WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.000
Danas sam ovdje da vam pokažem svoje fotografije Lakota naroda.

00:00:04.000 --> 00:00:06.000
Veliki broj vas je vjerojatno čuo za Lakote,

00:00:06.000 --> 00:00:08.000
ili barem za veliku skupinu plemena

00:00:08.000 --> 00:00:10.000
nazvanu Sioux.

00:00:10.000 --> 00:00:13.000
Lakote su jedno od mnogih plemena koja su preseljena sa svoje zemlje

00:00:13.000 --> 00:00:15.000
u zarobljeničke ratne logore,

00:00:15.000 --> 00:00:17.000
danas zvane rezervatima.

00:00:17.000 --> 00:00:19.000
Pine Ridge rezervat,

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
predmet današnje prezentacije,

00:00:21.000 --> 00:00:23.000
smješten je nekih 120 km jugoistočno

00:00:23.000 --> 00:00:25.000
od Black Hillsa u Južnoj Dakoti.

00:00:25.000 --> 00:00:27.000
Ponekad se naziva

00:00:27.000 --> 00:00:30.000
i zatvoreničkim ratnim logorom br. 334

00:00:30.000 --> 00:00:33.000
i to je mjesto gdje sada Lakote žive.

00:00:33.000 --> 00:00:35.000
Ako je itko od vas čuo za AIM,

00:00:35.000 --> 00:00:37.000
American Indian Movement (pokret za prava Indijanaca)

00:00:37.000 --> 00:00:39.000
ili za Russella Meansa

00:00:39.000 --> 00:00:41.000
ili Leonarda Peltiera

00:00:41.000 --> 00:00:43.000
ili ustanka kod Oglala,

00:00:43.000 --> 00:00:46.000
tada znate da je Pine Ridge nulta točka

00:00:46.000 --> 00:00:49.000
za domorodačka pitanja u SAD-u.

NOTE Paragraph

00:00:49.000 --> 00:00:51.000
Dakle, pitali su me da danas malo govorim

00:00:51.000 --> 00:00:53.000
o svom odnosu s Lakotama,

00:00:53.000 --> 00:00:55.000
a to je dosta teško za mene.

00:00:55.000 --> 00:00:57.000
Zato što, ako niste primijetili po mojoj boji kože,

00:00:57.000 --> 00:00:59.000
ja sam bijelac,

00:00:59.000 --> 00:01:02.000
a to je ogromna prepreka u domorodačkom rezervatu.

00:01:04.000 --> 00:01:06.000
Danas ćete na mojim fotografijama vidjeti puno ljudi

00:01:06.000 --> 00:01:09.000
s kojima sam se zbližio, koji su me prihvatili kao dio obitelji.

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
Zvali su me bratom, ujakom

00:01:11.000 --> 00:01:13.000
i pozivali me nazad ponovno i ponovno tijekom pet godina.

00:01:13.000 --> 00:01:15.000
Ali u Pine Ridgu ću

00:01:15.000 --> 00:01:18.000
uvijek biti onaj kojeg nazivaju wasichu,

00:01:18.000 --> 00:01:21.000
a wasichu je Lakota riječ

00:01:21.000 --> 00:01:23.000
koja znači ne-Indijanac,

00:01:23.000 --> 00:01:25.000
ali druga verzija ove riječi

00:01:25.000 --> 00:01:29.000
glasi: „onaj koji uzima najbolje meso za sebe“.

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
To je nešto što želim naglasiti –

00:01:31.000 --> 00:01:33.000
onaj koji uzima najbolji dio mesa.

00:01:33.000 --> 00:01:35.000
To znači pohlepan.

00:01:36.000 --> 00:01:38.000
Sada bacite pogled oko sebe u gledalištu.

00:01:38.000 --> 00:01:41.000
Nalazimo se u privatnoj školi na američkom zapadu,

00:01:41.000 --> 00:01:44.000
sjedimo u crvenim baršunastim stolicama

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
s novcem u džepovima.

00:01:46.000 --> 00:01:48.000
I ako promotrimo svoje živote,

00:01:48.000 --> 00:01:50.000
zaista smo uzeli

00:01:50.000 --> 00:01:52.000
najbolji komad mesa.

00:01:52.000 --> 00:01:55.000
Zato pogledajmo nekoliko fotografija

00:01:55.000 --> 00:01:57.000
ljudi koji su izgubili

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
da bismo mi mogli dobiti

00:01:59.000 --> 00:02:02.000
i imajte na umu da, kada gledate lica tih ljudi,

00:02:02.000 --> 00:02:05.000
to nisu slike samo Lakota,

00:02:05.000 --> 00:02:08.000
nego svih domorodaca.

NOTE Paragraph

00:02:10.000 --> 00:02:12.000
Na ovom komadu papira

00:02:12.000 --> 00:02:14.000
ispričana je povijest kakvu sam naučio

00:02:14.000 --> 00:02:17.000
od svojih Lakota prijatelja i obitelji.

00:02:17.000 --> 00:02:19.000
Sljedeće je vremenska linija

00:02:19.000 --> 00:02:22.000
svih dogovorenih sporazuma, prekršenih sporazuma

00:02:22.000 --> 00:02:24.000
i pokolja maskiranih u bitke.

00:02:24.000 --> 00:02:26.000
Počet ću s 1824. godinom.

00:02:26.000 --> 00:02:28.000
"Ono što je poznato pod imenom Ured za indijanska pitanja

00:02:28.000 --> 00:02:30.000
osnovan je pod Odjelom rata,

00:02:30.000 --> 00:02:32.000
od počeka potencirajući agresivnost

00:02:32.000 --> 00:02:34.000
u našem odnosu prema Indijancima.

00:02:34.000 --> 00:02:36.000
1851. godina:

00:02:36.000 --> 00:02:38.000
Prvi ugovor u Fort Laramieju je sklopljen,

00:02:38.000 --> 00:02:41.000
jasno određujući granice zemlje Lakota naroda.

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
Prema ugovoru,

00:02:43.000 --> 00:02:45.000
to je zemlja samostalnog naroda.

00:02:45.000 --> 00:02:47.000
Da su se granice iz sporazuma održale --

00:02:47.000 --> 00:02:50.000
a postojala je pravna osnova za to --

00:02:50.000 --> 00:02:53.000
danas bi SAD izgledao ovako.

00:02:55.000 --> 00:02:57.000
10 godina kasnije,

00:02:57.000 --> 00:03:00.000
Homestead Act, koji je i predsjednik Lincoln potpisao,

00:03:00.000 --> 00:03:03.000
propustio je bujicu bijelih doseljenika na domorodačku zemlju.

00:03:03.000 --> 00:03:05.000
1863. godine:

00:03:05.000 --> 00:03:07.000
ustanak Santee Siouxa u Minnesoti

00:03:07.000 --> 00:03:10.000
završava vješanjem 38 Siouxa,

00:03:10.000 --> 00:03:13.000
što je najveće masovno pogubljenje u povijesti SAD-a.

00:03:14.000 --> 00:03:16.000
Naredbu za pogubljenje potpisao je predsjednik Lincoln

00:03:16.000 --> 00:03:18.000
samo dva dana nakon

00:03:18.000 --> 00:03:21.000
što je potpisao zakon o ukidanju ropstva.

NOTE Paragraph

00:03:22.000 --> 00:03:25.000
1866. godina, početak transkontinentalne željeznice –

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
početak nove ere.

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
Zemlju u središtu Lakota područja prisvojili smo si za

00:03:29.000 --> 00:03:32.000
željeznicu i vlakove.

00:03:32.000 --> 00:03:34.000
Na ugovore se više nije mislilo.

00:03:34.000 --> 00:03:37.000
Kao odgovor na to, tri plemena vođena Lakota poglavicom Crvenim Oblakom

00:03:37.000 --> 00:03:40.000
napala su i porazila američku vojsku više puta.

00:03:40.000 --> 00:03:42.000
Htio bih to ponoviti.

00:03:42.000 --> 00:03:45.000
Lakote su porazili američku vojsku.

00:03:45.000 --> 00:03:48.000
1868. godine: Drugi sporazum u Fort Laramieju

00:03:48.000 --> 00:03:51.000
jasno određuje neovisnost velikog Sioux naroda

00:03:51.000 --> 00:03:54.000
i vlasništvo Lakota nad svetim Black Hillsom.

00:03:54.000 --> 00:03:56.000
Vlada također obećava i zemlju i pravo na lov

00:03:56.000 --> 00:03:58.000
u okolnim područjima.

00:03:58.000 --> 00:04:00.000
Obećajemo da će odsada zemlja Powder Rivera

00:04:00.000 --> 00:04:03.000
biti zabranjena za sve bijelce.

00:04:03.000 --> 00:04:05.000
Taj sporazum činio se kao potpuna pobjeda

00:04:05.000 --> 00:04:07.000
za Crvenog Oblaka i Siouxe.

00:04:07.000 --> 00:04:10.000
Naglašavam da je to jedini rat u američkoj povijesti

00:04:10.000 --> 00:04:13.000
koji je vlada završila mirom u kojem su

00:04:13.000 --> 00:04:16.000
pristali na sve uvjete neprijatelja.

NOTE Paragraph

00:04:18.000 --> 00:04:20.000
1869. godina:

00:04:20.000 --> 00:04:22.000
Transkontinentalna željeznica je izgrađena.

00:04:22.000 --> 00:04:25.000
Počela je prevozite, između ostaloga, velik broj lovaca

00:04:25.000 --> 00:04:28.000
koji su započeli ubijati bizone na veliko,

00:04:28.000 --> 00:04:31.000
eliminirajući izvor hrane, odjeće i zaklona za Siouxe.

00:04:31.000 --> 00:04:33.000
1871. godina:

00:04:33.000 --> 00:04:35.000
Dokument kojim se oduzima neovisnot indijanskim plemenima

00:04:35.000 --> 00:04:38.000
pretvorio je sve Indijance u štićenike vlade.

00:04:38.000 --> 00:04:41.000
Usto, vojska je izdala naredbu o zabrani

00:04:41.000 --> 00:04:44.000
zapadnim Indijancima izlazak iz područja rezervata.

00:04:44.000 --> 00:04:46.000
Svi su zapadni Indijanci u tom trenutku

00:04:46.000 --> 00:04:48.000
postali ratni zarobljenici.

00:04:48.000 --> 00:04:50.000
Također 1871.

00:04:50.000 --> 00:04:52.000
smo također prestali i sa sklapanjem ugovora.

00:04:52.000 --> 00:04:55.000
Problem sa sporazumima je bio što su omogućavali plemenima da postoje kao samostalni narodi,

00:04:55.000 --> 00:04:57.000
a to nismo mogli dopustiti;

00:04:57.000 --> 00:04:59.000
jer smo imali planove.

NOTE Paragraph

00:04:59.000 --> 00:05:01.000
1874. godina:

00:05:01.000 --> 00:05:04.000
General George Custer objavio je pronalazak zlata na području Lakota naroda,

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
konkretno u području Black Hillsa.

00:05:06.000 --> 00:05:08.000
Vjesti o zlatu izazvale su masovne navale bijelih doseljenika

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
na područje Lakota nacije.

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
Custer preporučuje Kongresu da pronađe način

00:05:12.000 --> 00:05:14.000
da se sporazumi s Lakotama

00:05:14.000 --> 00:05:16.000
prekinu što je prije moguće.

00:05:16.000 --> 00:05:19.000
1875. godina: Počinje rat s Lakotama

00:05:19.000 --> 00:05:22.000
zbog kršenja ugovora iz Fort Laramieja.

00:05:22.000 --> 00:05:24.000
1876. godina:

00:05:24.000 --> 00:05:26.000
26. srpanj

00:05:26.000 --> 00:05:28.000
na putu da napadne jedno selo Lakota,

00:05:28.000 --> 00:05:30.000
Custerova konjica je u potpunosti poražena

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
u bitci kod Little Big Horna.

00:05:32.000 --> 00:05:34.000
1877. godine:

00:05:34.000 --> 00:05:37.000
Veliki Lakota ratnik i poglavica Ludi Konj

00:05:37.000 --> 00:05:39.000
predaje se kod Fort Robinsona.

00:05:39.000 --> 00:05:42.000
Kasnije je ubijen u pritvoru.

00:05:45.000 --> 00:05:48.000
1877. godine smo također uspjeli naći način

00:05:48.000 --> 00:05:50.000
kako zaobići odrednice sporazuma u Fort Laramieju.

00:05:50.000 --> 00:05:53.000
Novi sporazum predstavljen je poglavicama i vođama Siouxa,

00:05:53.000 --> 00:05:56.000
poznat i kao kampanja "prodaj ili umri od gladi".

00:05:56.000 --> 00:05:59.000
Potpišite sporazum ili nema hrane za vaše pleme.

00:05:59.000 --> 00:06:02.000
Samo je 10% odraslih muškaraca potpisalo.

00:06:02.000 --> 00:06:04.000
Sporazum iz Fort Laramieja

00:06:04.000 --> 00:06:06.000
zahtijevao je da se barem tri četvrtine plemena

00:06:06.000 --> 00:06:08.000
odrekne zemlje.

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
Taj je članak očito ignoriran.

NOTE Paragraph

00:06:10.000 --> 00:06:13.000
1887. godina: Dawes ukaz.

00:06:13.000 --> 00:06:16.000
Prestaje zajedničko vlasništvo nad zemljom rezervata.

00:06:16.000 --> 00:06:19.000
Ona je sasjeckana na dijelove koji su

00:06:19.000 --> 00:06:21.000
podijeljeni pojedincima osobno,

00:06:21.000 --> 00:06:23.000
a višak je zbrinut.

00:06:23.000 --> 00:06:26.000
Plemena su izgubila ogromna područja.

00:06:26.000 --> 00:06:28.000
Američki san o pojedinačnom vlasništvu nad zemljom

00:06:28.000 --> 00:06:30.000
ispao je kao pametna izlika

00:06:30.000 --> 00:06:33.000
da se područja rezervata podijele sve dok ništa nije ostalo.

00:06:33.000 --> 00:06:35.000
Taj potez uništio je rezervate,

00:06:35.000 --> 00:06:38.000
omogućivši lakšu daljnju podjelu i prodaju

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
sa svakom novom generacijom.

00:06:41.000 --> 00:06:43.000
Većina onog viška

00:06:43.000 --> 00:06:45.000
zemlje

00:06:45.000 --> 00:06:48.000
sada je u vlasništvu bijelih rančera.

00:06:48.000 --> 00:06:51.000
Još jednom, najbolja zemlja odlazi u ruke wasichua.

NOTE Paragraph

00:06:52.000 --> 00:06:54.000
Vjerujem da je 1890. godina

00:06:54.000 --> 00:06:57.000
najvažnija u ovoj prezentaciji.

00:06:57.000 --> 00:06:59.000
To je godina masakra kod Wounded Kneeja.

00:06:59.000 --> 00:07:01.000
29. prosinca

00:07:01.000 --> 00:07:04.000
čete američke vojske opkolile su Sioux tabor kod potoka Wounded Knee

00:07:04.000 --> 00:07:06.000
i poubijale 300 ratnih zarobljenika zajedno

00:07:06.000 --> 00:07:08.000
s poglavicom Velikim Stopalom,

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
koristeći novo oružje

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
koje izbacuje eksplozivne čahure

00:07:12.000 --> 00:07:14.000
nazvan Hotchkiss pištolj.

00:07:14.000 --> 00:07:16.000
Za ovu takozvanu bitku dodijeljeno je

00:07:16.000 --> 00:07:19.000
20 kongresnih medalja za čast

00:07:19.000 --> 00:07:22.000
7. konjičkoj.

00:07:22.000 --> 00:07:24.000
Do današnjeg dana,

00:07:24.000 --> 00:07:27.000
to je najveći broj medalja za čast

00:07:27.000 --> 00:07:30.000
dodijeljen za jednu bitku.

00:07:30.000 --> 00:07:32.000
Znači, više je medalja podijeljeno

00:07:32.000 --> 00:07:34.000
za pokolj žena i djece

00:07:34.000 --> 00:07:36.000
nego za bilo koju bitku iz I. i

00:07:36.000 --> 00:07:38.000
II. svjetskog rata,

00:07:38.000 --> 00:07:40.000
Koreje, Vijetnama,

00:07:40.000 --> 00:07:43.000
Iraka i Afganistana.

00:07:44.000 --> 00:07:46.000
Masakr kod Wounded Kneeja

00:07:46.000 --> 00:07:49.000
smatra se krajem indijanskih ratova.

00:07:49.000 --> 00:07:51.000
Kadgod posjetim lokaciju

00:07:51.000 --> 00:07:53.000
masovne grobnice kod Wounded Kneeja,

00:07:53.000 --> 00:07:55.000
ne vidim samo grob

00:07:55.000 --> 00:07:57.000
za Lakote ili Siouxe,

00:07:57.000 --> 00:08:00.000
nego za sve domorodačke narode.

NOTE Paragraph

00:08:03.000 --> 00:08:05.000
Sveti čovjek Black Elk je rekao:

00:08:05.000 --> 00:08:07.000
"Tada još nisam znao koliko

00:08:07.000 --> 00:08:09.000
toga je završeno.

00:08:09.000 --> 00:08:11.000
Kada sada pogledam unazad

00:08:11.000 --> 00:08:13.000
iz te visoke pozicije svojih starih godina,

00:08:13.000 --> 00:08:15.000
još uvijek vidim poklane žene i djecu

00:08:15.000 --> 00:08:17.000
kako leže raštrkani

00:08:17.000 --> 00:08:20.000
širom klanca

00:08:23.000 --> 00:08:25.000
jednako jasno kao što sam ih vidio

00:08:25.000 --> 00:08:28.000
kad su mi oči još bile mlade.

00:08:31.000 --> 00:08:34.000
I vidim da je još nešto umrlo tamo u krvavom blatu

00:08:35.000 --> 00:08:38.000
i bilo pokopano u mećavi.

00:08:39.000 --> 00:08:42.000
Umro je san jednog naroda,

00:08:42.000 --> 00:08:45.000
a bio je to prekrasan san."

NOTE Paragraph

00:08:46.000 --> 00:08:48.000
S tim događajem

00:08:48.000 --> 00:08:51.000
započelo je novo razdoblje u indijanskoj povijesti.

00:08:52.000 --> 00:08:54.000
Sve možemo promatrati

00:08:54.000 --> 00:08:57.000
u okviru događaja prije i poslije Wounded Kneeja.

00:08:57.000 --> 00:08:59.000
Zato što je tada,

00:08:59.000 --> 00:09:02.000
s prstima na okidačima Hotchkiss pištolja,

00:09:02.000 --> 00:09:06.000
američka vlada javno obznanila svoje stavove prema pravima Indijanaca.

00:09:06.000 --> 00:09:08.000
Umorili su se od sporazuma.

00:09:08.000 --> 00:09:10.000
Umorili su se od svete zemlje.

00:09:10.000 --> 00:09:13.000
Umorili su se od plesa duhova.

00:09:13.000 --> 00:09:16.000
I umorili su se od svih problema što su ih Siouxi donosili.

00:09:16.000 --> 00:09:19.000
Zato su iznijeli svoje topove.

00:09:20.000 --> 00:09:23.000
"Sada želite biti Indijanci", rekli su

00:09:23.000 --> 00:09:25.000
s prstom na okidaču.

00:09:30.000 --> 00:09:32.000
1900. godina:

00:09:32.000 --> 00:09:35.000
populacija američkih indijanaca dosegla je najniži broj –

00:09:36.000 --> 00:09:38.000
manje od 250.000,

00:09:38.000 --> 00:09:40.000
u usporedbi s procijenjenih 8 milijuna

00:09:40.000 --> 00:09:42.000
1492. godine.

NOTE Paragraph

00:09:44.000 --> 00:09:46.000
Ubrzajmo.

00:09:46.000 --> 00:09:48.000
1980. godina:

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
u najdužoj parnici u američkoj povijesti,

00:09:50.000 --> 00:09:53.000
Sioux narod protiv SAD-a,

00:09:53.000 --> 00:09:56.000
odlučivao je Vrhovni sud SAD-a.

00:09:57.000 --> 00:10:00.000
Sud je zaključio da, kada su Siouxi preseljeni u rezervate

00:10:00.000 --> 00:10:03.000
i 2.832.799,495 hektara njihove zemlje

00:10:03.000 --> 00:10:06.000
bilo je otvoreno za istražitelje i naseljenike,

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
uslovi drugog sporazuma iz Fort Laramie

00:10:08.000 --> 00:10:10.000
su prekšeni.

00:10:10.000 --> 00:10:12.000
Sud je zaključio

00:10:12.000 --> 00:10:14.000
da je područje Black Hillsa ilegalno uzeto

00:10:14.000 --> 00:10:16.000
te da se mora isplatiti odšteta plus kamata

00:10:16.000 --> 00:10:18.000
narodu Siouxa.

00:10:18.000 --> 00:10:20.000
Kao isplatu za Black Hills,

00:10:20.000 --> 00:10:23.000
sud je dodijelio samo 106 milijuna dolara

00:10:23.000 --> 00:10:25.000
narodu Siouxa.

00:10:25.000 --> 00:10:28.000
Oni su taj novac glasno odbili:

00:10:28.000 --> 00:10:31.000
"Black Hills nije na prodaju."

NOTE Paragraph

00:10:31.000 --> 00:10:33.000
2010. godina:

00:10:33.000 --> 00:10:36.000
statistika o domorodačkoj populaciji danas,

00:10:36.000 --> 00:10:39.000
više od stoljeća nakon masakra kod Wounded Kneeja,

00:10:39.000 --> 00:10:41.000
otkriva o ostavštinu kolonizacije,

00:10:41.000 --> 00:10:43.000
prisilne migracije

00:10:43.000 --> 00:10:45.000
i kršenja odrednica sporazuma.

00:10:45.000 --> 00:10:48.000
Nezaposlenost u Pine Ridge rezervatu

00:10:48.000 --> 00:10:51.000
kreće se od 85 do 90 posto.

00:10:51.000 --> 00:10:54.000
Nove zgrade ne mogu se izgraditi,

00:10:54.000 --> 00:10:56.000
a postojeće se raspadaju.

00:10:56.000 --> 00:10:58.000
Mnogi su beskućnici,

00:10:58.000 --> 00:11:00.000
a i oni koji imaju domove moraju ih dijeliti

00:11:00.000 --> 00:11:02.000
nekad i s 5 obitelji.

00:11:02.000 --> 00:11:04.000
39 posto kuća u u Pine Ridge-u

00:11:04.000 --> 00:11:06.000
nema struje.

00:11:06.000 --> 00:11:09.000
Najmanje 60 posto kuća u rezervatu

00:11:09.000 --> 00:11:11.000
ima problema s crnom plijesni.

00:11:11.000 --> 00:11:13.000
Više od 90 posto populacije

00:11:13.000 --> 00:11:16.000
živi ispod državnog praga siromaštva.

00:11:16.000 --> 00:11:19.000
Zaraženost tuberkulozom u Pine Ridge-u

00:11:19.000 --> 00:11:22.000
je otprilike osam puta veća od američkog prosjeka.

00:11:22.000 --> 00:11:24.000
Smrtnost dojenčadi je

00:11:24.000 --> 00:11:26.000
najviša na kontinentu

00:11:26.000 --> 00:11:29.000
i tri puta je veća od državnog prosjeka.

00:11:29.000 --> 00:11:31.000
Rak grlića maternice pet puta je češći od

00:11:31.000 --> 00:11:33.000
američkog prosjeka.

00:11:33.000 --> 00:11:36.000
Postotak ljudi s nezavršenom srednjom školom je oko 70 posto.

00:11:36.000 --> 00:11:38.000
Nastavnici se mijenjaju

00:11:38.000 --> 00:11:41.000
osam puta češće od američkog prosjeka.

00:11:41.000 --> 00:11:44.000
Često se događa da djedovi i bake odgajaju djecu

00:11:44.000 --> 00:11:47.000
jer ih roditelji zbog alkoholizma,

00:11:47.000 --> 00:11:49.000
nasilja u obitelji ili općenite apatije,

00:11:49.000 --> 00:11:51.000
ne mogu odgajati.

00:11:52.000 --> 00:11:55.000
50 posto populacije iznad 40 godina

00:11:55.000 --> 00:11:57.000
pati od dijabetesa.

00:11:57.000 --> 00:11:59.000
Očekivana životna dob za muškarce

00:11:59.000 --> 00:12:01.000
je između 46

00:12:01.000 --> 00:12:04.000
i 48 godina –

00:12:04.000 --> 00:12:06.000
jednako

00:12:06.000 --> 00:12:09.000
kao i u Afganistanu i Somaliji.

NOTE Paragraph

00:12:10.000 --> 00:12:13.000
Zadnje poglavlje u svakom uspješnom genocidu

00:12:13.000 --> 00:12:15.000
je trenutak kad ugnjetavač

00:12:15.000 --> 00:12:18.000
diže ruke i govori,

00:12:18.000 --> 00:12:21.000
"Bože, što si rade ti ljudi?

00:12:21.000 --> 00:12:23.000
Ubijaju se međusobno.

00:12:23.000 --> 00:12:25.000
Oni se ubijaju međusobno,

00:12:25.000 --> 00:12:28.000
a mi ih gledamo kako umiru."

00:12:28.000 --> 00:12:31.000
Tako smo dobili naše Sjedinjene Američke Države.

00:12:31.000 --> 00:12:33.000
To je nasljeđe

00:12:33.000 --> 00:12:35.000
jasne sudbine.

00:12:35.000 --> 00:12:37.000
Zarobljenici se još uvijek rađaju

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
u zarobljeničkim logorima

00:12:39.000 --> 00:12:42.000
iako čuvara već dugo nema.

00:12:44.000 --> 00:12:46.000
To su kosti koje ostaju

00:12:46.000 --> 00:12:49.000
kad se uzme najbolje meso.

00:12:51.000 --> 00:12:53.000
Davno prije,

00:12:53.000 --> 00:12:55.000
serija događanja je pokrenuta

00:12:55.000 --> 00:12:58.000
od ljudi koji izgledaju popute mene, wasichu,

00:12:58.000 --> 00:13:00.000
koji su željeli uzeti zemlju, vodu

00:13:00.000 --> 00:13:03.000
i zlato u planinama.

00:13:03.000 --> 00:13:05.000
To je dovelo do domino efekta

00:13:05.000 --> 00:13:07.000
koji još nije završio.

NOTE Paragraph

00:13:07.000 --> 00:13:11.000
Iako se danas, kao dominantno društvo, možemo osjećati

00:13:12.000 --> 00:13:15.000
nepovezano s masakrom iz 1890. godine

00:13:15.000 --> 00:13:18.000
ili s prekršenim sporazumima prije 150 godina,

00:13:19.000 --> 00:13:21.000
svejedno vas moram upitati

00:13:21.000 --> 00:13:24.000
kako se osjećate u vezi današnjih statistika?

00:13:25.000 --> 00:13:27.000
Koja je veza

00:13:27.000 --> 00:13:29.000
između tih prikaza patnje

00:13:29.000 --> 00:13:31.000
i povijesti koju sam vam upravo pročitao?

00:13:31.000 --> 00:13:33.000
I koliko je ove povijesti

00:13:33.000 --> 00:13:35.000
zapravo vaše?

00:13:35.000 --> 00:13:38.000
Je li išta od ovoga vaša odgovornost danas?

00:13:39.000 --> 00:13:42.000
Rekli su mi da mora postojati nešto što možemo učiniti.

00:13:42.000 --> 00:13:45.000
Mora postojati nekakvo zvono za uzbunu.

00:13:45.000 --> 00:13:48.000
Jer previše dugo sam stajao po strani

00:13:48.000 --> 00:13:50.000
zadovoljan svojom ulogom svjedoka,

00:13:50.000 --> 00:13:53.000
koji samo fotografira stvari.

00:13:53.000 --> 00:13:56.000
A rješenje se činilo mogućim samo u prošlosti,

00:13:56.000 --> 00:13:58.000
a zato mi je bio potreban vremenski stroj

00:13:58.000 --> 00:14:00.000
kako bi ima prišao.

NOTE Paragraph

00:14:00.000 --> 00:14:02.000
Patnja domorodaca

00:14:02.000 --> 00:14:05.000
nije jednostavan problem za riješiti.

00:14:06.000 --> 00:14:08.000
To nije nešto u čemu svi možemo lagano sudjelovati,

00:14:08.000 --> 00:14:10.000
kao što je pomoć Haitiju,

00:14:10.000 --> 00:14:13.000
suzbijanje AIDS-a ili borbe protiv gladi.

00:14:13.000 --> 00:14:15.000
Rješenje ovog problema

00:14:15.000 --> 00:14:18.000
puno je kompleksnije

00:14:18.000 --> 00:14:20.000
od doniranja novca,

00:14:20.000 --> 00:14:22.000
ili crkvenih akcija

00:14:22.000 --> 00:14:24.000
gdje se kuće pošarane grafitima ponovno liče

00:14:24.000 --> 00:14:26.000
ili prigradske obitelji

00:14:26.000 --> 00:14:29.000
doniraju odjeću koju više ne žele.

00:14:29.000 --> 00:14:31.000
Dakle, na koju nas to poziciju postavlja?

00:14:31.000 --> 00:14:34.000
Slijeganje ramenima u mraku?

NOTE Paragraph

00:14:34.000 --> 00:14:36.000
SAD

00:14:36.000 --> 00:14:38.000
nastavlja svakodnevno

00:14:38.000 --> 00:14:40.000
kršiti uvjete sporazuma

00:14:40.000 --> 00:14:42.000
iz 1851. i 1868.

00:14:42.000 --> 00:14:45.000
iz Fort Laramie s Lakotama.

00:14:45.000 --> 00:14:47.000
Ono što ja predlažem danas --

00:14:47.000 --> 00:14:50.000
moja TED želja je:

00:14:51.000 --> 00:14:53.000
poštujmo sporazume.

00:14:53.000 --> 00:14:55.000
Vratimo Black Hills.

00:14:55.000 --> 00:14:58.000
Nije naša stvar što oni s njima rade.

NOTE Paragraph

00:15:00.000 --> 00:15:06.000
(Pljesak)