0:00:00.509,0:00:04.841
Size Steve Titus isimli bir kişinin hikayesini anlatan

0:00:04.841,0:00:08.404
üzerinde çalıştığım adli bir davadan bahsetmek istiyorum.

0:00:08.404,0:00:11.433
Titus bir restoran müdürüydü.

0:00:11.433,0:00:15.523
31 yaşındaydı ve Seattle, Washington'da yaşıyordu.

0:00:15.523,0:00:17.418
Gretchen'le nişanlıydı,

0:00:17.418,0:00:20.366
evlilik planları yapıyorlardı, Gretchen, onun hayatının aşkıydı.

0:00:20.366,0:00:22.650
Bir gece çift, romantik bir akşam yemeği için

0:00:22.650,0:00:25.655
birlikte dışarı çıktı.

0:00:25.655,0:00:27.303
Eve dönmek üzere yoldaydılar,

0:00:27.303,0:00:30.253
bir polis memuru tarafından arabaları kenara çekildi.

0:00:30.253,0:00:33.570
Titus'un arabası o akşam bayan bir otostopçuya

0:00:33.570,0:00:37.457
tecavüz eden bir adam tarafından

0:00:37.457,0:00:40.863
kullanılan bir arabaya benzerdi

0:00:40.863,0:00:44.457
ve aynı zamanda Titus da tecavüzcüyü andırıyordu.

0:00:44.457,0:00:47.035
Bunun üzerine polis Titus'un fotoğrafını çekti

0:00:47.035,0:00:49.802
ve zanlı teşhis odasına koydu.

0:00:49.802,0:00:51.962
Fotoğrafı tecavüz mağduruna gösterdiler

0:00:51.962,0:00:54.122
Kadın Titus'un fotoğrafını işaret etti ve

0:00:54.122,0:00:57.743
"Bu fotoğraf tecavüzcüye çok benziyor" dedi.

0:00:57.743,0:01:01.631
Polis ve başsavcılık tarafından açıldı

0:01:01.631,0:01:04.972
ve Steve Titus tecavüzle yargılandı.

0:01:04.972,0:01:07.068
Tecavüz mağduru kürsüye geçti ve

0:01:07.068,0:01:11.410
"Tecavüzcünün bu adam olduğundan kesinlikle eminim." dedi.

0:01:11.410,0:01:14.336
Titus suçlu bulundu.

0:01:14.336,0:01:16.310
Titus masum olduğunu savundu,

0:01:16.310,0:01:18.892
ailesi jüriye çıkıştı,

0:01:18.892,0:01:21.763
nişanlısı ağlayarak olduğu yere yığıldı.

0:01:21.763,0:01:25.158
Titus cezaevine götürüldü.

0:01:25.158,0:01:28.616
Peki siz bu durumda ne yapardınız ?

0:01:28.616,0:01:30.252
Ne yapardınız ?

0:01:30.252,0:01:34.020
Titus hukuk sistemine olan bütün inancını kaybetti,

0:01:34.020,0:01:36.052
fakat aklına bir fikir gelmişti.

0:01:36.052,0:01:38.483
Yerel gazeteyi arayarak yardım istedi,

0:01:38.483,0:01:41.870
bir araştırmacı gazetecinin ilgisini çekmişti.

0:01:41.870,0:01:46.606
Gazeteci gerçek tecavüzcüyü buldu.

0:01:46.606,0:01:49.959
Suçunu itiraf eden adamın

0:01:49.959,0:01:53.251
o civarda daha önce 50 tecavüz davasına

0:01:53.251,0:01:54.583
karıştığı düşünülüyordu.

0:01:54.583,0:01:57.757
Hakime bu bilgi verildiğinde,

0:01:57.757,0:02:00.693
hakim Titus'u serbest bıraktı.

0:02:00.693,0:02:04.724
Dava burada bitmeliydi.

0:02:04.724,0:02:05.847
Bu olayın, davanın sonu olması gerekirdi.

0:02:05.847,0:02:08.367
Titus bu olayı berbat bir yıl olarak kabul etmeliydi,

0:02:08.367,0:02:12.203
korkunç bir suçlama ve hapishanede geçen bir yıl, ama artık sona ermişti.

0:02:12.203,0:02:14.250
Ancak bu şekilde sonlanmadı.

0:02:14.250,0:02:16.928
Titus fazlasıyla üzgündü.

0:02:16.928,0:02:19.508
İşini kaybetmişti, geri alamadı.

0:02:19.508,0:02:21.351
Nişanlısını kaybetti.

0:02:21.351,0:02:24.257
Gretchen, Titus'un dinmeyen öfkesine daha fazla tahammül edemedi.

0:02:24.257,0:02:26.403
Titus bütün birikimini kaybetti.

0:02:26.403,0:02:29.261
Bunun üzerine polise ve bu ızdırabı yaşamasına

0:02:29.261,0:02:31.542
neden olan diğer kişilere

0:02:31.542,0:02:33.861
dava açmaya karar verdi.

0:02:33.861,0:02:38.574
Ben tam olarak bu olaydan sonra dava üzerinde çalışmaya başladım.

0:02:38.574,0:02:40.535
Nasıl oldu da

0:02:40.535,0:02:42.609
Tecavüz mağduru fikrini

0:02:42.609,0:02:44.137
"Bu fotoğraf tecavüzcüye çok benziyor" yerine

0:02:44.137,0:02:48.887
"Tecavüzcünün bu adam olduğundan kesinlikle eminim." olarak değiştirdi.

0:02:48.887,0:02:52.166
Titus bu davayla uğraşmaktan tükenmişti.

0:02:52.166,0:02:55.200
Davayı düşünmeden geçirdiği tek bir dakikası bile olmuyordu.

0:02:55.200,0:02:59.351
Kendi açtığı davadan sadece birkaç gün önce

0:02:59.351,0:03:01.570
bir sabah

0:03:01.570,0:03:03.378
acı içerisinde uyandı

0:03:03.378,0:03:06.072
ve stres kaynaklı bir kalp krizi sebebiyle hayatını kaybetti.

0:03:06.072,0:03:09.259
Henüz 35 yaşındaydı.

0:03:09.259,0:03:14.069
Psikoloji uzmanı olduğum için

0:03:14.069,0:03:16.584
benden Titus'un davası üzerinde çalışmam istendi.

0:03:16.584,0:03:20.411
Ben hatırlama problemleri üzerinde çalışıyorum. Yıllardır bu konuda araştırmalar yapıyorum.

0:03:20.411,0:03:23.800
Uçakta biriyle tanıştığım zaman,

0:03:23.800,0:03:25.896
Bu olay İskoçya'ya giderken yaşanmıştı.

0:03:25.896,0:03:27.726
Uçakta biriyle tanıştığım zaman,

0:03:27.726,0:03:30.771
Birbirimize "Ne işle uğraşıyorsun?" diye sorarız.

0:03:30.771,0:03:32.222
Ben "Hatırlama problemleri üzerinde çalışıyorum." derim.

0:03:32.222,0:03:35.602
Genellikle insanlar bana isimleri hatırlamakta yaşadıkları zorluklardan,

0:03:35.602,0:03:38.401
Alzheimer'lı olan bir yakınlarından,

0:03:38.416,0:03:40.481
veya benzer hafıza problemlerinden bahsederler.

0:03:40.481,0:03:42.697
Fakat onlara söylemek zorundayım ki;

0:03:42.697,0:03:46.202
Ben insanların unuttukları konular üzerinde değil

0:03:46.202,0:03:49.204
tam tersine, insanların hatırladıkları konular üzerinde çalışıyorum.

0:03:49.204,0:03:51.957
Örneğin hatırladıklarını düşündükleri yaşanmayan olaylar

0:03:51.957,0:03:53.922
veya gerçekte onların hatırladıklarından

0:03:53.922,0:03:55.947
farklı şekilde olan olaylar.

0:03:55.947,0:04:00.683
Ben sahte anılar üzerinde çalışıyorum.

0:04:00.683,0:04:04.990
Ne yazık ki, Steve Titus birinin sahte anısı yüzünden

0:04:04.990,0:04:09.295
hapse giren tek kişi değil.

0:04:09.295,0:04:12.603
Amerika'da bir projede,

0:04:12.603,0:04:14.855
300 masum kişiden

0:04:14.855,0:04:18.789
bilgi toplandı.

0:04:18.789,0:04:22.684
İşlemedikleri bir suç yüzünden hapis yatan 300 kişi

0:04:22.684,0:04:27.984
Bu suçlar yüzünden 10,20,30 yıl boyunca hapiste yattılar

0:04:27.984,0:04:30.411
ve şimdi DNA testi

0:04:30.411,0:04:33.327
onların masum olduğunu kanıtladı.

0:04:33.327,0:04:35.848
Bu davalar incelendiğinde,

0:04:35.848,0:04:37.989
dörtte üçü

0:04:37.989,0:04:43.600
görgü tanıklarının sahte anıları yüzünden kaynaklanıyordu.

0:04:43.600,0:04:44.863
Peki, neydi bunun sebebi ?

0:04:44.863,0:04:48.314
Bütün o masum insanları ve

0:04:48.314,0:04:50.598
Titus'u suçlu bulan jüri üyeleri gibi

0:04:50.598,0:04:52.839
çoğu insan hafızanın

0:04:52.839,0:04:54.486
bir kayıt cihazı gibi çalıştığına inanıyor.

0:04:54.486,0:04:56.743
Bilgiyi sadece kaydedersin,

0:04:56.743,0:04:59.390
Daha sonra soruları yanıtlamak veya

0:04:59.390,0:05:02.817
görüntüleri teşhis etmek istediğinde tekrar hatırlarsın

0:05:02.817,0:05:04.980
Fakat onlarca yıllık çalışmalar

0:05:04.980,0:05:08.133
gösteriyor ki bu tam olarak doğru değil.

0:05:08.133,0:05:10.563
Hafızalarımız yapıcı.

0:05:10.563,0:05:12.132
Onlar yeniden kurgulayıcı.

0:05:12.132,0:05:15.613
Hafızanın çalışma prensibi bir Wikipedia sayfasınınki gibidir.

0:05:15.613,0:05:20.726
Bilgilere ulaşıp onları değiştirebilirsin fakat diğer insanlar da bunu yapabilir.

0:05:20.726,0:05:25.975
Kurgulayıcı bellek sürecini incelemeye

0:05:25.975,0:05:28.390
1970'lerde başladım.

0:05:28.390,0:05:32.813
Yaptığım deneylerde insanlara kurgulanmış sahte suç

0:05:32.813,0:05:35.318
ve kazalar göstererek

0:05:35.318,0:05:38.836
onlara bu konuda neler hatırladıklarını sordum.

0:05:38.836,0:05:42.775
Bir araştırmada insanlara kurgulanmış bir kaza gösterdik

0:05:42.775,0:05:44.053
arabaların çarpıştığı esnada

0:05:44.053,0:05:46.917
ne kadar hızlı gittiğini sorduk.

0:05:46.917,0:05:48.551
Bazı insanlara da,

0:05:48.551,0:05:52.240
arabaların birbirine girdiği anda ne kadar hızlı gittiğini sorduk.

0:05:52.240,0:05:55.242
Birbirine girdiği anda dediğimiz zaman,

0:05:55.242,0:05:58.527
görgü tanıkları bize arabaların daha hızlı gittiklerini söylediler,

0:05:58.527,0:06:02.524
dahası, soruyu bu şekilde sormak

0:06:02.524,0:06:05.384
kaza mahallinde kırık cam olmamasına rağmen

0:06:05.384,0:06:08.451
insanları bize kırık cam gördüklerini

0:06:08.451,0:06:12.230
söylemeye yöneltti.

0:06:12.230,0:06:15.119
Başka bir araştırmada, insanlara bir arabanın dur işareti olan

0:06:15.119,0:06:18.779
bir kavşaktan geçtiği sahte bir kaza gösterdik

0:06:18.779,0:06:23.711
ve soru sorarken insanlara yol ver işareti olduğunu ima ettiğimiz zaman,

0:06:23.711,0:06:27.560
çoğu görgü tanığı bize kavşakta dur işaretini değil

0:06:27.560,0:06:31.017
yol ver işaretini hatırladıklarını söyledi.

0:06:31.017,0:06:33.206
Bu olayların kurgulanmış

0:06:33.206,0:06:34.529
olduğunu ve insanların

0:06:34.529,0:06:36.457
stresli olmadığını düşünebilirsiniz.

0:06:36.457,0:06:39.191
Gerçekten zor bir durumda da

0:06:39.191,0:06:42.142
aynı çeşit hatalar yapılır mıydı ?

0:06:42.142,0:06:45.233
Sadece birkaç ay önce yayımladığımız bir çalışmada,

0:06:45.233,0:06:47.537
bu soruya cevap bulduk.

0:06:47.537,0:06:50.301
Çünkü bu çalışmayı farklı kılan yönü

0:06:50.301,0:06:55.933
insanları stresli bir duruma solacak şekilde düzenlenmesiydi.

0:06:55.933,0:06:58.162
Bu çalışmada kişiler

0:06:58.162,0:07:00.672
eğer savaş esiri olarak ele geçirilirlerse

0:07:00.672,0:07:05.097
başlarına neler geleceğini gösteren

0:07:05.097,0:07:07.879
bir eğitim tatbikatına giden

0:07:07.879,0:07:11.797
Amerikan askerlerydi.

0:07:11.797,0:07:14.227
Bu eğitim kursunun bir etabında,

0:07:14.227,0:07:17.756
Askerler saldırgan, sert ve küfürlü kaba bir dile

0:07:17.756,0:07:22.842
30 dakika boyunca sorgulanıyorlar

0:07:22.842,0:07:25.659
ve daha sonra sorgulamayı gerçekleştiren kişinin

0:07:25.659,0:07:28.682
kimliğini belirlemeye çalışıyorlar.

0:07:28.682,0:07:32.505
Onlara kendilerini sorgulayan kişinin farklı biri olduğuna dair

0:07:32.505,0:07:35.283
üstü kapalı bir şekilde bilgi verdiğimizde,

0:07:35.283,0:07:39.320
çoğu asker kendilerini sorgulayan kişiyi yanlış tespit ediyor,

0:07:39.320,0:07:43.155
hatta çoğunlukla da onları gerçekten sorgulayan kişi

0:07:43.155,0:07:46.259
uzaktan dahi andırmayan birini.

0:07:46.259,0:07:48.560
Bu çalışma gösteriyor ki

0:07:48.560,0:07:52.420
insanlara yaşamış olabilecekleri bir konuda

0:07:52.420,0:07:55.800
yanlış bilgi aktardığınız zaman

0:07:55.800,0:08:01.455
onların anılarını çarpıtabilir, bozabilir veya değiştirebilirsiniz.

0:08:01.455,0:08:03.655
Gerçek hayatta

0:08:03.655,0:08:06.546
yanlış bilgilendirme her yerde.

0:08:06.546,0:08:07.906
Yanlış bilgiyi sadece

0:08:07.906,0:08:10.822
sadece bize imalı bir şekilde sorulduğunda değil,

0:08:10.822,0:08:13.269
kasten veya bilinçsizce

0:08:13.269,0:08:16.302
bize yalan yanlış bilgi veren

0:08:16.302,0:08:18.439
diğer görgü tanıklarıyla konuştuğumuzda veya

0:08:18.439,0:08:23.169
medyada daha önce yaşamış olabileceğimiz bir olayın yer aldığını gördüğümüzde de edinebiliriz.

0:08:23.169,0:08:25.962
Bütün bunlar

0:08:25.962,0:08:30.312
anılarımızın bozulmasına yol açar.

0:08:30.312,0:08:34.100
1990'larda, çok daha büyük bir tür

0:08:34.100,0:08:38.783
hafıza problemi görmeye başladık.

0:08:38.783,0:08:41.879
Bazı hastalar terapiye bir problemle gidiyorlardı,

0:08:41.879,0:08:44.793
depresyon veya beslenme bozukluğu gibi ve

0:08:44.793,0:08:47.546
terapiden başka bir

0:08:47.546,0:08:50.207
problemle çıkıyorlardı.

0:08:50.207,0:08:53.908
Dehşet verici, acımasız durumlarla iligili uç noktadaki anılar

0:08:53.908,0:08:55.891
bazen satanik törenlerde,

0:08:55.891,0:09:00.588
bazen garip ve alışılmadık unsurları içeren durumlarda.

0:09:00.588,0:09:03.142
Bir kadın psikoterapiden çıktığında

0:09:03.142,0:09:05.570
yıllarca törensel istismara maruz kaldığına,

0:09:05.570,0:09:09.472
zorla hamile bırakıldığına ve

0:09:09.472,0:09:12.038
bebeğinin karnı kesilerek alındığına inanılıyordu.

0:09:12.038,0:09:14.397
Fakat hikayesini destekleyecek

0:09:14.397,0:09:16.423
hiç bir yara izi veya

0:09:16.423,0:09:19.304
fiziksel bir kanıt yoktu.

0:09:19.304,0:09:22.312
Bu olaylar üzerinde çalışmaya başladığımda,

0:09:22.312,0:09:23.762
bu garip anıların

0:09:23.762,0:09:26.090
nereden geldiğini merak ediyordum.

0:09:26.090,0:09:30.477
Ve bulduklarım gösteriyor ki bu olayların çoğu

0:09:30.477,0:09:35.968
bazı özel psikoterapi çeşitleriyle ilgili.

0:09:35.968,0:09:37.567
Ve kendi kendime sordum,

0:09:37.567,0:09:40.955
psikoterapi sırasında olan bazı şeyler

0:09:40.955,0:09:43.839
hayal gücü egzersizleri,

0:09:43.839,0:09:45.896
rüya tabiri,

0:09:45.896,0:09:48.028
bazı hipnoz vakaları,

0:09:48.028,0:09:51.846
veya yanlış bilgiye yol açan bazı durumlar gibi,

0:09:51.846,0:09:54.633
bu tarz şeyler mi hastaları

0:09:54.633,0:09:57.310
bu garip, beklenmedik anıları

0:09:57.310,0:10:00.241
yaratmaya yönlendiriyor?

0:10:00.241,0:10:02.400
Bunun üzerine psikoterapide yürütülen

0:10:02.400,0:10:07.425
süreci inceleyebilmek için

0:10:07.425,0:10:10.498
bazı deneyler tasarladım.

0:10:10.498,0:10:14.049
Böylece sahne anıların gelişimini takip edebilecektim.

0:10:14.049,0:10:16.457
Yaptığımız ilk çalışmalardan birinde,

0:10:16.457,0:10:18.810
psikoterapide kullanılan

0:10:18.810,0:10:22.873
ve bu tarz olaylarda sıkça karşılaştığımız hatırlatma metodunu kullandık.

0:10:22.873,0:10:24.983
Bu yöntemi kullanarak

0:10:24.983,0:10:26.835
kişinin hafızasına

0:10:26.835,0:10:29.912
5,6 yaşlarında bir çocukken bir alışveriş merkezinde

0:10:29.912,0:10:32.163
kaybolduğuna dair bir anı yerleştirdik.

0:10:32.163,0:10:34.663
Çok korkmuştun ve ağlıyordun.

0:10:34.663,0:10:37.177
Sonunda yaşlı bir kişi tarafından kurtarıldın

0:10:37.177,0:10:39.029
ve ailene yeniden kavuştun.

0:10:39.029,0:10:41.637
Deneklerden dörtte birinin zihnine

0:10:41.637,0:10:45.743
bu anıyı ekmeyi başardık.

0:10:45.743,0:10:47.748
Bunun onlar için çok da

0:10:47.748,0:10:50.094
stresli olmadığını düşünebilirsiniz.

0:10:50.094,0:10:53.463
Fakat diğer araştırmacılar ve biz

0:10:53.463,0:10:56.221
çeşitli konular hakkında çok daha az rastlandık

0:10:56.221,0:10:59.136
ve stresli sahte anılar da ektik.

0:10:59.136,0:11:01.675
Tennessee'de yapılan bir araştırmada,

0:11:01.675,0:11:04.091
araştırmacıların ektiği sahte anı şu şekildeydi;

0:11:04.091,0:11:06.665
çocukluğunda boğulmak üzereyken

0:11:06.665,0:11:09.172
bir can kurtaran tarafından kurtarıldın

0:11:09.172,0:11:11.475
Yine Kanada'da yapılan bir araştırmada

0:11:11.475,0:11:13.999
araştırmacıların ektiği

0:11:13.999,0:11:15.227
küçük bir çocukken

0:11:15.227,0:11:18.957
"Vahşi bir hayvan tarafından saldırıya uğramak kadar

0:11:18.957,0:11:20.339
kötü bir olay başına geldi." sahte anısı

0:11:20.339,0:11:23.761
deneklerin yarısında başarıya ulaştı.

0:11:23.761,0:11:26.113
İtalya'da yapılan başka bir araştırmada,

0:11:26.113,0:11:28.771
araştırmacıların ektiği sahte anı

0:11:28.771,0:11:33.983
"Çocukken bir şeytan girme olayına tanıklık ettin."

0:11:33.983,0:11:36.190
Şunu eklemek istiyorum:

0:11:36.190,0:11:39.929
deneklerin bilim adı altında travma yaşamasına

0:11:39.929,0:11:41.529
neden oluyormuşuz gibi görünebilir

0:11:41.529,0:11:46.167
fakat araştırmalarımız

0:11:46.167,0:11:48.142
araştırma etik kurulları tarafından

0:11:48.142,0:11:50.484
bu araştırmalarda bazı deneklerin

0:11:50.484,0:11:53.557
yaşayabileceği geçici rahatsızlığın

0:11:53.557,0:11:56.641
hafızanın sürecini anlamak

0:11:56.641,0:12:00.541
ve dünyada gerçekleşmeye devam eden

0:12:00.541,0:12:03.648
hafızanın istismarını engellemek kadar

0:12:03.648,0:12:06.994
önem arz etmediği

0:12:06.994,0:12:10.287
gerekçesiyle onaylanmıştır

0:12:10.287,0:12:13.325
Yalnız, fark ettim ki

0:12:13.325,0:12:16.754
bu çalışmayı yayımladığımda ve psikoterapinin

0:12:16.754,0:12:20.649
belirli türleri aleyhinde konuşmaya başladığımda

0:12:20.649,0:12:24.629
benim için bazı büyük problemler meydana getirdi:

0:12:24.629,0:12:29.530
Özellikle de tehdit altında olduğunu düşünen

0:12:29.530,0:12:31.206
hafıza terapistleri ve onlardan etkilenen hastalar tarafından

0:12:31.206,0:12:34.734
gösterilen düşmanlık.

0:12:34.734,0:12:37.671
Davet edildiğim bazı konuşmalarda

0:12:37.671,0:12:39.576
silahlı korumalar tuttum,

0:12:39.576,0:12:43.793
insanlar beni işten attırmak için şikayet mektubu yazma kampanyaları başlatıyorlardı.

0:12:43.793,0:12:45.774
Fakat muhtemelen en kötüsü de

0:12:45.774,0:12:48.541
kızı tarafından cinsel istismarla

0:12:48.541,0:12:50.965
suçlanan bir kadının

0:12:50.965,0:12:53.801
masum olduğundan şüpheleniyordum.

0:12:53.801,0:12:57.218
Kız annesini bastırılmış bir anıya dayanarak

0:12:57.218,0:12:59.077
cinsel istismarla suçlamaktaydı.

0:12:59.077,0:13:01.960
Ve kız bu hikayenin film haline getirilip

0:13:01.960,0:13:05.394
halka açık alanlarda sunulmasına izin verdi.

0:13:05.394,0:13:07.903
Bu hikayeden şüpheleniyordum

0:13:07.903,0:13:10.203
ve araştırmaya başladım

0:13:10.203,0:13:14.686
sonunda da bulduğum bilgi beni

0:13:14.686,0:13:16.975
annenin masum olduğuna ikna etti.

0:13:16.975,0:13:19.936
Bu olayla ilgili bir belge yayımladım,

0:13:19.936,0:13:23.380
ve bir süre sonra annesini suçlayan kız için

0:13:23.380,0:13:24.901
dava açıldı.

0:13:24.901,0:13:27.256
Onun isminden hiç bahsetmememe rağmen,

0:13:27.256,0:13:31.618
beni iftira ve mahremiyet ihlali ile mahkemeye verdi.

0:13:31.618,0:13:34.341
Yaklaşık beş yıl boyunca

0:13:34.341,0:13:40.893
bu tatsız davayla uğraştım,

0:13:40.893,0:13:44.567
fakat sonunda dava sona erdi ve

0:13:44.567,0:13:46.991
işime geri dönebildim.

0:13:46.991,0:13:49.476
Ancak bu süreçte, bilim insanlarının

0:13:49.476,0:13:52.130
toplum geneliyle uyuşmayan

0:13:52.130,0:13:54.237
konuları dile getirdikleri için mahkemeye verildiği

0:13:54.237,0:13:58.836
rahatsız edici bir akımın örneklerinden biri haline geldim.

0:13:58.836,0:14:02.194
İşime geri döndüğümde, şu soruyu sordum:

0:14:02.194,0:14:04.592
eğer zihninize sahte bir anı ekersem,

0:14:04.592,0:14:06.436
herhangi bir yankı uyandırır mı?

0:14:06.436,0:14:08.395
Gelecekteki düşüncelerinizi,

0:14:08.395,0:14:10.496
davranışlarınızı etiler mi?

0:14:10.496,0:14:12.523
İlk çalışmamızda ektiğimiz sahte anı şuydu:

0:14:12.523,0:14:15.849
Çocukken haşlanmış katı yumurta, dereotlu hıyar turşusu ve çilekli dondurma

0:14:15.849,0:14:18.848
yediğiniz zaman hastalanırdınız.

0:14:18.848,0:14:22.038
Ve şu sonuca ulaştık, bu sahne anı hafızaya ekildiği zaman,

0:14:22.038,0:14:24.489
insanlar bir piknikte kendilerine sunulduğunda

0:14:24.489,0:14:26.749
bu yiyecekleri yemek istemediler.

0:14:26.749,0:14:30.622
Sahte anılar kötü veya rahatsız edici olmak zorunda değiller.

0:14:30.622,0:14:32.980
Eğer kuşkonmaz gibi sağlıklı bir yiyecekle ilgili

0:14:32.980,0:14:36.001
olumlu bir anı ekseydik,

0:14:36.001,0:14:39.476
insanların daha fazla kuşkonmaz yemek istemelerini sağlayabilirdik.

0:14:39.476,0:14:41.850
Bu çalışmalar şunu gösteriyor ki

0:14:41.850,0:14:43.965
insanların zihinlerine sahte anılar ekebilirsiniz

0:14:43.965,0:14:45.378
ve bu anılar daha sonraki zamanlarda da

0:14:45.378,0:14:50.463
davranışları etkiler.

0:14:50.463,0:14:52.887
Hafıza ekme ve davranışları

0:14:52.887,0:14:55.810
kontrol etme becerisi beraberinde bazı

0:14:55.810,0:14:59.991
önemli etik sorunları da beraberinde getirdi:

0:14:59.991,0:15:03.050
"Bu hafıza teknolojisini ne zaman kullanmalıyız?"

0:15:03.050,0:15:06.730
veya "Bu tekniğin kullanımını engellemeli miyiz?" gibi.

0:15:06.730,0:15:09.513
Terapistler etik olarak hastalarının zihinlerine

0:15:09.513,0:15:11.100
onlara yardımcı dahi olsa

0:15:11.100,0:15:13.664
sahte anı ekemezler.

0:15:13.664,0:15:15.286
Fakat bir ebeveyni, bu yöntemi fazla kilolu veya obez

0:15:15.286,0:15:19.735
genç çocuğunun üzerinde denemekten alıkoyacak bir sebep yok.

0:15:19.735,0:15:22.340
Ve ben bunu önerdiğim zaman,

0:15:22.340,0:15:25.686
tekrardan itirazla neden oldu.

0:15:25.686,0:15:29.719
"İşte başlıyor gene. Ebeveynlerin çocuklarına yalan söylemesini savunuyor."

0:15:29.719,0:15:31.964
Merhaba, Noel Baba.

0:15:31.964,0:15:41.461
Bana göre bunu şu şekilde de düşünebiliriz,

0:15:41.461,0:15:43.494
Çocuğunuzun obezite, diyabet, kısa bir ömür

0:15:43.494,0:15:46.523
ve bunların beraberinde gelen diğer sorunlara

0:15:46.523,0:15:48.055
maruz kalmasını mı

0:15:48.055,0:15:51.071
yoksa çocuğunuza bir sahte anı verilmesini mi tercih edersiniz?

0:15:51.071,0:15:54.462
Ben çocuğum için hangisini seçerdim biliyordum.

0:15:54.462,0:15:58.439
Fakat belki de işim beni pek çok insandan farklı biri haline getirdi.

0:15:58.439,0:16:00.518
Çoğu insan anılarına değer verir,

0:16:00.518,0:16:02.672
anılarının kişiliklerini, kim olduklarını,

0:16:02.672,0:16:04.697
nereden geldiklerini temsil ettiğini düşünür.

0:16:04.697,0:16:07.555
Bunu takdir ediyorum. Ben de aynı şekilde hissediyorum.

0:16:07.555,0:16:09.760
Fakat işimden dolayı

0:16:09.760,0:16:14.241
zihinde ne kadar hayal ürünü şey olduğunu biliyorum

0:16:14.241,0:16:16.973
Eğer bu sorunlar üzerinde bunca yıllık çalışmamın sonucunda

0:16:16.973,0:16:19.383
öğrendiğim bir şey varsa o da şudur:

0:16:19.383,0:16:21.594
Sırf biri size bir şey diyor diye

0:16:21.594,0:16:23.169
ve bunu kendine güvenerek,

0:16:23.169,0:16:25.849
bir çok detay ekleyerek,

0:16:25.849,0:16:28.608
duygularını da işin içine katarak söylüyor olması

0:16:28.608,0:16:31.810
onun gerçekten yaşanmış olduğu anlamına gelmez.

0:16:31.810,0:16:35.675
Gerçek anıları sahte anılardan eksiksiz bir şekilde ayırt edemeyiz.

0:16:35.675,0:16:39.223
Bağımsız bir onaya ihtiyacımız vardır.

0:16:39.223,0:16:42.313
Bu olayın keşfi beni arkadaşlarımın ve ailemin yaptığı

0:16:42.313,0:16:44.452
gündelik hatırlama problemlerine karşı

0:16:44.452,0:16:47.366
daha anlayışlı hale getirdi.

0:16:47.366,0:16:51.900
Böyle bir keşif Steve Titus'u,

0:16:51.900,0:16:55.476
sahte bir anı yüzünden geleceği mahvolan bir adamı,

0:16:55.476,0:16:57.714
kurtarabilirdi.

0:16:57.714,0:17:00.530
Fakat bu arada, şunu bilmeliyiz ki

0:17:00.530,0:17:02.166
hafıza

0:17:02.166,0:17:06.037
özgürlük gibi

0:17:06.037,0:17:09.731
hassas bir şeydir.

0:17:09.731,0:17:12.669
Teşekkür ederim. Teşekkürler

0:17:12.669,0:17:15.397
Teşekkür ederim. (Alkış)

0:17:15.397,0:17:19.116
Çok teşekkür ederim. (Alkış)