1
00:00:00,509 --> 00:00:04,841
Oto sprawa sądowa, nad którą pracowałam.

2
00:00:04,841 --> 00:00:08,404
Dotyczyła Steve'a Titusa.

3
00:00:08,404 --> 00:00:11,433
Był kierownikiem restauracji.

4
00:00:11,433 --> 00:00:15,523
Miał 31 lat, mieszkał w Seattle
w Waszyngtonie.

5
00:00:15,523 --> 00:00:17,418
Był zaręczony z Gretchen,

6
00:00:17,418 --> 00:00:20,366
mieli właśnie wziąć ślub.
Była miłością jego życia.

7
00:00:20,366 --> 00:00:22,650
Pewnej nocy wybrali się do restauracji

8
00:00:22,650 --> 00:00:25,655
na romantyczną kolację.

9
00:00:25,655 --> 00:00:27,303
Gdy wracali do domu,

10
00:00:27,303 --> 00:00:30,253
zostali zatrzymani przez policjanta.

11
00:00:30,253 --> 00:00:33,570
Samochód Titusa przypominał samochód,

12
00:00:33,570 --> 00:00:37,457
którym wcześniej jechał mężczyzna,

13
00:00:37,457 --> 00:00:40,863
który zgwałcił autostopowiczkę.

14
00:00:40,863 --> 00:00:44,457
Titus był do niego trochę podobny.

15
00:00:44,457 --> 00:00:47,035
Policja zrobiła Titusowi zdjęcie.

16
00:00:47,035 --> 00:00:49,802
Ustawili je z innymi zdjęciami,

17
00:00:49,802 --> 00:00:51,962
pokazali ofierze,

18
00:00:51,962 --> 00:00:54,122
a ona wskazała zdjęcie Titusa.

19
00:00:54,122 --> 00:00:57,743
Powiedziała: "Ten go najbardziej przypomina".

20
00:00:57,743 --> 00:01:01,631
Policja i prokuratura rozpoczęli proces.

21
00:01:01,631 --> 00:01:04,972
Gdy Steve Titus został oskarżony o gwałt,

22
00:01:04,972 --> 00:01:07,068
ofiara zeznała:

23
00:01:07,068 --> 00:01:11,410
"Jestem pewna, że to ten człowiek".

24
00:01:11,410 --> 00:01:14,336
Titus został skazany.

25
00:01:14,336 --> 00:01:16,310
Nie przyznał się do winy.

26
00:01:16,310 --> 00:01:18,892
Jego rodzina krzyczała na ławę przysięgłych,

27
00:01:18,892 --> 00:01:21,763
narzeczona padła ze szlochem na podłogę,

28
00:01:21,763 --> 00:01:25,158
a Titus trafił do więzienia.

29
00:01:25,158 --> 00:01:28,616
Co byście zrobili w takiej sytuacji?

30
00:01:28,616 --> 00:01:30,252
Co byście zrobili?

31
00:01:30,252 --> 00:01:34,020
Titus stracił wiarę w system prawny,

32
00:01:34,020 --> 00:01:36,052
ale miał pomysł.

33
00:01:36,052 --> 00:01:38,483
Zadzwonił do gazety,

34
00:01:38,483 --> 00:01:41,870
zainteresował dziennikarza śledczego,

35
00:01:41,870 --> 00:01:46,606
który znalazł prawdziwego gwałciciela.

36
00:01:46,606 --> 00:01:49,959
Mężczyzna przyznał się,

37
00:01:49,959 --> 00:01:53,251
uważa się, że popełnił 50 gwałtów w okolicy.

38
00:01:53,251 --> 00:01:54,583
uważa się, że popełnił 50 gwałtów w okolicy.

39
00:01:54,583 --> 00:01:57,757
Kiedy powiadomiono sędziego,

40
00:01:57,757 --> 00:02:00,693
wypuścił Titusa na wolność.

41
00:02:00,693 --> 00:02:04,724
Tutaj sprawa powinna się kończyć.

42
00:02:04,724 --> 00:02:05,847
Powinna mieć finał.

43
00:02:05,847 --> 00:02:08,367
Titus powinien uznać, że ten okropny rok,

44
00:02:08,367 --> 00:02:12,203
oskarżenie i proces są już za nim.

45
00:02:12,203 --> 00:02:14,250
Ale tak nie było.

46
00:02:14,250 --> 00:02:16,928
Titus był rozgoryczony.

47
00:02:16,928 --> 00:02:19,508
Stracił pracę, nie mógł jej odzyskać.

48
00:02:19,508 --> 00:02:21,351
Stracił narzeczoną.

49
00:02:21,351 --> 00:02:24,257
Nie mógł poradzić sobie 
z narastającą złością.

50
00:02:24,257 --> 00:02:26,403
Stracił całe oszczędności.

51
00:02:26,403 --> 00:02:29,261
Postanowił oskarżyć

52
00:02:29,261 --> 00:02:31,542
policję i innych odpowiedzialnych

53
00:02:31,542 --> 00:02:33,861
za swoje cierpienie.

54
00:02:33,861 --> 00:02:38,574
Wtedy właśnie zaczęłam
pracować nad tą sprawą.

55
00:02:38,574 --> 00:02:40,535
Próbowałam rozgryźć,

56
00:02:40,535 --> 00:02:42,609
jak świadek przeszedł od:

57
00:02:42,609 --> 00:02:44,137
"Ten jest bardzo podobny"

58
00:02:44,137 --> 00:02:48,887
do: "Jestem pewna, że to on".

59
00:02:48,887 --> 00:02:52,166
Proces cywilny pochłonął Titusa.

60
00:02:52,166 --> 00:02:55,200
Myślał o nim przez cały czas.

61
00:02:55,200 --> 00:02:59,351
Kilka dni przez finałem w sądzie,

62
00:02:59,351 --> 00:03:01,570
obudził się,

63
00:03:01,570 --> 00:03:03,378
zwijając się z bólu.

64
00:03:03,378 --> 00:03:06,072
Zmarł na zawał w wyniku stresu.

65
00:03:06,072 --> 00:03:09,259
Miał 35 lat.

66
00:03:09,259 --> 00:03:14,069
Poproszono mnie, bym przyjrzała się sprawie,

67
00:03:14,069 --> 00:03:16,584
bo jestem naukowcem psychologiem.

68
00:03:16,584 --> 00:03:20,411
Od wielu lat badam wspomnienia.

69
00:03:20,411 --> 00:03:23,800
Kiedy spotykam kogoś w samolocie,

70
00:03:23,800 --> 00:03:25,896
to zdarzyło się nad Szkocją,

71
00:03:25,896 --> 00:03:27,726
kiedy spotykam kogoś w samolocie

72
00:03:27,726 --> 00:03:30,771
i ktoś pyta: "Czym się pani zajmuje?",

73
00:03:30,771 --> 00:03:32,222
odpowiadam: "Badam wspomnienia".

74
00:03:32,222 --> 00:03:35,602
Zwykle mówią o kłopotach 
z pamiętaniem nazwisk

75
00:03:35,602 --> 00:03:38,401
lub o krewnym z Alzheimerem

76
00:03:38,416 --> 00:03:40,481
czy jakimś podobnym schorzeniu.

77
00:03:40,481 --> 00:03:42,697
Wtedy odpowiadam,

78
00:03:42,697 --> 00:03:46,202
że nie badam zapominania.

79
00:03:46,202 --> 00:03:49,204
Wręcz przeciwnie: badam to, co pamiętają.

80
00:03:49,204 --> 00:03:51,957
Kiedy pamiętają coś, co się nie zdarzyło,

81
00:03:51,957 --> 00:03:53,922
lub pamiętają coś inaczej

82
00:03:53,922 --> 00:03:55,947
niż rzeczywiście wyglądało.

83
00:03:55,947 --> 00:04:00,683
Badam fałszywe wspomnienia.

84
00:04:00,683 --> 00:04:04,990
Niestety, Steve Titus to nie jedyna osoba

85
00:04:04,990 --> 00:04:09,295
skazana przez czyjeś fałszywe wspomnienie.

86
00:04:09,295 --> 00:04:12,603
Pewien projekt w USA

87
00:04:12,603 --> 00:04:14,855
zebrał informacje

88
00:04:14,855 --> 00:04:18,789
o 300 niewinnych osobach.

89
00:04:18,789 --> 00:04:22,684
300 pozwanych, skazanych za coś, 
czego nie popełnili.

90
00:04:22,684 --> 00:04:27,984
Spędzili po 10, 20, 30 lat w więzieniu.

91
00:04:27,984 --> 00:04:30,411
Testy DNA dowiodły,

92
00:04:30,411 --> 00:04:33,327
że naprawdę byli niewinni.

93
00:04:33,327 --> 00:04:35,848
Po zbadaniu okazało się,

94
00:04:35,848 --> 00:04:37,989
że 3/4 tych spraw oparto

95
00:04:37,989 --> 00:04:43,600
o fałszywe wspomnienia świadków.

96
00:04:43,600 --> 00:04:44,863
Dlaczego?

97
00:04:44,863 --> 00:04:48,314
Podobnie jak sędziowie, którzy ich skazali,

98
00:04:48,314 --> 00:04:50,598
tak jak ci, którzy skazali Titusa,

99
00:04:50,598 --> 00:04:52,839
wiele z nas wierzy, że wspomnienia

100
00:04:52,839 --> 00:04:54,486
działają jak magnetowid.

101
00:04:54,486 --> 00:04:56,743
Zapisujemy informacje

102
00:04:56,743 --> 00:04:59,390
i możemy je odtworzyć,

103
00:04:59,390 --> 00:05:02,817
kiedy szukamy odpowiedzi
lub chcemy coś rozpoznać.

104
00:05:02,817 --> 00:05:04,980
Lata pracy psychologów pokazały,

105
00:05:04,980 --> 00:05:08,133
że to nieprawda.

106
00:05:08,133 --> 00:05:10,563
Nasze wspomnienia to konstrukty.

107
00:05:10,563 --> 00:05:12,132
Rekonstrukcje.

108
00:05:12,132 --> 00:05:15,613
Pamięć działa trochę jak Wikipedia.

109
00:05:15,613 --> 00:05:20,726
Możemy ją edytować, ale inni także.

110
00:05:20,726 --> 00:05:25,975
Zaczęłam badać ten proces rekonstrukcji

111
00:05:25,975 --> 00:05:28,390
w latach 70.

112
00:05:28,390 --> 00:05:32,813
Podczas eksperymentów pokazywałam

113
00:05:32,813 --> 00:05:35,318
pozorowane przestępstwa i wypadki.

114
00:05:35,318 --> 00:05:38,836
Pytałam badanych, co pamiętają.

115
00:05:38,836 --> 00:05:42,775
W jednym badaniu pozorowanego wypadku

116
00:05:42,775 --> 00:05:44,053
zapytaliśmy

117
00:05:44,053 --> 00:05:46,917
jak szybko jechały auta przed kolizją.

118
00:05:46,917 --> 00:05:48,551
Innych badanych spytaliśmy,

119
00:05:48,551 --> 00:05:52,240
jak szybko jechały auta przed karambolem.

120
00:05:52,240 --> 00:05:55,242
Przy pytaniu o "karambol",

121
00:05:55,242 --> 00:05:58,527
świadkowie podawali wyższe prędkości,

122
00:05:58,527 --> 00:06:02,524
ponadto, przy tym sformułowaniu

123
00:06:02,524 --> 00:06:05,384
częściej mówili nam,

124
00:06:05,384 --> 00:06:08,451
że na miejscu widzieli rozbite szkło,

125
00:06:08,451 --> 00:06:12,230
choć go tam nie było.

126
00:06:12,230 --> 00:06:15,119
W innym badaniu z pozorowanym wypadkiem

127
00:06:15,119 --> 00:06:18,779
auto przejechało znak stop na skrzyżowaniu.

128
00:06:18,779 --> 00:06:23,711
Sugerowaliśmy, że było to: "ustąp pierwszeństwa".

129
00:06:23,711 --> 00:06:27,560
Wielu świadków mówiło, że na skrzyżowaniu

130
00:06:27,560 --> 00:06:31,017
widziało ten znak, a nie znak stopu.

131
00:06:31,017 --> 00:06:33,206
Może myślicie,

132
00:06:33,206 --> 00:06:34,529
że to tylko nagrania,

133
00:06:34,529 --> 00:06:36,457
nie są zbyt stresujące.

134
00:06:36,457 --> 00:06:39,191
Czy takie same błędy

135
00:06:39,191 --> 00:06:42,142
powstałyby przy stresującym wydarzeniu?

136
00:06:42,142 --> 00:06:45,233
W badaniu opublikowanym 
kilka miesięcy temu,

137
00:06:45,233 --> 00:06:47,537
mamy odpowiedź na to pytanie.

138
00:06:47,537 --> 00:06:50,301
Było to nietypowe badanie,

139
00:06:50,301 --> 00:06:55,933
zaaranżowaliśmy stresujące doświadczenie.

140
00:06:55,933 --> 00:06:58,162
Badani byli członkami armii USA,

141
00:06:58,162 --> 00:07:00,672
Badani byli członkami armii USA,

142
00:07:00,672 --> 00:07:05,097
przechodzącymi okropne szkolenie

143
00:07:05,097 --> 00:07:07,879
przygotowujące ich

144
00:07:07,879 --> 00:07:11,797
na ewentualne pojmanie jako jeńców.

145
00:07:11,797 --> 00:07:14,227
W tym ćwiczeniu

146
00:07:14,227 --> 00:07:17,756
żołnierze byli agresywnie przesłuchiwani.

147
00:07:17,756 --> 00:07:22,842
Znieważani i upokarzani fizycznie 
przez 30 minut.

148
00:07:22,842 --> 00:07:25,659
Później mieli zidentyfikować osobę,

149
00:07:25,659 --> 00:07:28,682
która prowadziła przesłuchanie.

150
00:07:28,682 --> 00:07:32,505
Kiedy zaszczepiliśmy sugestię

151
00:07:32,505 --> 00:07:35,283
że to inna osoba,

152
00:07:35,283 --> 00:07:39,320
wielu z nich źle zidentyfikowało śledczego.

153
00:07:39,320 --> 00:07:43,155
Często wskazywali osobę, która w żadnym stopniu

154
00:07:43,155 --> 00:07:46,259
go nie przypominała.

155
00:07:46,259 --> 00:07:48,560
Te badania pokazują,

156
00:07:48,560 --> 00:07:52,420
że zaszczepiając nieprawdziwe informacje

157
00:07:52,420 --> 00:07:55,800
na temat czyjegoś doświadczenia,

158
00:07:55,800 --> 00:08:01,455
możemy zniekształcić 
lub zmienić ich wspomnienia.

159
00:08:01,455 --> 00:08:03,655
W prawdziwym świecie

160
00:08:03,655 --> 00:08:06,546
wszędzie są fałszywe informacje.

161
00:08:06,546 --> 00:08:07,906
Otrzymujemy je

162
00:08:07,906 --> 00:08:10,822
nie tylko, kiedy ktoś nam coś sugeruje,

163
00:08:10,822 --> 00:08:13,269
ale też podczas rozmowy z innymi świadkami,

164
00:08:13,269 --> 00:08:16,302
którzy mogą celowo lub nieświadomie

165
00:08:16,302 --> 00:08:18,439
podawać nam złe informacje.

166
00:08:18,439 --> 00:08:23,169
Także relacja mediów z wydarzenia,
na którym byliśmy,

167
00:08:23,169 --> 00:08:25,962
wszystko to może

168
00:08:25,962 --> 00:08:30,312
zniekształcić naszą pamięć.

169
00:08:30,312 --> 00:08:34,100
W latach 90. zauważyliśmy

170
00:08:34,100 --> 00:08:38,783
jeszcze bardziej ekstremalne zjawisko.

171
00:08:38,783 --> 00:08:41,879
Pacjenci szli na terapię z problemem,

172
00:08:41,879 --> 00:08:44,793
czasem z depresją, zaburzeniem odżywiania.

173
00:08:44,793 --> 00:08:47,546
Kiedy kończyli terapię,

174
00:08:47,546 --> 00:08:50,207
mieli zupełnie inny problem.

175
00:08:50,207 --> 00:08:53,908
Szokujące brutalne wspomnienia,

176
00:08:53,908 --> 00:08:55,891
czasem rytuały satanistyczne,

177
00:08:55,891 --> 00:09:00,588
zawierające naprawdę niesamowite elementy.

178
00:09:00,588 --> 00:09:03,142
Jedna kobieta zakończyła psychoterapię,

179
00:09:03,142 --> 00:09:05,570
wierząc, że latami znosiła

180
00:09:05,570 --> 00:09:09,472
rytualistyczne tortury, że zaszła w ciążę,

181
00:09:09,472 --> 00:09:12,038
a dziecko wycięto z jej brzucha.

182
00:09:12,038 --> 00:09:14,397
Ale nie miała żadnych blizn,

183
00:09:14,397 --> 00:09:16,423
żadnych śladów tortur,

184
00:09:16,423 --> 00:09:19,304
które potwierdzałyby tę historię.

185
00:09:19,304 --> 00:09:22,312
Zaczęłam badać te sprawy.

186
00:09:22,312 --> 00:09:23,762
Zastanawiałam się,

187
00:09:23,762 --> 00:09:26,090
skąd wzięły się te niezwykłe wspomnienia.

188
00:09:26,090 --> 00:09:30,477
Odkryłam, że w większości przypadków

189
00:09:30,477 --> 00:09:35,968
była stosowana pewna psychoterapia.

190
00:09:35,968 --> 00:09:37,567
Zapytałam,

191
00:09:37,567 --> 00:09:40,955
czy części z tej psychoterapii,

192
00:09:40,955 --> 00:09:43,839
takie jak ćwiczenia wyobraźni,

193
00:09:43,839 --> 00:09:45,896
interpretacja snów,

194
00:09:45,896 --> 00:09:48,028
czasem hipnoza,

195
00:09:48,028 --> 00:09:51,846
w innych przypadkach
podawanie fałszywych informacji,

196
00:09:51,846 --> 00:09:54,633
czy to wszystko doprowadziło pacjentów

197
00:09:54,633 --> 00:09:57,310
do wykształcenia tych dziwnych,

198
00:09:57,310 --> 00:10:00,241
nieprawdopodobnych wspomnień?

199
00:10:00,241 --> 00:10:02,400
Wymyśliłam kilka eksperymentów,

200
00:10:02,400 --> 00:10:07,425
by zbadać metody zastosowane 
w tej psychoterapii,

201
00:10:07,425 --> 00:10:10,498
aby zbadać genezę 
tych złożonych fałszywych wspomnień.

202
00:10:10,498 --> 00:10:14,049
aby zbadać genezę 
tych złożonych fałszywych wspomnień.

203
00:10:14,049 --> 00:10:16,457
W pierwszym badaniu

204
00:10:16,457 --> 00:10:18,810
zastosowaliśmy sugestię.

205
00:10:18,810 --> 00:10:22,873
Metodę inspirowaną 
wspomnianą psychoterapią.

206
00:10:22,873 --> 00:10:24,983
Za pomocą sugestii

207
00:10:24,983 --> 00:10:26,835
wszczepiliśmy wspomnienie:

208
00:10:26,835 --> 00:10:29,912
w dzieciństwie, w wieku 6-7 lat,

209
00:10:29,912 --> 00:10:32,163
zgubiliście się w centrum handlowym.

210
00:10:32,163 --> 00:10:34,663
Baliście się, płakaliście.

211
00:10:34,663 --> 00:10:37,177
W końcu pomogła wam jakaś starsza osoba,

212
00:10:37,177 --> 00:10:39,029
zaprowadziła do rodziny.

213
00:10:39,029 --> 00:10:41,637
Odnieśliśmy sukces

214
00:10:41,637 --> 00:10:45,743
z 25% badanych.

215
00:10:45,743 --> 00:10:47,748
Możecie myśleć,

216
00:10:47,748 --> 00:10:50,094
że to niezbyt stresujące.

217
00:10:50,094 --> 00:10:53,463
Ale inni badacze zaszczepili

218
00:10:53,463 --> 00:10:56,221
złożone fałszywe wspomnienia,

219
00:10:56,221 --> 00:10:59,136
znacznie bardziej stresujące i niezwykłe.

220
00:10:59,136 --> 00:11:01,675
W badaniu z Tennessee

221
00:11:01,675 --> 00:11:04,091
naukowcy wszczepili fałszywe wspomnienie,

222
00:11:04,091 --> 00:11:06,665
o tym, jak w dzieciństwie
omal nie utonęliście.

223
00:11:06,665 --> 00:11:09,172
Uratował was ratownik.

224
00:11:09,172 --> 00:11:11,475
W Kanadzie

225
00:11:11,475 --> 00:11:13,999
naukowcy wszczepili wspomnienie,

226
00:11:13,999 --> 00:11:15,227
że w dzieciństwie zaatakowało was
jakieś wściekłe zwierzę.

227
00:11:15,227 --> 00:11:18,957
że w dzieciństwie zaatakowało was
jakieś wściekłe zwierzę.

228
00:11:18,957 --> 00:11:20,339
że w dzieciństwie zaatakowało was
jakieś wściekłe zwierzę.

229
00:11:20,339 --> 00:11:23,761
Odnieśli sukces w połowie przypadków.

230
00:11:23,761 --> 00:11:26,113
Badacze we Włoszech

231
00:11:26,113 --> 00:11:28,771
wszczepili wspomnienie,

232
00:11:28,771 --> 00:11:33,983
o tym, jak w dzieciństwie
widzieliście opętanie przez szatana.

233
00:11:33,983 --> 00:11:36,190
Może wam się wydawać,

234
00:11:36,190 --> 00:11:39,929
że traumatyzujemy badanych

235
00:11:39,929 --> 00:11:41,529
w imię nauki,

236
00:11:41,529 --> 00:11:46,167
ale badania te zostały skontrolowane

237
00:11:46,167 --> 00:11:48,142
przez komisje do spraw etyki.

238
00:11:48,142 --> 00:11:50,484
Podjęły one decyzję,

239
00:11:50,484 --> 00:11:53,557
że od chwilowego dyskomfortu,

240
00:11:53,557 --> 00:11:56,641
którego mogą doświadczyć badani,

241
00:11:56,641 --> 00:12:00,541
ważniejsza jest istota zrozumienia

242
00:12:00,541 --> 00:12:03,648
procesu tworzenia wspomnień

243
00:12:03,648 --> 00:12:06,994
oraz przyczyna zniekształcania wspomnień

244
00:12:06,994 --> 00:12:10,287
w różnych miejscach na świecie.

245
00:12:10,287 --> 00:12:13,325
Ku mojemu zaskoczeniu,

246
00:12:13,325 --> 00:12:16,754
po opublikowaniu badań

247
00:12:16,754 --> 00:12:20,649
i wystąpieniu przeciwko 
tej gałęzi psychoterapii,

248
00:12:20,649 --> 00:12:24,629
zaczęłam odczuwać przykre konsekwencje.

249
00:12:24,629 --> 00:12:29,530
Wrogość, początkowo ze strony
terapeutów wypartych wspomnień,

250
00:12:29,530 --> 00:12:31,206
którzy poczuli się zaatakowani,

251
00:12:31,206 --> 00:12:34,734
oraz ze strony pacjentów,
znajdujących się pod ich wpływem.

252
00:12:34,734 --> 00:12:37,671
Na niektórych wykładach 
towarzyszyli mi uzbrojeni ochroniarze.

253
00:12:37,671 --> 00:12:39,576
Na niektórych wykładach 
towarzyszyli mi uzbrojeni ochroniarze.

254
00:12:39,576 --> 00:12:43,793
Niektórzy starali się 
doprowadzić do mojego zwolnienia.

255
00:12:43,793 --> 00:12:45,774
Chyba najgorsze było to.

256
00:12:45,774 --> 00:12:48,541
Podejrzewałam, że pewna kobieta

257
00:12:48,541 --> 00:12:50,965
nie popełniła czynów,

258
00:12:50,965 --> 00:12:53,801
zarzucanych jej przez dorosłą córkę.

259
00:12:53,801 --> 00:12:57,218
Oskarżyła ona matkę o molestowanie,

260
00:12:57,218 --> 00:12:59,077
opierając się o wyparte wspomnienia.

261
00:12:59,077 --> 00:13:01,960
Córka pozwoliła, by jej historia

262
00:13:01,960 --> 00:13:05,394
została sfilmowana i prezentowana publicznie.

263
00:13:05,394 --> 00:13:07,903
Byłam podejrzliwa, co do tej historii,

264
00:13:07,903 --> 00:13:10,203
zaczęłam śledztwo.

265
00:13:10,203 --> 00:13:14,686
W końcu zebrałam przekonujące informacje,

266
00:13:14,686 --> 00:13:16,975
że jej matka była niewinna.

267
00:13:16,975 --> 00:13:19,936
Opublikowałam demaskatorski artykuł.

268
00:13:19,936 --> 00:13:23,380
Wkrótce córka podała mnie do sądu.

269
00:13:23,380 --> 00:13:24,901
Wkrótce córka podała mnie do sądu.

270
00:13:24,901 --> 00:13:27,256
Mimo że nawet nie wymieniłam jej nazwiska.

271
00:13:27,256 --> 00:13:31,618
Oskarżyła mnie o zniesławienie
i naruszenie prywatności.

272
00:13:31,618 --> 00:13:34,341
Przez prawie pięć lat

273
00:13:34,341 --> 00:13:40,893
przechodziłam przez ten nieprzyjemny proces.

274
00:13:40,893 --> 00:13:44,567
W końcu się skończył

275
00:13:44,567 --> 00:13:46,991
i mogłam wrócić do pracy.

276
00:13:46,991 --> 00:13:49,476
Podczas procesu stałam się niestety częścią

277
00:13:49,476 --> 00:13:52,130
niepokojącej tendencji w Ameryce,

278
00:13:52,130 --> 00:13:54,237
gdzie naukowcy są oskarżani

279
00:13:54,237 --> 00:13:58,836
za mówienie głośno 
o kontrowersyjnych sprawach.

280
00:13:58,836 --> 00:14:02,194
Po powrocie do pracy zadałam pytanie,

281
00:14:02,194 --> 00:14:04,592
czy zaszczepienie wspomnienia

282
00:14:04,592 --> 00:14:06,436
ma jakieś konsekwencje?

283
00:14:06,436 --> 00:14:08,395
Czy wpływa na późniejsze myśli

284
00:14:08,395 --> 00:14:10,496
czy zachowania?

285
00:14:10,496 --> 00:14:12,523
Pierwsze badanie dotyczyło wspomnienia,

286
00:14:12,523 --> 00:14:15,849
że w dzieciństwie 
chorowaliście od niektórych potraw:

287
00:14:15,849 --> 00:14:18,848
jajek na twardo, ogórków kiszonych,
lodów truskawkowych.

288
00:14:18,848 --> 00:14:22,038
Odkryliśmy, że po wszczepieniu
tych wspomnień,

289
00:14:22,038 --> 00:14:24,489
ludzie nie jedzą ich już chętnie

290
00:14:24,489 --> 00:14:26,749
na pikniku w plenerze.

291
00:14:26,749 --> 00:14:30,622
Fałszywe wspomnienia nie są
koniecznie złe lub nieprzyjemne.

292
00:14:30,622 --> 00:14:32,980
Jeśli zaszczepimy ciepłe, 
niewyraźne wspomnienia,

293
00:14:32,980 --> 00:14:36,001
ze zdrowym jedzeniem, takim jak szparagi,

294
00:14:36,001 --> 00:14:39,476
możemy zachęcić ludzi, by jedli ich więcej.

295
00:14:39,476 --> 00:14:41,850
Badania te pokazują,

296
00:14:41,850 --> 00:14:43,965
że fałszywe wspomnienia

297
00:14:43,965 --> 00:14:45,378
mają swoje następstwa,

298
00:14:45,378 --> 00:14:50,463
trwające długo po ich zaszczepieniu.

299
00:14:50,463 --> 00:14:52,887
Razem z możliwością

300
00:14:52,887 --> 00:14:55,810
zaszczepiania wspomnień i kontroli zachowania

301
00:14:55,810 --> 00:14:59,991
pojawiają się oczywiście kwestie etyczne.

302
00:14:59,991 --> 00:15:03,050
Kiedy można używać takich metod?

303
00:15:03,050 --> 00:15:06,730
Czy powinno się ich zakazać?

304
00:15:06,730 --> 00:15:09,513
Terapeuci nie mają podstaw etycznych,

305
00:15:09,513 --> 00:15:11,100
by to robić,

306
00:15:11,100 --> 00:15:13,664
nawet jeśli ma to pomóc.

307
00:15:13,664 --> 00:15:15,286
Ale nie można powstrzymać rodziców

308
00:15:15,286 --> 00:15:19,735
próbujących tego na otyłych nastolatkach.

309
00:15:19,735 --> 00:15:22,340
Kiedy zasugerowałam to publicznie,

310
00:15:22,340 --> 00:15:25,686
znów pojawiły się głosy protestu.

311
00:15:25,686 --> 00:15:29,719
"Patrzcie ją. Popiera rodziców
okłamujących dzieci".

312
00:15:29,719 --> 00:15:31,964
Witaj Święty Mikołaju. (Śmiech)

313
00:15:31,964 --> 00:15:41,461
Można o tym myśleć inaczej,

314
00:15:41,461 --> 00:15:43,494
co byście woleli:

315
00:15:43,494 --> 00:15:46,523
dziecko z nadwagą, cukrzycą, krótszym życiem,

316
00:15:46,523 --> 00:15:48,055
wszystkimi konsekwencjami,

317
00:15:48,055 --> 00:15:51,071
czy dziecko z fragmentem
fałszywego wspomnienia.

318
00:15:51,071 --> 00:15:54,462
Wiem, co wybrałabym dla swojego.

319
00:15:54,462 --> 00:15:58,439
Ale może to skrzywienie zawodowe.

320
00:15:58,439 --> 00:16:00,518
Większość ludzi pielęgnuje wspomnienia.

321
00:16:00,518 --> 00:16:02,672
Stanowią one ich tożsamość,

322
00:16:02,672 --> 00:16:04,697
to, kim są, skąd pochodzą.

323
00:16:04,697 --> 00:16:07,555
Doceniam to, myślę podobnie.

324
00:16:07,555 --> 00:16:09,760
Ale z badań wiem,

325
00:16:09,760 --> 00:16:14,241
ile w tym wszystkim jest fikcji.

326
00:16:14,241 --> 00:16:16,973
Po latach pracy nad tymi problemami

327
00:16:16,973 --> 00:16:19,383
nauczyłam się jednego:

328
00:16:19,383 --> 00:16:21,594
to, że ktoś coś mówi,

329
00:16:21,594 --> 00:16:23,169
jest o tym przekonany,

330
00:16:23,169 --> 00:16:25,849
opowiada ze szczegółami,

331
00:16:25,849 --> 00:16:28,608
wyraża przy tym wiele emocji,

332
00:16:28,608 --> 00:16:31,810
nie znaczy, że zdarzyło się to naprawdę.

333
00:16:31,810 --> 00:16:35,675
Ciężko odróżnić prawdziwe wspomnienia
od tych fałszywych.

334
00:16:35,675 --> 00:16:39,223
Potrzebne jest niezależne potwierdzenie.

335
00:16:39,223 --> 00:16:42,313
Odkrycie to sprawiło, że rozumiem

336
00:16:42,313 --> 00:16:44,452
pomyłki we wspomnieniach,

337
00:16:44,452 --> 00:16:47,366
popełniane przez przyjaciół i rodzinę.

338
00:16:47,366 --> 00:16:51,900
Takie odkrycie mogło ocalić Steve'a Titusa,

339
00:16:51,900 --> 00:16:55,476
którego całą przyszłość przekreśliło

340
00:16:55,476 --> 00:16:57,714
fałszywe wspomnienie.

341
00:16:57,714 --> 00:17:00,530
Powinniśmy pamiętać o tym,

342
00:17:00,530 --> 00:17:02,166
że wspomnienia, tak jak wolność,

343
00:17:02,166 --> 00:17:06,037
że wspomnienia, tak jak wolność,

344
00:17:06,037 --> 00:17:09,731
to bardzo delikatna sprawa.

345
00:17:09,731 --> 00:17:12,669
Dziękuję.

346
00:17:12,669 --> 00:17:15,397
Dziękuję. (Brawa)

347
00:17:15,397 --> 00:17:19,116
Dziękuję bardzo. (Brawa)