WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.000
Hôm nay tôi có mặt tại đây để giới thiệu những bức hình của người Lakota mà tôi đã chụp.

00:00:04.000 --> 00:00:06.000
Trong số các bạn ở đây chắc cũng biết đến người Lakota

00:00:06.000 --> 00:00:08.000
hoặc ít nhất thì cũng nghe đến nhóm dân tộc lớn hơn

00:00:08.000 --> 00:00:10.000
tên Sioux

00:00:10.000 --> 00:00:13.000
Người Lakota là một trong những dân tộc bị đuổi khỏi vùng đất của mình

00:00:13.000 --> 00:00:15.000
đến các trại nhốt tù nhân chiến tranh

00:00:15.000 --> 00:00:17.000
nay gọi là những khu bảo tồn.

00:00:17.000 --> 00:00:19.000
Vùng đất người da đỏ Pine Ridge

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
-- chủ đề của buổi nói chuyện hôm nay,

00:00:21.000 --> 00:00:23.000
nằm tại 75 dặm theo hướng tây nam

00:00:23.000 --> 00:00:25.000
của Black Hills, Nam Dakota

00:00:25.000 --> 00:00:27.000
Nơi đây đôi khi được biết đến

00:00:27.000 --> 00:00:30.000
như Trại Tù nhân Chiến tranh số 334

00:00:30.000 --> 00:00:33.000
và đó là nơi mà người Lakota hiện đang sinh sống.

00:00:33.000 --> 00:00:35.000
Nếu trong số các bạn đây có nghe đến AIM,

00:00:35.000 --> 00:00:37.000
Tổ Chức Bình Quyền Cho Nhóm Người Thổ Dân Da Đỏ

00:00:37.000 --> 00:00:39.000
hoặc nghe đến Russell Means,

00:00:39.000 --> 00:00:41.000
hoặc Leonard Peltier,

00:00:41.000 --> 00:00:43.000
hoặc cuộc nổi dậy tại Oglala,

00:00:43.000 --> 00:00:46.000
vậy nên chúng ta hiểu rằng Pine Ridge là nơi bắt đầu

00:00:46.000 --> 00:00:49.000
về vấn đề người Thổ Dân tại Mỹ.

NOTE Paragraph

00:00:49.000 --> 00:00:51.000
Tôi đã được yêu cầu để dành một chút thời gian hôm nay để kể

00:00:51.000 --> 00:00:53.000
về mối quan hệ của tôi với người Lakota,

00:00:53.000 --> 00:00:55.000
và đây là một việc rất khó cho tôi.

00:00:55.000 --> 00:00:57.000
Vì, nếu bạn để ý đến màu da của tôi,

00:00:57.000 --> 00:00:59.000
tôi là người da trắng,

00:00:59.000 --> 00:01:02.000
và đây là một cách biệt rất lớn giữa người thổ dân và tôi.

00:01:04.000 --> 00:01:06.000
Chúng ta có thể thấy được rất nhiều người trong các bức hình của tôi hôm nay,

00:01:06.000 --> 00:01:09.000
rồi dần dần tôi gần gũi với họ hơn, và họ chào đón tôi như người trong nhà.

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
Họ gọi tôi là anh em và chú

00:01:11.000 --> 00:01:13.000
và liên tục mời tôi đến đó trong hơn 5 năm qua.

00:01:13.000 --> 00:01:15.000
Nhưng tại Pine Ridge,

00:01:15.000 --> 00:01:18.000
tôi luôn bị gọi là wasichu,

00:01:18.000 --> 00:01:21.000
và washichu là một từ của tiếng Lakota

00:01:21.000 --> 00:01:23.000
có nghĩa là không phải gốc da đỏ

00:01:23.000 --> 00:01:25.000
nhưng cũng có một nghĩa khác của từ này

00:01:25.000 --> 00:01:29.000
là "người lấy phần thịt ngon nhất cho riêng mình".

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
Và đó là điều mà tôi muốn nhấn mạnh ở đây --

00:01:31.000 --> 00:01:33.000
người dành lấy phần thịt ngon nhất cho mình.

00:01:33.000 --> 00:01:35.000
Có nghĩa là tham lam.

00:01:36.000 --> 00:01:38.000
Vậy chúng ta hãy nhìn quanh khán phòng hôm nay xem.

00:01:38.000 --> 00:01:41.000
Chúng ta đang ở tại một trường tư tại Phía Tây của Mỹ,

00:01:41.000 --> 00:01:44.000
ngồi trên những ghế nệm đỏ

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
với tiền trong túi.

00:01:46.000 --> 00:01:48.000
Và nếu chúng ta nhìn lại cuộc sống của chúng ta,

00:01:48.000 --> 00:01:50.000
chúng ta thực đang lấy

00:01:50.000 --> 00:01:52.000
phần thịt ngon nhất.

00:01:52.000 --> 00:01:55.000
Hãy nhìn lại bộ hình

00:01:55.000 --> 00:01:57.000
của một dân tộc chịu nhiều mất mát

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
để chúng ta có thể thấu hiểu,

00:01:59.000 --> 00:02:02.000
và biết rằng khi chúng ta nhìn những khuôn mặt của những người này

00:02:02.000 --> 00:02:05.000
đây không phải là hình ảnh của chỉ riêng người Lakota,

00:02:05.000 --> 00:02:08.000
mà họ đại diện cho những nhóm người bản địa.

NOTE Paragraph

00:02:10.000 --> 00:02:12.000
Trên mảnh giấy này,

00:02:12.000 --> 00:02:14.000
là lịch sử mà tôi đã học

00:02:14.000 --> 00:02:17.000
từ những người bạn và gia đình Lakota.

00:02:17.000 --> 00:02:19.000
Tiếp theo là cột thời gian

00:02:19.000 --> 00:02:22.000
của các hiệp ước được lập, các hiệp ước bị phá vỡ

00:02:22.000 --> 00:02:24.000
và những cuộc tàn sát được ngụy trang như cuộc chiến.

00:02:24.000 --> 00:02:26.000
Tôi sẽ bắt đầu từ năm 1824.

00:02:26.000 --> 00:02:28.000
"Điều gì được biết đến như là Phòng các vấn đề người Da Đỏ

00:02:28.000 --> 00:02:30.000
được thành lập trong Phòng Chiến Tranh,

00:02:30.000 --> 00:02:32.000
là nơi đầu tiên lên tiếng giận dữ

00:02:32.000 --> 00:02:34.000
về những vấn đề mà chúng ta giải quyết với người Da Đỏ.

00:02:34.000 --> 00:02:36.000
1851:

00:02:36.000 --> 00:02:38.000
Hiệp ước đầu tiên của Fort Laramie được lập,

00:02:38.000 --> 00:02:41.000
đánh dấu rạch ròi ranh giới của nước Lakota.

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
Theo hiệp ước này,

00:02:43.000 --> 00:02:45.000
những vùng đất này là một quốc gia tự trị.

00:02:45.000 --> 00:02:47.000
Nếu ranh giới của hiệp ước này được giữ --

00:02:47.000 --> 00:02:50.000
và có những điều luật rằng họ nên làm theo--

00:02:50.000 --> 00:02:53.000
thì đây là hình dạng nước Mỹ ngày nay.

00:02:55.000 --> 00:02:57.000
10 năm sau,

00:02:57.000 --> 00:03:00.000
Luật Nhà Đất, tổng thống Lincoln ký,

00:03:00.000 --> 00:03:03.000
đưa hàng loạt những người da trắng vào đất của người Da Đỏ.

00:03:03.000 --> 00:03:05.000
1863:

00:03:05.000 --> 00:03:07.000
Một cuộc nổi dậy của người Santee Sioux tại Minnesota

00:03:07.000 --> 00:03:10.000
kết thúc cùng với 38 người đàn ông Simoux bị treo cổ,

00:03:10.000 --> 00:03:13.000
một cuộc hành quyết lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ.

00:03:14.000 --> 00:03:16.000
cuộc hành quyết do Tổng Thống Lincoln ra chỉ thị

00:03:16.000 --> 00:03:18.000
chỉ sau hai ngày

00:03:18.000 --> 00:03:21.000
ông ta ký vào Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ.

NOTE Paragraph

00:03:22.000 --> 00:03:25.000
1866, năm đầu của đường sắt liên lục địa --

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
một kỷ nguyên mới.

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
Chúng ta khai thác đất thành đường ray và tàu lửa

00:03:29.000 --> 00:03:32.000
để rút ngắn đoạn đường qua trung tâm của Quốc Gia Lakota.

00:03:32.000 --> 00:03:34.000
Hiệp ước bị quẳng ra cửa sổ.

00:03:34.000 --> 00:03:37.000
Để lên tiếng, ba bộ tộc dẫn đầu bởi tộc trưởng của Lakota Red Cloud

00:03:37.000 --> 00:03:40.000
tấn công và đánh thắng quân đội Mỹ nhiều lần.

00:03:40.000 --> 00:03:42.000
Tôi muốn nhắc lại điều này.

00:03:42.000 --> 00:03:45.000
Người Lakota đánh bại quân đội Mỹ.

00:03:45.000 --> 00:03:48.000
1868: Hiệp ước Fort Laramie thứ hai

00:03:48.000 --> 00:03:51.000
đảm bảo việc tự trị của Nước Lớn Sioux

00:03:51.000 --> 00:03:54.000
và chủ quyền của người Lakota tại Black Hills linh thiêng.

00:03:54.000 --> 00:03:56.000
Chính phủ cũng hứa những quyền về đất và quyền săn bắn

00:03:56.000 --> 00:03:58.000
trong các khu vực lân cận.

00:03:58.000 --> 00:04:00.000
Chúng ta đã hứa rằng đất nước Power River

00:04:00.000 --> 00:04:03.000
sẽ mãi mãi đóng cửa với tất cả những người da trắng.

00:04:03.000 --> 00:04:05.000
Hiệp ước tưởng chừng như là một chiến thắng toàn vẹn

00:04:05.000 --> 00:04:07.000
cho người Red Clound và Sioux.

00:04:07.000 --> 00:04:10.000
Thực ra, đây là cuộc chiến duy nhất trong lịch sử Mỹ

00:04:10.000 --> 00:04:13.000
tại nơi mà chính quyền thương lượng một nền hòa bình

00:04:13.000 --> 00:04:16.000
bằng cách công nhận mọi đề mục được đề ra bởi kẻ thù.

NOTE Paragraph

00:04:18.000 --> 00:04:20.000
1869:

00:04:20.000 --> 00:04:22.000
Đường sắt xuyên lục địa hoàn thành.

00:04:22.000 --> 00:04:25.000
Nó bắt đầu chở theo, giữa những thứ khác, là một lượng lớn người đi săn

00:04:25.000 --> 00:04:28.000
những người bắt đầu giết bò hàng loạt,

00:04:28.000 --> 00:04:31.000
chiếm hết nguồn thức ăn, vải vóc và cả nơi trú ngụ của người Sioux.

00:04:31.000 --> 00:04:33.000
1871:

00:04:33.000 --> 00:04:35.000
Luật Phân Bố Chủ Quyền Người Da Đỏ

00:04:35.000 --> 00:04:38.000
khiến cho tất cả người da đỏ bị cầm giữ bởi nhà nước.

00:04:38.000 --> 00:04:41.000
Thêm vào đó, quân đội ban lệnh

00:04:41.000 --> 00:04:44.000
cấm những người da đỏ phía tây đi khỏi các vùng bảo tồn.

00:04:44.000 --> 00:04:46.000
Tất cả những người da đỏ phía tây tại thời điểm đó

00:04:46.000 --> 00:04:48.000
trở thành những tù nhân chiến tranh.

00:04:48.000 --> 00:04:50.000
Và cũng trong năm 1871,

00:04:50.000 --> 00:04:52.000
chúng ta kết thúc thời gian hiệp ước.

00:04:52.000 --> 00:04:55.000
Vấn đề về hiệp ước là họ để những người đồng bào tồn tại như những quốc gia tự trị,

00:04:55.000 --> 00:04:57.000
mà chúng ta không thể có điều đó;

00:04:57.000 --> 00:04:59.000
chúng ta có những kế hoạch khác.

NOTE Paragraph

00:04:59.000 --> 00:05:01.000
1874:

00:05:01.000 --> 00:05:04.000
Đại Tướng Goerge Custer tuyên bố về việc phát hiện ra vàng tại khu Lakota,

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
cụ thể là khu Black Hills.

00:05:06.000 --> 00:05:08.000
Tin tức về vàng tạo ra một lượng lớn người da trắng đổ về

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
nước Lakota

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
Custer cũng kiến nghị Quốc hội tìm cách

00:05:12.000 --> 00:05:14.000
chấm dứt hiệp ước với người Lakota

00:05:14.000 --> 00:05:16.000
càng sớm càng tốt.

00:05:16.000 --> 00:05:19.000
1875: Chiến tranh tại Lakota bắt đầu

00:05:19.000 --> 00:05:22.000
bằng cuộc nổi loạn của hiệp ước Fort Laramie.

00:05:22.000 --> 00:05:24.000
1876:

00:05:24.000 --> 00:05:26.000
Và ngày 26 tháng 07

00:05:26.000 --> 00:05:28.000
trên đường tấn công làng Lakota,

00:05:28.000 --> 00:05:30.000
đội quân số 07 của Custer bị đánh tơi tã

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
tại trận Little Big Horn.

00:05:32.000 --> 00:05:34.000
1877:

00:05:34.000 --> 00:05:37.000
Đội quân anh dũng Lakota và thủ lĩnh tên Con Ngựa Điên

00:05:37.000 --> 00:05:39.000
bị bao vây tại Fort Robinson.

00:05:39.000 --> 00:05:42.000
Ông ấy sau đó bị giết trong trong thời gian tạm giữ.

00:05:45.000 --> 00:05:48.000
1877 cũng là năm mà chúng ta tìm ra cách

00:05:48.000 --> 00:05:50.000
giải quyết Hiệp Ước Fort Laramie.

00:05:50.000 --> 00:05:53.000
Thỏa hiệp mới được đưa ra trước những người đứng đầu Sioux

00:05:53.000 --> 00:05:56.000
dưới một chiến dịch được hiểu là "bán hoặc đói".

00:05:56.000 --> 00:05:59.000
Ký vào giấy, hay không lương thực cho bộ lạc của họ.

00:05:59.000 --> 00:06:02.000
Chỉ có 10 phần trăm dân số nam ở tuổi trường thành ký vào.

00:06:02.000 --> 00:06:04.000
Hiệp ước Fort Laramie

00:06:04.000 --> 00:06:06.000
yêu cầu ít nhất ba phần tư dân làng

00:06:06.000 --> 00:06:08.000
phải bỏ đất của mình

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
Biên bản đó hoàn toàn bị lờ đi.

NOTE Paragraph

00:06:10.000 --> 00:06:13.000
1887: Đạo Luật Dawes.

00:06:13.000 --> 00:06:16.000
Sở hữu đất của vùng đất thổ dân chấm dứt.

00:06:16.000 --> 00:06:19.000
Đất thổ sân bị chia cắt ra thành những miếng 160 mẫu

00:06:19.000 --> 00:06:21.000
và giao cho mỗi thổ dân

00:06:21.000 --> 00:06:23.000
với một phần đất lớn bị mất đi.

00:06:23.000 --> 00:06:26.000
Các bộ tộc mất hàng triệu mẫu đất.

00:06:26.000 --> 00:06:28.000
Giấc mơ Mỹ về chủ quyền đất độc lập

00:06:28.000 --> 00:06:30.000
lại trở thành 1 cách rất thông minh

00:06:30.000 --> 00:06:33.000
để chia đất thổ dân thành miếng đến hết.

00:06:33.000 --> 00:06:35.000
Việc di chuyển tàn phá đất thổ dân,

00:06:35.000 --> 00:06:38.000
làm chúng dễ dàng bị chia ra và bán

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
với mỗi thế hệ đi qua.

00:06:41.000 --> 00:06:43.000
Hầu hết những miếng đất thừa

00:06:43.000 --> 00:06:45.000
và nhiều miếng đất khác trong khu thổ dân

00:06:45.000 --> 00:06:48.000
hiện đang nằm trong tay của những chủ nông trại người da trắng.

00:06:48.000 --> 00:06:51.000
Một lần nữa, phần màu mỡ của miếng đất lọt vào tay wasichu.

NOTE Paragraph

00:06:52.000 --> 00:06:54.000
1890, thời điểm mà tôi nghĩ rằng

00:06:54.000 --> 00:06:57.000
là phần quan trọng nhất trong cuộc nói chuyện ngày hôm nay.

00:06:57.000 --> 00:06:59.000
Đây là năm cuộc tàn sát Wounded Knee diễn ra.

00:06:59.000 --> 00:07:01.000
Vào ngày 29 tháng 12,

00:07:01.000 --> 00:07:04.000
quân đội Mỹ bao vây lán trại Sioux tại thung lũng Knee Wounded,

00:07:04.000 --> 00:07:06.000
tàn sát Trưởng làng Bàn Chân To

00:07:06.000 --> 00:07:08.000
và 300 tù nhân chiến tranh,

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
sử dụng loại vụ khí bắn hàng loạt mới

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
loại mà bắn ra đạn nổ

00:07:12.000 --> 00:07:14.000
gọi là súng Hotchkiss

00:07:14.000 --> 00:07:16.000
Đối với trận chiến này,

00:07:16.000 --> 00:07:19.000
20 Quân Hàm Danh Dự cho sự anh dũng

00:07:19.000 --> 00:07:22.000
được trao cho Đoàn quân thứ 7.

00:07:22.000 --> 00:07:24.000
Đến ngày hôm nay,

00:07:24.000 --> 00:07:27.000
đây là Quân Hàm Danh Dự tốt nhất

00:07:27.000 --> 00:07:30.000
từng được trao cho một trận chiến.

00:07:30.000 --> 00:07:32.000
Nhiều Quân Hàm Danh Dự khác được trao

00:07:32.000 --> 00:07:34.000
cho cuộc tàn sát chống phân biệt phụ nữ và trẻ em

00:07:34.000 --> 00:07:36.000
hơn trong bất kỳ trận Chiến Tranh Thế Giới Thứ Nhất,

00:07:36.000 --> 00:07:38.000
Chiến Tranh Thế Giới Thứ Hai,

00:07:38.000 --> 00:07:40.000
Hàn Quốc, Việt Nam,

00:07:40.000 --> 00:07:43.000
Iraq hay Afghanistan.

00:07:44.000 --> 00:07:46.000
Trận tàn sát Wounded Knee

00:07:46.000 --> 00:07:49.000
được coi như là kết cục của các cuộc chiến tranh người da đỏ.

00:07:49.000 --> 00:07:51.000
Bất kỳ lúc nào tôi đến thăm

00:07:51.000 --> 00:07:53.000
nghĩa trang lớn tại Wounded Knee,

00:07:53.000 --> 00:07:55.000
tôi vẫn thấy rằng đó không chỉ là một nghĩa trang

00:07:55.000 --> 00:07:57.000
của người Lakota hay của người Sioux,

00:07:57.000 --> 00:08:00.000
nhưng đó là nghĩa trang của những người thổ dân.

NOTE Paragraph

00:08:03.000 --> 00:08:05.000
Thánh Black Elk từng nói,

00:08:05.000 --> 00:08:07.000
"Lúc đó tôi không biết

00:08:07.000 --> 00:08:09.000
có bao nhiêu người đã chết.

00:08:09.000 --> 00:08:11.000
Khi tôi nhìn lại

00:08:11.000 --> 00:08:13.000
từ ngọn đồi cao của tuổi tác mình

00:08:13.000 --> 00:08:15.000
tôi có thể thấy phụ nữ và trẻ em bị tàn sát

00:08:15.000 --> 00:08:17.000
nằm hỗn loạn, ngỗn ngang

00:08:17.000 --> 00:08:20.000
dọc theo thung lũng cong vênh

00:08:23.000 --> 00:08:25.000
rõ như tôi nhìn thấy họ

00:08:25.000 --> 00:08:28.000
với những con mắt trong veo.

00:08:31.000 --> 00:08:34.000
Và tôi có thể nhìn thấy được cái gì đó chết trong lớp bùn máu

00:08:35.000 --> 00:08:38.000
và được chôn vùi trong cơn bão tuyết.

00:08:39.000 --> 00:08:42.000
Một giấc mộng chết tại đó,

00:08:42.000 --> 00:08:45.000
và đó là một giấc mơ đẹp."

NOTE Paragraph

00:08:46.000 --> 00:08:48.000
Theo sự kiện này,

00:08:48.000 --> 00:08:51.000
một kỷ nguyên mới trong lịch sử người Da Đỏ bắt đầu.

00:08:52.000 --> 00:08:54.000
Mọi thứ đều có thể được đo lường

00:08:54.000 --> 00:08:57.000
trước và sau Wounded Knee.

00:08:57.000 --> 00:08:59.000
Vì nó xảy ra ngay tại thời điểm

00:08:59.000 --> 00:09:02.000
những ngón tay in hằn trên còi súng Hotchkiss

00:09:02.000 --> 00:09:06.000
tại chính quyền nước Mỹ tự tuyên bố vị trí của mình trong quyền người Thổ Dân.

00:09:06.000 --> 00:09:08.000
Họ trở nên mệt mỏi với các hiệp ước.

00:09:08.000 --> 00:09:10.000
Họ mệt mỏi với các đồi thánh.

00:09:10.000 --> 00:09:13.000
Họ mệt mỏi với những điệu nhảy của các hồn ma.

00:09:13.000 --> 00:09:16.000
Và họ chán ngấy cả những bất tiện của người Sioux.

00:09:16.000 --> 00:09:19.000
Nên họ mang cả súng thần công tới.

00:09:20.000 --> 00:09:23.000
"Vẫn muốn là người da đỏ chứ," họ nói như ra lệnh,

00:09:23.000 --> 00:09:25.000
tay để trên còi súng.

00:09:30.000 --> 00:09:32.000
1900:

00:09:32.000 --> 00:09:35.000
dân số người Thổ Dân tại Mỹ xuống rất thấp --

00:09:36.000 --> 00:09:38.000
ít hơn 250,000 người,

00:09:38.000 --> 00:09:40.000
so với con số tám triệu dự tính trước đó

00:09:40.000 --> 00:09:42.000
vào năm 1492.

NOTE Paragraph

00:09:44.000 --> 00:09:46.000
Tua nhanh qua.

00:09:46.000 --> 00:09:48.000
1980:

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
Một phiên tòa diễn ra lâu nhất trong lịch sử Mỹ,

00:09:50.000 --> 00:09:53.000
Quốc Gia Sioux và Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỹ,

00:09:53.000 --> 00:09:56.000
do Tòa Án Tối Cao Mỹ xét xử.

00:09:57.000 --> 00:10:00.000
Tòa đã quyết định rằng, khi người Sioux chuyển về lại khu vực của mình

00:10:00.000 --> 00:10:03.000
và bảy triệu mẫu đất

00:10:03.000 --> 00:10:06.000
được khai phá cho những thợ mỏ và những người dân lên sống tại khu vực

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
những điều trong hiệp ước Fort Laramie thứ hai

00:10:08.000 --> 00:10:10.000
đã bị vi phạm.

00:10:10.000 --> 00:10:12.000
Tòa tuyên án

00:10:12.000 --> 00:10:14.000
rằng Black Hills bị lấy đi một cách bất hợp pháp

00:10:14.000 --> 00:10:16.000
và giá đưa ra từ đầu cộng với tiền lãi

00:10:16.000 --> 00:10:18.000
nên được trả cho Nước Sioux.

00:10:18.000 --> 00:10:20.000
Để trả cho Black Hills,

00:10:20.000 --> 00:10:23.000
tòa án chỉ chi 106 triệu đôla

00:10:23.000 --> 00:10:25.000
cho nước Sioux.

00:10:25.000 --> 00:10:28.000
Người Sioux từ chối số tiền với khẩu hiệu,

00:10:28.000 --> 00:10:31.000
"Black Hill không phải để bán".

NOTE Paragraph

00:10:31.000 --> 00:10:33.000
2010:

00:10:33.000 --> 00:10:36.000
Thống kê về dân số người Da Đỏ hôm nay,

00:10:36.000 --> 00:10:39.000
hơn một thế kỷ sau cuộc tàn sát tại Wounded Knee,

00:10:39.000 --> 00:10:41.000
cho thấy những gì còn sót lại từ chế độ thực dân,

00:10:41.000 --> 00:10:43.000
nhập cư cưỡng ép

00:10:43.000 --> 00:10:45.000
và vi phạm hiệp ước.

00:10:45.000 --> 00:10:48.000
Tình trạng thất nghiệp tại khu vực Người Da Đỏ Pine Ridge

00:10:48.000 --> 00:10:51.000
xê dịch từ 85 đến 90 phần trăm.

00:10:51.000 --> 00:10:54.000
Tòa nhà văn phòng thì không thể xây mới được,

00:10:54.000 --> 00:10:56.000
mà kết cấu hiện tại thì đang hư hỏng dần.

00:10:56.000 --> 00:10:58.000
Nhiều người không nhà ở,

00:10:58.000 --> 00:11:00.000
những người có nhà thì nhúc nhích trong những tòa nhà hư hỏng

00:11:00.000 --> 00:11:02.000
có nhà chứa đến năm gia đình.

00:11:02.000 --> 00:11:04.000
39 phần trăm nhà ở tại Pine Ridge

00:11:04.000 --> 00:11:06.000
không có điện dùng.

00:11:06.000 --> 00:11:09.000
Ít nhất 60 phần trăm nhà ở trên khu đất

00:11:09.000 --> 00:11:11.000
đang bị mối đen ăn.

00:11:11.000 --> 00:11:13.000
Hơn 90 phần trăm dân số

00:11:13.000 --> 00:11:16.000
sống trong cảnh nghèo đói.

00:11:16.000 --> 00:11:19.000
Tỷ lệ lao phổi tại Pine Ridge

00:11:19.000 --> 00:11:22.000
cao khoảng tám lần so với tỷ lệ mắc bệnh trung bình tại Mỹ.

00:11:22.000 --> 00:11:24.000
Tỷ lệ trẻ sơ sinh tử vong

00:11:24.000 --> 00:11:26.000
là cao nhất tại địa lục này

00:11:26.000 --> 00:11:29.000
và cao gấp ba lần so với tỷ lệ trung bình tại Mỹ.

00:11:29.000 --> 00:11:31.000
Ung thư cổ tử cung cao gấp năm lần

00:11:31.000 --> 00:11:33.000
so với tỷ lệ trung bình tại Mỹ.

00:11:33.000 --> 00:11:36.000
Tỷ lệ học sinh bỏ học lên đến 70 phần trăm.

00:11:36.000 --> 00:11:38.000
Tỷ lệ giáo viên bỏ dạy

00:11:38.000 --> 00:11:41.000
cao gấp tám lần so với tỷ lệ trung bình tại Mỹ.

00:11:41.000 --> 00:11:44.000
Nên thành ra ông bà phải nuôi dưỡng cháu

00:11:44.000 --> 00:11:47.000
vì bố mẹ chúng, do bệnh tật từ chứng nghiện rượu,

00:11:47.000 --> 00:11:49.000
nội chiến và tính cách thờ ơ,

00:11:49.000 --> 00:11:51.000
nên không thể dưỡng dục trẻ nhỏ.

00:11:52.000 --> 00:11:55.000
50 phần trăm dân số ở độ tuổi trên 40

00:11:55.000 --> 00:11:57.000
mắc bệnh tiểu đường.

00:11:57.000 --> 00:11:59.000
Tuổi thọ nam giới

00:11:59.000 --> 00:12:01.000
là từ 46

00:12:01.000 --> 00:12:04.000
đến 48 tuổi

00:12:04.000 --> 00:12:06.000
bằng

00:12:06.000 --> 00:12:09.000
với người Afghanistan và Somalia.

NOTE Paragraph

00:12:10.000 --> 00:12:13.000
Mục cuối cùng trong bất kỳ cuộc tàn sát thành công nào

00:12:13.000 --> 00:12:15.000
đều là mục mà trong đó người mở đầu cuộc tàn sát

00:12:15.000 --> 00:12:18.000
có thể phủi tay và thốt lên,

00:12:18.000 --> 00:12:21.000
"Ôi Chúa tôi, mấy người này đang làm gì với bản thân họ vậy?

00:12:21.000 --> 00:12:23.000
Họ đang giết lẫn nhau.

00:12:23.000 --> 00:12:25.000
Họ giết nhau

00:12:25.000 --> 00:12:28.000
trong lúc chúng ta nhìn họ chết."

00:12:28.000 --> 00:12:31.000
Đó là cách mà chúng ta đã tới và có được Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ.

00:12:31.000 --> 00:12:33.000
Đây là tài sản

00:12:33.000 --> 00:12:35.000
của một đích đến rất rõ.

00:12:35.000 --> 00:12:37.000
Những người tù vẫn được sinh

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
ngay tại trong các trại tù chiến tranh

00:12:39.000 --> 00:12:42.000
rất lâu sau khi các lính gác bị chuyển đi.

00:12:44.000 --> 00:12:46.000
Đây là những mảnh xương còn lại

00:12:46.000 --> 00:12:49.000
sau khi phần thịt ngon nhất bị cướp đi.

00:12:51.000 --> 00:12:53.000
Một thời gian lâu trước,

00:12:53.000 --> 00:12:55.000
hàng loạt các sự kiện bắt đầu xẩy ra

00:12:55.000 --> 00:12:58.000
bởi một người nhìn giống như tôi, một wasichu,

00:12:58.000 --> 00:13:00.000
háo hức lấy đất và nước

00:13:00.000 --> 00:13:03.000
và vàng trên các khu đồi.

00:13:03.000 --> 00:13:05.000
Những việc này gây ra hiệu ứng domino

00:13:05.000 --> 00:13:07.000
mà đến nay hậu quả của nó vẫn còn.

NOTE Paragraph

00:13:07.000 --> 00:13:11.000
Xã hội thượng đẳng chúng ta có thể thấy nhẹ nhõm

00:13:12.000 --> 00:13:15.000
từ cuộc tàn sát trong năm 1890,

00:13:15.000 --> 00:13:18.000
hoặc hàng loạt sự kiện các hiệp ước bị vi phạm 150 năm trước,

00:13:19.000 --> 00:13:21.000
tôi vẫn còn một câu hỏi muốn hỏi,

00:13:21.000 --> 00:13:24.000
các anh chị cảm thấy như thế nào về những thống kê của ngày hôm nay?

00:13:25.000 --> 00:13:27.000
Có liên quan như thế nào giữa

00:13:27.000 --> 00:13:29.000
những hình ảnh kham khổ này

00:13:29.000 --> 00:13:31.000
và lịch sử mà tôi mới vừa kể cho các anh chị?

00:13:31.000 --> 00:13:33.000
Và lịch sử này

00:13:33.000 --> 00:13:35.000
chúng ta mắc nợ bao nhiêu?

00:13:35.000 --> 00:13:38.000
Có cái nào là trách nhiệm của chúng ta ngày hôm nay?

00:13:39.000 --> 00:13:42.000
Tôi từng nghe nói là chúng ta cần phải làm gì đó.

00:13:42.000 --> 00:13:45.000
Phải có những kêu gọi hành động.

00:13:45.000 --> 00:13:48.000
Vì đã từ rất lâu tôi chỉ đứng ở ngoài

00:13:48.000 --> 00:13:50.000
đóng vai là một nhân chứng,

00:13:50.000 --> 00:13:53.000
chỉ chụp hình.

00:13:53.000 --> 00:13:56.000
Vì giải quyết vấn đề dường như quá xa trong quá khứ,

00:13:56.000 --> 00:13:58.000
Tôi rất cần một cỗ máy thời gian

00:13:58.000 --> 00:14:00.000
để xâm nhập.

NOTE Paragraph

00:14:00.000 --> 00:14:02.000
Những đau khổ mà thổ dân đang chịu đựng

00:14:02.000 --> 00:14:05.000
không phải là một vấn đề đơn giản, dễ sửa.

00:14:06.000 --> 00:14:08.000
Đó không phải là một vấn đề mà mọi người có thể giúp

00:14:08.000 --> 00:14:10.000
như cách mọi người giúp đỡ nạn nhân ở Haiti,

00:14:10.000 --> 00:14:13.000
tìm cách chữa AIDS, hoặc chống lại nạn thiếu lương thực.

00:14:13.000 --> 00:14:15.000
Cứu trợ, là từ được dùng,

00:14:15.000 --> 00:14:18.000
có thể khó khăn rất nhiều cho xã hội này

00:14:18.000 --> 00:14:20.000
hơn là một tờ 50 đô

00:14:20.000 --> 00:14:22.000
hoặc một buổi đến nhà thờ

00:14:22.000 --> 00:14:24.000
để sơn lại những ngôi nhà bị vẽ bậy,

00:14:24.000 --> 00:14:26.000
hoặc một gia đình ngoại ô

00:14:26.000 --> 00:14:29.000
quyên góp một thùng áp quần mà họ không muốn mặc nữa.

00:14:29.000 --> 00:14:31.000
Vậy điều đó rời bỏ chúng ta ở đâu?

00:14:31.000 --> 00:14:34.000
Nhún vai trong bóng tối?

NOTE Paragraph

00:14:34.000 --> 00:14:36.000
Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ

00:14:36.000 --> 00:14:38.000
vẫn hàng ngày

00:14:38.000 --> 00:14:40.000
vi phạm những điều luật

00:14:40.000 --> 00:14:42.000
của những năm 1851 và 1868

00:14:42.000 --> 00:14:45.000
hiệp ước Fort Laramie đối với người Lakota.

00:14:45.000 --> 00:14:47.000
Một lời kêu gọi hành động mà tôi muốn đưa ra hôm nay --

00:14:47.000 --> 00:14:50.000
ước muốn TED của tôi -- là:

00:14:51.000 --> 00:14:53.000
Tôn trọng hiệp ước.

00:14:53.000 --> 00:14:55.000
Trả lại Black Hills.

00:14:55.000 --> 00:14:58.000
Họ làm gì với họ không phải là chuyện của chúng ta.

NOTE Paragraph

00:15:00.000 --> 00:15:06.000
(Vỗ tay)