21,292 --> 00:25:27,071
DB: Có vẻ như điều này 
quay lại với khả năng --

507
00:25:27,075 --> 00:25:28,393
đây không phải lời đùa cợt,

508
00:25:28,417 --> 00:25:30,643
y tế công cộng là nghề tay trái 
của mọi người,

509
00:25:30,667 --> 00:25:32,518
và ta cần tuân thủ điều đó.

510
00:25:32,542 --> 00:25:35,309
Ở góc nhìn của anh,

511
00:25:35,333 --> 00:25:38,101
một cấu trúc y tế công cộng linh hoạt 
trông như thế nào?

512
00:25:38,125 --> 00:25:39,875
Nó sẽ như thế nào?

513
00:25:41,375 --> 00:25:42,473
GB: Anh biết đấy,

514
00:25:42,473 --> 00:25:44,976
mỗi khi một mối đe dọa sức khỏe 
xâm nhập cộng đồng,

515
00:25:45,000 --> 00:25:47,434
ta cần nhanh chóng phát hiện nó,

516
00:25:47,458 --> 00:25:48,934
cô lập nó,

517
00:25:48,958 --> 00:25:51,917
và nếu ta có thể giảm thiểu, 
chắc chắn vậy,

518
00:25:51,917 --> 00:25:53,667
và loại bỏ nó nếu có thể,

519
00:25:53,667 --> 00:25:55,684
và đặt ra những biện pháp phòng ngừa

520
00:25:55,708 --> 00:25:56,976
ta đã có.

521
00:25:57,000 --> 00:26:00,893
Tức là ta cần có một đội ngũ 
y tế công cộng chính phủ đông đảo,

522
00:26:00,917 --> 00:26:04,726
được đào tạo tốt,

523
00:26:04,750 --> 00:26:08,476
như ta đã có với cảnh sát, cứu hỏa, 
dịch vụ y tế khẩn cấp EMS.

524
00:26:08,500 --> 00:26:11,976
Điều đó nghĩa là 
họ cần được trả lương cao,

525
00:26:12,000 --> 00:26:15,059
và có đủ nguồn lực cần thiết.

526
00:26:15,083 --> 00:26:17,768
Anh thấy đấy, ta vẫn còn 
những người truy nguồn tiếp xúc

527
00:26:17,792 --> 00:26:20,958
dùng giấy và bút.

528
00:26:21,792 --> 00:26:24,809
Và ghi nhận số liệu trên bảng tính excel.

529
00:26:24,833 --> 00:26:27,768
Không, ta cần những công nghệ mạnh mẽ

530
00:26:27,792 --> 00:26:30,768
mà những người ở, anh biết đấy,

531
00:26:30,792 --> 00:26:35,851
bất kỳ các nhà bán lẻ nào đang sử dụng, 
dù là Amazon, v.v.

532
00:26:35,875 --> 00:26:39,768
Ta vẫn đọc dữ liệu chậm hai năm

533
00:26:39,792 --> 00:26:42,018
để đưa ra các quyết định từ dữ liệu.

534
00:26:42,042 --> 00:26:44,434
Ta cần đưa ra quyết định nhanh chóng.

535
00:26:44,458 --> 00:26:45,851
Nhân đây, Đài Loan,

536
00:26:45,875 --> 00:26:47,684
anh đã nhắc đến từ trước,

537
00:26:47,708 --> 00:26:49,434
tôi nhớ khi ở Đài Loan

538
00:26:49,458 --> 00:26:53,518
tôi xem các số liệu về dịch bệnh dễ lây, 
theo thời gian thực,

539
00:26:53,542 --> 00:26:56,018
từ hệ thống dữ liệu y tế điện tử của họ.

540
00:26:56,042 --> 00:27:00,101
Vậy anh thấy đó, ta có thể làm điều này, 
có công nghệ cho nó.

541
00:27:00,125 --> 00:27:01,809
DB: Hãy nghĩ mà xem.

542
00:27:01,833 --> 00:27:04,059
Ồ, thông tin y tế theo thời gian thực,

543
00:27:04,083 --> 00:27:06,875
điều này có thể làm nên 
sự khác biệt lớn cỡ nào.

544
00:27:07,917 --> 00:27:11,309
Anh nghĩ công nghệ 
có thể hỗ trợ chúng ta ở đây không,

545
00:27:11,333 --> 00:27:14,958
cho dù là hợp tác giữa Google-Apple 
hay thứ gì đi nữa?

546
00:27:16,000 --> 00:27:17,643
GB: Công nghệ có thể giúp ta,

547
00:27:17,667 --> 00:27:20,184
nhưng không thay thế được chúng ta.

548
00:27:20,208 --> 00:27:22,893
Ta không ở viễn cảnh mà ta có thể 
ngồi ung dung một chỗ

549
00:27:22,917 --> 00:27:27,458
và để ảnh đại diện làm việc cho ta.

550
00:27:28,417 --> 00:27:30,434
Nhưng công nghệ có thể bỏ xa điều ta làm.

551
00:27:30,458 --> 00:27:33,184
Nó có thể cho ta nhận thức về bối cảnh.

552
00:27:33,208 --> 00:27:35,768
Có có thể cho ta thông tin 
theo thời gian thực.

553
00:27:35,792 --> 00:27:39,268
Nó cho phép ta gửi thông tin từ A tới B

554
00:27:39,292 --> 00:27:41,434
để phân tích dữ liệu.

555
00:27:41,458 --> 00:27:43,601
Nó cho ta hoài nghi,

556
00:27:43,625 --> 00:27:45,518
khi ta vẽ ra các mô hình,

557
00:27:45,542 --> 00:27:50,018
nó cho người khác 
kiểm chứng số liệu của ta ngay lập tức.

558
00:27:50,042 --> 00:27:52,976
Vậy nên nó có thể tăng tốc 
nghiên cứu của chúng ta.

559
00:27:53,000 --> 00:27:56,434
Nhưng ta cần đầu tư vào nó,

560
00:27:56,458 --> 00:27:58,059
và ta cần tiếp tục,

561
00:27:58,083 --> 00:28:02,833
vì sự lỗi thời luôn là điều nguy hiểm 
ở công nghệ.

562
00:28:04,250 --> 00:28:07,518
DB: Có vẻ như Chris đã quay lại 
với các câu hỏi tiếp theo.

563
00:28:07,542 --> 00:28:09,851
CA: Tôi nghĩ ta đã gần đến hồi kết,

564
00:28:09,875 --> 00:28:11,893
nhưng những câu hỏi vẫn được gửi đến.

565
00:28:11,917 --> 00:28:15,434
Đây là câu hỏi của Neelay Bhatt.

566
00:28:15,458 --> 00:28:19,801
“Anh nghĩ các công viên, đường đi, 
và các không gian mở

567
00:28:19,801 --> 00:28:22,875
có vai trò gì trong việc hỗ trợ 
các mục tiêu y tế công cộng?”

568
00:28:24,042 --> 00:28:29,143
GB: Anh biết đấy, 
không gian xanh rất cần thiết

569
00:28:29,167 --> 00:28:32,601
và việc có thể đi ra ngoài, 
đi bộ, và tập thể dục,

570
00:28:32,625 --> 00:28:36,434
có vỉa hè để ta có các cộng đồng 
có thể đi bộ,

571
00:28:36,458 --> 00:28:40,018
đi xe đạp, và là không gian xanh 
cho mọi lứa tuổi,

572
00:28:40,042 --> 00:28:43,208
nó tốt cho sức khỏe tinh thần 
và thể chất của chúng ta.

573
00:28:44,125 --> 00:28:46,268
Và tôi luôn nói với mọi người,

574
00:28:46,292 --> 00:28:49,833
đó là nơi tuyệt vời để đến 
khi ai đó làm bạn cáu.

575
00:28:51,750 --> 00:28:53,351
CA: Thật vậy.

576
00:28:53,375 --> 00:28:55,893
Ta có một câu hỏi ẩn danh.

577
00:28:55,917 --> 00:28:58,518
Nếu có thể, xin đừng ẩn danh,

578
00:28:58,542 --> 00:29:01,518
vì chúng ta là bạn khi mọi thứ kết thúc.

579
00:29:01,542 --> 00:29:03,292
Chắc ai đó... Mà thôi.

580
00:29:04,750 --> 00:29:06,559
Hãy xem, đây là một câu hỏi hay.

581
00:29:06,583 --> 00:29:10,559
“Có nhiều người nghi ngại những gì 
những chuyên gia thực sự nói.

582
00:29:10,583 --> 00:29:13,774
Anh thấy điều gì có thể 
giúp những người nghi ngờ

583
00:29:13,798 --> 00:29:16,476
trở nên bớt nghi ngại và tin tưởng hơn?”

584
00:29:16,500 --> 00:29:17,792
GB: Nói thật.

585
00:29:19,458 --> 00:29:23,667
Nếu bạn mắc sai lầm, hãy thừa nhận 
và sửa nó ngay.

586
00:29:24,667 --> 00:29:25,917
Hãy chính trực.

587
00:29:27,792 --> 00:29:32,458
Và đừng nói những điều ngu ngốc.

588
00:29:33,792 --> 00:29:36,934
Thường thì những điều như vậy luôn xảy ra.

589
00:29:36,958 --> 00:29:39,018
Và bạn ạ, một trong số những điều thú vị,

590
00:29:39,042 --> 00:29:42,226
chúng ta đã nói đến khi bàn luận
về khẩu trang.

591
00:29:42,250 --> 00:29:46,476
Thường thì ta chỉ có người đeo khẩu trang

592
00:29:46,500 --> 00:29:48,184
khi họ có bệnh dễ lây,

593
00:29:48,208 --> 00:29:50,101
hoặc họ ở trong một môi trường y tế

594
00:29:50,125 --> 00:29:52,934
có rủi ro mắc bệnh cao.

595
00:29:52,958 --> 00:29:54,518
Và ta nói,

596
00:29:54,542 --> 00:29:57,518
không, ai đeo khẩu trang cũng tốt.

597
00:29:57,542 --> 00:30:00,268
Đó là vì ta đã hiểu,

598
00:30:00,292 --> 00:30:03,393
và đã tin hơn

599
00:30:03,417 --> 00:30:07,684
vào bằng chứng rằng chúng ta có thể lây 
mà không có biểu hiện bệnh.

600
00:30:07,708 --> 00:30:10,351
Nhưng chúng ta đã truyền thông không tốt.

601
00:30:10,375 --> 00:30:13,818
Ta nói, không, chúng tôi nghĩ lại,
ai cũng có thể đeo khẩu trang,

602
00:30:13,875 --> 00:30:15,851
sau khi khuyên mọi người không làm thế.

603
00:30:15,875 --> 00:30:19,143
Và chúng ta không dành đủ thời gian 
giải thích nguyên do.

604
00:30:19,167 --> 00:30:20,976
Thế nên ta mất lòng tin.

605
00:30:21,000 --> 00:30:23,143
Vì vậy ta cần làm tốt hơn.

606
00:30:23,167 --> 00:30:26,643
Và những lãnh đạo của chúng ta

607
00:30:26,667 --> 00:30:30,250
cần cẩn thận về lời nói 
khi lời nói của họ có ảnh hưởng.

608
00:30:31,243 --> 00:30:33,101
Và nhân đây, 
tôi đã gây một số sai lầm,

609
00:30:33,125 --> 00:30:36,809
tôi nói những điều hoàn toàn sai trên TV,

610
00:30:36,833 --> 00:30:38,768
vì tôi đã sai.

611
00:30:38,792 --> 00:30:41,268
Và tôi đã cố gắng sửa chữa chúng

612
00:30:41,292 --> 00:30:42,684
nhanh nhất có thể.

613
00:30:42,708 --> 00:30:43,976
Chúng ta ai cũng vậy,

614
00:30:44,000 --> 00:30:46,643
nhưng ta cần đủ mạnh mẽ

615
00:30:46,667 --> 00:30:50,059
và có cá tính đủ mạnh 
để thừa nhận mình sai

616
00:30:50,083 --> 00:30:51,893
và sau đó sửa nó.

617
00:30:51,917 --> 00:30:55,101
Vì cuối cùng, một khi mất lòng tin,

618
00:30:55,125 --> 00:30:56,667
ta đánh mất tất cả.

619
00:30:59,042 --> 00:31:00,351
CA: Nếu tôi có thể nói,

620
00:31:00,375 --> 00:31:03,101
theo cách anh đang đối thoại bây giờ,

621
00:31:03,125 --> 00:31:06,059
với tôi, đây là cách trao đổi

622
00:31:06,083 --> 00:31:07,833
nuôi dưỡng lòng tin.

623
00:31:08,875 --> 00:31:11,268
Tôi không biết 
anh có phương cách bí mật gì,

624
00:31:11,292 --> 00:31:14,559
nhưng những lời anh nói rất thuyết phục.

625
00:31:14,583 --> 00:31:17,059
Cảm ơn anh.

626
00:31:17,083 --> 00:31:19,434
David, anh còn gợi ý gì nữa không?

627
00:31:19,458 --> 00:31:21,518
GB: Tôi đã phạm nhiều sai lầm.

628
00:31:21,542 --> 00:31:24,684
DB: Không, chúng tôi rất vui

629
00:31:24,708 --> 00:31:27,101
vì anh đã tham gia, 
và cảm ơn anh vì điều đó.

630
00:31:27,125 --> 00:31:29,476
Tôi còn một câu hỏi nữa, nếu được.

631
00:31:29,500 --> 00:31:32,518
Anh đã làm việc này một thời gian,

632
00:31:32,542 --> 00:31:36,458
điều gì cho anh hy vọng để đi tiếp?

633
00:31:38,042 --> 00:31:39,976
GB: Để tôi kể điều này.

634
00:31:40,000 --> 00:31:41,559
Một điều cho tôi hy vọng

635
00:31:41,583 --> 00:31:45,184
là khi tôi thấy mọi người quan tâm 
đến bạn bè và người nhà.

636
00:31:45,208 --> 00:31:48,643
Ví dụ như tổ chức tiệc sinh nhật 
bằng cách lái xe qua nhà nhau.

637
00:31:48,667 --> 00:31:51,059
Tôi thấy điều đó trên thời sự hôm nay.

638
00:31:51,083 --> 00:31:52,851
Mọi người gọi điện cho bạn bè.

639
00:31:52,875 --> 00:31:55,559
Tôi đã nghe điện từ những người 
không nói chuyện từ lâu,

640
00:31:55,583 --> 00:31:56,618
họ gọi chỉ để nói,

641
00:31:56,618 --> 00:31:59,684
“Lâu lắm tôi không nói chuyện với anh. 
Anh ổn chứ?”

642
00:31:59,708 --> 00:32:01,393
Và nhiều chuyện như thế.

643
00:32:01,417 --> 00:32:03,684
Và lòng tin ta có ở nhau,

644
00:32:03,708 --> 00:32:06,559
tình yêu ta bộc lộ, 
đó là những điều tuyệt vời

645
00:32:06,583 --> 00:32:08,101
mang lại hy vọng cho tôi.

646
00:32:08,125 --> 00:32:10,375
DB: Con người cuối cùng sẽ chiến thắng.

647
00:32:11,333 --> 00:32:12,934
GB: Phải.

648
00:32:12,958 --> 00:32:15,684
DB: Cảm ơn Tiến sĩ Benjamin

649
00:32:15,708 --> 00:32:18,292
đã tham gia và chia sẻ hiểu biết của anh.

650
00:32:19,595 --> 00:32:21,143
GB: Tôi rất vui được ở đây.

651
00:32:21,167 --> 00:32:22,601
CA: Cảm ơn anh.

652
00:32:22,625 --> 00:32:24,059
GB: Mọi người an toàn nhé.

653
00:32:24,083 --> 00:32:26,309
Chúc gia đình mọi người cũng an toàn.

654
00:32:26,333 --> 00:32:27,833
DB: Cảm ơn, chúc anh cũng thế.