1
00:00:00,509 --> 00:00:04,841
Tôi muốn kể cho các bạn về một vụ án mà tôi đã tham gia

2
00:00:04,841 --> 00:00:08,404
liên quan đến một người đàn ông tên Steve Titus.

3
00:00:08,404 --> 00:00:11,433
Titus là một quản lý nhà hàng.

4
00:00:11,433 --> 00:00:15,523
Anh ta 31 tuổi, sống tại Seattle, Washington,

5
00:00:15,523 --> 00:00:17,418
anh ấy đã đính hôn với Gretchen,

6
00:00:17,418 --> 00:00:20,366
họ sắp kết hôn, cô ấy là tình yêu của đời anh.

7
00:00:20,366 --> 00:00:22,650
Vào một đêm, cặp đôi đi ra ngoài

8
00:00:22,650 --> 00:00:25,655
cho một bữa tối lãng mạn tại nhà hàng.

9
00:00:25,655 --> 00:00:27,303
Họ đang trên đường về nhà

10
00:00:27,303 --> 00:00:30,253
và họ bị cảnh sát tấp vào lề đường.

11
00:00:30,253 --> 00:00:33,570
Bạn thấy đấy, chiếc xe của Titus khá giống

12
00:00:33,570 --> 00:00:37,457
một chiếc xe được lái trước đó vào buổi tối

13
00:00:37,457 --> 00:00:40,863
bởi một gã đã cưỡng dâm một cô gái đi nhờ xe,

14
00:00:40,863 --> 00:00:44,457
và Titus khá giống với gã tội phạm đó.

15
00:00:44,457 --> 00:00:47,035
Thế rồi cảnh sát chụp hình Titus,

16
00:00:47,035 --> 00:00:49,802
họ đặt nó vào một hàng ảnh,

17
00:00:49,802 --> 00:00:51,962
sau đó đưa ra cho nạn nhân xem,

18
00:00:51,962 --> 00:00:54,122
và cô ấy chỉ bức hình của Titus.

19
00:00:54,122 --> 00:00:57,743
Cô ta nói "Người này giống nhất."

20
00:00:57,743 --> 00:01:01,631
Cảnh sát khởi tố vụ án,

21
00:01:01,631 --> 00:01:04,972
và khi Steve Titus bị đưa ra tòa vì tội cưỡng dâm,

22
00:01:04,972 --> 00:01:07,068
nạn nhân bước lên bục

23
00:01:07,068 --> 00:01:11,410
và nói, "Tôi hoàn toàn chắc chắn đây chính là gã đàn ông đó."

24
00:01:11,410 --> 00:01:14,336
Và Titus bị kết án.

25
00:01:14,336 --> 00:01:16,310
Anh ta khẳng định mình vô tội,

26
00:01:16,310 --> 00:01:18,892
gia đình anh ta hét vào bồi thẩm đoàn,

27
00:01:18,892 --> 00:01:21,763
vị hôn thê của anh sụp xuống sàn thổn thức,

28
00:01:21,763 --> 00:01:25,158
và Titus bị giải đi vào nhà giam.

29
00:01:25,158 --> 00:01:28,616
Vậ bạn sẽ làm gì nếu chuyện đã đến mức này?

30
00:01:28,616 --> 00:01:30,252
Bạn sẽ làm gì?

31
00:01:30,252 --> 00:01:34,020
Titus hoàn toàn mất niềm tin vào hệ thống pháp lý,

32
00:01:34,020 --> 00:01:36,052
thế rồi anh có một ý tưởng.

33
00:01:36,052 --> 00:01:38,483
Anh gọi đếm tạp chí trong khu vực,

34
00:01:38,483 --> 00:01:41,870
anh được sự quan tâm của một nhà báo điều tra,

35
00:01:41,870 --> 00:01:46,606
và người nhà báo này đã thực sự tìm ra hung thủ thật,

36
00:01:46,606 --> 00:01:49,959
một kẻ cuối cùng cũng thú nhận tội cưỡng dâm,

37
00:01:49,959 --> 00:01:53,251
một kẻ được cho là đã thực hiện 50 vụ cưỡng hiếp

38
00:01:53,251 --> 00:01:54,583
trong khu vực đó,

39
00:01:54,583 --> 00:01:57,757
và khi thông tin này được đưa tới thẩm phán,

40
00:01:57,757 --> 00:02:00,693
thẩm phán đã trả tự do cho Titus.

41
00:02:00,693 --> 00:02:04,724
Và thực ra, đó nên là kết thúc của vụ án này.

42
00:02:04,724 --> 00:02:05,847
Nó đáng lẽ phải kết thúc.

43
00:02:05,847 --> 00:02:08,367
Titus đáng lẽ đã phải nghĩ về nó như một năm kinh khủng,

44
00:02:08,367 --> 00:02:12,203
một năm bị buộc tội, ra tòa, nhưng tất cả đã qua.

45
00:02:12,203 --> 00:02:14,250
Thế nhưng nó đã không kết thúc như vậy.

46
00:02:14,250 --> 00:02:16,928
Titus cảm thấy quá cay đắng.

47
00:02:16,928 --> 00:02:19,508
Anh ta mất việc. Anh không thể nhận lại công việc.

48
00:02:19,508 --> 00:02:21,351
Anh ta mất người hôn thê.

49
00:02:21,351 --> 00:02:24,257
Cô ấy không thể chịu đựng được cơn dận dai dẳng của anh.

50
00:02:24,257 --> 00:02:26,403
Anh mất hết toàn bộ số tiền tiết kiệm,

51
00:02:26,403 --> 00:02:29,261
và anh quyết định điền một hồ sơ khởi tố

52
00:02:29,261 --> 00:02:31,542
người cảnh sát và những người khác mà anh ta cảm thấy

53
00:02:31,542 --> 00:02:33,861
chịu trách nhiệm với những khổ cực của anh.

54
00:02:33,861 --> 00:02:38,574
vàn đó là lúc tôi thực sự bắt đầu làm việc với vụ án này,

55
00:02:38,574 --> 00:02:40,535
cố gắng hình dung

56
00:02:40,535 --> 00:02:42,609
làm sao mà nạn nhân đi từ

57
00:02:42,609 --> 00:02:44,137
"Người này giống nhất."

58
00:02:44,137 --> 00:02:48,887
tới "Tôi hoàn toàn chắc chắn đây chính là gã đàn ông đó."

59
00:02:48,887 --> 00:02:52,166
Vâng, Titus đã dồn công sức vào vụ án dân sự này.

60
00:02:52,166 --> 00:02:55,200
Anh dành mỗi bước đi để suy nghĩ về nó,

61
00:02:55,200 --> 00:02:59,351
và chỉ một vài ngày trước ngày anh đến phiên tòa,

62
00:02:59,351 --> 00:03:01,570
anh thức dậy vào buổi sáng,

63
00:03:01,570 --> 00:03:03,378
quặn người trong cơn đau,

64
00:03:03,378 --> 00:03:06,072
và chết bởi một cơn đau tim do căng thẳng.

65
00:03:06,072 --> 00:03:09,259
Anh 35 tuổi.

66
00:03:09,259 --> 00:03:14,069
Vậy là tôi được đề nghị đến làm việc với vụ của Titus

67
00:03:14,069 --> 00:03:16,584
bởi tôi là một nhà tâm lý học.

68
00:03:16,584 --> 00:03:20,411
Tôi nghiên cứu về trí nhớ. Tôi đã nghiên cứu về trí nhớ trong mấy thập kỉ.

69
00:03:20,411 --> 00:03:23,800
Và nếu tôi gặp một vài người trên chuyến bay --

70
00:03:23,800 --> 00:03:25,896
chuyện này diễn ra trên chuyến bay tới Scotland --

71
00:03:25,896 --> 00:03:27,726
nếu tôi gặp một người trên một chuyến bay,

72
00:03:27,726 --> 00:03:30,771
và chúng tôi hỏi thăm lẫn nhau, "Bạn làm nghề gì? Bạn làm nghề gì?"

73
00:03:30,771 --> 00:03:32,222
và tôi nói "Tôi nghiên cứu về trí nhớ,"

74
00:03:32,222 --> 00:03:35,602
họ thường muốn nói với tôi họ có những vấn đề về việc nhớ tên,

75
00:03:35,602 --> 00:03:38,401
hoặc họ có một người quen bị Alzheimer

76
00:03:38,416 --> 00:03:40,481
hoặc một số vấn đề trí nhớ,

77
00:03:40,481 --> 00:03:42,697
nhưng tôi phải nói với họ

78
00:03:42,697 --> 00:03:46,202
tôi không nghiên cứu về những lúc người ta quyên.

79
00:03:46,202 --> 00:03:49,204
Tôi nghiên cứu cái ngược lại: khi người ta nhớ,

80
00:03:49,204 --> 00:03:51,957
khi người ta nhớ những thứ đã không xảy ra

81
00:03:51,957 --> 00:03:53,922
hoặc nhớ những thứ thực sự khác

82
00:03:53,922 --> 00:03:55,947
với sự thật diễn ra.

83
00:03:55,947 --> 00:04:00,683
Tôi nghiên cứu về trí nhớ sai.

84
00:04:00,683 --> 00:04:04,990
Thật đáng buồn, Steve Titus không phải là người duy nhất

85
00:04:04,990 --> 00:04:09,295
bị buộc tội dựa trên trí nhớ sai lầm của một ai đó.

86
00:04:09,295 --> 00:04:12,603
Trong một dự án tại Mĩ,

87
00:04:12,603 --> 00:04:14,855
thông tin được thu thập

88
00:04:14,855 --> 00:04:18,789
trên 300 người vô tội,

89
00:04:18,789 --> 00:04:22,684
300 bị cáo người bị buộc tội những việc họ không làm.

90
00:04:22,684 --> 00:04:27,984
Họ đã dành 10,20,30 năm trong tù cho những tội đó,

91
00:04:27,984 --> 00:04:30,411
và giờ đây xét nghiệm DNA đã chứng minh

92
00:04:30,411 --> 00:04:33,327
họ thực sự vô tội.

93
00:04:33,327 --> 00:04:35,848
Và khi những vụ trên được phân tích,

94
00:04:35,848 --> 00:04:37,989
ba phần tư số vụ

95
00:04:37,989 --> 00:04:43,600
là do trí nhớ sai lầm, những kí ức sai lầm của nhân chứng.

96
00:04:43,600 --> 00:04:44,863
Vâng, tại sao?

97
00:04:44,863 --> 00:04:48,314
Như bồi thẩm đoàn những người đã tuyên án những người vô tội đó

98
00:04:48,314 --> 00:04:50,598
và bồi thẩm đoàn đã kết án Titus,

99
00:04:50,598 --> 00:04:52,839
nhiều người tin rằng trí nhớ

100
00:04:52,839 --> 00:04:54,486
làm việc như một chiếc máy ghi hình.

101
00:04:54,486 --> 00:04:56,743
Bạn chỉ ghi lại những thông tin,

102
00:04:56,743 --> 00:04:59,390
và bạn gọi nó lại và bật nó lên

103
00:04:59,390 --> 00:05:02,817
khi bạn muốn trả lời những câu hỏi hay nhận diện hình ảnh.

104
00:05:02,817 --> 00:05:04,980
Những sau nhiều thập kỉ làm việc trong ngành tâm lý học

105
00:05:04,980 --> 00:05:08,133
đã cho tôi thấy rằng điều này không đúng.

106
00:05:08,133 --> 00:05:10,563
Trí nhớ của chúng ta có tính chất xây dựng.

107
00:05:10,563 --> 00:05:12,132
Chúng tái xây dựng.

108
00:05:12,132 --> 00:05:15,613
Trí nhớ làm việc hơi giống trang Wikipedia hơn:

109
00:05:15,613 --> 00:05:20,726
Bạn có thể truy cập vào đó và thay đổ nói, nhưng những người khác cũng có thể.

110
00:05:20,726 --> 00:05:25,975
Tôi bắt đầu nghiên cứu quá trình xây dựng trí nhớ này

111
00:05:25,975 --> 00:05:28,390
vào năm những năm 1970.

112
00:05:28,390 --> 00:05:32,813
Tôi làm một thí nghiệm bao gồm trình diễn cho mọi người

113
00:05:32,813 --> 00:05:35,318
một số các vụ án hình sự và các tai nạn giả

114
00:05:35,318 --> 00:05:38,836
và hỏi họ những câu hỏi về những gì họ nhớ.

115
00:05:38,836 --> 00:05:42,775
Trong một thí nghiệm, chúng tôi cho mọi người thấy một tai nạn giả

116
00:05:42,775 --> 00:05:44,053
và chúng tôi hỏi mọi người,

117
00:05:44,053 --> 00:05:46,917
những chiếc xe chạy nhanh tới mức nào khi chúng đụng vào nhau?

118
00:05:46,917 --> 00:05:48,551
Và chúng tôi hỏi những người khác,

119
00:05:48,551 --> 00:05:52,240
những chiếc xe chạy nhanh tới mức nào khi chúng va vào nhau?

120
00:05:52,240 --> 00:05:55,242
Và khi chúng tôi hỏi câu hỏi dẫn dắt bởi chữ "va vào",

121
00:05:55,242 --> 00:05:58,527
những nhân chứng nói với chúng tôi chiếc xe đi nhanh hơn,

122
00:05:58,527 --> 00:06:02,524
và hơn nữa, khi đặt câu hỏi dẫn dắt bằng chữ "va vào"

123
00:06:02,524 --> 00:06:05,384
làm cho mọi người thường nói với chúng tôi

124
00:06:05,384 --> 00:06:08,451
rằng họ nhìn thấy các mảnh kính vỡ tại hiện trường tai nạn

125
00:06:08,451 --> 00:06:12,230
trong khi chẳng có một mảnh vỡ kính nào.

126
00:06:12,230 --> 00:06:15,119
Trong một nghiên cứu khác, chúng tôi cho thấy một tai nạn giả

127
00:06:15,119 --> 00:06:18,779
khi chiếc xe đi qua giao lộ với một biển báo dừng,

128
00:06:18,779 --> 00:06:23,711
và nếu chúng tôi hỏi một câu hỏi có ám chỉ nó là biển báo đường ưu tiên,

129
00:06:23,711 --> 00:06:27,560
nhiều nhân chứng sẽ nói với chúng tôi là họ nhớ có biển báo đường ưu tiên

130
00:06:27,560 --> 00:06:31,017
tại giao lộ, không phải là một biển báo dừng.

131
00:06:31,017 --> 00:06:33,206
Và bạn có thể nghĩ rằng, rằng, bạn biết đấy,

132
00:06:33,206 --> 00:06:34,529
đó chỉ là những sự kiện trong đoạn phim

133
00:06:34,529 --> 00:06:36,457
không có gì quá căng thẳng,

134
00:06:36,457 --> 00:06:39,191
Liệu những sai lầm tương tự có thể nào phạm phải

135
00:06:39,191 --> 00:06:42,142
với một sự kiện thực sự căng thẳng?

136
00:06:42,142 --> 00:06:45,233
Trong một bài nghiên cứu chúng tôi xuất bản một vài tháng trước,

137
00:06:45,233 --> 00:06:47,537
chúng tôi đã có một câu trả lời cho câu hỏi này,

138
00:06:47,537 --> 00:06:50,301
bởi điều bất bình thường trong thí nghiệm này

139
00:06:50,301 --> 00:06:55,933
là những gì chúng tôi sắp đặt cho vài người trải qua những trải niệm vô cùng căng thẳng.

140
00:06:55,933 --> 00:06:58,162
Các đối tượng trong nghiên cứu

141
00:06:58,162 --> 00:07:00,672
là những thành viên của quân đội Mĩ

142
00:07:00,672 --> 00:07:05,097
những người đã trải qua những bài luyện tập chịu đau khổ

143
00:07:05,097 --> 00:07:07,879
để dạy cho họ những gì giống với những việc sẽ diễn ra

144
00:07:07,879 --> 00:07:11,797
nếu họ bị bắt làm tù nhân chiến tranh.

145
00:07:11,797 --> 00:07:14,227
Và như một phần của bài tập rèn luyện,

146
00:07:14,227 --> 00:07:17,756
những binh sĩ này bị tra khảo với một cách hung tợn,

147
00:07:17,756 --> 00:07:22,842
tàn bạo, ngược đãi thể xác trong 30 phút

148
00:07:22,842 --> 00:07:25,659
rồi sau đó để họ cố gắng nhận dạng

149
00:07:25,659 --> 00:07:28,682
kẻ đã thực hiện việc tra khảo họ.

150
00:07:28,682 --> 00:07:32,505
Và khi chúng tôi cho họ những thông tin có tính chất gợi ý

151
00:07:32,505 --> 00:07:35,283
ám chỉ đến một người khác,

152
00:07:35,283 --> 00:07:39,320
nhiều người trong số họ đã nhận dạng sai kẻ tra khảo,

153
00:07:39,320 --> 00:07:43,155
thường nhận dạng một người nào đó thậm chí không chút

154
00:07:43,155 --> 00:07:46,259
tương đồng với kẻ tra khảo.

155
00:07:46,259 --> 00:07:48,560
Và những gì những nghiên cứu này cho thấy

156
00:07:48,560 --> 00:07:52,420
là khi bạn mớm cho người ta thông tin sai lệch

157
00:07:52,420 --> 00:07:55,800
về một số trải niệm mà họ có thể đã trải qua,

158
00:07:55,800 --> 00:08:01,455
bạn có thể bóp méo hay làm hỏng hay thay đổi ký ức của họ.

159
00:08:01,455 --> 00:08:03,655
Trong thế giới thực ngoài kia,

160
00:08:03,655 --> 00:08:06,546
thông tin sai lệch ở khắp nơi.

161
00:08:06,546 --> 00:08:07,906
Chúng ta thu nhận thông tin sai

162
00:08:07,906 --> 00:08:10,822
không chỉ những khi chúng ta bị đặt câu hỏi theo một cách dẫn dắt,

163
00:08:10,822 --> 00:08:13,269
mà còn khi chúng ta nói chuyện với các nhân chứng khác

164
00:08:13,269 --> 00:08:16,302
những người cũng có thể cố ý hay vô ý truyền cho chúng ta

165
00:08:16,302 --> 00:08:18,439
một số thông tin sai lệch,

166
00:08:18,439 --> 00:08:23,169
hoặc nếu chúng ta xem các phương tiện truyền thông đưa tin về một số tự kiện mà ta đã trải nghiệm,

167
00:08:23,169 --> 00:08:25,962
tất cả những thứ đó tạo ra cơ hội

168
00:08:25,962 --> 00:08:30,312
cho việc làm sai lệch trí nhớ của chúng ta.

169
00:08:30,312 --> 00:08:34,100
Trong những năm 1990, chúng tôi bắt đầu thấy

170
00:08:34,100 --> 00:08:38,783
một kiểu thậm chí còn cực đoan hơn trong vấn đề bộ nhớ.

171
00:08:38,783 --> 00:08:41,879
Một số bệnh nhân đến với trị liệu với một vấn đề --

172
00:08:41,879 --> 00:08:44,793
có thể họ bị trầm cảm, một dạng rối loạn ăn uống --

173
00:08:44,793 --> 00:08:47,546
và sau khi họ kết thúc trị liệu

174
00:08:47,546 --> 00:08:50,207
với một vấn đề khác.

175
00:08:50,207 --> 00:08:53,908
Những ký ức cực đoan về sự hung bạo khủng khiếp,

176
00:08:53,908 --> 00:08:55,891
đôi lúc trong một nghi lễ Sa Tăng,

177
00:08:55,891 --> 00:09:00,588
đôi lúc bao gồm một số yếu tố thực sự kì lạ và quái dị.

178
00:09:00,588 --> 00:09:03,142
Một người phụ nữ kết thúc đợt trị liệu tâm lý

179
00:09:03,142 --> 00:09:05,570
tin rằng cô đã trải qua nhiều năm

180
00:09:05,570 --> 00:09:09,472
bị hành hạ trong một kiểu nghi lễ, và bị cưỡng bức phải mang thai

181
00:09:09,472 --> 00:09:12,038
và rồi đứa trẻ đó bị cắt bỏ khỏi tử cung.

182
00:09:12,038 --> 00:09:14,397
Nhưng thực tế thì chẳng có vết sẹo nào

183
00:09:14,397 --> 00:09:16,423
hoặc tất cả các kiểu chứng cứ trên thể xác

184
00:09:16,423 --> 00:09:19,304
có thể minh chứng cho câu chuyện của cô.

185
00:09:19,304 --> 00:09:22,312
Và khi tôi bắt đầu nghiên cứu các trường hợp này,

186
00:09:22,312 --> 00:09:23,762
tôi đã tự hỏi,

187
00:09:23,762 --> 00:09:26,090
những kí ức kỳ dị đó đến từ đâu?

188
00:09:26,090 --> 00:09:30,477
Và những gì tôi tìm thấy là hầu hết các tình huống

189
00:09:30,477 --> 00:09:35,968
đều có liên quan đến một mẫu đặc biệt của tâm lý trị liệu.

190
00:09:35,968 --> 00:09:37,567
Và thế là tôi hỏi,

191
00:09:37,567 --> 00:09:40,955
liệu có phải chuyện gì diễn ra trong đợt tâm lý trị liệu này

192
00:09:40,955 --> 00:09:43,839
như các bài tập tưởng tượng

193
00:09:43,839 --> 00:09:45,896
hoặc giải thích giấc mơ,

194
00:09:45,896 --> 00:09:48,028
hoặc trong một số trường hợp thôi miên,

195
00:09:48,028 --> 00:09:51,846
hoặc trong một số trường hợp có sự tiếp cận những thông tin sai lệch --

196
00:09:51,846 --> 00:09:54,633
có phải những thứ đó đã dẫn dắt những bệnh nhân

197
00:09:54,633 --> 00:09:57,310
phát triển các ký ức quái dị,

198
00:09:57,310 --> 00:10:00,241
những kí ức không thường có?

199
00:10:00,241 --> 00:10:02,400
Và tôi đã thiết kế một số thí nghiệm

200
00:10:02,400 --> 00:10:07,425
để cố gắng nghiên cứu về quá trình được sử dụng

201
00:10:07,425 --> 00:10:10,498
bởi đợt tâm lý trị liệu để tôi có thể nghiên cứu

202
00:10:10,498 --> 00:10:14,049
về sự phát triển của những ký ức sai lệch phong phú đó.

203
00:10:14,049 --> 00:10:16,457
Một trong các nghiên cứu đầu tiên,

204
00:10:16,457 --> 00:10:18,810
chúng tôi đã sử dụng phương pháp gợi ý,

205
00:10:18,810 --> 00:10:22,873
một phương pháp lấy cảm hứng từ các phương pháp trị liệu mà chúng tôi thấy,

206
00:10:22,873 --> 00:10:24,983
chúng tôi sử dụng phương pháp gợi ý này

207
00:10:24,983 --> 00:10:26,835
để gieo trồng một ký ức sai

208
00:10:26,835 --> 00:10:29,912
đó là lúc bạn còn là một đứa trẻ, năm hay sáu tuổi,

209
00:10:29,912 --> 00:10:32,163
bạn bị lạc trong một siêu thị.

210
00:10:32,163 --> 00:10:34,663
Bạn đã rất hoảng sợ. Bạn khóc lóc.

211
00:10:34,663 --> 00:10:37,177
Cuối cùng bạn cũng được giải cứu bởi một người lớn tuổi

212
00:10:37,177 --> 00:10:39,029
và đoàn tụ với gia đình.

213
00:10:39,029 --> 00:10:41,637
Và chúng tôi đã thành công trong việc gieo trồng ký ức này

214
00:10:41,637 --> 00:10:45,743
trong tâm trí của một phần tư các đối tượng.

215
00:10:45,743 --> 00:10:47,748
Và bạn có thể nghĩ rằng,

216
00:10:47,748 --> 00:10:50,094
việc đó không quá căng thẳng.

217
00:10:50,094 --> 00:10:53,463
Nhưng chúng tôi và những nhà nghiên cứu khác đã gieo trồng

218
00:10:53,463 --> 00:10:56,221
một một ký ức sai rất phong phú, chi tiết

219
00:10:56,221 --> 00:10:59,136
bất thường hơn nhiều và căng thẳng hơn nhiều.

220
00:10:59,136 --> 00:11:01,675
Cũng như trong một thí nghiệm thực hiện ở Tennessee,

221
00:11:01,675 --> 00:11:04,091
các nhà nghiên cứu đã gieo trồng các ký ức sai

222
00:11:04,091 --> 00:11:06,665
đó là lúc bạn là một đứa trẻ, bạn gần như đã bị chết đuối

223
00:11:06,665 --> 00:11:09,172
và bạn đã được cứu bởi một nhân viên cứu hộ.

224
00:11:09,172 --> 00:11:11,475
Và trong một thí nghiệm tại Canada,

225
00:11:11,475 --> 00:11:13,999
các nhà nghiên cứu lại gieo trồng một ký ức

226
00:11:13,999 --> 00:11:15,227
lúc bạn còn nhỏ,

227
00:11:15,227 --> 00:11:18,957
một số thứ kinh khủng kiểu như bị tấn công bởi một con vật hung dữ

228
00:11:18,957 --> 00:11:20,339
đã xảy ra với bạn,

229
00:11:20,339 --> 00:11:23,761
có tác dụng với một nửa số đối tượng.

230
00:11:23,761 --> 00:11:26,113
Và trong một nghiên cứu tại Italy,

231
00:11:26,113 --> 00:11:28,771
các nhà nghiên cứu gieo trồng một ký ức sai,

232
00:11:28,771 --> 00:11:33,983
khi bạn là một đứa trẻ, bạn chứng kiến một người bị quỷ ám.

233
00:11:33,983 --> 00:11:36,190
Tôi muốn bổ sung rằng nó có vẻ giống như

234
00:11:36,190 --> 00:11:39,929
chúng tôi làm tổn thương tinh thần đến các đối tượng trong thí nghiệm

235
00:11:39,929 --> 00:11:41,529
nhân danh khoa học,

236
00:11:41,529 --> 00:11:46,167
tuy vậy những nghiên cứu của chúng tôi đáp ứng tất cả các tiêu chuẩn đánh giá

237
00:11:46,167 --> 00:11:48,142
theo điều khoản đạo đức nghiên cứu (Research ethics boards - REB)

238
00:11:48,142 --> 00:11:50,484
điều đó đã đưa ra quyết định

239
00:11:50,484 --> 00:11:53,557
những bất tiện tạm thời mà một số

240
00:11:53,557 --> 00:11:56,641
các đối tượng có thể phải trải niệm trong những nghiên cứu này

241
00:11:56,641 --> 00:12:00,541
không đáng kể so với tầm quan trọng của vấn đề này

242
00:12:00,541 --> 00:12:03,648
để nắm được quả trình diễn biến của bộ nhớ

243
00:12:03,648 --> 00:12:06,994
và những bạo hành trí nhớ đang tiếp diễn

244
00:12:06,994 --> 00:12:10,287
tại một số nơi trên thế giới.

245
00:12:10,287 --> 00:12:13,325
Vâng, tôi đã ngạc nhiên,

246
00:12:13,325 --> 00:12:16,754
khi tôi xuất bản công trình này và bắt đầu lên tiếng

247
00:12:16,754 --> 00:12:20,649
phản đối một số phương pháp tâm lý trị liệu nhất định,

248
00:12:20,649 --> 00:12:24,629
nó tạo ra một số vấn đề khá là tồi tệ cho tôi:

249
00:12:24,629 --> 00:12:29,530
thù địch, chủ yếu là từ những nhà trí nhớ trị liệu bị đụng chạm,

250
00:12:29,530 --> 00:12:31,206
những người cảm thấy bị công kích,

251
00:12:31,206 --> 00:12:34,734
và bởi những nạn nhân người bị họ gây ảnh hưởng.

252
00:12:34,734 --> 00:12:37,671
Thi thoảng tôi cần đến các vệ sĩ trong lúc phát biểu

253
00:12:37,671 --> 00:12:39,576
mà tôi được mời đến phát biểu,

254
00:12:39,576 --> 00:12:43,793
mọi người cố tổ chức chiến dịch thu thập các thư tay 
để tôi bị đuổi việc.

255
00:12:43,793 --> 00:12:45,774
Nhưng có lẽ điều tồi tệ nhất

256
00:12:45,774 --> 00:12:48,541
đó là tôi nghi ngờ một người phụ nữ

257
00:12:48,541 --> 00:12:50,965
đã không hề phạm tội lạm dụng

258
00:12:50,965 --> 00:12:53,801
cái tội được tuyên bố bởi người con gái lớn của bà.

259
00:12:53,801 --> 00:12:57,218
Cô ta buộc tội mẹ mình lạm dụng tình dục

260
00:12:57,218 --> 00:12:59,077
dựa trên các ký ức bị kìm nén.

261
00:12:59,077 --> 00:13:01,960
Và người con gái này đã cho phép câu chuyện của mình

262
00:13:01,960 --> 00:13:05,394
được chuyển thành phim và công chiếu ở nhiều nơi.

263
00:13:05,394 --> 00:13:07,903
Tôi đã nghi ngờ câu chuyện này,

264
00:13:07,903 --> 00:13:10,203
và tôi bắt đầu điều tra,

265
00:13:10,203 --> 00:13:14,686
và cuối cùng đã tìm ra các thông tin thuyết phục tôi

266
00:13:14,686 --> 00:13:16,975
rằng người mẹ đó vô tội.

267
00:13:16,975 --> 00:13:19,936
Tôi đã xuất bản một bài bóc trần sự thật,

268
00:13:19,936 --> 00:13:23,380
và một thời gian sau, người con gái đã buộc tội mẹ kia

269
00:13:23,380 --> 00:13:24,901
đã đâm đơn kiện.

270
00:13:24,901 --> 00:13:27,256
Thậm chí tôi đã chưa từng nhắc đến tên của cô,

271
00:13:27,256 --> 00:13:31,618
nhưng cô ta kiện tôi phỉ báng và xâm phạm riêng tư cá nhân.

272
00:13:31,618 --> 00:13:34,341
Và tôi đã phải trải qua gần năm năm

273
00:13:34,341 --> 00:13:40,893
đối diện với những kiện cáo rắc rối, phiền phức này,

274
00:13:40,893 --> 00:13:44,567
nhưng cuối cùng, cuối cùng, nó cũng qua và tôi có thể thực sự

275
00:13:44,567 --> 00:13:46,991
quay trở lại với công việc.

276
00:13:46,991 --> 00:13:49,476
Trong quá trình diễn tiến, dù sao đi nữa tôi đã trở thành

277
00:13:49,476 --> 00:13:52,130
một phần của xu hướng nhiễu loạn tại Mĩ

278
00:13:52,130 --> 00:13:54,237
khi các nhà khoa học bị kiện

279
00:13:54,237 --> 00:13:58,836
đơn giản chỉ vìlên tiếng trước một vấn đề đang gây tranh cãi lớn trong cộng đồng.

280
00:13:58,836 --> 00:14:02,194
Khi quay trở lại với công việc của mình, tôi đặt ra câu hỏi này:

281
00:14:02,194 --> 00:14:04,592
nếu tôi gieo mầm một kí ức sai lệch trong tâm trí bạn,

282
00:14:04,592 --> 00:14:06,436
nó có để lại hậu quả?

283
00:14:06,436 --> 00:14:08,395
Nó có ảnh hưởng đến những suy nghĩ sau này của bạn,

284
00:14:08,395 --> 00:14:10,496
những hành vi sau này của bạn?

285
00:14:10,496 --> 00:14:12,523
Nghiên cứu đầu tiên của chúng tôi là gieo vào một ký ức sai

286
00:14:12,523 --> 00:14:15,849
rằng bạn bị bệnh lúc còn bé khi ăn một vài thực phẩm:

287
00:14:15,849 --> 00:14:18,848
trứng gà luộc kỹ, nước dầm thì là, kem dâu tây.

288
00:14:18,848 --> 00:14:22,038
Và chúng tôi phát hiện ra rằng khi chúng tôi gieo trồng những ký ức sai đó

289
00:14:22,038 --> 00:14:24,489
người ta không còn muốn ăn những thực phẩm đó nhiều

290
00:14:24,489 --> 00:14:26,749
vào những buổi picnic nữa.

291
00:14:26,749 --> 00:14:30,622
Những ký ức sai không nhất thiết phải tồi tệ hoặc không vui.

292
00:14:30,622 --> 00:14:32,980
Nếu chúng tôi gieo mầm một ký ức ấm áp và vui vẻ

293
00:14:32,980 --> 00:14:36,001
liên quan đến một loại thực phẩm lành mạnh như măng tây,

294
00:14:36,001 --> 00:14:39,476
chúng tôi có thể làm cho người thí nghiệm thích ăn măng tây hơn.

295
00:14:39,476 --> 00:14:41,850
Vậy nên những gì các thí nghiệm cho thấy

296
00:14:41,850 --> 00:14:43,965
đó là bạn có thể gieo trồng các ký ức sai

297
00:14:43,965 --> 00:14:45,378
và chúng có hậu quả

298
00:14:45,378 --> 00:14:50,463
tác động lên hành vi kéo dài chừng nào trí nhớ còn có tác dụng.

299
00:14:50,463 --> 00:14:52,887
Vâng, theo những khả năng này

300
00:14:52,887 --> 00:14:55,810
để gieo trồng ký ức và điều khiển hành vi

301
00:14:55,810 --> 00:14:59,991
rõ ràng cần kéo theo một số vấn đề đạo đức quan trọng,

302
00:14:59,991 --> 00:15:03,050
giống như, khi nào ta mới nên dùng các kỹ thuật tâm trí này?

303
00:15:03,050 --> 00:15:06,730
Và chúng ta có nên cấm sử dụng chúng?

304
00:15:06,730 --> 00:15:09,513
Các nhà tâm lý trị liệu không thể gieo trồng những ký ức sai

305
00:15:09,513 --> 00:15:11,100
trong tâm trí bệnh nhân

306
00:15:11,100 --> 00:15:13,664
cho dù nó có thể giúp bệnh nhân,

307
00:15:13,664 --> 00:15:15,286
nhưng không gì có thể ngăn cản bậc cha mẹ

308
00:15:15,286 --> 00:15:19,735
thử cách này lên những thiếu niên nặng kí hay béo phì.

309
00:15:19,735 --> 00:15:22,340
Và khi tôi công khai những đề xuất này,

310
00:15:22,340 --> 00:15:25,686
nó lại tạo ra những luồng chống đối.

311
00:15:25,686 --> 00:15:29,719
"Lại nữa rồi. Bà ta ủng hộ việc cha mẹ lừa dối con cái."

312
00:15:29,719 --> 00:15:31,964
Xin chào, Ông già Nô-en. (Laughter)

313
00:15:31,964 --> 00:15:41,461
Ý của tôi là, có cách khác để nghĩ về chuyện này,

314
00:15:41,461 --> 00:15:43,494
cách bạn nên nghĩ,

315
00:15:43,494 --> 00:15:46,523
một đứa trẻ béo phì, tiểu đường, vòng đời rút ngắn,

316
00:15:46,523 --> 00:15:48,055
tất cả những thứ có thể đi kèm,

317
00:15:48,055 --> 00:15:51,071
hay một đứa trẻ có một chút sai sót trong ký ức?

318
00:15:51,071 --> 00:15:54,462
Tôi biết những gì tôi sẽ chọn cho đứa trẻ của tôi.

319
00:15:54,462 --> 00:15:58,439
Nhưng có lẽ công việc của tôi đã làm tôi khác biệt khỏi hầu hết mọi người.

320
00:15:58,439 --> 00:16:00,518
Hầu hết mọi người trân trọng những ký ức của họ,

321
00:16:00,518 --> 00:16:02,672
họ biết nó đại diện cho nhân dạng họ,

322
00:16:02,672 --> 00:16:04,697
họlà ai, họ đến từ đâu.

323
00:16:04,697 --> 00:16:07,555
Và tôi trân trọng điều đó. Tôi cũng nghĩ như vậy.

324
00:16:07,555 --> 00:16:09,760
Nhưng tôi biết được từ công việc của mình

325
00:16:09,760 --> 00:16:14,241
bao nhiêu điều hư cấu vốn đã có ở đó.

326
00:16:14,241 --> 00:16:16,973
Nếu tôi có học được điều gì qua mấy chục năm

327
00:16:16,973 --> 00:16:19,383
nghiên cứu trên những vấn đề này, thì đó là:

328
00:16:19,383 --> 00:16:21,594
chỉ vì một ai đó nói với bạn một số thứ

329
00:16:21,594 --> 00:16:23,169
và nói với sự tự tin,

330
00:16:23,169 --> 00:16:25,849
chỉ vì họ nói với rất nhiều chi tiết,

331
00:16:25,849 --> 00:16:28,608
chỉ vì họ biểu hiện cảm xúc của họ khi họ nói điều đó,

332
00:16:28,608 --> 00:16:31,810
không có nghĩa rằng nó thực sự đã xảy ra.

333
00:16:31,810 --> 00:16:35,675
Chúng ta không thể phân biệt rõ những ký ức đúng với những ký ức sai.

334
00:16:35,675 --> 00:16:39,223
Chúng ta cần những chứng cứ độc lập.

335
00:16:39,223 --> 00:16:42,313
Khám phá này đã làm tôi khoan thứ hơn

336
00:16:42,313 --> 00:16:44,452
đối với những sai lầm thường ngày trong trí nhớ

337
00:16:44,452 --> 00:16:47,366
mà bạn bè tôi và các thành viên trong gia đình tôi phạm phải.

338
00:16:47,366 --> 00:16:51,900
Khám phá này đã có thể cứu Steve Titus,

339
00:16:51,900 --> 00:16:55,476
người đàn ông đã bị đánh cắp cả tương lai

340
00:16:55,476 --> 00:16:57,714
bởi một ký ức sai lầm.

341
00:16:57,714 --> 00:17:00,530
Nhưng đồng thời, chúng ta cũng cần tự nhớ rằng,

342
00:17:00,530 --> 00:17:02,166
chúng ta hãy xem như

343
00:17:02,166 --> 00:17:06,037
những ký ức , giống như tự do,

344
00:17:06,037 --> 00:17:09,731
là một thứ mỏng manh.

345
00:17:09,731 --> 00:17:12,669
Cảm ơn. Cảm ơn.

346
00:17:12,669 --> 00:17:15,397
Cảm ơn. (Vỗ tay)

347
00:17:15,397 --> 00:17:19,116
Cảm ơn rất nhiều. (Vỗ tay)