1
00:00:00,509 --> 00:00:04,841
Size Steve Titus isimli bir kişinin hikayesini anlatan

2
00:00:04,841 --> 00:00:08,404
üzerinde çalıştığım adli bir davadan bahsetmek istiyorum.

3
00:00:08,404 --> 00:00:11,433
Titus bir restoran müdürüydü.

4
00:00:11,433 --> 00:00:15,523
31 yaşındaydı ve Seattle, Washington'da yaşıyordu.

5
00:00:15,523 --> 00:00:17,418
Gretchen'le nişanlıydı,

6
00:00:17,418 --> 00:00:20,366
evlilik planları yapıyorlardı, Gretchen, onun hayatının aşkıydı.

7
00:00:20,366 --> 00:00:22,650
Bir gece çift, romantik bir akşam yemeği için

8
00:00:22,650 --> 00:00:25,655
birlikte dışarı çıktı.

9
00:00:25,655 --> 00:00:27,303
Eve dönmek üzere yoldaydılar,

10
00:00:27,303 --> 00:00:30,253
bir polis memuru tarafından arabaları kenara çekildi.

11
00:00:30,253 --> 00:00:33,570
Titus'un arabası o akşam bayan bir otostopçuya

12
00:00:33,570 --> 00:00:37,457
tecavüz eden bir adam tarafından

13
00:00:37,457 --> 00:00:40,863
kullanılan bir arabaya benzerdi

14
00:00:40,863 --> 00:00:44,457
ve aynı zamanda Titus da tecavüzcüyü andırıyordu.

15
00:00:44,457 --> 00:00:47,035
Bunun üzerine polis Titus'un fotoğrafını çekti

16
00:00:47,035 --> 00:00:49,802
ve zanlı teşhis odasına koydu.

17
00:00:49,802 --> 00:00:51,962
Fotoğrafı tecavüz mağduruna gösterdiler

18
00:00:51,962 --> 00:00:54,122
Kadın Titus'un fotoğrafını işaret etti ve

19
00:00:54,122 --> 00:00:57,743
"Bu fotoğraf tecavüzcüye çok benziyor" dedi.

20
00:00:57,743 --> 00:01:01,631
Polis ve başsavcılık tarafından açıldı

21
00:01:01,631 --> 00:01:04,972
ve Steve Titus tecavüzle yargılandı.

22
00:01:04,972 --> 00:01:07,068
Tecavüz mağduru kürsüye geçti ve

23
00:01:07,068 --> 00:01:11,410
"Tecavüzcünün bu adam olduğundan kesinlikle eminim." dedi.

24
00:01:11,410 --> 00:01:14,336
Titus suçlu bulundu.

25
00:01:14,336 --> 00:01:16,310
Titus masum olduğunu savundu,

26
00:01:16,310 --> 00:01:18,892
ailesi jüriye çıkıştı,

27
00:01:18,892 --> 00:01:21,763
nişanlısı ağlayarak olduğu yere yığıldı.

28
00:01:21,763 --> 00:01:25,158
Titus cezaevine götürüldü.

29
00:01:25,158 --> 00:01:28,616
Peki siz bu durumda ne yapardınız ?

30
00:01:28,616 --> 00:01:30,252
Ne yapardınız ?

31
00:01:30,252 --> 00:01:34,020
Titus hukuk sistemine olan bütün inancını kaybetti,

32
00:01:34,020 --> 00:01:36,052
fakat aklına bir fikir gelmişti.

33
00:01:36,052 --> 00:01:38,483
Yerel gazeteyi arayarak yardım istedi,

34
00:01:38,483 --> 00:01:41,870
bir araştırmacı gazetecinin ilgisini çekmişti.

35
00:01:41,870 --> 00:01:46,606
Gazeteci gerçek tecavüzcüyü buldu.

36
00:01:46,606 --> 00:01:49,959
Suçunu itiraf eden adamın

37
00:01:49,959 --> 00:01:53,251
o civarda daha önce 50 tecavüz davasına

38
00:01:53,251 --> 00:01:54,583
karıştığı düşünülüyordu.

39
00:01:54,583 --> 00:01:57,757
Hakime bu bilgi verildiğinde,

40
00:01:57,757 --> 00:02:00,693
hakim Titus'u serbest bıraktı.

41
00:02:00,693 --> 00:02:04,724
Dava burada bitmeliydi.

42
00:02:04,724 --> 00:02:05,847
Bu olayın, davanın sonu olması gerekirdi.

43
00:02:05,847 --> 00:02:08,367
Titus bu olayı berbat bir yıl olarak kabul etmeliydi,

44
00:02:08,367 --> 00:02:12,203
korkunç bir suçlama ve hapishanede geçen bir yıl, ama artık sona ermişti.

45
00:02:12,203 --> 00:02:14,250
Ancak bu şekilde sonlanmadı.

46
00:02:14,250 --> 00:02:16,928
Titus fazlasıyla üzgündü.

47
00:02:16,928 --> 00:02:19,508
İşini kaybetmişti, geri alamadı.

48
00:02:19,508 --> 00:02:21,351
Nişanlısını kaybetti.

49
00:02:21,351 --> 00:02:24,257
Gretchen, Titus'un dinmeyen öfkesine daha fazla tahammül edemedi.

50
00:02:24,257 --> 00:02:26,403
Titus bütün birikimini kaybetti.

51
00:02:26,403 --> 00:02:29,261
Bunun üzerine polise ve bu ızdırabı yaşamasına

52
00:02:29,261 --> 00:02:31,542
neden olan diğer kişilere

53
00:02:31,542 --> 00:02:33,861
dava açmaya karar verdi.

54
00:02:33,861 --> 00:02:38,574
Ben tam olarak bu olaydan sonra dava üzerinde çalışmaya başladım.

55
00:02:38,574 --> 00:02:40,535
Nasıl oldu da

56
00:02:40,535 --> 00:02:42,609
Tecavüz mağduru fikrini

57
00:02:42,609 --> 00:02:44,137
"Bu fotoğraf tecavüzcüye çok benziyor" yerine

58
00:02:44,137 --> 00:02:48,887
"Tecavüzcünün bu adam olduğundan kesinlikle eminim." olarak değiştirdi.

59
00:02:48,887 --> 00:02:52,166
Titus bu davayla uğraşmaktan tükenmişti.

60
00:02:52,166 --> 00:02:55,200
Davayı düşünmeden geçirdiği tek bir dakikası bile olmuyordu.

61
00:02:55,200 --> 00:02:59,351
Kendi açtığı davadan sadece birkaç gün önce

62
00:02:59,351 --> 00:03:01,570
bir sabah

63
00:03:01,570 --> 00:03:03,378
acı içerisinde uyandı

64
00:03:03,378 --> 00:03:06,072
ve stres kaynaklı bir kalp krizi sebebiyle hayatını kaybetti.

65
00:03:06,072 --> 00:03:09,259
Henüz 35 yaşındaydı.

66
00:03:09,259 --> 00:03:14,069
Psikoloji uzmanı olduğum için

67
00:03:14,069 --> 00:03:16,584
benden Titus'un davası üzerinde çalışmam istendi.

68
00:03:16,584 --> 00:03:20,411
Ben hatırlama problemleri üzerinde çalışıyorum. Yıllardır bu konuda araştırmalar yapıyorum.

69
00:03:20,411 --> 00:03:23,800
Uçakta biriyle tanıştığım zaman,

70
00:03:23,800 --> 00:03:25,896
Bu olay İskoçya'ya giderken yaşanmıştı.

71
00:03:25,896 --> 00:03:27,726
Uçakta biriyle tanıştığım zaman,

72
00:03:27,726 --> 00:03:30,771
Birbirimize "Ne işle uğraşıyorsun?" diye sorarız.

73
00:03:30,771 --> 00:03:32,222
Ben "Hatırlama problemleri üzerinde çalışıyorum." derim.

74
00:03:32,222 --> 00:03:35,602
Genellikle insanlar bana isimleri hatırlamakta yaşadıkları zorluklardan,

75
00:03:35,602 --> 00:03:38,401
Alzheimer'lı olan bir yakınlarından,

76
00:03:38,416 --> 00:03:40,481
veya benzer hafıza problemlerinden bahsederler.

77
00:03:40,481 --> 00:03:42,697
Fakat onlara söylemek zorundayım ki;

78
00:03:42,697 --> 00:03:46,202
Ben insanların unuttukları konular üzerinde değil

79
00:03:46,202 --> 00:03:49,204
tam tersine, insanların hatırladıkları konular üzerinde çalışıyorum.

80
00:03:49,204 --> 00:03:51,957
Örneğin hatırladıklarını düşündükleri yaşanmayan olaylar

81
00:03:51,957 --> 00:03:53,922
veya gerçekte onların hatırladıklarından

82
00:03:53,922 --> 00:03:55,947
farklı şekilde olan olaylar.

83
00:03:55,947 --> 00:04:00,683
Ben sahte anılar üzerinde çalışıyorum.

84
00:04:00,683 --> 00:04:04,990
Ne yazık ki, Steve Titus birinin sahte anısı yüzünden

85
00:04:04,990 --> 00:04:09,295
hapse giren tek kişi değil.

86
00:04:09,295 --> 00:04:12,603
Amerika'da bir projede,

87
00:04:12,603 --> 00:04:14,855
300 masum kişiden

88
00:04:14,855 --> 00:04:18,789
bilgi toplandı.

89
00:04:18,789 --> 00:04:22,684
İşlemedikleri bir suç yüzünden hapis yatan 300 kişi

90
00:04:22,684 --> 00:04:27,984
Bu suçlar yüzünden 10,20,30 yıl boyunca hapiste yattılar

91
00:04:27,984 --> 00:04:30,411
ve şimdi DNA testi

92
00:04:30,411 --> 00:04:33,327
onların masum olduğunu kanıtladı.

93
00:04:33,327 --> 00:04:35,848
Bu davalar incelendiğinde,

94
00:04:35,848 --> 00:04:37,989
dörtte üçü

95
00:04:37,989 --> 00:04:43,600
görgü tanıklarının sahte anıları yüzünden kaynaklanıyordu.

96
00:04:43,600 --> 00:04:44,863
Peki, neydi bunun sebebi ?

97
00:04:44,863 --> 00:04:48,314
Bütün o masum insanları ve

98
00:04:48,314 --> 00:04:50,598
Titus'u suçlu bulan jüri üyeleri gibi

99
00:04:50,598 --> 00:04:52,839
çoğu insan hafızanın

100
00:04:52,839 --> 00:04:54,486
bir kayıt cihazı gibi çalıştığına inanıyor.

101
00:04:54,486 --> 00:04:56,743
Bilgiyi sadece kaydedersin,

102
00:04:56,743 --> 00:04:59,390
Daha sonra soruları yanıtlamak veya

103
00:04:59,390 --> 00:05:02,817
görüntüleri teşhis etmek istediğinde tekrar hatırlarsın

104
00:05:02,817 --> 00:05:04,980
Fakat onlarca yıllık çalışmalar

105
00:05:04,980 --> 00:05:08,133
gösteriyor ki bu tam olarak doğru değil.

106
00:05:08,133 --> 00:05:10,563
Hafızalarımız yapıcı.

107
00:05:10,563 --> 00:05:12,132
Onlar yeniden kurgulayıcı.

108
00:05:12,132 --> 00:05:15,613
Hafızanın çalışma prensibi bir Wikipedia sayfasınınki gibidir.

109
00:05:15,613 --> 00:05:20,726
Bilgilere ulaşıp onları değiştirebilirsin fakat diğer insanlar da bunu yapabilir.

110
00:05:20,726 --> 00:05:25,975
Kurgulayıcı bellek sürecini incelemeye

111
00:05:25,975 --> 00:05:28,390
1970'lerde başladım.

112
00:05:28,390 --> 00:05:32,813
Yaptığım deneylerde insanlara kurgulanmış sahte suç

113
00:05:32,813 --> 00:05:35,318
ve kazalar göstererek

114
00:05:35,318 --> 00:05:38,836
onlara bu konuda neler hatırladıklarını sordum.

115
00:05:38,836 --> 00:05:42,775
Bir araştırmada insanlara kurgulanmış bir kaza gösterdik

116
00:05:42,775 --> 00:05:44,053
arabaların çarpıştığı esnada

117
00:05:44,053 --> 00:05:46,917
ne kadar hızlı gittiğini sorduk.

118
00:05:46,917 --> 00:05:48,551
Bazı insanlara da,

119
00:05:48,551 --> 00:05:52,240
arabaların birbirine girdiği anda ne kadar hızlı gittiğini sorduk.

120
00:05:52,240 --> 00:05:55,242
Birbirine girdiği anda dediğimiz zaman,

121
00:05:55,242 --> 00:05:58,527
görgü tanıkları bize arabaların daha hızlı gittiklerini söylediler,

122
00:05:58,527 --> 00:06:02,524
dahası, soruyu bu şekilde sormak

123
00:06:02,524 --> 00:06:05,384
kaza mahallinde kırık cam olmamasına rağmen

124
00:06:05,384 --> 00:06:08,451
insanları bize kırık cam gördüklerini

125
00:06:08,451 --> 00:06:12,230
söylemeye yöneltti.

126
00:06:12,230 --> 00:06:15,119
Başka bir araştırmada, insanlara bir arabanın dur işareti olan

127
00:06:15,119 --> 00:06:18,779
bir kavşaktan geçtiği sahte bir kaza gösterdik

128
00:06:18,779 --> 00:06:23,711
ve soru sorarken insanlara yol ver işareti olduğunu ima ettiğimiz zaman,

129
00:06:23,711 --> 00:06:27,560
çoğu görgü tanığı bize kavşakta dur işaretini değil

130
00:06:27,560 --> 00:06:31,017
yol ver işaretini hatırladıklarını söyledi.

131
00:06:31,017 --> 00:06:33,206
Bu olayların kurgulanmış

132
00:06:33,206 --> 00:06:34,529
olduğunu ve insanların

133
00:06:34,529 --> 00:06:36,457
stresli olmadığını düşünebilirsiniz.

134
00:06:36,457 --> 00:06:39,191
Gerçekten zor bir durumda da

135
00:06:39,191 --> 00:06:42,142
aynı çeşit hatalar yapılır mıydı ?

136
00:06:42,142 --> 00:06:45,233
Sadece birkaç ay önce yayımladığımız bir çalışmada,

137
00:06:45,233 --> 00:06:47,537
bu soruya cevap bulduk.

138
00:06:47,537 --> 00:06:50,301
Çünkü bu çalışmayı farklı kılan yönü

139
00:06:50,301 --> 00:06:55,933
insanları stresli bir duruma solacak şekilde düzenlenmesiydi.

140
00:06:55,933 --> 00:06:58,162
Bu çalışmada kişiler

141
00:06:58,162 --> 00:07:00,672
eğer savaş esiri olarak ele geçirilirlerse

142
00:07:00,672 --> 00:07:05,097
başlarına neler geleceğini gösteren

143
00:07:05,097 --> 00:07:07,879
bir eğitim tatbikatına giden

144
00:07:07,879 --> 00:07:11,797
Amerikan askerlerydi.

145
00:07:11,797 --> 00:07:14,227
Bu eğitim kursunun bir etabında,

146
00:07:14,227 --> 00:07:17,756
Askerler saldırgan, sert ve küfürlü kaba bir dile

147
00:07:17,756 --> 00:07:22,842
30 dakika boyunca sorgulanıyorlar

148
00:07:22,842 --> 00:07:25,659
ve daha sonra sorgulamayı gerçekleştiren kişinin

149
00:07:25,659 --> 00:07:28,682
kimliğini belirlemeye çalışıyorlar.

150
00:07:28,682 --> 00:07:32,505
Onlara kendilerini sorgulayan kişinin farklı biri olduğuna dair

151
00:07:32,505 --> 00:07:35,283
üstü kapalı bir şekilde bilgi verdiğimizde,

152
00:07:35,283 --> 00:07:39,320
çoğu asker kendilerini sorgulayan kişiyi yanlış tespit ediyor,

153
00:07:39,320 --> 00:07:43,155
hatta çoğunlukla da onları gerçekten sorgulayan kişi

154
00:07:43,155 --> 00:07:46,259
uzaktan dahi andırmayan birini.

155
00:07:46,259 --> 00:07:48,560
Bu çalışma gösteriyor ki

156
00:07:48,560 --> 00:07:52,420
insanlara yaşamış olabilecekleri bir konuda

157
00:07:52,420 --> 00:07:55,800
yanlış bilgi aktardığınız zaman

158
00:07:55,800 --> 00:08:01,455
onların anılarını çarpıtabilir, bozabilir veya değiştirebilirsiniz.

159
00:08:01,455 --> 00:08:03,655
Gerçek hayatta

160
00:08:03,655 --> 00:08:06,546
yanlış bilgilendirme her yerde.

161
00:08:06,546 --> 00:08:07,906
Yanlış bilgiyi sadece

162
00:08:07,906 --> 00:08:10,822
sadece bize imalı bir şekilde sorulduğunda değil,

163
00:08:10,822 --> 00:08:13,269
kasten veya bilinçsizce

164
00:08:13,269 --> 00:08:16,302
bize yalan yanlış bilgi veren

165
00:08:16,302 --> 00:08:18,439
diğer görgü tanıklarıyla konuştuğumuzda veya

166
00:08:18,439 --> 00:08:23,169
medyada daha önce yaşamış olabileceğimiz bir olayın yer aldığını gördüğümüzde de edinebiliriz.

167
00:08:23,169 --> 00:08:25,962
Bütün bunlar

168
00:08:25,962 --> 00:08:30,312
anılarımızın bozulmasına yol açar.

169
00:08:30,312 --> 00:08:34,100
1990'larda, çok daha büyük bir tür

170
00:08:34,100 --> 00:08:38,783
hafıza problemi görmeye başladık.

171
00:08:38,783 --> 00:08:41,879
Bazı hastalar terapiye bir problemle gidiyorlardı,

172
00:08:41,879 --> 00:08:44,793
depresyon veya beslenme bozukluğu gibi ve

173
00:08:44,793 --> 00:08:47,546
terapiden başka bir

174
00:08:47,546 --> 00:08:50,207
problemle çıkıyorlardı.

175
00:08:50,207 --> 00:08:53,908
Dehşet verici, acımasız durumlarla iligili uç noktadaki anılar

176
00:08:53,908 --> 00:08:55,891
bazen satanik törenlerde,

177
00:08:55,891 --> 00:09:00,588
bazen garip ve alışılmadık unsurları içeren durumlarda.

178
00:09:00,588 --> 00:09:03,142
Bir kadın psikoterapiden çıktığında

179
00:09:03,142 --> 00:09:05,570
yıllarca törensel istismara maruz kaldığına,

180
00:09:05,570 --> 00:09:09,472
zorla hamile bırakıldığına ve

181
00:09:09,472 --> 00:09:12,038
bebeğinin karnı kesilerek alındığına inanılıyordu.

182
00:09:12,038 --> 00:09:14,397
Fakat hikayesini destekleyecek

183
00:09:14,397 --> 00:09:16,423
hiç bir yara izi veya

184
00:09:16,423 --> 00:09:19,304
fiziksel bir kanıt yoktu.

185
00:09:19,304 --> 00:09:22,312
Bu olaylar üzerinde çalışmaya başladığımda,

186
00:09:22,312 --> 00:09:23,762
bu garip anıların

187
00:09:23,762 --> 00:09:26,090
nereden geldiğini merak ediyordum.

188
00:09:26,090 --> 00:09:30,477
Ve bulduklarım gösteriyor ki bu olayların çoğu

189
00:09:30,477 --> 00:09:35,968
bazı özel psikoterapi çeşitleriyle ilgili.

190
00:09:35,968 --> 00:09:37,567
Ve kendi kendime sordum,

191
00:09:37,567 --> 00:09:40,955
psikoterapi sırasında olan bazı şeyler

192
00:09:40,955 --> 00:09:43,839
hayal gücü egzersizleri,

193
00:09:43,839 --> 00:09:45,896
rüya tabiri,

194
00:09:45,896 --> 00:09:48,028
bazı hipnoz vakaları,

195
00:09:48,028 --> 00:09:51,846
veya yanlış bilgiye yol açan bazı durumlar gibi,

196
00:09:51,846 --> 00:09:54,633
bu tarz şeyler mi hastaları

197
00:09:54,633 --> 00:09:57,310
bu garip, beklenmedik anıları

198
00:09:57,310 --> 00:10:00,241
yaratmaya yönlendiriyor?

199
00:10:00,241 --> 00:10:02,400
Bunun üzerine psikoterapide yürütülen

200
00:10:02,400 --> 00:10:07,425
süreci inceleyebilmek için

201
00:10:07,425 --> 00:10:10,498
bazı deneyler tasarladım.

202
00:10:10,498 --> 00:10:14,049
Böylece sahne anıların gelişimini takip edebilecektim.

203
00:10:14,049 --> 00:10:16,457
Yaptığımız ilk çalışmalardan birinde,

204
00:10:16,457 --> 00:10:18,810
psikoterapide kullanılan

205
00:10:18,810 --> 00:10:22,873
ve bu tarz olaylarda sıkça karşılaştığımız hatırlatma metodunu kullandık.

206
00:10:22,873 --> 00:10:24,983
Bu yöntemi kullanarak

207
00:10:24,983 --> 00:10:26,835
kişinin hafızasına

208
00:10:26,835 --> 00:10:29,912
5,6 yaşlarında bir çocukken bir alışveriş merkezinde

209
00:10:29,912 --> 00:10:32,163
kaybolduğuna dair bir anı yerleştirdik.

210
00:10:32,163 --> 00:10:34,663
Çok korkmuştun ve ağlıyordun.

211
00:10:34,663 --> 00:10:37,177
Sonunda yaşlı bir kişi tarafından kurtarıldın

212
00:10:37,177 --> 00:10:39,029
ve ailene yeniden kavuştun.

213
00:10:39,029 --> 00:10:41,637
Deneklerden dörtte birinin zihnine

214
00:10:41,637 --> 00:10:45,743
bu anıyı ekmeyi başardık.

215
00:10:45,743 --> 00:10:47,748
Bunun onlar için çok da

216
00:10:47,748 --> 00:10:50,094
stresli olmadığını düşünebilirsiniz.

217
00:10:50,094 --> 00:10:53,463
Fakat diğer araştırmacılar ve biz

218
00:10:53,463 --> 00:10:56,221
çeşitli konular hakkında çok daha az rastlandık

219
00:10:56,221 --> 00:10:59,136
ve stresli sahte anılar da ektik.

220
00:10:59,136 --> 00:11:01,675
Tennessee'de yapılan bir araştırmada,

221
00:11:01,675 --> 00:11:04,091
araştırmacıların ektiği sahte anı şu şekildeydi;

222
00:11:04,091 --> 00:11:06,665
çocukluğunda boğulmak üzereyken

223
00:11:06,665 --> 00:11:09,172
bir can kurtaran tarafından kurtarıldın

224
00:11:09,172 --> 00:11:11,475
Yine Kanada'da yapılan bir araştırmada

225
00:11:11,475 --> 00:11:13,999
araştırmacıların ektiği

226
00:11:13,999 --> 00:11:15,227
küçük bir çocukken

227
00:11:15,227 --> 00:11:18,957
"Vahşi bir hayvan tarafından saldırıya uğramak kadar

228
00:11:18,957 --> 00:11:20,339
kötü bir olay başına geldi." sahte anısı

229
00:11:20,339 --> 00:11:23,761
deneklerin yarısında başarıya ulaştı.

230
00:11:23,761 --> 00:11:26,113
İtalya'da yapılan başka bir araştırmada,

231
00:11:26,113 --> 00:11:28,771
araştırmacıların ektiği sahte anı

232
00:11:28,771 --> 00:11:33,983
"Çocukken bir şeytan girme olayına tanıklık ettin."

233
00:11:33,983 --> 00:11:36,190
Şunu eklemek istiyorum:

234
00:11:36,190 --> 00:11:39,929
deneklerin bilim adı altında travma yaşamasına

235
00:11:39,929 --> 00:11:41,529
neden oluyormuşuz gibi görünebilir

236
00:11:41,529 --> 00:11:46,167
fakat araştırmalarımız

237
00:11:46,167 --> 00:11:48,142
araştırma etik kurulları tarafından

238
00:11:48,142 --> 00:11:50,484
bu araştırmalarda bazı deneklerin

239
00:11:50,484 --> 00:11:53,557
yaşayabileceği geçici rahatsızlığın

240
00:11:53,557 --> 00:11:56,641
hafızanın sürecini anlamak

241
00:11:56,641 --> 00:12:00,541
ve dünyada gerçekleşmeye devam eden

242
00:12:00,541 --> 00:12:03,648
hafızanın istismarını engellemek kadar

243
00:12:03,648 --> 00:12:06,994
önem arz etmediği

244
00:12:06,994 --> 00:12:10,287
gerekçesiyle onaylanmıştır

245
00:12:10,287 --> 00:12:13,325
Yalnız, fark ettim ki

246
00:12:13,325 --> 00:12:16,754
bu çalışmayı yayımladığımda ve psikoterapinin

247
00:12:16,754 --> 00:12:20,649
belirli türleri aleyhinde konuşmaya başladığımda

248
00:12:20,649 --> 00:12:24,629
benim için bazı büyük problemler meydana getirdi:

249
00:12:24,629 --> 00:12:29,530
Özellikle de tehdit altında olduğunu düşünen

250
00:12:29,530 --> 00:12:31,206
hafıza terapistleri ve onlardan etkilenen hastalar tarafından

251
00:12:31,206 --> 00:12:34,734
gösterilen düşmanlık.

252
00:12:34,734 --> 00:12:37,671
Davet edildiğim bazı konuşmalarda

253
00:12:37,671 --> 00:12:39,576
silahlı korumalar tuttum,

254
00:12:39,576 --> 00:12:43,793
insanlar beni işten attırmak için şikayet mektubu yazma kampanyaları başlatıyorlardı.

255
00:12:43,793 --> 00:12:45,774
Fakat muhtemelen en kötüsü de

256
00:12:45,774 --> 00:12:48,541
kızı tarafından cinsel istismarla

257
00:12:48,541 --> 00:12:50,965
suçlanan bir kadının

258
00:12:50,965 --> 00:12:53,801
masum olduğundan şüpheleniyordum.

259
00:12:53,801 --> 00:12:57,218
Kız annesini bastırılmış bir anıya dayanarak

260
00:12:57,218 --> 00:12:59,077
cinsel istismarla suçlamaktaydı.

261
00:12:59,077 --> 00:13:01,960
Ve kız bu hikayenin film haline getirilip

262
00:13:01,960 --> 00:13:05,394
halka açık alanlarda sunulmasına izin verdi.

263
00:13:05,394 --> 00:13:07,903
Bu hikayeden şüpheleniyordum

264
00:13:07,903 --> 00:13:10,203
ve araştırmaya başladım

265
00:13:10,203 --> 00:13:14,686
sonunda da bulduğum bilgi beni

266
00:13:14,686 --> 00:13:16,975
annenin masum olduğuna ikna etti.

267
00:13:16,975 --> 00:13:19,936
Bu olayla ilgili bir belge yayımladım,

268
00:13:19,936 --> 00:13:23,380
ve bir süre sonra annesini suçlayan kız için

269
00:13:23,380 --> 00:13:24,901
dava açıldı.

270
00:13:24,901 --> 00:13:27,256
Onun isminden hiç bahsetmememe rağmen,

271
00:13:27,256 --> 00:13:31,618
beni iftira ve mahremiyet ihlali ile mahkemeye verdi.

272
00:13:31,618 --> 00:13:34,341
Yaklaşık beş yıl boyunca

273
00:13:34,341 --> 00:13:40,893
bu tatsız davayla uğraştım,

274
00:13:40,893 --> 00:13:44,567
fakat sonunda dava sona erdi ve

275
00:13:44,567 --> 00:13:46,991
işime geri dönebildim.

276
00:13:46,991 --> 00:13:49,476
Ancak bu süreçte, bilim insanlarının

277
00:13:49,476 --> 00:13:52,130
toplum geneliyle uyuşmayan

278
00:13:52,130 --> 00:13:54,237
konuları dile getirdikleri için mahkemeye verildiği

279
00:13:54,237 --> 00:13:58,836
rahatsız edici bir akımın örneklerinden biri haline geldim.

280
00:13:58,836 --> 00:14:02,194
İşime geri döndüğümde, şu soruyu sordum:

281
00:14:02,194 --> 00:14:04,592
eğer zihninize sahte bir anı ekersem,

282
00:14:04,592 --> 00:14:06,436
herhangi bir yankı uyandırır mı?

283
00:14:06,436 --> 00:14:08,395
Gelecekteki düşüncelerinizi,

284
00:14:08,395 --> 00:14:10,496
davranışlarınızı etiler mi?

285
00:14:10,496 --> 00:14:12,523
İlk çalışmamızda ektiğimiz sahte anı şuydu:

286
00:14:12,523 --> 00:14:15,849
Çocukken haşlanmış katı yumurta, dereotlu hıyar turşusu ve çilekli dondurma

287
00:14:15,849 --> 00:14:18,848
yediğiniz zaman hastalanırdınız.

288
00:14:18,848 --> 00:14:22,038
Ve şu sonuca ulaştık, bu sahne anı hafızaya ekildiği zaman,

289
00:14:22,038 --> 00:14:24,489
insanlar bir piknikte kendilerine sunulduğunda

290
00:14:24,489 --> 00:14:26,749
bu yiyecekleri yemek istemediler.

291
00:14:26,749 --> 00:14:30,622
Sahte anılar kötü veya rahatsız edici olmak zorunda değiller.

292
00:14:30,622 --> 00:14:32,980
Eğer kuşkonmaz gibi sağlıklı bir yiyecekle ilgili

293
00:14:32,980 --> 00:14:36,001
olumlu bir anı ekseydik,

294
00:14:36,001 --> 00:14:39,476
insanların daha fazla kuşkonmaz yemek istemelerini sağlayabilirdik.

295
00:14:39,476 --> 00:14:41,850
Bu çalışmalar şunu gösteriyor ki

296
00:14:41,850 --> 00:14:43,965
insanların zihinlerine sahte anılar ekebilirsiniz

297
00:14:43,965 --> 00:14:45,378
ve bu anılar daha sonraki zamanlarda da

298
00:14:45,378 --> 00:14:50,463
davranışları etkiler.

299
00:14:50,463 --> 00:14:52,887
Hafıza ekme ve davranışları

300
00:14:52,887 --> 00:14:55,810
kontrol etme becerisi beraberinde bazı

301
00:14:55,810 --> 00:14:59,991
önemli etik sorunları da beraberinde getirdi:

302
00:14:59,991 --> 00:15:03,050
"Bu hafıza teknolojisini ne zaman kullanmalıyız?"

303
00:15:03,050 --> 00:15:06,730
veya "Bu tekniğin kullanımını engellemeli miyiz?" gibi.

304
00:15:06,730 --> 00:15:09,513
Terapistler etik olarak hastalarının zihinlerine

305
00:15:09,513 --> 00:15:11,100
onlara yardımcı dahi olsa

306
00:15:11,100 --> 00:15:13,664
sahte anı ekemezler.

307
00:15:13,664 --> 00:15:15,286
Fakat bir ebeveyni, bu yöntemi fazla kilolu veya obez

308
00:15:15,286 --> 00:15:19,735
genç çocuğunun üzerinde denemekten alıkoyacak bir sebep yok.

309
00:15:19,735 --> 00:15:22,340
Ve ben bunu önerdiğim zaman,

310
00:15:22,340 --> 00:15:25,686
tekrardan itirazla neden oldu.

311
00:15:25,686 --> 00:15:29,719
"İşte başlıyor gene. Ebeveynlerin çocuklarına yalan söylemesini savunuyor."

312
00:15:29,719 --> 00:15:31,964
Merhaba, Noel Baba.

313
00:15:31,964 --> 00:15:41,461
Bana göre bunu şu şekilde de düşünebiliriz,

314
00:15:41,461 --> 00:15:43,494
Çocuğunuzun obezite, diyabet, kısa bir ömür

315
00:15:43,494 --> 00:15:46,523
ve bunların beraberinde gelen diğer sorunlara

316
00:15:46,523 --> 00:15:48,055
maruz kalmasını mı

317
00:15:48,055 --> 00:15:51,071
yoksa çocuğunuza bir sahte anı verilmesini mi tercih edersiniz?

318
00:15:51,071 --> 00:15:54,462
Ben çocuğum için hangisini seçerdim biliyordum.

319
00:15:54,462 --> 00:15:58,439
Fakat belki de işim beni pek çok insandan farklı biri haline getirdi.

320
00:15:58,439 --> 00:16:00,518
Çoğu insan anılarına değer verir,

321
00:16:00,518 --> 00:16:02,672
anılarının kişiliklerini, kim olduklarını,

322
00:16:02,672 --> 00:16:04,697
nereden geldiklerini temsil ettiğini düşünür.

323
00:16:04,697 --> 00:16:07,555
Bunu takdir ediyorum. Ben de aynı şekilde hissediyorum.

324
00:16:07,555 --> 00:16:09,760
Fakat işimden dolayı

325
00:16:09,760 --> 00:16:14,241
zihinde ne kadar hayal ürünü şey olduğunu biliyorum

326
00:16:14,241 --> 00:16:16,973
Eğer bu sorunlar üzerinde bunca yıllık çalışmamın sonucunda

327
00:16:16,973 --> 00:16:19,383
öğrendiğim bir şey varsa o da şudur:

328
00:16:19,383 --> 00:16:21,594
Sırf biri size bir şey diyor diye

329
00:16:21,594 --> 00:16:23,169
ve bunu kendine güvenerek,

330
00:16:23,169 --> 00:16:25,849
bir çok detay ekleyerek,

331
00:16:25,849 --> 00:16:28,608
duygularını da işin içine katarak söylüyor olması

332
00:16:28,608 --> 00:16:31,810
onun gerçekten yaşanmış olduğu anlamına gelmez.

333
00:16:31,810 --> 00:16:35,675
Gerçek anıları sahte anılardan eksiksiz bir şekilde ayırt edemeyiz.

334
00:16:35,675 --> 00:16:39,223
Bağımsız bir onaya ihtiyacımız vardır.

335
00:16:39,223 --> 00:16:42,313
Bu olayın keşfi beni arkadaşlarımın ve ailemin yaptığı

336
00:16:42,313 --> 00:16:44,452
gündelik hatırlama problemlerine karşı

337
00:16:44,452 --> 00:16:47,366
daha anlayışlı hale getirdi.

338
00:16:47,366 --> 00:16:51,900
Böyle bir keşif Steve Titus'u,

339
00:16:51,900 --> 00:16:55,476
sahte bir anı yüzünden geleceği mahvolan bir adamı,

340
00:16:55,476 --> 00:16:57,714
kurtarabilirdi.

341
00:16:57,714 --> 00:17:00,530
Fakat bu arada, şunu bilmeliyiz ki

342
00:17:00,530 --> 00:17:02,166
hafıza

343
00:17:02,166 --> 00:17:06,037
özgürlük gibi

344
00:17:06,037 --> 00:17:09,731
hassas bir şeydir.

345
00:17:09,731 --> 00:17:12,669
Teşekkür ederim. Teşekkürler

346
00:17:12,669 --> 00:17:15,397
Teşekkür ederim. (Alkış)

347
00:17:15,397 --> 00:17:19,116
Çok teşekkür ederim. (Alkış)