WEBVTT

00:00:00.509 --> 00:00:04.841
Size Steve Titus isimli bir kişinin hikayesini anlatan

00:00:04.841 --> 00:00:08.404
üzerinde çalıştığım adli bir davadan bahsetmek istiyorum.

NOTE Paragraph

00:00:08.404 --> 00:00:11.433
Titus bir restoran müdürüydü.

00:00:11.433 --> 00:00:15.523
31 yaşındaydı ve Seattle, Washington'da yaşıyordu.

00:00:15.523 --> 00:00:17.418
Gretchen'le nişanlıydı,

00:00:17.418 --> 00:00:20.366
evlilik planları yapıyorlardı, Gretchen, onun hayatının aşkıydı.

00:00:20.366 --> 00:00:22.650
Bir gece çift, romantik bir akşam yemeği için

00:00:22.650 --> 00:00:25.655
birlikte dışarı çıktı.

00:00:25.655 --> 00:00:27.303
Eve dönmek üzere yoldaydılar,

00:00:27.303 --> 00:00:30.253
bir polis memuru tarafından arabaları kenara çekildi.

00:00:30.253 --> 00:00:33.570
Titus'un arabası o akşam bayan bir otostopçuya

00:00:33.570 --> 00:00:37.457
tecavüz eden bir adam tarafından

00:00:37.457 --> 00:00:40.863
kullanılan bir arabaya benzerdi

00:00:40.863 --> 00:00:44.457
ve aynı zamanda Titus da tecavüzcüyü andırıyordu.

00:00:44.457 --> 00:00:47.035
Bunun üzerine polis Titus'un fotoğrafını çekti

00:00:47.035 --> 00:00:49.802
ve zanlı teşhis odasına koydu.

00:00:49.802 --> 00:00:51.962
Fotoğrafı tecavüz mağduruna gösterdiler

00:00:51.962 --> 00:00:54.122
Kadın Titus'un fotoğrafını işaret etti ve

00:00:54.122 --> 00:00:57.743
"Bu fotoğraf tecavüzcüye çok benziyor" dedi.

00:00:57.743 --> 00:01:01.631
Polis ve başsavcılık tarafından açıldı

00:01:01.631 --> 00:01:04.972
ve Steve Titus tecavüzle yargılandı.

00:01:04.972 --> 00:01:07.068
Tecavüz mağduru kürsüye geçti ve

00:01:07.068 --> 00:01:11.410
"Tecavüzcünün bu adam olduğundan kesinlikle eminim." dedi.

00:01:11.410 --> 00:01:14.336
Titus suçlu bulundu.

00:01:14.336 --> 00:01:16.310
Titus masum olduğunu savundu,

00:01:16.310 --> 00:01:18.892
ailesi jüriye çıkıştı,

00:01:18.892 --> 00:01:21.763
nişanlısı ağlayarak olduğu yere yığıldı.

00:01:21.763 --> 00:01:25.158
Titus cezaevine götürüldü.

NOTE Paragraph

00:01:25.158 --> 00:01:28.616
Peki siz bu durumda ne yapardınız ?

00:01:28.616 --> 00:01:30.252
Ne yapardınız ?

00:01:30.252 --> 00:01:34.020
Titus hukuk sistemine olan bütün inancını kaybetti,

00:01:34.020 --> 00:01:36.052
fakat aklına bir fikir gelmişti.

00:01:36.052 --> 00:01:38.483
Yerel gazeteyi arayarak yardım istedi,

00:01:38.483 --> 00:01:41.870
bir araştırmacı gazetecinin ilgisini çekmişti.

00:01:41.870 --> 00:01:46.606
Gazeteci gerçek tecavüzcüyü buldu.

00:01:46.606 --> 00:01:49.959
Suçunu itiraf eden adamın

00:01:49.959 --> 00:01:53.251
o civarda daha önce 50 tecavüz davasına

00:01:53.251 --> 00:01:54.583
karıştığı düşünülüyordu.

00:01:54.583 --> 00:01:57.757
Hakime bu bilgi verildiğinde,

00:01:57.757 --> 00:02:00.693
hakim Titus'u serbest bıraktı.

NOTE Paragraph

00:02:00.693 --> 00:02:04.724
Dava burada bitmeliydi.

00:02:04.724 --> 00:02:05.847
Bu olayın, davanın sonu olması gerekirdi.

00:02:05.847 --> 00:02:08.367
Titus bu olayı berbat bir yıl olarak kabul etmeliydi,

00:02:08.367 --> 00:02:12.203
korkunç bir suçlama ve hapishanede geçen bir yıl, ama artık sona ermişti.

NOTE Paragraph

00:02:12.203 --> 00:02:14.250
Ancak bu şekilde sonlanmadı.

00:02:14.250 --> 00:02:16.928
Titus fazlasıyla üzgündü.

00:02:16.928 --> 00:02:19.508
İşini kaybetmişti, geri alamadı.

00:02:19.508 --> 00:02:21.351
Nişanlısını kaybetti.

00:02:21.351 --> 00:02:24.257
Gretchen, Titus'un dinmeyen öfkesine daha fazla tahammül edemedi.

00:02:24.257 --> 00:02:26.403
Titus bütün birikimini kaybetti.

00:02:26.403 --> 00:02:29.261
Bunun üzerine polise ve bu ızdırabı yaşamasına

00:02:29.261 --> 00:02:31.542
neden olan diğer kişilere

00:02:31.542 --> 00:02:33.861
dava açmaya karar verdi.

NOTE Paragraph

00:02:33.861 --> 00:02:38.574
Ben tam olarak bu olaydan sonra dava üzerinde çalışmaya başladım.

00:02:38.574 --> 00:02:40.535
Nasıl oldu da

00:02:40.535 --> 00:02:42.609
Tecavüz mağduru fikrini

00:02:42.609 --> 00:02:44.137
"Bu fotoğraf tecavüzcüye çok benziyor" yerine

00:02:44.137 --> 00:02:48.887
"Tecavüzcünün bu adam olduğundan kesinlikle eminim." olarak değiştirdi.

NOTE Paragraph

00:02:48.887 --> 00:02:52.166
Titus bu davayla uğraşmaktan tükenmişti.

00:02:52.166 --> 00:02:55.200
Davayı düşünmeden geçirdiği tek bir dakikası bile olmuyordu.

00:02:55.200 --> 00:02:59.351
Kendi açtığı davadan sadece birkaç gün önce

00:02:59.351 --> 00:03:01.570
bir sabah

00:03:01.570 --> 00:03:03.378
acı içerisinde uyandı

00:03:03.378 --> 00:03:06.072
ve stres kaynaklı bir kalp krizi sebebiyle hayatını kaybetti.

00:03:06.072 --> 00:03:09.259
Henüz 35 yaşındaydı.

NOTE Paragraph

00:03:09.259 --> 00:03:14.069
Psikoloji uzmanı olduğum için

00:03:14.069 --> 00:03:16.584
benden Titus'un davası üzerinde çalışmam istendi.

00:03:16.584 --> 00:03:20.411
Ben hatırlama problemleri üzerinde çalışıyorum. Yıllardır bu konuda araştırmalar yapıyorum.

00:03:20.411 --> 00:03:23.800
Uçakta biriyle tanıştığım zaman,

00:03:23.800 --> 00:03:25.896
Bu olay İskoçya'ya giderken yaşanmıştı.

00:03:25.896 --> 00:03:27.726
Uçakta biriyle tanıştığım zaman,

00:03:27.726 --> 00:03:30.771
Birbirimize "Ne işle uğraşıyorsun?" diye sorarız.

00:03:30.771 --> 00:03:32.222
Ben "Hatırlama problemleri üzerinde çalışıyorum." derim.

00:03:32.222 --> 00:03:35.602
Genellikle insanlar bana isimleri hatırlamakta yaşadıkları zorluklardan,

00:03:35.602 --> 00:03:38.401
Alzheimer'lı olan bir yakınlarından,

00:03:38.416 --> 00:03:40.481
veya benzer hafıza problemlerinden bahsederler.

00:03:40.481 --> 00:03:42.697
Fakat onlara söylemek zorundayım ki;

00:03:42.697 --> 00:03:46.202
Ben insanların unuttukları konular üzerinde değil

00:03:46.202 --> 00:03:49.204
tam tersine, insanların hatırladıkları konular üzerinde çalışıyorum.

00:03:49.204 --> 00:03:51.957
Örneğin hatırladıklarını düşündükleri yaşanmayan olaylar

00:03:51.957 --> 00:03:53.922
veya gerçekte onların hatırladıklarından

00:03:53.922 --> 00:03:55.947
farklı şekilde olan olaylar.

00:03:55.947 --> 00:04:00.683
Ben sahte anılar üzerinde çalışıyorum.

NOTE Paragraph

00:04:00.683 --> 00:04:04.990
Ne yazık ki, Steve Titus birinin sahte anısı yüzünden

00:04:04.990 --> 00:04:09.295
hapse giren tek kişi değil.

00:04:09.295 --> 00:04:12.603
Amerika'da bir projede,

00:04:12.603 --> 00:04:14.855
300 masum kişiden

00:04:14.855 --> 00:04:18.789
bilgi toplandı.

00:04:18.789 --> 00:04:22.684
İşlemedikleri bir suç yüzünden hapis yatan 300 kişi

00:04:22.684 --> 00:04:27.984
Bu suçlar yüzünden 10,20,30 yıl boyunca hapiste yattılar

00:04:27.984 --> 00:04:30.411
ve şimdi DNA testi

00:04:30.411 --> 00:04:33.327
onların masum olduğunu kanıtladı.

00:04:33.327 --> 00:04:35.848
Bu davalar incelendiğinde,

00:04:35.848 --> 00:04:37.989
dörtte üçü

00:04:37.989 --> 00:04:43.600
görgü tanıklarının sahte anıları yüzünden kaynaklanıyordu.

NOTE Paragraph

00:04:43.600 --> 00:04:44.863
Peki, neydi bunun sebebi ?

00:04:44.863 --> 00:04:48.314
Bütün o masum insanları ve

00:04:48.314 --> 00:04:50.598
Titus'u suçlu bulan jüri üyeleri gibi

00:04:50.598 --> 00:04:52.839
çoğu insan hafızanın

00:04:52.839 --> 00:04:54.486
bir kayıt cihazı gibi çalıştığına inanıyor.

00:04:54.486 --> 00:04:56.743
Bilgiyi sadece kaydedersin,

00:04:56.743 --> 00:04:59.390
Daha sonra soruları yanıtlamak veya

00:04:59.390 --> 00:05:02.817
görüntüleri teşhis etmek istediğinde tekrar hatırlarsın

00:05:02.817 --> 00:05:04.980
Fakat onlarca yıllık çalışmalar

00:05:04.980 --> 00:05:08.133
gösteriyor ki bu tam olarak doğru değil.

00:05:08.133 --> 00:05:10.563
Hafızalarımız yapıcı.

00:05:10.563 --> 00:05:12.132
Onlar yeniden kurgulayıcı.

00:05:12.132 --> 00:05:15.613
Hafızanın çalışma prensibi bir Wikipedia sayfasınınki gibidir.

00:05:15.613 --> 00:05:20.726
Bilgilere ulaşıp onları değiştirebilirsin fakat diğer insanlar da bunu yapabilir.

00:05:20.726 --> 00:05:25.975
Kurgulayıcı bellek sürecini incelemeye

00:05:25.975 --> 00:05:28.390
1970'lerde başladım.

00:05:28.390 --> 00:05:32.813
Yaptığım deneylerde insanlara kurgulanmış sahte suç

00:05:32.813 --> 00:05:35.318
ve kazalar göstererek

00:05:35.318 --> 00:05:38.836
onlara bu konuda neler hatırladıklarını sordum.

00:05:38.836 --> 00:05:42.775
Bir araştırmada insanlara kurgulanmış bir kaza gösterdik

00:05:42.775 --> 00:05:44.053
arabaların çarpıştığı esnada

00:05:44.053 --> 00:05:46.917
ne kadar hızlı gittiğini sorduk.

00:05:46.917 --> 00:05:48.551
Bazı insanlara da,

00:05:48.551 --> 00:05:52.240
arabaların birbirine girdiği anda ne kadar hızlı gittiğini sorduk.

00:05:52.240 --> 00:05:55.242
Birbirine girdiği anda dediğimiz zaman,

00:05:55.242 --> 00:05:58.527
görgü tanıkları bize arabaların daha hızlı gittiklerini söylediler,

00:05:58.527 --> 00:06:02.524
dahası, soruyu bu şekilde sormak

00:06:02.524 --> 00:06:05.384
kaza mahallinde kırık cam olmamasına rağmen

00:06:05.384 --> 00:06:08.451
insanları bize kırık cam gördüklerini

00:06:08.451 --> 00:06:12.230
söylemeye yöneltti.

00:06:12.230 --> 00:06:15.119
Başka bir araştırmada, insanlara bir arabanın dur işareti olan

00:06:15.119 --> 00:06:18.779
bir kavşaktan geçtiği sahte bir kaza gösterdik

00:06:18.779 --> 00:06:23.711
ve soru sorarken insanlara yol ver işareti olduğunu ima ettiğimiz zaman,

00:06:23.711 --> 00:06:27.560
çoğu görgü tanığı bize kavşakta dur işaretini değil

00:06:27.560 --> 00:06:31.017
yol ver işaretini hatırladıklarını söyledi.

NOTE Paragraph

00:06:31.017 --> 00:06:33.206
Bu olayların kurgulanmış

00:06:33.206 --> 00:06:34.529
olduğunu ve insanların

00:06:34.529 --> 00:06:36.457
stresli olmadığını düşünebilirsiniz.

00:06:36.457 --> 00:06:39.191
Gerçekten zor bir durumda da

00:06:39.191 --> 00:06:42.142
aynı çeşit hatalar yapılır mıydı ?

00:06:42.142 --> 00:06:45.233
Sadece birkaç ay önce yayımladığımız bir çalışmada,

00:06:45.233 --> 00:06:47.537
bu soruya cevap bulduk.

00:06:47.537 --> 00:06:50.301
Çünkü bu çalışmayı farklı kılan yönü

00:06:50.301 --> 00:06:55.933
insanları stresli bir duruma solacak şekilde düzenlenmesiydi.

00:06:55.933 --> 00:06:58.162
Bu çalışmada kişiler

00:06:58.162 --> 00:07:00.672
eğer savaş esiri olarak ele geçirilirlerse

00:07:00.672 --> 00:07:05.097
başlarına neler geleceğini gösteren

00:07:05.097 --> 00:07:07.879
bir eğitim tatbikatına giden

00:07:07.879 --> 00:07:11.797
Amerikan askerlerydi.

00:07:11.797 --> 00:07:14.227
Bu eğitim kursunun bir etabında,

00:07:14.227 --> 00:07:17.756
Askerler saldırgan, sert ve küfürlü kaba bir dile

00:07:17.756 --> 00:07:22.842
30 dakika boyunca sorgulanıyorlar

00:07:22.842 --> 00:07:25.659
ve daha sonra sorgulamayı gerçekleştiren kişinin

00:07:25.659 --> 00:07:28.682
kimliğini belirlemeye çalışıyorlar.

00:07:28.682 --> 00:07:32.505
Onlara kendilerini sorgulayan kişinin farklı biri olduğuna dair

00:07:32.505 --> 00:07:35.283
üstü kapalı bir şekilde bilgi verdiğimizde,

00:07:35.283 --> 00:07:39.320
çoğu asker kendilerini sorgulayan kişiyi yanlış tespit ediyor,

00:07:39.320 --> 00:07:43.155
hatta çoğunlukla da onları gerçekten sorgulayan kişi

00:07:43.155 --> 00:07:46.259
uzaktan dahi andırmayan birini.

NOTE Paragraph

00:07:46.259 --> 00:07:48.560
Bu çalışma gösteriyor ki

00:07:48.560 --> 00:07:52.420
insanlara yaşamış olabilecekleri bir konuda

00:07:52.420 --> 00:07:55.800
yanlış bilgi aktardığınız zaman

00:07:55.800 --> 00:08:01.455
onların anılarını çarpıtabilir, bozabilir veya değiştirebilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:08:01.455 --> 00:08:03.655
Gerçek hayatta

00:08:03.655 --> 00:08:06.546
yanlış bilgilendirme her yerde.

00:08:06.546 --> 00:08:07.906
Yanlış bilgiyi sadece

00:08:07.906 --> 00:08:10.822
sadece bize imalı bir şekilde sorulduğunda değil,

00:08:10.822 --> 00:08:13.269
kasten veya bilinçsizce

00:08:13.269 --> 00:08:16.302
bize yalan yanlış bilgi veren

00:08:16.302 --> 00:08:18.439
diğer görgü tanıklarıyla konuştuğumuzda veya

00:08:18.439 --> 00:08:23.169
medyada daha önce yaşamış olabileceğimiz bir olayın yer aldığını gördüğümüzde de edinebiliriz.

00:08:23.169 --> 00:08:25.962
Bütün bunlar

00:08:25.962 --> 00:08:30.312
anılarımızın bozulmasına yol açar.

NOTE Paragraph

00:08:30.312 --> 00:08:34.100
1990'larda, çok daha büyük bir tür

00:08:34.100 --> 00:08:38.783
hafıza problemi görmeye başladık.

00:08:38.783 --> 00:08:41.879
Bazı hastalar terapiye bir problemle gidiyorlardı,

00:08:41.879 --> 00:08:44.793
depresyon veya beslenme bozukluğu gibi ve

00:08:44.793 --> 00:08:47.546
terapiden başka bir

00:08:47.546 --> 00:08:50.207
problemle çıkıyorlardı.

00:08:50.207 --> 00:08:53.908
Dehşet verici, acımasız durumlarla iligili uç noktadaki anılar

00:08:53.908 --> 00:08:55.891
bazen satanik törenlerde,

00:08:55.891 --> 00:09:00.588
bazen garip ve alışılmadık unsurları içeren durumlarda.

00:09:00.588 --> 00:09:03.142
Bir kadın psikoterapiden çıktığında

00:09:03.142 --> 00:09:05.570
yıllarca törensel istismara maruz kaldığına,

00:09:05.570 --> 00:09:09.472
zorla hamile bırakıldığına ve

00:09:09.472 --> 00:09:12.038
bebeğinin karnı kesilerek alındığına inanılıyordu.

00:09:12.038 --> 00:09:14.397
Fakat hikayesini destekleyecek

00:09:14.397 --> 00:09:16.423
hiç bir yara izi veya

00:09:16.423 --> 00:09:19.304
fiziksel bir kanıt yoktu.

00:09:19.304 --> 00:09:22.312
Bu olaylar üzerinde çalışmaya başladığımda,

00:09:22.312 --> 00:09:23.762
bu garip anıların

00:09:23.762 --> 00:09:26.090
nereden geldiğini merak ediyordum.

00:09:26.090 --> 00:09:30.477
Ve bulduklarım gösteriyor ki bu olayların çoğu

00:09:30.477 --> 00:09:35.968
bazı özel psikoterapi çeşitleriyle ilgili.

00:09:35.968 --> 00:09:37.567
Ve kendi kendime sordum,

00:09:37.567 --> 00:09:40.955
psikoterapi sırasında olan bazı şeyler

00:09:40.955 --> 00:09:43.839
hayal gücü egzersizleri,

00:09:43.839 --> 00:09:45.896
rüya tabiri,

00:09:45.896 --> 00:09:48.028
bazı hipnoz vakaları,

00:09:48.028 --> 00:09:51.846
veya yanlış bilgiye yol açan bazı durumlar gibi,

00:09:51.846 --> 00:09:54.633
bu tarz şeyler mi hastaları

00:09:54.633 --> 00:09:57.310
bu garip, beklenmedik anıları

00:09:57.310 --> 00:10:00.241
yaratmaya yönlendiriyor?

00:10:00.241 --> 00:10:02.400
Bunun üzerine psikoterapide yürütülen

00:10:02.400 --> 00:10:07.425
süreci inceleyebilmek için

00:10:07.425 --> 00:10:10.498
bazı deneyler tasarladım.

00:10:10.498 --> 00:10:14.049
Böylece sahne anıların gelişimini takip edebilecektim.

NOTE Paragraph

00:10:14.049 --> 00:10:16.457
Yaptığımız ilk çalışmalardan birinde,

00:10:16.457 --> 00:10:18.810
psikoterapide kullanılan

00:10:18.810 --> 00:10:22.873
ve bu tarz olaylarda sıkça karşılaştığımız hatırlatma metodunu kullandık.

00:10:22.873 --> 00:10:24.983
Bu yöntemi kullanarak

00:10:24.983 --> 00:10:26.835
kişinin hafızasına

00:10:26.835 --> 00:10:29.912
5,6 yaşlarında bir çocukken bir alışveriş merkezinde

00:10:29.912 --> 00:10:32.163
kaybolduğuna dair bir anı yerleştirdik.

00:10:32.163 --> 00:10:34.663
Çok korkmuştun ve ağlıyordun.

00:10:34.663 --> 00:10:37.177
Sonunda yaşlı bir kişi tarafından kurtarıldın

00:10:37.177 --> 00:10:39.029
ve ailene yeniden kavuştun.

00:10:39.029 --> 00:10:41.637
Deneklerden dörtte birinin zihnine

00:10:41.637 --> 00:10:45.743
bu anıyı ekmeyi başardık.

00:10:45.743 --> 00:10:47.748
Bunun onlar için çok da

00:10:47.748 --> 00:10:50.094
stresli olmadığını düşünebilirsiniz.

00:10:50.094 --> 00:10:53.463
Fakat diğer araştırmacılar ve biz

00:10:53.463 --> 00:10:56.221
çeşitli konular hakkında çok daha az rastlandık

00:10:56.221 --> 00:10:59.136
ve stresli sahte anılar da ektik.

00:10:59.136 --> 00:11:01.675
Tennessee'de yapılan bir araştırmada,

00:11:01.675 --> 00:11:04.091
araştırmacıların ektiği sahte anı şu şekildeydi;

00:11:04.091 --> 00:11:06.665
çocukluğunda boğulmak üzereyken

00:11:06.665 --> 00:11:09.172
bir can kurtaran tarafından kurtarıldın

00:11:09.172 --> 00:11:11.475
Yine Kanada'da yapılan bir araştırmada

00:11:11.475 --> 00:11:13.999
araştırmacıların ektiği

00:11:13.999 --> 00:11:15.227
küçük bir çocukken

00:11:15.227 --> 00:11:18.957
"Vahşi bir hayvan tarafından saldırıya uğramak kadar

00:11:18.957 --> 00:11:20.339
kötü bir olay başına geldi." sahte anısı

00:11:20.339 --> 00:11:23.761
deneklerin yarısında başarıya ulaştı.

00:11:23.761 --> 00:11:26.113
İtalya'da yapılan başka bir araştırmada,

00:11:26.113 --> 00:11:28.771
araştırmacıların ektiği sahte anı

00:11:28.771 --> 00:11:33.983
"Çocukken bir şeytan girme olayına tanıklık ettin."

NOTE Paragraph

00:11:33.983 --> 00:11:36.190
Şunu eklemek istiyorum:

00:11:36.190 --> 00:11:39.929
deneklerin bilim adı altında travma yaşamasına

00:11:39.929 --> 00:11:41.529
neden oluyormuşuz gibi görünebilir

00:11:41.529 --> 00:11:46.167
fakat araştırmalarımız

00:11:46.167 --> 00:11:48.142
araştırma etik kurulları tarafından

00:11:48.142 --> 00:11:50.484
bu araştırmalarda bazı deneklerin

00:11:50.484 --> 00:11:53.557
yaşayabileceği geçici rahatsızlığın

00:11:53.557 --> 00:11:56.641
hafızanın sürecini anlamak

00:11:56.641 --> 00:12:00.541
ve dünyada gerçekleşmeye devam eden

00:12:00.541 --> 00:12:03.648
hafızanın istismarını engellemek kadar

00:12:03.648 --> 00:12:06.994
önem arz etmediği

00:12:06.994 --> 00:12:10.287
gerekçesiyle onaylanmıştır

NOTE Paragraph

00:12:10.287 --> 00:12:13.325
Yalnız, fark ettim ki

00:12:13.325 --> 00:12:16.754
bu çalışmayı yayımladığımda ve psikoterapinin

00:12:16.754 --> 00:12:20.649
belirli türleri aleyhinde konuşmaya başladığımda

00:12:20.649 --> 00:12:24.629
benim için bazı büyük problemler meydana getirdi:

00:12:24.629 --> 00:12:29.530
Özellikle de tehdit altında olduğunu düşünen

00:12:29.530 --> 00:12:31.206
hafıza terapistleri ve onlardan etkilenen hastalar tarafından

00:12:31.206 --> 00:12:34.734
gösterilen düşmanlık.

00:12:34.734 --> 00:12:37.671
Davet edildiğim bazı konuşmalarda

00:12:37.671 --> 00:12:39.576
silahlı korumalar tuttum,

00:12:39.576 --> 00:12:43.793
insanlar beni işten attırmak için şikayet mektubu yazma kampanyaları başlatıyorlardı.

00:12:43.793 --> 00:12:45.774
Fakat muhtemelen en kötüsü de

00:12:45.774 --> 00:12:48.541
kızı tarafından cinsel istismarla

00:12:48.541 --> 00:12:50.965
suçlanan bir kadının

00:12:50.965 --> 00:12:53.801
masum olduğundan şüpheleniyordum.

00:12:53.801 --> 00:12:57.218
Kız annesini bastırılmış bir anıya dayanarak

00:12:57.218 --> 00:12:59.077
cinsel istismarla suçlamaktaydı.

00:12:59.077 --> 00:13:01.960
Ve kız bu hikayenin film haline getirilip

00:13:01.960 --> 00:13:05.394
halka açık alanlarda sunulmasına izin verdi.

00:13:05.394 --> 00:13:07.903
Bu hikayeden şüpheleniyordum

00:13:07.903 --> 00:13:10.203
ve araştırmaya başladım

00:13:10.203 --> 00:13:14.686
sonunda da bulduğum bilgi beni

00:13:14.686 --> 00:13:16.975
annenin masum olduğuna ikna etti.

00:13:16.975 --> 00:13:19.936
Bu olayla ilgili bir belge yayımladım,

00:13:19.936 --> 00:13:23.380
ve bir süre sonra annesini suçlayan kız için

00:13:23.380 --> 00:13:24.901
dava açıldı.

00:13:24.901 --> 00:13:27.256
Onun isminden hiç bahsetmememe rağmen,

00:13:27.256 --> 00:13:31.618
beni iftira ve mahremiyet ihlali ile mahkemeye verdi.

00:13:31.618 --> 00:13:34.341
Yaklaşık beş yıl boyunca

00:13:34.341 --> 00:13:40.893
bu tatsız davayla uğraştım,

00:13:40.893 --> 00:13:44.567
fakat sonunda dava sona erdi ve

00:13:44.567 --> 00:13:46.991
işime geri dönebildim.

00:13:46.991 --> 00:13:49.476
Ancak bu süreçte, bilim insanlarının

00:13:49.476 --> 00:13:52.130
toplum geneliyle uyuşmayan

00:13:52.130 --> 00:13:54.237
konuları dile getirdikleri için mahkemeye verildiği

00:13:54.237 --> 00:13:58.836
rahatsız edici bir akımın örneklerinden biri haline geldim.

NOTE Paragraph

00:13:58.836 --> 00:14:02.194
İşime geri döndüğümde, şu soruyu sordum:

00:14:02.194 --> 00:14:04.592
eğer zihninize sahte bir anı ekersem,

00:14:04.592 --> 00:14:06.436
herhangi bir yankı uyandırır mı?

00:14:06.436 --> 00:14:08.395
Gelecekteki düşüncelerinizi,

00:14:08.395 --> 00:14:10.496
davranışlarınızı etiler mi?

00:14:10.496 --> 00:14:12.523
İlk çalışmamızda ektiğimiz sahte anı şuydu:

00:14:12.523 --> 00:14:15.849
Çocukken haşlanmış katı yumurta, dereotlu hıyar turşusu ve çilekli dondurma

00:14:15.849 --> 00:14:18.848
yediğiniz zaman hastalanırdınız.

00:14:18.848 --> 00:14:22.038
Ve şu sonuca ulaştık, bu sahne anı hafızaya ekildiği zaman,

00:14:22.038 --> 00:14:24.489
insanlar bir piknikte kendilerine sunulduğunda

00:14:24.489 --> 00:14:26.749
bu yiyecekleri yemek istemediler.

00:14:26.749 --> 00:14:30.622
Sahte anılar kötü veya rahatsız edici olmak zorunda değiller.

00:14:30.622 --> 00:14:32.980
Eğer kuşkonmaz gibi sağlıklı bir yiyecekle ilgili

00:14:32.980 --> 00:14:36.001
olumlu bir anı ekseydik,

00:14:36.001 --> 00:14:39.476
insanların daha fazla kuşkonmaz yemek istemelerini sağlayabilirdik.

00:14:39.476 --> 00:14:41.850
Bu çalışmalar şunu gösteriyor ki

00:14:41.850 --> 00:14:43.965
insanların zihinlerine sahte anılar ekebilirsiniz

00:14:43.965 --> 00:14:45.378
ve bu anılar daha sonraki zamanlarda da

00:14:45.378 --> 00:14:50.463
davranışları etkiler.

NOTE Paragraph

00:14:50.463 --> 00:14:52.887
Hafıza ekme ve davranışları

00:14:52.887 --> 00:14:55.810
kontrol etme becerisi beraberinde bazı

00:14:55.810 --> 00:14:59.991
önemli etik sorunları da beraberinde getirdi:

00:14:59.991 --> 00:15:03.050
"Bu hafıza teknolojisini ne zaman kullanmalıyız?"

00:15:03.050 --> 00:15:06.730
veya "Bu tekniğin kullanımını engellemeli miyiz?" gibi.

00:15:06.730 --> 00:15:09.513
Terapistler etik olarak hastalarının zihinlerine

00:15:09.513 --> 00:15:11.100
onlara yardımcı dahi olsa

00:15:11.100 --> 00:15:13.664
sahte anı ekemezler.

00:15:13.664 --> 00:15:15.286
Fakat bir ebeveyni, bu yöntemi fazla kilolu veya obez

00:15:15.286 --> 00:15:19.735
genç çocuğunun üzerinde denemekten alıkoyacak bir sebep yok.

00:15:19.735 --> 00:15:22.340
Ve ben bunu önerdiğim zaman,

00:15:22.340 --> 00:15:25.686
tekrardan itirazla neden oldu.

00:15:25.686 --> 00:15:29.719
"İşte başlıyor gene. Ebeveynlerin çocuklarına yalan söylemesini savunuyor."

NOTE Paragraph

00:15:29.719 --> 00:15:31.964
Merhaba, Noel Baba.

NOTE Paragraph

00:15:31.964 --> 00:15:41.461
Bana göre bunu şu şekilde de düşünebiliriz,

00:15:41.461 --> 00:15:43.494
Çocuğunuzun obezite, diyabet, kısa bir ömür

00:15:43.494 --> 00:15:46.523
ve bunların beraberinde gelen diğer sorunlara

00:15:46.523 --> 00:15:48.055
maruz kalmasını mı

00:15:48.055 --> 00:15:51.071
yoksa çocuğunuza bir sahte anı verilmesini mi tercih edersiniz?

00:15:51.071 --> 00:15:54.462
Ben çocuğum için hangisini seçerdim biliyordum.

NOTE Paragraph

00:15:54.462 --> 00:15:58.439
Fakat belki de işim beni pek çok insandan farklı biri haline getirdi.

00:15:58.439 --> 00:16:00.518
Çoğu insan anılarına değer verir,

00:16:00.518 --> 00:16:02.672
anılarının kişiliklerini, kim olduklarını,

00:16:02.672 --> 00:16:04.697
nereden geldiklerini temsil ettiğini düşünür.

00:16:04.697 --> 00:16:07.555
Bunu takdir ediyorum. Ben de aynı şekilde hissediyorum.

00:16:07.555 --> 00:16:09.760
Fakat işimden dolayı

00:16:09.760 --> 00:16:14.241
zihinde ne kadar hayal ürünü şey olduğunu biliyorum

00:16:14.241 --> 00:16:16.973
Eğer bu sorunlar üzerinde bunca yıllık çalışmamın sonucunda

00:16:16.973 --> 00:16:19.383
öğrendiğim bir şey varsa o da şudur:

00:16:19.383 --> 00:16:21.594
Sırf biri size bir şey diyor diye

00:16:21.594 --> 00:16:23.169
ve bunu kendine güvenerek,

00:16:23.169 --> 00:16:25.849
bir çok detay ekleyerek,

00:16:25.849 --> 00:16:28.608
duygularını da işin içine katarak söylüyor olması

00:16:28.608 --> 00:16:31.810
onun gerçekten yaşanmış olduğu anlamına gelmez.

00:16:31.810 --> 00:16:35.675
Gerçek anıları sahte anılardan eksiksiz bir şekilde ayırt edemeyiz.

00:16:35.675 --> 00:16:39.223
Bağımsız bir onaya ihtiyacımız vardır.

00:16:39.223 --> 00:16:42.313
Bu olayın keşfi beni arkadaşlarımın ve ailemin yaptığı

00:16:42.313 --> 00:16:44.452
gündelik hatırlama problemlerine karşı

00:16:44.452 --> 00:16:47.366
daha anlayışlı hale getirdi.

00:16:47.366 --> 00:16:51.900
Böyle bir keşif Steve Titus'u,

00:16:51.900 --> 00:16:55.476
sahte bir anı yüzünden geleceği mahvolan bir adamı,

00:16:55.476 --> 00:16:57.714
kurtarabilirdi.

NOTE Paragraph

00:16:57.714 --> 00:17:00.530
Fakat bu arada, şunu bilmeliyiz ki

00:17:00.530 --> 00:17:02.166
hafıza

00:17:02.166 --> 00:17:06.037
özgürlük gibi

00:17:06.037 --> 00:17:09.731
hassas bir şeydir.

00:17:09.731 --> 00:17:12.669
Teşekkür ederim. Teşekkürler

00:17:12.669 --> 00:17:15.397
Teşekkür ederim. (Alkış)

00:17:15.397 --> 00:17:19.116
Çok teşekkür ederim. (Alkış)