1 00:00:00,710 --> 00:00:04,200 Reaksiyanın əmsallaşdırılması, mol kimi 2 00:00:04,200 --> 00:00:06,700 kimyada ilk öyrədilən mövzülardan biridir. 3 00:00:06,700 --> 00:00:09,250 Kifayət qədər asan bir mövzu olsa da 4 00:00:09,250 --> 00:00:12,430 bir çox şagirdə çətin gəlir. 5 00:00:12,430 --> 00:00:13,970 Bəlkə də biraz qarışıqdır, 6 00:00:13,970 --> 00:00:15,350 ona görə. 7 00:00:15,350 --> 00:00:17,790 Əmsallaşdırmaya keçməzdən öncə, birinci baxaq görək 8 00:00:17,790 --> 00:00:18,920 kimyəvi reaksiya nədir. 9 00:00:18,920 --> 00:00:20,660 Bura bir neçəsini yazmışam, birazdan 10 00:00:20,660 --> 00:00:22,180 başqalarını da görəcəksiz. 11 00:00:22,180 --> 00:00:24,750 Qısaca, o kimyəvi reaksiyanı təsvir edir. 12 00:00:24,750 --> 00:00:25,720 Alüminium, 13 00:00:25,720 --> 00:00:30,600 oksigen qazı və ya ikiatomlu oksigen molekulu və sonda 14 00:00:30,600 --> 00:00:32,860 alüminium oksidimiz var. 15 00:00:32,860 --> 00:00:34,850 İndi deyəcəksiniz ki, aha reaksiyanın nə 16 00:00:34,850 --> 00:00:35,830 olduğunu başa düşdük. 17 00:00:35,830 --> 00:00:38,700 Reaksiyaya girənlərimizi yəni 18 00:00:38,700 --> 00:00:40,240 reaktivlərimiz var. 19 00:00:40,240 --> 00:00:42,510 Bu da bizim məhsulumuz. 20 00:00:42,510 --> 00:00:44,090 Başqa nə qaldı? 21 00:00:44,090 --> 00:00:45,400 Hə bir məsələ qaldı. 22 00:00:45,400 --> 00:00:47,770 Sol tərəfə bir alüminium atomu və 23 00:00:47,770 --> 00:00:51,550 iki oksigen atomu yazmışam. 24 00:00:51,550 --> 00:00:53,700 Bir-birinə bağlıdırlar amma iki oksigen 25 00:00:53,700 --> 00:00:54,250 atomu var. 26 00:00:54,250 --> 00:00:59,270 Bir ikiatomlu oksigen molekulunun tərkibində, 27 00:00:59,270 --> 00:01:01,540 bir molekul olsa da 2 oksigen atomu yerləşir. 28 00:01:01,540 --> 00:01:05,030 Onları üst-üstə gələndə, iki alüminium 29 00:01:05,030 --> 00:01:07,020 atomu və üç oksigen atomu alırıq. 30 00:01:07,020 --> 00:01:09,550 Yəni tənliyin hər iki tərəfində fərqli sayda 31 00:01:09,550 --> 00:01:10,510 alüminium olur. 32 00:01:10,510 --> 00:01:12,470 Bu tərəfdə bir alüminium, 33 00:01:12,470 --> 00:01:14,810 bu tərəfdə isə iki alüminium olur. Və 34 00:01:14,810 --> 00:01:15,850 oksigenlərin sayında da fərq var. 35 00:01:15,850 --> 00:01:17,580 Bu tərəfdə iki oksigen, 36 00:01:17,580 --> 00:01:19,360 bu tərəfdə isə üçdür. 37 00:01:19,360 --> 00:01:22,700 Əmsallaşdırma bu problemin çıxış yoludur. Yəni 38 00:01:22,700 --> 00:01:24,990 hər iki tərəfdə eyni sayda alüminium 39 00:01:24,990 --> 00:01:28,245 və oksigen olmalıdır. 40 00:01:28,245 --> 00:01:30,200 Aha, bunu etməyə çalışaq. 41 00:01:30,200 --> 00:01:31,960 Narıncıyla yazaq. 42 00:01:31,960 --> 00:01:35,100 Dediyim kimi, burada bir, 43 00:01:35,100 --> 00:01:36,600 burada iki alüminium var. 44 00:01:36,600 --> 00:01:39,130 Bəlkə, sadəcə bura iki yazmaqla bu işi həll edərik? 45 00:01:39,130 --> 00:01:42,990 İndi hər iki tərəfdə iki alüminiumumuz 46 00:01:42,990 --> 00:01:44,290 oldu. 47 00:01:44,290 --> 00:01:45,400 Artıq alüminiumların üzü gülür. 48 00:01:45,400 --> 00:01:47,060 İndi oksigenin üzün güldürək. 49 00:01:47,060 --> 00:01:49,880 Sol tərəfdə 50 00:01:49,880 --> 00:01:51,080 iki oksigenimiz var. 51 00:01:51,080 --> 00:01:52,900 Sağda isə 52 00:01:52,900 --> 00:01:54,280 üç. 53 00:01:54,280 --> 00:01:55,560 İndi nə etməliyəm? 54 00:01:55,560 --> 00:01:58,960 Hə, əgər yarım aotmomuz varsa 55 00:01:58,960 --> 00:02:01,840 elə 1.5-ə 56 00:02:01,840 --> 00:02:03,910 vuracağam. 57 00:02:03,910 --> 00:02:06,190 1.5 vur 2 bərabər oldu 3. 58 00:02:06,190 --> 00:02:09,600 İndi hər iki tərəfdə üç oksigen və 59 00:02:09,600 --> 00:02:12,180 iki alüminium oldu. 60 00:02:12,180 --> 00:02:13,210 İşimiz qutardı? 61 00:02:13,210 --> 00:02:15,940 Xeyir, əslinə yarım atom və ya 1.5 atom 62 00:02:15,940 --> 00:02:17,130 deyə bir şey mümkün deyil. 63 00:02:17,130 --> 00:02:18,270 Doğru səslənmir. 64 00:02:18,270 --> 00:02:20,480 Belə olduqda, 2-yə vuraraq tam rəqəm 65 00:02:20,480 --> 00:02:21,145 almalısan. 66 00:02:21,145 --> 00:02:23,230 İndi, hər iki tərəfi 67 00:02:23,230 --> 00:02:26,070 ikiyə vuraq. 68 00:02:26,070 --> 00:02:37,700 Deməli belə, 4 alüminium üstə gəl 3 oksigen 69 00:02:37,700 --> 00:02:40,210 əmələ gəlir, iki 70 00:02:40,210 --> 00:02:45,090 alüminium oksid molekulu. 71 00:02:45,090 --> 00:02:47,780 İndi soruşa bilərsiniz ki, bəs niyə 72 00:02:47,780 --> 00:02:50,950 alüminium oksidin sayında heç bir dəyişiklik 73 00:02:50,950 --> 00:02:51,860 eləmirik? 74 00:02:51,860 --> 00:02:54,940 Niyə buradakı oksigenin qarşısına 3də 2 yazmıram? 75 00:02:54,940 --> 00:02:56,640 Belə bir şey mümkün deyil. 76 00:02:56,640 --> 00:02:58,380 Tənlik necə varsa elə də qalmalıdır. 77 00:02:58,380 --> 00:03:00,720 Alüminium oksid molekulunu dəyişə bilmərik. 78 00:03:00,720 --> 00:03:04,630 Alüminium oksid molekulundakı Alüminium 79 00:03:04,630 --> 00:03:07,310 oksigen nisbətini dəyişə bilmərik. 80 00:03:07,310 --> 00:03:11,320 Alüminium oksid molekulunun sayını dəyişə 81 00:03:11,320 --> 00:03:13,460 bilərsiniz. Biz də dəyişib iki etdik. 82 00:03:13,460 --> 00:03:14,000 Neynədik? 83 00:03:14,000 --> 00:03:14,800 Alüminium hər 84 00:03:14,800 --> 00:03:17,060 tərəfdə iki olmalıdı ona görə qarşısına 85 00:03:17,060 --> 00:03:18,660 iki yazdıq. 86 00:03:18,660 --> 00:03:20,550 Oksigendə isə 1.5-ə 87 00:03:20,550 --> 00:03:23,310 vurub, 88 00:03:23,310 --> 00:03:26,340 üç oksigen molekulu aldıq. 89 00:03:26,340 --> 00:03:27,880 Üç oksigen də burada var. 90 00:03:27,880 --> 00:03:30,400 Sonra dedik ki, 1.5 yazıla bilməz, 91 00:03:30,400 --> 00:03:32,540 pona görə ikiyə vurduq. 92 00:03:32,540 --> 00:03:37,360 Və sonda 4 alüminium plus üç oksigen 93 00:03:37,360 --> 00:03:41,980 molekulu və ya 6 oksigen atomu əmələ gətirdi, 94 00:03:41,980 --> 00:03:43,660 2 aluminium oksid molekulu. 95 00:03:43,660 --> 00:03:46,070 Gəlin başqalarını da yazaq. 96 00:03:46,070 --> 00:03:48,270 Aha, burada etilenimiz var. 97 00:03:48,270 --> 00:03:50,200 Mötərizədəki q hərfi 98 00:03:50,200 --> 00:03:50,930 qaz olduğunu 99 00:03:50,930 --> 00:03:53,390 göstərir. 100 00:03:53,390 --> 00:03:58,340 Deməli etilen qazı üstə gəl oksigen qazı əmələ gəldi karbondioksid 101 00:03:58,340 --> 00:04:00,090 üstə gəl su. 102 00:04:00,090 --> 00:04:02,410 Oradakı l hərfi maye halda olan suyu göstərir. 103 00:04:02,410 --> 00:04:04,640 Hə, indi nə edəcəyik? 104 00:04:04,640 --> 00:04:07,440 Birinci mürəkkəb molekullardan başlayın, 105 00:04:07,440 --> 00:04:11,140 daha sonra tək atomlu molekulları 106 00:04:11,140 --> 00:04:13,000 tamalayarsınız. 107 00:04:13,000 --> 00:04:15,180 Çünki onları dəyişdirmək çox asandır. 108 00:04:15,180 --> 00:04:17,139 Tutaq ki, 109 00:04:17,139 --> 00:04:19,680 karbonların sayını 110 00:04:19,680 --> 00:04:22,680 düzəldirik, əgər bura rəqəm yazsam, eyni zamanda 111 00:04:22,680 --> 00:04:24,680 hidrogenlərin sayı da dəyişmiş olur. 112 00:04:24,680 --> 00:04:26,140 113 00:04:26,140 --> 00:04:28,720 114 00:04:28,720 --> 00:04:30,630 115 00:04:30,630 --> 00:04:33,770 116 00:04:33,770 --> 00:04:36,050 117 00:04:36,050 --> 00:04:38,100 118 00:04:38,100 --> 00:04:39,550 119 00:04:39,550 --> 00:04:41,070 120 00:04:43,680 --> 00:04:45,790 121 00:04:45,790 --> 00:04:47,810 122 00:04:47,810 --> 00:04:49,790 123 00:04:49,790 --> 00:04:50,780 124 00:04:50,780 --> 00:04:53,930 125 00:04:53,930 --> 00:04:55,700 126 00:04:55,700 --> 00:04:58,460 127 00:04:58,460 --> 00:04:59,850 128 00:04:59,850 --> 00:05:02,010 129 00:05:02,010 --> 00:05:05,000 130 00:05:05,000 --> 00:05:08,070 131 00:05:08,070 --> 00:05:11,370 132 00:05:11,370 --> 00:05:12,690 133 00:05:12,690 --> 00:05:16,320 134 00:05:16,320 --> 00:05:18,150 135 00:05:18,150 --> 00:05:21,070 136 00:05:21,070 --> 00:05:24,100 137 00:05:24,100 --> 00:05:25,510 138 00:05:25,510 --> 00:05:29,310 139 00:05:29,310 --> 00:05:30,850 140 00:05:30,850 --> 00:05:35,800 141 00:05:35,800 --> 00:05:37,780 142 00:05:37,780 --> 00:05:41,970 143 00:05:41,970 --> 00:05:44,290 144 00:05:44,290 --> 00:05:44,980 145 00:05:44,980 --> 00:05:49,450 146 00:05:49,450 --> 00:05:52,170 147 00:05:52,170 --> 00:05:56,270 148 00:05:56,270 --> 00:05:56,845 149 00:05:56,845 --> 00:05:58,950 150 00:05:58,950 --> 00:06:01,290 151 00:06:01,290 --> 00:06:02,560 152 00:06:02,560 --> 00:06:03,420 153 00:06:03,420 --> 00:06:05,330 154 00:06:05,330 --> 00:06:07,820 155 00:06:07,820 --> 00:06:11,020 156 00:06:11,020 --> 00:06:13,430 157 00:06:13,430 --> 00:06:15,770 158 00:06:15,770 --> 00:06:18,460 159 00:06:18,460 --> 00:06:20,410 160 00:06:20,410 --> 00:06:21,690 161 00:06:21,690 --> 00:06:22,855 162 00:06:22,855 --> 00:06:30,110 163 00:06:30,110 --> 00:06:31,810 164 00:06:31,810 --> 00:06:35,210 165 00:06:35,210 --> 00:06:38,780 166 00:06:38,780 --> 00:06:42,040 167 00:06:42,040 --> 00:06:44,810 168 00:06:44,810 --> 00:06:46,840 169 00:06:46,840 --> 00:06:49,270 170 00:06:49,270 --> 00:06:51,320 171 00:06:51,320 --> 00:06:58,510 172 00:06:58,510 --> 00:07:00,575 173 00:07:00,575 --> 00:07:03,230 174 00:07:03,230 --> 00:07:05,280 175 00:07:05,280 --> 00:07:06,810 176 00:07:06,810 --> 00:07:09,010 177 00:07:09,010 --> 00:07:11,050 178 00:07:11,050 --> 00:07:13,240 179 00:07:13,240 --> 00:07:14,090 180 00:07:14,090 --> 00:07:15,900 181 00:07:15,900 --> 00:07:16,910 182 00:07:16,910 --> 00:07:18,420 183 00:07:18,420 --> 00:07:21,130 184 00:07:21,130 --> 00:07:23,400 185 00:07:23,400 --> 00:07:28,090 186 00:07:28,090 --> 00:07:30,470 187 00:07:30,470 --> 00:07:33,520 188 00:07:33,520 --> 00:07:36,060 189 00:07:36,060 --> 00:07:40,330 190 00:07:40,330 --> 00:07:45,590 191 00:07:45,590 --> 00:07:48,780 192 00:07:48,780 --> 00:07:52,230 193 00:07:52,230 --> 00:07:56,240 194 00:07:56,240 --> 00:07:57,580 195 00:07:57,580 --> 00:08:00,190 196 00:08:00,190 --> 00:08:02,060 197 00:08:02,060 --> 00:08:07,200 198 00:08:07,200 --> 00:08:07,860 199 00:08:07,860 --> 00:08:09,790 200 00:08:09,790 --> 00:08:11,590 201 00:08:11,590 --> 00:08:13,130 202 00:08:13,130 --> 00:08:15,575 203 00:08:15,575 --> 00:08:19,360 204 00:08:19,360 --> 00:08:19,690 205 00:08:19,690 --> 00:08:21,620 206 00:08:21,620 --> 00:08:25,290 207 00:08:25,290 --> 00:08:27,640 208 00:08:27,640 --> 00:08:30,830 209 00:08:30,830 --> 00:08:32,870 210 00:08:32,870 --> 00:08:34,059 211 00:08:34,059 --> 00:08:35,820 212 00:08:35,820 --> 00:08:38,429 213 00:08:38,429 --> 00:08:40,559 214 00:08:40,559 --> 00:08:42,409 215 00:08:42,409 --> 00:08:45,760 216 00:08:45,760 --> 00:08:46,960 217 00:08:46,960 --> 00:08:50,800 218 00:08:50,800 --> 00:09:00,580 219 00:09:00,580 --> 00:09:07,520 220 00:09:07,520 --> 00:09:10,200 221 00:09:10,200 --> 00:09:18,920 222 00:09:18,920 --> 00:09:21,600 223 00:09:21,600 --> 00:09:22,630 224 00:09:22,630 --> 00:09:23,830 225 00:09:23,830 --> 00:09:25,980 226 00:09:25,980 --> 00:09:28,180 227 00:09:28,180 --> 00:09:29,520 228 00:09:29,520 --> 00:09:31,420 229 00:09:31,420 --> 00:09:33,630 230 00:09:33,630 --> 00:09:36,100 231 00:09:36,100 --> 00:09:37,640 232 00:09:40,150 --> 00:09:41,420 233 00:09:41,420 --> 00:09:44,190 234 00:09:44,190 --> 00:09:48,040 235 00:09:48,040 --> 00:09:50,860 236 00:09:50,860 --> 00:09:53,010 237 00:09:53,010 --> 00:09:56,000 238 00:09:56,000 --> 00:09:58,230 239 00:09:58,230 --> 00:10:00,260 240 00:10:00,260 --> 00:10:02,130 241 00:10:02,130 --> 00:10:05,660 242 00:10:05,660 --> 00:10:07,980 243 00:10:07,980 --> 00:10:10,775 244 00:10:10,775 --> 00:10:13,030 245 00:10:13,030 --> 00:10:13,590 246 00:10:13,590 --> 00:10:15,850 247 00:10:15,850 --> 00:10:17,950 248 00:10:17,950 --> 00:10:24,190 249 00:10:24,190 --> 00:10:25,260 250 00:10:25,260 --> 00:10:30,000 251 00:10:30,000 --> 00:10:35,170 252 00:10:35,170 --> 00:10:35,480 253 00:10:35,480 --> 00:10:39,580 254 00:10:39,580 --> 00:10:42,740 255 00:10:42,740 --> 00:10:44,010 256 00:10:44,010 --> 00:10:45,410 257 00:10:45,410 --> 00:10:48,230 258 00:10:48,230 --> 00:10:52,230 259 00:10:52,230 --> 00:11:03,390 260 00:11:03,390 --> 00:11:07,690 261 00:11:07,690 --> 00:11:15,070 262 00:11:15,070 --> 00:11:15,940 263 00:11:15,940 --> 00:11:18,070 264 00:11:21,140 --> 00:11:22,390 265 00:11:26,450 --> 00:11:28,870 266 00:11:28,870 --> 00:11:32,040 267 00:11:32,040 --> 00:11:33,830 268 00:11:33,830 --> 00:11:36,040 269 00:11:36,040 --> 00:11:37,300 270 00:11:37,300 --> 00:11:39,000 271 00:11:39,000 --> 00:11:40,820 272 00:11:40,820 --> 00:11:45,190 273 00:11:45,190 --> 00:11:47,630 274 00:11:47,630 --> 00:11:52,280 275 00:11:52,280 --> 00:11:59,660 276 00:11:59,660 --> 00:12:03,480 277 00:12:03,480 --> 00:12:05,590 278 00:12:05,590 --> 00:12:08,700 279 00:12:08,700 --> 00:12:10,820 280 00:12:10,820 --> 00:12:13,250 281 00:12:13,250 --> 00:12:14,500 282 00:12:19,710 --> 00:12:21,040 283 00:12:21,040 --> 00:12:23,960 284 00:12:23,960 --> 00:12:28,733 285 00:12:35,950 --> 00:12:37,160 286 00:12:37,160 --> 00:12:41,270 287 00:12:41,270 --> 00:12:42,840 288 00:12:42,840 --> 00:12:43,725 289 00:12:43,725 --> 00:12:46,770 290 00:12:46,770 --> 00:12:48,910 291 00:12:48,910 --> 00:12:52,200 292 00:12:52,200 --> 00:12:53,790 293 00:12:57,090 --> 00:13:01,350 294 00:13:01,350 --> 00:13:03,420 295 00:13:03,420 --> 00:13:05,760 296 00:13:05,760 --> 00:13:09,490 297 00:13:09,490 --> 00:13:16,450 298 00:13:16,450 --> 00:13:21,540 299 00:13:21,540 --> 00:13:28,570 300 00:13:32,270 --> 00:13:39,540 301 00:13:39,540 --> 00:13:40,670 302 00:13:40,670 --> 00:13:43,800 303 00:13:43,800 --> 00:13:47,750 304 00:13:47,750 --> 00:13:51,700 305 00:13:51,700 --> 00:13:52,540 306 00:13:52,540 --> 00:13:53,940 307 00:13:53,940 --> 00:13:54,890 308 00:13:54,890 --> 00:13:56,920 309 00:13:56,920 --> 00:13:58,990 310 00:13:58,990 --> 00:14:02,350 311 00:14:02,350 --> 00:14:04,300 312 00:14:04,300 --> 00:14:06,650 313 00:14:06,650 --> 00:14:11,030 314 00:14:11,030 --> 00:14:14,060 315 00:14:14,060 --> 00:14:15,865 316 00:14:15,865 --> 00:14:18,160 317 00:14:18,160 --> 00:14:20,790 318 00:14:20,790 --> 00:14:22,440 319 00:14:22,440 --> 00:14:24,350 320 00:14:24,350 --> 00:14:27,260