1
00:00:00,500 --> 00:00:05,000
De mondiale economische en financiële crisis heeft de publieke belangstelling doen toenemen

2
00:00:05,000 --> 00:00:08,416
voor één van de oudste vragen van de economie

3
00:00:08,416 --> 00:00:11,100
teruggaand tot voor Adam Smith.

4
00:00:11,100 --> 00:00:16,584
Wat maakt dat landen met 
vergelijkbare economieën en instellingen

5
00:00:16,584 --> 00:00:19,833
een radicaal verschillend spaargedrag vertonen?

6
00:00:19,833 --> 00:00:24,367
Veel briljante economen hebben 
hun hele leven aan deze vraag gewijd

7
00:00:24,367 --> 00:00:27,784
en als onderzoeksgebied
hebben we enorme vooruitgang geboekt

8
00:00:27,784 --> 00:00:30,217
en begrijpen we hier al veel van.

9
00:00:30,217 --> 00:00:33,851
Vandaag wil ik het hebben
over een intrigerende nieuwe hypothese

10
00:00:33,851 --> 00:00:37,883
en enkele verrassend indrukwekkende bevindingen,
waar ik aan werkte:

11
00:00:37,883 --> 00:00:42,589
hoe is de structuur van de taal die je spreekt,
gerelateerd aan je vermogen om te sparen?

12
00:00:42,604 --> 00:00:47,000
hoe is de structuur van de taal die je spreekt,
gerelateerd aan je neiging om te sparen?

13
00:00:47,000 --> 00:00:50,067
Ik vertel eerst iets meer
over de mate van sparen en over taal.

14
00:00:50,067 --> 00:00:52,417
Daarna toon ik het verband.

15
00:00:52,417 --> 00:00:56,984
Laten we beginnen met de landen van de OESO,

16
00:00:56,984 --> 00:01:00,285
de Organisatie voor Economische Samenwerking 
en Ontwikkeling

17
00:01:00,285 --> 00:01:04,184
Algemeen gezien zijn de OESO-landen de rijkste
en meest geïndustrialiseerde landen ter wereld.

18
00:01:04,184 --> 00:01:06,822
Algemeen gezien zijn de OESO-landen de rijkste
en meest geïndustrialiseerde landen ter wereld.

19
00:01:06,822 --> 00:01:10,872
Met hun aansluiting bij de OESO 
verbonden deze landen zich

20
00:01:10,872 --> 00:01:14,310
aan democratie, open markten en vrijhandel.

21
00:01:14,310 --> 00:01:18,995
Ondanks al deze gelijkenissen zien we 
enorme verschillen in spaargedrag.

22
00:01:18,995 --> 00:01:21,445
Helemaal links op dit diagram

23
00:01:21,445 --> 00:01:26,179
zie je dat veel OESO-landen 
meer dan een kwart van hun BBP sparen,

24
00:01:26,179 --> 00:01:30,860
en sommige OESO landen 
meer dan een derde van hun BBP per jaar.

25
00:01:30,860 --> 00:01:35,628
Uiterst rechts zien we Griekenland.

26
00:01:35,628 --> 00:01:39,044
Je ziet dat Griekenland
de laatste 25 jaar

27
00:01:39,044 --> 00:01:42,944
nauwelijks meer dan 10% van zijn BBP 
heeft weten te sparen.

28
00:01:42,944 --> 00:01:49,818
Merk op dat de V.S. 
en het V.K. kort volgen.

29
00:01:49,818 --> 00:01:52,396
We zien enorme verschillen in de mate van sparen.

30
00:01:52,396 --> 00:01:56,062
Hoe kan taal daar iets mee te maken hebben?

31
00:01:56,062 --> 00:01:59,111
Ik vertel eerst dat talen 
fundamenteel verschillend zijn.

32
00:01:59,111 --> 00:02:04,678
Linguïsten en cognitiewetenschappers 
onderzoeken dit al vele jaren.

33
00:02:04,678 --> 00:02:09,288
Daarna zal ik de relatie schetsen 
tussen deze gedragingen.

34
00:02:09,288 --> 00:02:11,896
Ondertussen zagen jullie 
dat ik Chinees ben.

35
00:02:11,896 --> 00:02:14,861
Ik ben opgegroeid in het Midwesten
van de V.S.

36
00:02:14,861 --> 00:02:17,312
Ik realiseerde me al heel vroeg

37
00:02:17,312 --> 00:02:20,903
dat het Chinees me dwong om

38
00:02:20,903 --> 00:02:23,794
op een totaal andere manier 
over familie te spreken en zelfs te denken.

39
00:02:23,794 --> 00:02:27,884
op een totaal andere manier 
over familie te spreken en zelfs te denken.

40
00:02:27,884 --> 00:02:29,961
Hoe? Ik geef een voorbeeld.

41
00:02:29,961 --> 00:02:34,363
Stel dat ik je aan mijn oom voorstel.

42
00:02:34,363 --> 00:02:37,229
Je verstond exact wat ik net zei in het Engels.

43
00:02:37,229 --> 00:02:40,179
In het Mandarijn Chinees

44
00:02:40,179 --> 00:02:42,245
zou dat niet volstaan.

45
00:02:42,245 --> 00:02:45,078
Ik kan het niet met zo 
weinig informatie doen.

46
00:02:45,078 --> 00:02:47,462
Mijn taal zou me gedwongen hebben om,

47
00:02:47,462 --> 00:02:49,462
in plaats van gewoon te zeggen: "Dit is mijn oom",

48
00:02:49,462 --> 00:02:52,744
enorm veel extra informatie te verstrekken.

49
00:02:52,744 --> 00:02:54,563
Mijn taal zou me dwingen om je te vertellen

50
00:02:54,563 --> 00:02:57,979
of dit een oom langs moeders- of vaderskant was,

51
00:02:57,979 --> 00:03:01,063
of het een aangetrouwde of -geboren oom was,

52
00:03:01,063 --> 00:03:03,295
en of het mijn vaders broer was,

53
00:03:03,295 --> 00:03:06,079
of hij ouder of jonger
dan mijn vader was.

54
00:03:06,079 --> 00:03:10,212
Al die informatie is verplicht.
In het Chinees mag ik dat niet negeren.

55
00:03:10,212 --> 00:03:12,378
Als ik correct wil spreken,

56
00:03:12,378 --> 00:03:15,495
dwingt het Chinees me
om er constant aan te denken.

57
00:03:15,495 --> 00:03:19,444
Dat fascineerde me als kind eindeloos,

58
00:03:19,444 --> 00:03:22,679
maar wat me nog meer fascineert als econoom,

59
00:03:22,679 --> 00:03:27,980
is dat sommige van deze verschillen 
terugkomen in hoe talen over tijd spreken

60
00:03:27,980 --> 00:03:32,229
Als ik bijvoorbeeld Engels spreek, 
moet ik grammaticaal anders spreken

61
00:03:32,229 --> 00:03:34,962
als ik over regen in het verleden: 
"It rained yesterday" (het regende gisteren),

62
00:03:34,962 --> 00:03:37,194
huidige regen: "It is raining now" 
(het regent nu)

63
00:03:37,194 --> 00:03:39,628
of toekomstige regen praat: "It will rain tomorrow" 
(het gaat morgen regenen).

64
00:03:39,628 --> 00:03:44,455
Het Engels bevat veel meer informatie 
over de timing van gebeurtenissen.

65
00:03:44,455 --> 00:03:46,462
Ik moet rekening houden 
met die informatie

66
00:03:46,462 --> 00:03:51,245
en "It will rain," (Het zal regenen) of
"It's going to rain." (Het gaat regenen) zeggen.

67
00:03:51,245 --> 00:03:55,361
Je kan in het Engels niet gewoon zeggen:
"It rain tomorrow" (Het regenen morgen).

68
00:03:55,361 --> 00:03:59,545
Nochtans, dat is ongeveer
wat je in het Chinees zou zeggen.

69
00:03:59,545 --> 00:04:01,861
Wat in het Chinees normaal klinkt,

70
00:04:01,861 --> 00:04:04,445
klinkt in het Engels misschien heel vreemd.

71
00:04:04,445 --> 00:04:09,012
"Het regenen gisteren", "Het regenen nu", 
"Het regenen morgen".

72
00:04:09,012 --> 00:04:12,875
De Chinese taal verdeelt
het tijdsspectrum niet zoals

73
00:04:12,875 --> 00:04:19,308
het Engels ons constant dwingt 
om correct te spreken.

74
00:04:19,308 --> 00:04:20,892
Zien we dit verschil alleen tussen talen

75
00:04:20,892 --> 00:04:25,087
die niet verwant zijn,
zoals Engels en Chinees?

76
00:04:25,087 --> 00:04:26,045
Nee.

77
00:04:26,045 --> 00:04:29,778
Velen van jullie weten dan Engels
een Germaanse taal is.

78
00:04:29,778 --> 00:04:33,693
Of je het wist of niet, Engels is een buitenbeentje.

79
00:04:33,693 --> 00:04:36,943
Het is de enige Germaanse taal die dit vereist.

80
00:04:36,943 --> 00:04:39,827
Bijvoorbeeld Duitsers spreken met een gerust hart

81
00:04:39,827 --> 00:04:42,844
over regen in de toekomst

82
00:04:42,844 --> 00:04:44,810
door te zeggen "Morgen regent het."

83
00:04:44,810 --> 00:04:48,710
Wat in het Engels nogal vreemd klinkt vanwege 
het ontbreken van de toekomstige tijd.

84
00:04:48,710 --> 00:04:53,777
Dit bracht mij als gedragseconoom 
tot een intrigerende hypothese.

85
00:04:53,777 --> 00:04:58,026
Zou hoe je over tijd spreekt en 
hoe je taal je over tijd laat denken

86
00:04:58,026 --> 00:05:01,777
je gedrag beïnvloeden?

87
00:05:01,777 --> 00:05:04,677
Als je Engels spreekt,
een taal met toekomst,

88
00:05:04,677 --> 00:05:07,844
betekent dat dat iedere keer 
je het over de toekomst

89
00:05:07,844 --> 00:05:09,411
of een toekomstige gebeurtenis hebt,

90
00:05:09,411 --> 00:05:12,810
je grammaticaal wordt gedwongen
dat te scheiden van het heden

91
00:05:12,810 --> 00:05:15,443
en het te behandelen als iets 
dat intuïtief anders is.

92
00:05:15,443 --> 00:05:17,943
Stel nu dat dat intuïtieve verschil ervoor zorgt

93
00:05:17,943 --> 00:05:22,143
dat telkens je spreekt dit een subtiele scheiding 
maakt tussen toekomst en heden.

94
00:05:22,143 --> 00:05:24,056
Als dat waar is en de toekomst wordt ervaren

95
00:05:24,056 --> 00:05:27,039
als iets ver verwijderd 
en verschillend van het heden,

96
00:05:27,039 --> 00:05:29,693
wordt sparen moeilijker.

97
00:05:29,693 --> 00:05:32,244
Als je daarentegen een
taal zonder toekomst spreekt,

98
00:05:32,244 --> 00:05:35,627
dan spreek je op dezelfde manier 
over het heden en de toekomst.

99
00:05:35,627 --> 00:05:38,610
Als dat je subtiel aanzet
om heden en toekomst hetzelfde te ervaren,

100
00:05:38,610 --> 00:05:40,994
zal het makkelijker zijn om te sparen.

101
00:05:40,994 --> 00:05:43,544
Dit een fantasierijke theorie.

102
00:05:43,544 --> 00:05:46,444
Ik ben een professor en wordt daarvoor betaald.

103
00:05:46,444 --> 00:05:50,678
Maar hoe test je
zo'n theorie eigenlijk?

104
00:05:50,678 --> 00:05:54,744
Wel, ik verdiepte me
in taalkundige werken.

105
00:05:54,744 --> 00:05:59,127
Interessant genoeg bestaan er
overal ter wereld geïsoleerde gebieden

106
00:05:59,127 --> 00:06:01,060
van sprekers van talen zonder toekomst

107
00:06:01,060 --> 00:06:04,426
Dit is zo'n gebied van 
talen zonder toekomst in Noord-Europa.

108
00:06:04,426 --> 00:06:07,327
Als je je op de data stort,
blijken deze sprekers van

109
00:06:07,327 --> 00:06:10,560
talen zonder toekomst
over de hele wereld,

110
00:06:10,560 --> 00:06:14,494
onze beste spaarders te zijn.

111
00:06:14,494 --> 00:06:16,660
Laten we, om je een idee te geven,

112
00:06:16,660 --> 00:06:19,410
even terugkijken naar die OESO-grafiek.

113
00:06:19,410 --> 00:06:22,794
Je ziet dat deze balken 
systematisch langer zijn

114
00:06:22,794 --> 00:06:24,926
en systematisch meer naar links liggen,

115
00:06:24,926 --> 00:06:29,444
dan de balken van de leden van de OESO
die talen met toekomst spreken.

116
00:06:29,444 --> 00:06:30,907
Wat is het gemiddelde verschil hier?

117
00:06:30,907 --> 00:06:34,193
Vijf procent van je BBP sparen per jaar

118
00:06:34,193 --> 00:06:38,927
gedurende 25 jaar heeft enorme 
langetermijneffecten op de rijkdom van je land.

119
00:06:38,927 --> 00:06:41,627
Hoewel deze bevindingen suggestief zijn,

120
00:06:41,627 --> 00:06:43,693
kunnen landen op zoveel manieren verschillen

121
00:06:43,693 --> 00:06:48,077
dat het soms heel moeilijk is om 
al deze verschillen te verantwoorden.

122
00:06:48,077 --> 00:06:52,109
Ik ga iets laten zien waar ik een jaar 
mee bezig ben geweest:

123
00:06:52,109 --> 00:06:54,432
het samenvoegen van
de allergrootste gegevensbestanden,

124
00:06:54,432 --> 00:06:56,724
die we als economen mogen gebruiken.

125
00:06:56,724 --> 00:07:00,106
Ik probeer alle mogelijke
verschillen te elimineren

126
00:07:00,106 --> 00:07:02,760
in de hoop dat dat verband niet standhoudt.

127
00:07:02,760 --> 00:07:07,791
Samenvattend: hoe ver ik ook doorduw,
het verband houdt stand.

128
00:07:07,791 --> 00:07:09,556
Ik toon je hoe ver je dat kunt doen.

129
00:07:09,556 --> 00:07:14,189
Stel je voor dat ik grote gegevensbestanden 
van over de hele wereld verzamel.

130
00:07:14,189 --> 00:07:17,923
Bijvoorbeeld het "Gezondheidsonderzoek 
ouderdom en pensioenen in Europa".

131
00:07:17,923 --> 00:07:21,757
Van die gegevensbestanden kun je leren dat gepensioneerde Europese families

132
00:07:21,757 --> 00:07:24,390
extreem geduldig zijn met enquêteurs.

133
00:07:24,390 --> 00:07:26,306
(Gelach)

134
00:07:26,306 --> 00:07:30,690
Stel je een gepensioneerd huishouden in België voor en iemand komt aan de deur.

135
00:07:30,690 --> 00:07:35,274
"Neem me niet kwalijk, zou ik uw 
aandelenportfolio mogen doorbladeren?

136
00:07:35,274 --> 00:07:38,806
Weet u misschien hoeveel uw huis waard is? 
Zou u me dat willen vertellen?

137
00:07:38,806 --> 00:07:42,073
Heeft u misschien een gang
die langer is dan 10 meter?

138
00:07:42,073 --> 00:07:46,574
Zo ja, vindt u het erg als ik opmeet
hoe lang u daar achterstevoren over doet?

139
00:07:46,574 --> 00:07:50,471
Zou u zo hard mogelijk met
uw voorkeurshand in dit apparaat willen knijpen

140
00:07:50,471 --> 00:07:51,983
zodat ik uw grijpkracht kan meten?

141
00:07:51,983 --> 00:07:56,006
Blaast u misschien even in dit buisje 
zodat ik uw longcapaciteit kan meten?"

142
00:07:56,006 --> 00:07:58,890
Deze enquête duurt meer dan een dag.

143
00:07:58,890 --> 00:08:00,373
(Gelach)

144
00:08:00,373 --> 00:08:04,273
Combineer dat met een demografische 
en gezondheidsenquête

145
00:08:04,273 --> 00:08:08,723
die door USAID in ontwikkelingslanden
in Afrika werd afgenomen,

146
00:08:08,723 --> 00:08:13,874
een enquête die rechtstreeks 
de hiv-status kan meten

147
00:08:13,874 --> 00:08:16,973
van families die bijvoorbeeld 
op het platteland van Nigeria leven.

148
00:08:16,973 --> 00:08:18,874
Combineer dat met een mondiale waardenenquête,

149
00:08:18,874 --> 00:08:23,307
die de politieke meningen en, 
gelukkig voor mij, het spaargedrag

150
00:08:23,307 --> 00:08:28,006
van miljoenen families in
honderden landen over de wereld meten.

151
00:08:28,006 --> 00:08:31,824
Neem al die gegevens,
combineer ze, dan krijg je deze kaart.

152
00:08:31,824 --> 00:08:34,074
Die geeft negen landen over de wereld weer,

153
00:08:34,074 --> 00:08:36,726
met aanzienlijke inheemse bevolkingen

154
00:08:36,726 --> 00:08:40,773
die talen met en zonder toekomst spreken.

155
00:08:40,773 --> 00:08:44,307
Ik ga statistisch gelijke paren vormen

156
00:08:44,307 --> 00:08:49,900
tussen families die bijna identiek zijn
op alle meetbare dimensies,

157
00:08:49,900 --> 00:08:53,437
en dan onderzoek ik of het verband
tussen taal en spaargedrag standhoudt,

158
00:08:53,437 --> 00:08:56,920
zelfs bij beheersing van al deze niveaus.

159
00:08:56,920 --> 00:08:59,137
Welke eigenschappen kunnen we beheersen?

160
00:08:59,137 --> 00:09:01,901
Ik ga families bij elkaar zoeken op:
geboorteland en woonplaats,

161
00:09:01,901 --> 00:09:04,303
de demografische eigenschappen
(geslacht, leeftijd,... ),

162
00:09:04,303 --> 00:09:06,437
het inkomensniveau in eigen land,

163
00:09:06,437 --> 00:09:09,452
de scholingsgraad, veel over de familiestructuur

164
00:09:09,452 --> 00:09:12,970
- je kan op zes verschillende
manieren getrouwd kan zijn in Europa -

165
00:09:12,970 --> 00:09:17,170
en tot slot, per godsdienst,

166
00:09:17,170 --> 00:09:20,485
waar we wereldwijd 72 categorieën toekennen.

167
00:09:20,485 --> 00:09:22,202
We kijken dus extreem specifiek.

168
00:09:22,202 --> 00:09:26,735
Er zijn 1,4 miljard verschillende kenmerken
waarin een familie zich kan herkennen.

169
00:09:26,735 --> 00:09:30,784
Alles wat ik vanaf nu ga vertellen
vergelijkt deze nagenoeg identieke families.

170
00:09:30,784 --> 00:09:33,834
Alles wat ik vanaf nu ga vertellen
vergelijkt deze nagenoeg identieke families.

171
00:09:33,834 --> 00:09:36,334
Dat is zo dicht mogelijk bij het gedachte-experiment

172
00:09:36,334 --> 00:09:39,267
van twee families vinden die in Brussel leven

173
00:09:39,267 --> 00:09:42,267
die identiek zijn op elk van deze dimensies,

174
00:09:42,267 --> 00:09:45,383
maar waarvan de ene Vlaams
en de andere Frans spreekt,

175
00:09:45,383 --> 00:09:48,100
of twee families die in
een landelijk district in Nigeria leven,

176
00:09:48,100 --> 00:09:51,933
waarvan de ene Hausa en de andere Igbo spreekt.

177
00:09:51,933 --> 00:09:55,817
Als we zo specifiek kijken, sparen de sprekers
van talen zonder toekomst meer?

178
00:09:55,817 --> 00:09:58,983
Als we zo specifiek kijken, sparen de sprekers
van talen zonder toekomst meer?

179
00:09:58,983 --> 00:10:02,636
Zelfs bij deze manier van kijken, geldt dat voor de
sprekers van talen zonder toekomst

180
00:10:02,636 --> 00:10:06,334
30% meer waarschijnlijk is dat ze
elk jaar een gespaard bedrag opgeven.

181
00:10:06,334 --> 00:10:08,150
Heeft dit cumulatieve effecten?

182
00:10:08,150 --> 00:10:12,570
Ja, bij pensionering hebben
sprekers van talen zonder toekomst

183
00:10:12,570 --> 00:10:15,638
bij een gelijk inkomen, 
25% meer gespaard.

184
00:10:15,638 --> 00:10:18,119
Kunnen we dit gegeven nog uitbreiden?

185
00:10:18,119 --> 00:10:23,418
Ja, want zoals ik vertelde, verzamelen we een 
heleboel gezondheidsgegevens als economen.

186
00:10:23,418 --> 00:10:27,301
Hoe zouden we gezond gedrag
kunnen zien als spaargedrag?

187
00:10:27,301 --> 00:10:30,134
Neem roken, bijvoorbeeld.

188
00:10:30,134 --> 00:10:33,317
Roken is op een bepaalde manier negatief sparen.

189
00:10:33,317 --> 00:10:36,983
Als sparen, huidige pijn
inruilt voor toekomstig plezier,

190
00:10:36,983 --> 00:10:38,291
dan is roken het tegenovergestelde.

191
00:10:38,291 --> 00:10:41,150
Het is huidig plezier inruilen voor toekomstige pijn.

192
00:10:41,150 --> 00:10:44,100
Daarvoor zouden we dus een 
tegengesteld effect moeten verwachten.

193
00:10:44,100 --> 00:10:45,868
En dat is exact wat we zien.

194
00:10:45,868 --> 00:10:49,635
Het is 20 tot 24 % minder waarschijnlijk
dat sprekers van talen zonder toekomst

195
00:10:49,635 --> 00:10:53,050
dat ze, vergeleken met identieke families, ooit roken.

196
00:10:53,050 --> 00:10:55,951
Het is 13 tot 17 % minder waarschijnlijk

197
00:10:55,951 --> 00:10:58,168
dat ze aan obesitas lijden
ten tijde van pensionering.

198
00:10:58,168 --> 00:11:00,631
Het is 21 % meer
waarschijnlijk dat ze opgeven

199
00:11:00,631 --> 00:11:02,918
een condoom te hebben gebruikt 
tijdens hun laatste seksuele ontmoeting.

200
00:11:02,918 --> 00:11:06,401
Ik zou kunnen doorgaan met
de lijst van verschillen.

201
00:11:06,401 --> 00:11:10,201
Het is bijna onmogelijk om
een spaargedrag te vinden

202
00:11:10,201 --> 00:11:12,800
waar dit sterke effect ontbreekt.

203
00:11:12,800 --> 00:11:17,550
Mijn linguïstieke en economische collega's van Yale
en ik zijn net begonnen met dit werk

204
00:11:17,550 --> 00:11:22,717
en het echte ontdekken en begrijpen van de
wijze waarop wij op subtiele wijze worden aangezet

205
00:11:22,717 --> 00:11:28,112
om elke keer dat we spreken,
over de toekomst na te denken.

206
00:11:28,112 --> 00:11:30,413
Uiteindelijk zal het doel zijn om te begrijpen

207
00:11:30,413 --> 00:11:34,612
hoe deze subtiele effecten 
onze beslissingen beïnvloeden,

208
00:11:34,612 --> 00:11:37,562
en de mensen te voorzien van middelen

209
00:11:37,562 --> 00:11:40,370
zodat ze bewust betere spaarders kunnen worden

210
00:11:40,370 --> 00:11:43,629
en bewuster investeren in hun eigen toekomst.

211
00:11:43,629 --> 00:11:45,896
Hartelijk dank.

212
00:11:45,896 --> 00:11:52,264
(Applaus)