1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Ovde sam danas da vam pokažem
svoje fotografije naroda Lakota.

2
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
Mnogi od vas su čuli za narod Lakota,

3
00:00:06,000 --> 00:00:08,000
ili bar za veću grupu plemena

4
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
koji se zovu Sijuksi.

5
00:00:10,000 --> 00:00:13,000
Lakote su jedno od mnogih plemena
koja su preseljena sa svoje zemlje

6
00:00:13,000 --> 00:00:15,000
u logore za ratne zarobljenike,

7
00:00:15,000 --> 00:00:17,000
koji se sada zovu rezervati.

8
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
Rezervat Pajn Ridž,

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
predmet današnje prezentacije,

10
00:00:21,000 --> 00:00:23,000
lociran je oko 120 km jugoistočno

11
00:00:23,000 --> 00:00:25,000
od Blek Hilsa u Južnoj Dakoti.

12
00:00:25,000 --> 00:00:27,000
Poznat je i kao

13
00:00:27,000 --> 00:00:30,000
Logor za ratne zarobljenike broj 334,

14
00:00:30,000 --> 00:00:33,000
i to je mesto gde Lakote danas žive.

15
00:00:33,000 --> 00:00:35,000
Ako je iko od vas čuo za AIP,

16
00:00:35,000 --> 00:00:37,000
Američki Indijanski Pokret

17
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
ili za Rasela Minsa,

18
00:00:39,000 --> 00:00:41,000
ili Lenarda Peltijera,

19
00:00:41,000 --> 00:00:43,000
ili za sukobe kod Oglale,

20
00:00:43,000 --> 00:00:46,000
onda znate da je Pajn Ridž krizno žarište

21
00:00:46,000 --> 00:00:49,000
za indijanska pitanja u SAD.

22
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
Pozvali su me danas da govorim

23
00:00:51,000 --> 00:00:53,000
o svom odnosu sa Lakotama,

24
00:00:53,000 --> 00:00:55,000
a to je veoma teško za mene.

25
00:00:55,000 --> 00:00:57,000
Jer ako niste primetili moju boju kože,

26
00:00:57,000 --> 00:00:59,000
ja sam belac,

27
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
i to je velika prepreka
u rezervatu starosedelaca.

28
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
Videćete mnogo ljudi
na mojim fotografijama danas,

29
00:01:06,000 --> 00:01:09,000
dosta sam se zbližio s njima
i prihvatili su me kao člana porodice.

30
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
Nazvali su me bratom, ujakom

31
00:01:11,000 --> 00:01:13,000
i pozivali me iznova i iznova
tokom pet godina.

32
00:01:13,000 --> 00:01:15,000
Ali u Pajn Ridžu,

33
00:01:15,000 --> 00:01:18,000
ja ću uvek biti ono što oni zovu "vašiču".

34
00:01:18,000 --> 00:01:21,000
A "vašiču" je reč na jeziku Lakota

35
00:01:21,000 --> 00:01:23,000
koja znači ne-Indijanac.

36
00:01:23,000 --> 00:01:25,000
Ali još jedno značenje ove reči je

37
00:01:25,000 --> 00:01:29,000
"onaj koji uzima najbolje meso za sebe."

38
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
I to je ono što želim da istaknem -

39
00:01:31,000 --> 00:01:33,000
onaj koji uzima najbolje parče mesa.

40
00:01:33,000 --> 00:01:35,000
To znači pohlepan.

41
00:01:36,000 --> 00:01:38,000
Bacite pogled oko sebe
u ovom auditorijumu.

42
00:01:38,000 --> 00:01:41,000
Nalazimo se u privatnoj školi
na američkom zapadu,

43
00:01:41,000 --> 00:01:44,000
sedimo na crvenim stolicama od baršuna,

44
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
s novcem u džepovima.

45
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
I ako sagledamo svoj život,

46
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
mi zaista jesmo uzeli

47
00:01:50,000 --> 00:01:52,000
najbolje parče mesa.

48
00:01:52,000 --> 00:01:55,000
Pogledajmo nekoliko fotografija

49
00:01:55,000 --> 00:01:57,000
ljudi koji su izgubili

50
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
da bismo mi dobili.

51
00:01:59,000 --> 00:02:02,000
I znajte, kada budete videli njihova lica,

52
00:02:02,000 --> 00:02:05,000
da ovo nisu slike samo naroda Lakota,

53
00:02:05,000 --> 00:02:08,000
one predstavljaju sve domorodačke narode.

54
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
Na ovom parčetu papira

55
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
nalazi se istorija koju sam naučio

56
00:02:14,000 --> 00:02:17,000
od mojih prijatelja i porodice Lakota.

57
00:02:17,000 --> 00:02:19,000
Ono što sledi je hronološki prikaz

58
00:02:19,000 --> 00:02:22,000
sklopljenih sporazuma,
prekršenih sporazuma,

59
00:02:22,000 --> 00:02:24,000
i pokolja prerušenih u bitke.

60
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
Počeću od 1824.

61
00:02:26,000 --> 00:02:28,000
"Ono što je poznato
kao Biro za indijanska pitanja

62
00:02:28,000 --> 00:02:30,000
otvoreno je u okviru Ratnog departmana

63
00:02:30,000 --> 00:02:32,000
najavljujući od samog početka agresiju

64
00:02:32,000 --> 00:02:34,000
u našem odnošenju
prema američkim starosedeocima.

65
00:02:34,000 --> 00:02:36,000
1851:

66
00:02:36,000 --> 00:02:38,000
sklopljen je prvi sporazum u Fort Laramiju

67
00:02:38,000 --> 00:02:41,000
jasno obeleživši granice nacije Lakota.

68
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
Prema sporazumu,

69
00:02:43,000 --> 00:02:45,000
te teritorije su suverena nacija.

70
00:02:45,000 --> 00:02:47,000
Da su granice ovog sporazuma održane --

71
00:02:47,000 --> 00:02:50,000
a po pravnoj osnovi trebalo je da budu --

72
00:02:50,000 --> 00:02:53,000
ovako bi SAD izgledale danas.

73
00:02:55,000 --> 00:02:57,000
10 godina kasnije,

74
00:02:57,000 --> 00:03:00,000
Zakon o domaćinstvima,
koji je potpisao predsednik Linkoln,

75
00:03:00,000 --> 00:03:03,000
izazvao je priliv belih doseljenika
na zemlju starosedelaca.

76
00:03:03,000 --> 00:03:05,000
1863:

77
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
Ustanak Santi Sijuksa u Minesoti

78
00:03:07,000 --> 00:03:10,000
završava se vešanjem 38 muškaraca Sijuksa,

79
00:03:10,000 --> 00:03:13,000
najveće masovno pogubljenje
u istoriji SAD.

80
00:03:14,000 --> 00:03:16,000
Pogubljenje je naredio predsednik Linkoln

81
00:03:16,000 --> 00:03:18,000
samo dva dana nakon

82
00:03:18,000 --> 00:03:21,000
što je potpisao
Proklamaciju o emancipaciji.

83
00:03:22,000 --> 00:03:25,000
1866. početak gradnje
transkontinentalne železenice -

84
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
početak nove ere.

85
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
Zemlju smo prilagodili prugama i vozovima

86
00:03:29,000 --> 00:03:32,000
da bi skratili sebi
put kroz srce Lakota nacije.

87
00:03:32,000 --> 00:03:34,000
Sporazumi su završili kroz prozor.

88
00:03:34,000 --> 00:03:37,000
Kao odgovor na to, tri plemena Lakote
pod vođstvom poglavice Crvenog Oblaka

89
00:03:37,000 --> 00:03:40,000
napalo je i porazilo
američku vojsku mnogo puta.

90
00:03:40,000 --> 00:03:42,000
Želim da ponovim ovaj deo.

91
00:03:42,000 --> 00:03:45,000
Lakote su porazile američku vojsku.

92
00:03:45,000 --> 00:03:48,000
1868: Drugi sporazum u Fort Laramiju

93
00:03:48,000 --> 00:03:51,000
jasno garantuje suverenitet
Velike nacije Sijuksa

94
00:03:51,000 --> 00:03:54,000
i Lakotino vlasništvo
nad svetim brdima Blek Hils.

95
00:03:54,000 --> 00:03:56,000
Vlada takođe obećava zemlju i pravo lova

96
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
u okolnim državama.

97
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
Obećali smo da će područje oko reke Pauder

98
00:04:00,000 --> 00:04:03,000
biti zatvoreno za sve belce.

99
00:04:03,000 --> 00:04:05,000
Sporazum je izgledao kao potpuna pobeda

100
00:04:05,000 --> 00:04:07,000
za Crvenog Oblaka i Sijukse.

101
00:04:07,000 --> 00:04:10,000
Zapravo, ovo je jedini rat
u američkoj istoriji

102
00:04:10,000 --> 00:04:13,000
u kome je vlada sklopila mir

103
00:04:13,000 --> 00:04:16,000
tako što je pristala
na sve zahteve neprijatelja.

104
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
1869:

105
00:04:20,000 --> 00:04:22,000
završena je transkontinentalna železnica.

106
00:04:22,000 --> 00:04:25,000
Počela je da prevozi,
između ostalog i veliki broj lovaca,

107
00:04:25,000 --> 00:04:28,000
koji su počeli
da ubijaju bizone na veliko,

108
00:04:28,000 --> 00:04:31,000
eliminišući izvor hrane,
odeće i skloništa za Sijukse.

109
00:04:31,000 --> 00:04:33,000
1871:

110
00:04:33,000 --> 00:04:35,000
Zakon o aproprijaciji Indijanaca

111
00:04:35,000 --> 00:04:38,000
pretvorio je sve Indijance
u vladine štićenike.

112
00:04:38,000 --> 00:04:41,000
Pored toga, vojska je izdavala naređenja

113
00:04:41,000 --> 00:04:44,000
kojima je zapadnim Indijancima
zabranila da napuštaju rezervate.

114
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
Svi zapadni Indijanci su u tom trenutku

115
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
postali ratni zarobljenici.

116
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
Takođe, 1871.

117
00:04:50,000 --> 00:04:52,000
smo završili sa sklapanjem sporazuma.

118
00:04:52,000 --> 00:04:55,000
Problem sa sporazumima je taj što
omogućavaju plemenima da postoje

119
00:04:55,000 --> 00:04:57,000
kao suverene nacije,
a to ne smemo dozvoliti;

120
00:04:57,000 --> 00:04:59,000
jer smo imali planove.

121
00:04:59,000 --> 00:05:01,000
1874:

122
00:05:01,000 --> 00:05:04,000
General Džordž Kaster je objavio
otkriće zlata na teritoriji Lakota,

123
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
tačnije na Blek Hilsu.

124
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
Vest o zlatu je dovela
do masivnog doseljavanja belaca,

125
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
na teritoriju Lakota.

126
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
Kaster preporučuje da Kongres nađe način

127
00:05:12,000 --> 00:05:14,000
da okonča sporazume sa Lakotama

128
00:05:14,000 --> 00:05:16,000
što je moguće pre.

129
00:05:16,000 --> 00:05:19,000
1875: počinje rat s Lakotama

130
00:05:19,000 --> 00:05:22,000
zbog kršenja sporazuma iz Fort Laramija.

131
00:05:22,000 --> 00:05:24,000
1876:

132
00:05:24,000 --> 00:05:26,000
26. jula,

133
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
kada je krenula da napadne selo Lakota,

134
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
Kasterova Sedma konjica poražena je

135
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
u bici kod Litl Big Horna.

136
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
1877.

137
00:05:34,000 --> 00:05:37,000
Veliki Lakota ratnik i poglavica Ludi Konj

138
00:05:37,000 --> 00:05:39,000
predao se kod Fort Robinsona.

139
00:05:39,000 --> 00:05:42,000
Kasnije je ubijen u pritvoru.

140
00:05:45,000 --> 00:05:48,000
1877. je ujedno i godina
kada smo našli način

141
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
da zaobiđemo sporazume iz Fort Laramija.

142
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
Novi dogovor predstavljen je
poglavicama i starešinama Sijuksa

143
00:05:53,000 --> 00:05:56,000
u kampanji pod nazivom
"prodaj ili gladuj".

144
00:05:56,000 --> 00:05:59,000
Potpišite papire ili neće biti hrane
za vaše pleme.

145
00:05:59,000 --> 00:06:02,000
Samo 10% odraslih muškaraca
je potpisalo.

146
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
Prema Fort Laramijskom sporazumu,

147
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
bar tri četvrtine plemena moralo je

148
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
da otpiše zemlju.

149
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
Ta klauza je očigledno zanemarena.

150
00:06:10,000 --> 00:06:13,000
1887: Dozov zakon.

151
00:06:13,000 --> 00:06:16,000
Nema više zajedničke svojine
nad zemljom u rezervatima.

152
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
Rezervati su rasparčani
na parcele od po 65 hektara,

153
00:06:19,000 --> 00:06:21,000
i podeljeni Indijancima ponaosob,

154
00:06:21,000 --> 00:06:23,000
a višak im je oduzet.

155
00:06:23,000 --> 00:06:26,000
Plemena su izgubila milione hektara.

156
00:06:26,000 --> 00:06:28,000
Američki san o privatnoj svojini

157
00:06:28,000 --> 00:06:30,000
pokazao se kao veoma lukav način

158
00:06:30,000 --> 00:06:33,000
da se rezervat razdeli
dok od istog ne ostane ništa.

159
00:06:33,000 --> 00:06:35,000
Taj potez uništio je rezervate,

160
00:06:35,000 --> 00:06:38,000
tako da je sa svakom novom generacijom

161
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
bivalo lakše deliti ih dalje i prodavati.

162
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
Većina preostale zemlje

163
00:06:43,000 --> 00:06:45,000
i veliki broj placeva u okviru rezervata

164
00:06:45,000 --> 00:06:48,000
sada su u rukama belih vlasnika rančeva.

165
00:06:48,000 --> 00:06:51,000
Još jednom, najbogatiji deo zemlje
odlazi vašičuu.

166
00:06:52,000 --> 00:06:54,000
1890. je godina koju smatram

167
00:06:54,000 --> 00:06:57,000
najvažnijom u ovoj prezentaciji.

168
00:06:57,000 --> 00:06:59,000
Ovo je godina Pokolja na Vundid Ni Kriku.

169
00:06:59,000 --> 00:07:01,000
29. decembra,

170
00:07:01,000 --> 00:07:04,000
američke trupe opkolile su kamp
Sijuksa na Vundid Ni Kriku,

171
00:07:04,000 --> 00:07:06,000
i iskasapile poglavicu Veliko Stopalo

172
00:07:06,000 --> 00:07:08,000
i još 300 ratnih zarobljenika,

173
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
koristeći novo rafalno oružje,

174
00:07:10,000 --> 00:07:12,000
koje ispaljuje eksplodirajuće metke,

175
00:07:12,000 --> 00:07:14,000
poznato kao Hočkis mitraljez.

176
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
Za ovu takozvanu bitku,

177
00:07:16,000 --> 00:07:19,000
Kongres je dodelio 20 medalja časti

178
00:07:19,000 --> 00:07:22,000
Sedmoj konjici.

179
00:07:22,000 --> 00:07:24,000
Do današnjeg dana,

180
00:07:24,000 --> 00:07:27,000
ovo je najveći broj medalja časti

181
00:07:27,000 --> 00:07:30,000
ikad dodeljenih za jednu bitku.

182
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
Više medalja časti je ovde dodeljeno

183
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
za ubijanje kako žena tako i dece

184
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
nego u bilo kojoj bici
u Prvom svetskom ratu,

185
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Drugom svetskom ratu,

186
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
Koreji, Vijetnamu,

187
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
Iraku ili Avganistanu.

188
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
Pokolj na Vundid Ni Kriku

189
00:07:46,000 --> 00:07:49,000
smatra se završetkom indijanskih ratova.

190
00:07:49,000 --> 00:07:51,000
Kad god posetim mesto

191
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
masovne grobnice na Vundid Niju,

192
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
ja ne vidim samo grobnicu

193
00:07:55,000 --> 00:07:57,000
Lakota ili Sijuksa,

194
00:07:57,000 --> 00:08:00,000
već grobnicu svih domorodačkih naroda.

195
00:08:03,000 --> 00:08:05,000
Sveti čovek Crni Los kazao je:

196
00:08:05,000 --> 00:08:07,000
"Nisam tada znao

197
00:08:07,000 --> 00:08:09,000
koliko toga se završilo.

198
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
Sada, kada se osvrnem

199
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
sa ovog visokog brega moje starosti,

200
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
još uvek mogu videti zaklane žene i decu

201
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
kako leže na gomili ili razbacani naokolo

202
00:08:17,000 --> 00:08:20,000
duž čitavog klanca

203
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
jasno kao što sam ih video

204
00:08:25,000 --> 00:08:28,000
svojim mladim očima.

205
00:08:31,000 --> 00:08:34,000
I vidim da je još nešto umrlo
tamo u krvavom blatu,

206
00:08:35,000 --> 00:08:38,000
i ostalo sahranjeno u vejavici.

207
00:08:39,000 --> 00:08:42,000
San jednog naroda umro je tamo.

208
00:08:42,000 --> 00:08:45,000
Bio je to divan san."

209
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
Ovim događajem

210
00:08:48,000 --> 00:08:51,000
započela je nova era
u istoriji američkih domorodaca.

211
00:08:52,000 --> 00:08:54,000
Sve se može izmeriti

212
00:08:54,000 --> 00:08:57,000
u okviru događaja pre i posle Vundid Nija.

213
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
Jer u tom trenutku,

214
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
sa prstom na obaraču mitraljeza Hočkis,

215
00:09:02,000 --> 00:09:06,000
američka vlada javno je pokazala
svoj stav prema pravima domorodaca.

216
00:09:06,000 --> 00:09:08,000
Dosadili su im sporazumi.

217
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
Dosadila su im sveta brda.

218
00:09:10,000 --> 00:09:13,000
Dosadili su im plesovi duhova.

219
00:09:13,000 --> 00:09:16,000
I dosadilo im je
da ih Sijuksi uznemiravaju.

220
00:09:16,000 --> 00:09:19,000
Zato su izneli svoje topove.

221
00:09:20,000 --> 00:09:23,000
"Još uvek želiš da budeš Indijanac,"
rekli su,

222
00:09:23,000 --> 00:09:25,000
sa prstom na obaraču.

223
00:09:30,000 --> 00:09:32,000
1900:

224
00:09:32,000 --> 00:09:35,000
populacija Indijanaca u SAD
spala je na minimum -

225
00:09:36,000 --> 00:09:38,000
manje od 250.000,

226
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
u poređenju sa procenjenih 8 miliona

227
00:09:40,000 --> 00:09:42,000
iz 1492.

228
00:09:44,000 --> 00:09:46,000
Premotajmo unapred.

229
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
1980:

230
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
Najduži sudski spor u istoriji SAD,

231
00:09:50,000 --> 00:09:53,000
Narod Sijuksa protiv Sjedinjenih Država,

232
00:09:53,000 --> 00:09:56,000
vodio se na Vrhovnom sudu SAD.

233
00:09:57,000 --> 00:10:00,000
Sud je utvrdio da,
kada su Sijuksi preseljeni u rezervate

234
00:10:00,000 --> 00:10:03,000
i tri miliona hektara njihove zemlje

235
00:10:03,000 --> 00:10:06,000
postalo dostupno doseljenicima
u potrazi za zlatom,

236
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
uslovi drugog sporazuma iz Fort Laramija

237
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
bili su prekršeni.

238
00:10:10,000 --> 00:10:12,000
Sud je izrekao

239
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
da je područje Blek Hilsa oduzeto ilegalno

240
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
i da cena prvobitne ponude

241
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
treba biti isplaćena Sijuksima uz kamatu.

242
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
Kao nadoknadu za Blek Hils,

243
00:10:20,000 --> 00:10:23,000
sud je dodelio samo 106 miliona dolara

244
00:10:23,000 --> 00:10:25,000
narodu Sijuksa.

245
00:10:25,000 --> 00:10:28,000
Sijuksi su odbili novac
jednoglasnim povicima:

246
00:10:28,000 --> 00:10:31,000
"Blek Hils nije na prodaju."

247
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
2010:

248
00:10:33,000 --> 00:10:36,000
Statistika o stanju
domorodačke populacije danas,

249
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
više od veka nakon Pokolja na Vundid Niju,

250
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
otkriva posledice kolonizacije,

251
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
prisilno migriranje

252
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
i prekršavanje sporazuma.

253
00:10:45,000 --> 00:10:48,000
Nezaposlenost u rezervatu Pajn Ridž

254
00:10:48,000 --> 00:10:51,000
kreće se između 85 i 90 odsto.

255
00:10:51,000 --> 00:10:54,000
Građevinski ured
ne može da izgradi nove objekte,

256
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
a postojeći su u procesu raspadanja.

257
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
Mnogi su beskućnici,

258
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
a oni sa kućama zbijeni su
u istrulelim zgradama

259
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
sa čak i do pet porodica.

260
00:11:02,000 --> 00:11:04,000
39 odsto domova u Pajn Ridžu

261
00:11:04,000 --> 00:11:06,000
nema struje.

262
00:11:06,000 --> 00:11:09,000
Najmanje 60 odsto domova u rezervatu

263
00:11:09,000 --> 00:11:11,000
preplavljeno je toksičnom crnom buđi.

264
00:11:11,000 --> 00:11:13,000
Preko 90 odsto populacije

265
00:11:13,000 --> 00:11:16,000
živi ispod državne granice siromaštva.

266
00:11:16,000 --> 00:11:19,000
Stopa tuberkuloze u Pajn Ridžu

267
00:11:19,000 --> 00:11:22,000
je približno osam puta viša
od državnog proseka.

268
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
Stopa smrtnosti odojčadi

269
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
je najviša na kontinentu

270
00:11:26,000 --> 00:11:29,000
i oko tri puta viša od državnog proseka.

271
00:11:29,000 --> 00:11:31,000
Rak grlića materice je pet puta češći

272
00:11:31,000 --> 00:11:33,000
od državnog proseka.

273
00:11:33,000 --> 00:11:36,000
Stopa odustajanja od školovanja
doseže 70 odsto.

274
00:11:36,000 --> 00:11:38,000
Smenjivanje nastavnika

275
00:11:38,000 --> 00:11:41,000
je osam puta češće od državnog proseka.

276
00:11:41,000 --> 00:11:44,000
Neretko, bake i dede podižu svoje unuke

277
00:11:44,000 --> 00:11:47,000
jer roditelji, usled odavanja alkoholizmu,

278
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
nasilja u porodici i opšte apatije,

279
00:11:49,000 --> 00:11:51,000
nisu u stanju da to čine.

280
00:11:52,000 --> 00:11:55,000
50 odsto populacije
iznad 40 godina starosti

281
00:11:55,000 --> 00:11:57,000
boluje od dijabetesa.

282
00:11:57,000 --> 00:11:59,000
Očekivani životni vek za muškarce

283
00:11:59,000 --> 00:12:01,000
je između 46

284
00:12:01,000 --> 00:12:04,000
i 48 godina -

285
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
gotovo jednako

286
00:12:06,000 --> 00:12:09,000
Avganistanu i Somaliji.

287
00:12:10,000 --> 00:12:13,000
Poslednje poglavlje
svakog uspešnog genocida

288
00:12:13,000 --> 00:12:15,000
je ono kada opresor

289
00:12:15,000 --> 00:12:18,000
može dići ruke i reći:

290
00:12:18,000 --> 00:12:21,000
"Bože, šta to sebi čine ovi ljudi?

291
00:12:21,000 --> 00:12:23,000
Ubijaju jedan drugoga.

292
00:12:23,000 --> 00:12:25,000
Ubijaju sami sebe

293
00:12:25,000 --> 00:12:28,000
dok ih mi gledamo kako umiru."

294
00:12:28,000 --> 00:12:31,000
Tako smo došli u posed
naših Sjedinjenih Država.

295
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
Ovo je nasleđe

296
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
vidljive sudbine.

297
00:12:35,000 --> 00:12:37,000
Zarobljenici se i dalje rađaju

298
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
u logorima za ratne zarobljenike

299
00:12:39,000 --> 00:12:42,000
iako stražara već odavno nema.

300
00:12:44,000 --> 00:12:46,000
Ovo su kosti koje su ostale

301
00:12:46,000 --> 00:12:49,000
nakon što im je oduzeto svo meso.

302
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
Jednom davno,

303
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
niz događaja pokrenuli su

304
00:12:55,000 --> 00:12:58,000
ljudi koji izgledaju kao ja, vašiču,

305
00:12:58,000 --> 00:13:00,000
željni zemljišta i vode

306
00:13:00,000 --> 00:13:03,000
i zlata sa planina.

307
00:13:03,000 --> 00:13:05,000
Ti događaji proizveli su domino efekat

308
00:13:05,000 --> 00:13:07,000
koji još uvek traje.

309
00:13:07,000 --> 00:13:11,000
Koliko god mi
kao dominirajuće društvo bili udaljeni

310
00:13:12,000 --> 00:13:15,000
od masakra iz 1890.

311
00:13:15,000 --> 00:13:18,000
ili niza prekršenih sporazuma
od pre 150 godina,

312
00:13:19,000 --> 00:13:21,000
ja vas svejedno moram pitati,

313
00:13:21,000 --> 00:13:24,000
kako doživljavate današnju statistiku?

314
00:13:25,000 --> 00:13:27,000
Kakva je veza

315
00:13:27,000 --> 00:13:29,000
između ovih slika stradanja

316
00:13:29,000 --> 00:13:31,000
i istorije koju sam vam upravo pročitao?

317
00:13:31,000 --> 00:13:33,000
I koji deo te istorije

318
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
je zapravo vaš?

319
00:13:35,000 --> 00:13:38,000
Da li je išta od toga
vaša odgovornost danas?

320
00:13:39,000 --> 00:13:42,000
Rečeno mi je da mora biti nešto
što možemo učiniti.

321
00:13:42,000 --> 00:13:45,000
Mora biti nekog poziva na akciju.

322
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
Jer toliko sam dugo stajao po strani

323
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
zadovoljan svojom ulogom svedoka,

324
00:13:50,000 --> 00:13:53,000
samo snimajući fotografije.

325
00:13:53,000 --> 00:13:56,000
Jer rešenje je, čini se,
tako daleko u prošlosti,

326
00:13:56,000 --> 00:13:58,000
da mi ništa manje od vremenske mašine

327
00:13:58,000 --> 00:14:00,000
neće pomoći da ga pronađem.

328
00:14:00,000 --> 00:14:02,000
Stradanje domorodačkih naroda

329
00:14:02,000 --> 00:14:05,000
nije jednostavan problem.

330
00:14:06,000 --> 00:14:08,000
Nije to nešto u čemu bi svako
mogao učestvovati

331
00:14:08,000 --> 00:14:10,000
kao što je pomoć Haitiju,

332
00:14:10,000 --> 00:14:13,000
suzbijanje side ili borba protiv gladi.

333
00:14:13,000 --> 00:14:15,000
Rešenje tog problema

334
00:14:15,000 --> 00:14:18,000
mnogo je složenije za dominirajuće društvo

335
00:14:18,000 --> 00:14:20,000
od, recimo, čeka na 50 dolara,

336
00:14:20,000 --> 00:14:22,000
ili crkvenih akcija

337
00:14:22,000 --> 00:14:24,000
krečenja kuća ušaranih grafitima,

338
00:14:24,000 --> 00:14:26,000
ili neke porodice iz predgrađa

339
00:14:26,000 --> 00:14:29,000
koja donira kutiju odeće
koju više ne želi.

340
00:14:29,000 --> 00:14:31,000
Dakle, u koji nas položaj to postavlja?

341
00:14:31,000 --> 00:14:34,000
Sleganje ramenima u mraku?

342
00:14:34,000 --> 00:14:36,000
Sjedinjene Države

343
00:14:36,000 --> 00:14:38,000
svakodnevno nastavljaju

344
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
da krše uslove sporazuma

345
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
iz 1851. i 1868.

346
00:14:42,000 --> 00:14:45,000
u Fort Laramiju.

347
00:14:45,000 --> 00:14:47,000
Ono što ja predlažem danas -

348
00:14:47,000 --> 00:14:50,000
moja TED želja je:

349
00:14:51,000 --> 00:14:53,000
ispoštujmo sporazume.

350
00:14:53,000 --> 00:14:55,000
Vratimo im Blek Hils.

351
00:14:55,000 --> 00:14:58,000
Šta će oni s njim raditi nije vaša stvar.

352
00:15:00,000 --> 00:15:06,000
(Aplauz)