WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.000
Ovde sam danas da vam pokažem svoje fotografije naroda Lakota.

00:00:04.000 --> 00:00:06.000
Mnogi od vas su čuli za narod Lakota,

00:00:06.000 --> 00:00:08.000
ili bar za veću grupu plemena

00:00:08.000 --> 00:00:10.000
koji se zovu Sijuksi.

00:00:10.000 --> 00:00:13.000
Lakote su jedno od mnogih plemena koja su preseljena sa svoje zemlje

00:00:13.000 --> 00:00:15.000
u logore za ratne zarobljenike,

00:00:15.000 --> 00:00:17.000
koji se sada zovu rezervati.

00:00:17.000 --> 00:00:19.000
Rezervat Pajn Ridž,

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
predmet današnje prezentacije,

00:00:21.000 --> 00:00:23.000
lociran je oko 120 km jugoistočno

00:00:23.000 --> 00:00:25.000
od Blek Hilsa u Južnoj Dakoti.

00:00:25.000 --> 00:00:27.000
Poznat je i kao

00:00:27.000 --> 00:00:30.000
Logor za ratne zarobljenike broj 334,

00:00:30.000 --> 00:00:33.000
i to je mesto gde Lakote danas žive.

00:00:33.000 --> 00:00:35.000
Ako je iko od vas čuo za AIP,

00:00:35.000 --> 00:00:37.000
Američki Indijanski Pokret

00:00:37.000 --> 00:00:39.000
ili za Rasela Minsa,

00:00:39.000 --> 00:00:41.000
ili Lenarda Peltijera,

00:00:41.000 --> 00:00:43.000
ili za sukobe kod Oglale,

00:00:43.000 --> 00:00:46.000
onda znate da je Pajn Ridž krizno žarište

00:00:46.000 --> 00:00:49.000
za indijanska pitanja u SAD.

NOTE Paragraph

00:00:49.000 --> 00:00:51.000
Pozvali su me danas da govorim

00:00:51.000 --> 00:00:53.000
o svom odnosu sa Lakotama,

00:00:53.000 --> 00:00:55.000
a to je veoma teško za mene.

00:00:55.000 --> 00:00:57.000
Jer ako niste primetili moju boju kože,

00:00:57.000 --> 00:00:59.000
ja sam belac,

00:00:59.000 --> 00:01:02.000
i to je velika prepreka u rezervatu starosedelaca.

00:01:04.000 --> 00:01:06.000
Videćete mnogo ljudi na mojim fotografijama danas,

00:01:06.000 --> 00:01:09.000
dosta sam se zbližio s njima i prihvatili su me kao člana porodice.

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
Nazvali su me bratom, ujakom

00:01:11.000 --> 00:01:13.000
i pozivali me iznova i iznova tokom pet godina.

00:01:13.000 --> 00:01:15.000
Ali u Pajn Ridžu,

00:01:15.000 --> 00:01:18.000
ja ću uvek biti ono što oni zovu "vašiču".

00:01:18.000 --> 00:01:21.000
A "vašiču" je reč na jeziku Lakota

00:01:21.000 --> 00:01:23.000
koja znači ne-Indijanac.

00:01:23.000 --> 00:01:25.000
Ali još jedno značenje ove reči je

00:01:25.000 --> 00:01:29.000
"onaj koji uzima najbolje meso za sebe."

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
I to je ono što želim da istaknem --

00:01:31.000 --> 00:01:33.000
onaj koji uzima najbolje parče mesa.

00:01:33.000 --> 00:01:35.000
To znači pohlepan.

00:01:36.000 --> 00:01:38.000
Bacite pogled oko sebe u ovom auditorijumu.

00:01:38.000 --> 00:01:41.000
Nalazimo se u privatnoj školi na američkom zapadu,

00:01:41.000 --> 00:01:44.000
sedimo na crvenim stolicama od baršuna,

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
s novcem u džepovima.

00:01:46.000 --> 00:01:48.000
I ako sagledamo svoj život,

00:01:48.000 --> 00:01:50.000
mi zaista jesmo uzeli

00:01:50.000 --> 00:01:52.000
najbolje parče mesa.

00:01:52.000 --> 00:01:55.000
Pogledajmo nekoliko fotografija

00:01:55.000 --> 00:01:57.000
ljudi koji su izgubili

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
da bismo mi dobili.

00:01:59.000 --> 00:02:02.000
I znajte, kada budete videli njihova lica,

00:02:02.000 --> 00:02:05.000
da ovo nisu slike samo naroda Lakota,

00:02:05.000 --> 00:02:08.000
one predstavljaju sve domorodačke narode.

NOTE Paragraph

00:02:10.000 --> 00:02:12.000
Na ovom parčetu papira

00:02:12.000 --> 00:02:14.000
nalazi se istorija koju sam naučio

00:02:14.000 --> 00:02:17.000
od mojih prijatelja i porodice Lakota.

00:02:17.000 --> 00:02:19.000
Ono što sledi je hronološki prikaz

00:02:19.000 --> 00:02:22.000
sklopljenih sporazuma, prekršenih sporazuma,

00:02:22.000 --> 00:02:24.000
i pokolja prerušenih u bitke.

00:02:24.000 --> 00:02:26.000
Počeću od 1824.

00:02:26.000 --> 00:02:28.000
"Ono što je poznato kao Biro za indijanska pitanja

00:02:28.000 --> 00:02:30.000
otvoreno je u okviru Ratnog departmana

00:02:30.000 --> 00:02:32.000
najavljujući od samog početka agresiju

00:02:32.000 --> 00:02:34.000
u našem odnošenju prema američkim starosedeocima.

00:02:34.000 --> 00:02:36.000
1851:

00:02:36.000 --> 00:02:38.000
sklopljen je prvi sporazum u Fort Laramiju

00:02:38.000 --> 00:02:41.000
jasno obeleživši granice nacije Lakota.

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
Prema sporazumu,

00:02:43.000 --> 00:02:45.000
te teritorije su suverena nacija.

00:02:45.000 --> 00:02:47.000
Da su granice ovog sporazuma održane --

00:02:47.000 --> 00:02:50.000
a po pravnoj osnovi trebalo je da budu --

00:02:50.000 --> 00:02:53.000
ovako bi SAD izgledale danas.

00:02:55.000 --> 00:02:57.000
10 godina kasnije,

00:02:57.000 --> 00:03:00.000
Zakon o domaćinstvima, koji je potpisao predsednik Linkoln,

00:03:00.000 --> 00:03:03.000
izazvao je priliv belih doseljenika na zemlju starosedelaca.

00:03:03.000 --> 00:03:05.000
1863:

00:03:05.000 --> 00:03:07.000
Ustanak Santi Sijuksa u Minesoti

00:03:07.000 --> 00:03:10.000
završava se vešanjem 38 muškaraca Sijuksa,

00:03:10.000 --> 00:03:13.000
najveće masovno pogubljenje u istoriji SAD.

00:03:14.000 --> 00:03:16.000
Pogubljenje je naredio predsednik Linkoln

00:03:16.000 --> 00:03:18.000
samo dva dana nakon

00:03:18.000 --> 00:03:21.000
što je potpisao Proklamaciju o emancipaciji.

NOTE Paragraph

00:03:22.000 --> 00:03:25.000
1866. početak gradnje transkontinentalne železenice --

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
početak nove ere.

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
Zemlju smo prilagodili prugama i vozovima

00:03:29.000 --> 00:03:32.000
da bi skratili sebi put kroz srce Lakota nacije.

00:03:32.000 --> 00:03:34.000
Sporazumi su završili kroz prozor.

00:03:34.000 --> 00:03:37.000
Kao odgovor na to, tri plemena Lakote pod vođstvom poglavice Crvenog Oblaka

00:03:37.000 --> 00:03:40.000
napalo je i porazilo američku vojsku mnogo puta.

00:03:40.000 --> 00:03:42.000
Želim da ponovim ovaj deo.

00:03:42.000 --> 00:03:45.000
Lakote su porazile američku vojsku.

00:03:45.000 --> 00:03:48.000
1868: Drugi sporazum u Fort Laramiju

00:03:48.000 --> 00:03:51.000
jasno garantuje suverenitet Velike nacije Sijuksa

00:03:51.000 --> 00:03:54.000
i Lakotino vlasništvo nad svetim brdima Blek Hils.

00:03:54.000 --> 00:03:56.000
Vlada takođe obećava zemlju i pravo lova

00:03:56.000 --> 00:03:58.000
u okolnim državama.

00:03:58.000 --> 00:04:00.000
Obećali smo da će područje oko reke Pauder

00:04:00.000 --> 00:04:03.000
biti zatvoreno za sve belce.

00:04:03.000 --> 00:04:05.000
Sporazum je izgledao kao potpuna pobeda

00:04:05.000 --> 00:04:07.000
za Crvenog Oblaka i Sijukse.

00:04:07.000 --> 00:04:10.000
Zapravo, ovo je jedini rat u američkoj istoriji

00:04:10.000 --> 00:04:13.000
u kome je vlada sklopila mir

00:04:13.000 --> 00:04:16.000
tako što je pristala na sve zahteve neprijatelja.

NOTE Paragraph

00:04:18.000 --> 00:04:20.000
1869:

00:04:20.000 --> 00:04:22.000
završena je transkontinentalna železnica.

00:04:22.000 --> 00:04:25.000
Počela je da prevozi, između ostalog i veliki broj lovaca,

00:04:25.000 --> 00:04:28.000
koji su počeli da ubijaju bizone na veliko,

00:04:28.000 --> 00:04:31.000
eliminišući izvor hrane, odeće i skloništa za Sijukse.

00:04:31.000 --> 00:04:33.000
1871:

00:04:33.000 --> 00:04:35.000
Zakon o aproprijaciji Indijanaca

00:04:35.000 --> 00:04:38.000
pretvorio je sve Indijance u vladine štićenike.

00:04:38.000 --> 00:04:41.000
Pored toga, vojska je izdavala naređenja

00:04:41.000 --> 00:04:44.000
kojima je zapadnim Indijancima zabranila da napuštaju rezervate.

00:04:44.000 --> 00:04:46.000
Svi zapadni Indijanci su u tom trenutku

00:04:46.000 --> 00:04:48.000
postali ratni zarobljenici.

00:04:48.000 --> 00:04:50.000
Takođe, 1871.

00:04:50.000 --> 00:04:52.000
smo završili sa sklapanjem sporazuma.

00:04:52.000 --> 00:04:55.000
Problem sa sporazumima je taj što omogućavaju plemenima da postoje kao

00:04:55.000 --> 00:04:57.000
suverene nacije, a to ne smemo dozvoliti;

00:04:57.000 --> 00:04:59.000
jer smo imali planove.

NOTE Paragraph

00:04:59.000 --> 00:05:01.000
1874:

00:05:01.000 --> 00:05:04.000
General Džordž Kaster je objavio otkriće zlata na teritoriji Lakota,

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
tačnije na Blek Hilsu.

00:05:06.000 --> 00:05:08.000
Vest o zlatu je dovela do masivnog doseljavanja belaca,

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
na teritoriju Lakota.

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
Kaster preporučuje da Kongres nađe način

00:05:12.000 --> 00:05:14.000
da okonča sporazume sa Lakotama

00:05:14.000 --> 00:05:16.000
što je moguće pre.

00:05:16.000 --> 00:05:19.000
1875: počinje rat s Lakotama

00:05:19.000 --> 00:05:22.000
zbog kršenja sporazuma iz Fort Laramija.

00:05:22.000 --> 00:05:24.000
1876:

00:05:24.000 --> 00:05:26.000
26. jula,

00:05:26.000 --> 00:05:28.000
kada je krenula da napadne selo Lakota,

00:05:28.000 --> 00:05:30.000
Kasterova Sedma konjica poražena je

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
u bici kod Litl Big Horna.

00:05:32.000 --> 00:05:34.000
1877.

00:05:34.000 --> 00:05:37.000
Veliki Lakota ratnik i poglavica Ludi Konj

00:05:37.000 --> 00:05:39.000
predao se kod Fort Robinsona.

00:05:39.000 --> 00:05:42.000
Kasnije je ubijen u pritvoru.

00:05:45.000 --> 00:05:48.000
1877. je ujedno i godina kada smo našli način

00:05:48.000 --> 00:05:50.000
da zaobiđemo sporazume iz Fort Laramija.

00:05:50.000 --> 00:05:53.000
Novi dogovor predstavljen je poglavicama i starešinama Sijuksa

00:05:53.000 --> 00:05:56.000
u kampanji pod nazivom "prodaj ili gladuj".

00:05:56.000 --> 00:05:59.000
Potpišite papire ili neće biti hrane za vaše pleme.

00:05:59.000 --> 00:06:02.000
Samo 10% odraslih muškaraca je potpisalo.

00:06:02.000 --> 00:06:04.000
Prema Fort Laramijskom sporazumu,

00:06:04.000 --> 00:06:06.000
bar tri četvrtine plemena moralo je

00:06:06.000 --> 00:06:08.000
da otpiše zemlju.

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
Ta klauza je očigledno zanemarena.

NOTE Paragraph

00:06:10.000 --> 00:06:13.000
1887: Dozov zakon.

00:06:13.000 --> 00:06:16.000
Nema više zajedničke svojine nad zemljom u rezervatima.

00:06:16.000 --> 00:06:19.000
Rezervati su rasparčani na parcele od po 65 hektara,

00:06:19.000 --> 00:06:21.000
i podeljeni Indijancima ponaosob,

00:06:21.000 --> 00:06:23.000
a višak im je oduzet.

00:06:23.000 --> 00:06:26.000
Plemena su izgubila milione hektara.

00:06:26.000 --> 00:06:28.000
Američki san o privatnoj svojini

00:06:28.000 --> 00:06:30.000
pokazao se kao veoma lukav način

00:06:30.000 --> 00:06:33.000
da se rezervat razdeli dok od istog ne ostane ništa.

00:06:33.000 --> 00:06:35.000
Taj potez uništio je rezervate,

00:06:35.000 --> 00:06:38.000
tako da je sa svakom novom generacijom

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
bivalo lakše deliti ih dalje i prodavati.

00:06:41.000 --> 00:06:43.000
Većina preostale zemlje

00:06:43.000 --> 00:06:45.000
i veliki broj placeva u okviru rezervata

00:06:45.000 --> 00:06:48.000
sada su u rukama belih vlasnika rančeva.

00:06:48.000 --> 00:06:51.000
Još jednom, najbogatiji deo zemlje odlazi vašičuu.

NOTE Paragraph

00:06:52.000 --> 00:06:54.000
1890. je godina koju smatram

00:06:54.000 --> 00:06:57.000
najvažnijom u ovoj prezentaciji.

00:06:57.000 --> 00:06:59.000
Ovo je godina Pokolja na Vundid Ni Kriku.

00:06:59.000 --> 00:07:01.000
29. decembra,

00:07:01.000 --> 00:07:04.000
američke trupe opkolile su kamp Sijuksa na Vundid Ni Kriku,

00:07:04.000 --> 00:07:06.000
i iskasapile poglavicu Veliko Stopalo

00:07:06.000 --> 00:07:08.000
i još 300 ratnih zarobljenika,

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
koristeći novo rafalno oružje,

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
koje ispaljuje eksplodirajuće metke,

00:07:12.000 --> 00:07:14.000
poznato kao Hočkis mitraljez.

00:07:14.000 --> 00:07:16.000
Za ovu takozvanu bitku,

00:07:16.000 --> 00:07:19.000
Kongres je dodelio 20 medalja časti

00:07:19.000 --> 00:07:22.000
Sedmoj konjici.

00:07:22.000 --> 00:07:24.000
Do današnjeg dana,

00:07:24.000 --> 00:07:27.000
ovo je najveći broj medalja časti

00:07:27.000 --> 00:07:30.000
ikad dodeljenih za jednu bitku.

00:07:30.000 --> 00:07:32.000
Više medalja časti je ovde dodeljeno

00:07:32.000 --> 00:07:34.000
za ubijanje kako žena tako i dece

00:07:34.000 --> 00:07:36.000
nego u bilo kojoj bici u Prvom svetskom ratu,

00:07:36.000 --> 00:07:38.000
Drugom svetskom ratu,

00:07:38.000 --> 00:07:40.000
Koreji, Vijetnamu,

00:07:40.000 --> 00:07:43.000
Iraku ili Avganistanu.

00:07:44.000 --> 00:07:46.000
Pokolj na Vundid Ni Kriku

00:07:46.000 --> 00:07:49.000
smatra se završetkom indijanskih ratova.

00:07:49.000 --> 00:07:51.000
Kad god posetim mesto

00:07:51.000 --> 00:07:53.000
masovne grobnice na Vundid Niju,

00:07:53.000 --> 00:07:55.000
ja ne vidim samo grobnicu

00:07:55.000 --> 00:07:57.000
Lakota ili Sijuksa,

00:07:57.000 --> 00:08:00.000
već grobnicu svih domorodačkih naroda.

NOTE Paragraph

00:08:03.000 --> 00:08:05.000
Sveti čovek Crni Los kazao je:

00:08:05.000 --> 00:08:07.000
"Nisam tada znao

00:08:07.000 --> 00:08:09.000
koliko toga se završilo.

00:08:09.000 --> 00:08:11.000
Sada, kada se osvrnem

00:08:11.000 --> 00:08:13.000
sa ovog visokog brega moje starosti,

00:08:13.000 --> 00:08:15.000
još uvek mogu videti zaklane žene i decu

00:08:15.000 --> 00:08:17.000
kako leže na gomili ili razbacani naokolo

00:08:17.000 --> 00:08:20.000
duž čitavog klanca

00:08:23.000 --> 00:08:25.000
jasno kao što sam ih video

00:08:25.000 --> 00:08:28.000
svojim mladim očima.

00:08:31.000 --> 00:08:34.000
I vidim da je još nešto umrlo tamo u krvavom blatu,

00:08:35.000 --> 00:08:38.000
i ostalo sahranjeno u vejavici.

00:08:39.000 --> 00:08:42.000
San jednog naroda umro je tamo.

00:08:42.000 --> 00:08:45.000
Bio je to divan san."

NOTE Paragraph

00:08:46.000 --> 00:08:48.000
Ovim događajem

00:08:48.000 --> 00:08:51.000
započela je nova era u istoriji američkih domorodaca.

00:08:52.000 --> 00:08:54.000
Sve se može izmeriti

00:08:54.000 --> 00:08:57.000
u okviru događaja pre i posle Vundid Nija.

00:08:57.000 --> 00:08:59.000
Jer u tom trenutku,

00:08:59.000 --> 00:09:02.000
sa prstom na obaraču mitraljeza Hočkis,

00:09:02.000 --> 00:09:06.000
američka vlada javno je pokazala svoj stav prema pravima domorodaca.

00:09:06.000 --> 00:09:08.000
Dosadili su im sporazumi.

00:09:08.000 --> 00:09:10.000
Dosadila su im sveta brda.

00:09:10.000 --> 00:09:13.000
Dosadili su im plesovi duhova.

00:09:13.000 --> 00:09:16.000
I dosadilo im je da budu uznemiravani od strane Sijuksa.

00:09:16.000 --> 00:09:19.000
Zato su izneli svoje topove.

00:09:20.000 --> 00:09:23.000
"Još uvek želiš da budeš Indijanac," rekli su,

00:09:23.000 --> 00:09:25.000
sa prstom na obaraču.

00:09:30.000 --> 00:09:32.000
1900:

00:09:32.000 --> 00:09:35.000
populacija Indijanaca u SAD spala je na minimum --

00:09:36.000 --> 00:09:38.000
manje od 250.000,

00:09:38.000 --> 00:09:40.000
u poređenju sa procenjenih 8 miliona

00:09:40.000 --> 00:09:42.000
iz 1492.

NOTE Paragraph

00:09:44.000 --> 00:09:46.000
Premotajmo unapred.

00:09:46.000 --> 00:09:48.000
1980:

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
Najduži sudski spor u istoriji SAD,

00:09:50.000 --> 00:09:53.000
Narod Sijuksa protiv Sjedinjenih Država,

00:09:53.000 --> 00:09:56.000
vodio se na Vrhovnom sudu SAD.

00:09:57.000 --> 00:10:00.000
Sud je utvrdio da, kada su Sijuksi preseljeni u rezervate

00:10:00.000 --> 00:10:03.000
i tri miliona hektara njihove zemlje

00:10:03.000 --> 00:10:06.000
postalo dostupno doseljenicima u potrazi za zlatom,

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
uslovi drugog sporazuma iz Fort Laramija

00:10:08.000 --> 00:10:10.000
bili su prekršeni.

00:10:10.000 --> 00:10:12.000
Sud je izrekao

00:10:12.000 --> 00:10:14.000
da je područje Blek Hilsa oduzeto ilegalno

00:10:14.000 --> 00:10:16.000
i da cena prvobitne ponude

00:10:16.000 --> 00:10:18.000
treba biti isplaćena Sijuksima uz kamatu.

00:10:18.000 --> 00:10:20.000
Kao nadoknadu za Blek Hils,

00:10:20.000 --> 00:10:23.000
sud je dodelio samo 106 miliona dolara

00:10:23.000 --> 00:10:25.000
narodu Sijuksa.

00:10:25.000 --> 00:10:28.000
Sijuksi su odbili novac jednoglasnim povicima:

00:10:28.000 --> 00:10:31.000
"Blek Hils nije na prodaju."

NOTE Paragraph

00:10:31.000 --> 00:10:33.000
2010:

00:10:33.000 --> 00:10:36.000
Statistika o stanju domorodačke populacije danas,

00:10:36.000 --> 00:10:39.000
više od veka nakon Pokolja na Vundid Niju,

00:10:39.000 --> 00:10:41.000
otkriva posledice kolonizacije,

00:10:41.000 --> 00:10:43.000
prisilno migriranje

00:10:43.000 --> 00:10:45.000
i prekršavanje sporazuma.

00:10:45.000 --> 00:10:48.000
Nezaposlenost u rezervatu Pajn Ridž

00:10:48.000 --> 00:10:51.000
kreće se između 85 i 90 odsto.

00:10:51.000 --> 00:10:54.000
Građevinski ured ne može da izgradi nove objekte,

00:10:54.000 --> 00:10:56.000
a postojeći su u procesu raspadanja.

00:10:56.000 --> 00:10:58.000
Mnogi su beskućnici,

00:10:58.000 --> 00:11:00.000
a oni sa kućama zbijeni su u istrulelim zgradama

00:11:00.000 --> 00:11:02.000
sa čak i do pet porodica.

00:11:02.000 --> 00:11:04.000
39 odsto domova u Pajn Ridžu

00:11:04.000 --> 00:11:06.000
nema struje.

00:11:06.000 --> 00:11:09.000
Najmanje 60 odsto domova u rezervatu

00:11:09.000 --> 00:11:11.000
preplavljeno je toksičnom crnom buđi.

00:11:11.000 --> 00:11:13.000
Preko 90 odsto populacije

00:11:13.000 --> 00:11:16.000
živi ispod državne granice siromaštva.

00:11:16.000 --> 00:11:19.000
Stopa tuberkuloze u Pajn Ridžu

00:11:19.000 --> 00:11:22.000
je približno osam puta viša od državnog proseka.

00:11:22.000 --> 00:11:24.000
Stopa smrtnosti odojčadi

00:11:24.000 --> 00:11:26.000
je najviša na kontinentu

00:11:26.000 --> 00:11:29.000
i oko tri puta viša od državnog proseka.

00:11:29.000 --> 00:11:31.000
Rak grlića materice je pet puta češći

00:11:31.000 --> 00:11:33.000
od državnog proseka.

00:11:33.000 --> 00:11:36.000
Stopa odustajanja od školovanja doseže 70 odsto.

00:11:36.000 --> 00:11:38.000
Smenjivanje nastavnika

00:11:38.000 --> 00:11:41.000
je osam puta češće od državnog proseka.

00:11:41.000 --> 00:11:44.000
Neretko, bake i dede podižu svoje unuke

00:11:44.000 --> 00:11:47.000
jer roditelji, usled odavanja alkoholizmu,

00:11:47.000 --> 00:11:49.000
nasilja u porodici i opšte apatije,

00:11:49.000 --> 00:11:51.000
nisu u stanju da to čine.

00:11:52.000 --> 00:11:55.000
50 odsto populacije iznad 40 godina starosti

00:11:55.000 --> 00:11:57.000
boluje od dijabetesa.

00:11:57.000 --> 00:11:59.000
Očekivani životni vek za muškarce

00:11:59.000 --> 00:12:01.000
je između 46

00:12:01.000 --> 00:12:04.000
i 48 godina --

00:12:04.000 --> 00:12:06.000
gotovo jednako

00:12:06.000 --> 00:12:09.000
Avganistanu i Somaliji.

NOTE Paragraph

00:12:10.000 --> 00:12:13.000
Poslednje poglavlje svakog uspešnog genocida

00:12:13.000 --> 00:12:15.000
je ono kada opresor

00:12:15.000 --> 00:12:18.000
može dići ruke i reći:

00:12:18.000 --> 00:12:21.000
"Bože, šta to sebi čine ovi ljudi?

00:12:21.000 --> 00:12:23.000
Ubijaju jedan drugoga.

00:12:23.000 --> 00:12:25.000
Ubijaju sami sebe

00:12:25.000 --> 00:12:28.000
dok ih mi gledamo kako umiru."

00:12:28.000 --> 00:12:31.000
Tako smo došli u posed naših Sjedinjenih Država.

00:12:31.000 --> 00:12:33.000
Ovo je nasleđe

00:12:33.000 --> 00:12:35.000
vidljive sudbine.

00:12:35.000 --> 00:12:37.000
Zarobljenici se i dalje rađaju

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
u logorima za ratne zarobljenike

00:12:39.000 --> 00:12:42.000
iako stražara već odavno nema.

00:12:44.000 --> 00:12:46.000
Ovo su kosti koje su ostale

00:12:46.000 --> 00:12:49.000
nakon što im je oduzeto svo meso.

00:12:51.000 --> 00:12:53.000
Jednom davno,

00:12:53.000 --> 00:12:55.000
niz događaja pokrenuli su

00:12:55.000 --> 00:12:58.000
ljudi koji izgledaju kao ja, vašiču,

00:12:58.000 --> 00:13:00.000
željni zemljišta i vode

00:13:00.000 --> 00:13:03.000
i zlata sa planina.

00:13:03.000 --> 00:13:05.000
Ti događaji proizveli su domino efekat

00:13:05.000 --> 00:13:07.000
koji još uvek traje.

NOTE Paragraph

00:13:07.000 --> 00:13:11.000
Koliko god mi kao dominirajuće društvo bili udaljeni

00:13:12.000 --> 00:13:15.000
od masakra iz 1890.

00:13:15.000 --> 00:13:18.000
ili niza prekršenih sporazuma od pre 150 godina,

00:13:19.000 --> 00:13:21.000
ja vas svejedno moram pitati,

00:13:21.000 --> 00:13:24.000
kako doživljavate današnju statistiku?

00:13:25.000 --> 00:13:27.000
Kakva je veza

00:13:27.000 --> 00:13:29.000
između ovih slika stradanja

00:13:29.000 --> 00:13:31.000
i istorije koju sam vam upravo pročitao?

00:13:31.000 --> 00:13:33.000
I koji deo te istorije

00:13:33.000 --> 00:13:35.000
je zapravo vaš?

00:13:35.000 --> 00:13:38.000
Da li je išta od toga vaša odgovornost danas?

00:13:39.000 --> 00:13:42.000
Rečeno mi je da mora biti nečega što možemo učiniti.

00:13:42.000 --> 00:13:45.000
Mora biti nekog poziva na akciju.

00:13:45.000 --> 00:13:48.000
Jer toliko sam dugo stajao po strani

00:13:48.000 --> 00:13:50.000
zadovoljan svojom ulogom svedoka,

00:13:50.000 --> 00:13:53.000
samo snimajući fotografije.

00:13:53.000 --> 00:13:56.000
Jer rešenje je, čini se, tako daleko u prošlosti,

00:13:56.000 --> 00:13:58.000
da mi ništa manje od vremenske mašine

00:13:58.000 --> 00:14:00.000
neće pomoći da ga pronađem.

NOTE Paragraph

00:14:00.000 --> 00:14:02.000
Stradanje domorodačkih naroda

00:14:02.000 --> 00:14:05.000
nije jednostavan problem.

00:14:06.000 --> 00:14:08.000
Nije to nešto u čemu bi svako mogao učestvovati

00:14:08.000 --> 00:14:10.000
kao što je pomoć Haitiju,

00:14:10.000 --> 00:14:13.000
suzbijanje side ili borba protiv gladi.

00:14:13.000 --> 00:14:15.000
Rešenje tog problema

00:14:15.000 --> 00:14:18.000
mnogo je složenije za dominirajuće društvo

00:14:18.000 --> 00:14:20.000
od, recimo, čeka na 50 dolara,

00:14:20.000 --> 00:14:22.000
ili crkvenih akcija

00:14:22.000 --> 00:14:24.000
krečenja kuća ušaranih grafitima,

00:14:24.000 --> 00:14:26.000
ili neke porodice iz predgrađa

00:14:26.000 --> 00:14:29.000
koja donira kutiju odeće koju više ne želi.

00:14:29.000 --> 00:14:31.000
Dakle, u koji nas položaj to postavlja?

00:14:31.000 --> 00:14:34.000
Sleganje ramenima u mraku?

NOTE Paragraph

00:14:34.000 --> 00:14:36.000
Sjedinjene Države

00:14:36.000 --> 00:14:38.000
svakodnevno nastavljaju

00:14:38.000 --> 00:14:40.000
da krše uslove sporazuma

00:14:40.000 --> 00:14:42.000
iz 1851. i 1868.

00:14:42.000 --> 00:14:45.000
u Fort Laramiju.

00:14:45.000 --> 00:14:47.000
Ono što ja predlažem danas --

00:14:47.000 --> 00:14:50.000
moja TED želja je:

00:14:51.000 --> 00:14:53.000
ispoštujmo sporazume.

00:14:53.000 --> 00:14:55.000
Vratimo im Blek Hils.

00:14:55.000 --> 00:14:58.000
Šta će oni s njim raditi nije vaša stvar.

NOTE Paragraph

00:15:00.000 --> 00:15:06.000
(Aplauz)