0:00:00.509,0:00:04.841
Laneko kasu batez hitz egin nahi nuke

0:00:04.841,0:00:08.404
Steve Titusei buruzkoa.

0:00:08.404,0:00:11.433
Titus jatetxe bateko gerentea zen.

0:00:11.433,0:00:15.523
31 urte zituen eta Seattlen bizi zen,[br]Washingtonen,

0:00:15.523,0:00:17.418
Gretchenekin konprometituta zegoen,

0:00:17.418,0:00:20.366
ezkontzear zen,[br]bera zen bere bizitzako maitasuna.

0:00:20.366,0:00:22.650
Gau batean, bikotea irten egin zen

0:00:22.650,0:00:25.655
jatetxe batean afari erromantiko batera.

0:00:25.655,0:00:27.303
Etxera bidean,

0:00:27.303,0:00:30.253
polizia batek geratu zituen.

0:00:30.253,0:00:33.570
Titusen autoak beste baten antza zuen

0:00:33.570,0:00:37.457
gau hartan ikusitako beste batena

0:00:37.457,0:00:40.863
emakume bat bortxatu zuen gizon batena,

0:00:40.863,0:00:44.457
eta Titusek bortxatzailearen antza zuen.

0:00:44.457,0:00:47.035
Beraz poliziak argazki bat atera zion,

0:00:47.035,0:00:49.802
errekonozimendu frogan jarri,

0:00:49.802,0:00:51.962
eta biktimari erakutsi zizkioten argazkiak

0:00:51.962,0:00:54.122
eta biktimak,[br]Titusen argazkia seinalatu zuen.

0:00:54.122,0:00:57.743
Eta esan zuen "Hau da antzekoena".

0:00:57.743,0:01:01.631
Poliziak eta salatzaileak[br]epaiketa eskatu zuten

0:01:01.631,0:01:04.972
eta Steve Titus[br]bortxaketagatik salatzerakoan,

0:01:04.972,0:01:07.068
bortxaketako biktima altsatu

0:01:07.068,0:01:11.410
eta esan zuen, "ziur nago bera dela".

0:01:11.410,0:01:14.336
Eta Titus kondenatua izan zen.

0:01:14.336,0:01:16.310
Errugabea zela aldarrikatu zuen,

0:01:16.310,0:01:18.892
bere familiak epaileei oihukatu zien,

0:01:18.892,0:01:21.763
emaztegaia negarrez lurrera erori zen,

0:01:21.763,0:01:25.158
eta Titus kartzelan sartu zuten.

0:01:25.158,0:01:28.616
Zer egingo zenukete une horretan?

0:01:28.616,0:01:30.252
Zer egingo zenukete?

0:01:30.252,0:01:34.020
Titusek konfidantza galdu zuen[br]sistema juridikoan,

0:01:34.020,0:01:36.052
baina ideia bat izan zuen.

0:01:36.052,0:01:38.483
Herriko egunkariarekin[br]jarri zen harremanetan,

0:01:38.483,0:01:41.870
kazetari ikertzaile baten[br]interesa piztu zuen,

0:01:41.870,0:01:46.606
eta kazetariak,[br]benetako bortxatzailea aurkitu zuen

0:01:46.606,0:01:49.959
bortxaketa onartu zuen gizon bat,

0:01:49.959,0:01:53.811
inguru hartan 50 bortxaketa egin izana[br]leporatzen zitzaion gizon bat,

0:01:54.583,0:01:57.757
eta informazioa epaileari eman zitzaionean

0:01:57.757,0:02:00.693
epaileak Titus aske utzi zuen.

0:02:00.693,0:02:04.724
Eta, zinez hor amaitu behar zen kasua.

0:02:04.724,0:02:05.847
Amaitu egin behar zen.

0:02:05.847,0:02:08.367
Titusentzat urte txar bat izan behar zen,

0:02:08.367,0:02:12.203
salaketa eta epaiketa urtea,[br]baina amaitua.

0:02:12.203,0:02:14.250
Ez zen horrela amaitu.

0:02:14.250,0:02:16.928
Titus etsita zegoen.

0:02:16.928,0:02:19.508
Bere lana galdu zuen.[br]Ezin zuen berreskuratu

0:02:19.508,0:02:21.351
Emaztegaia galdu zuen.

0:02:21.351,0:02:24.257
Bere etengabeko haserrea jasanezina zen.

0:02:24.257,0:02:26.403
Bere aurrezkiak galdu zituen,

0:02:26.403,0:02:29.261
eta salaketa bat jartzea erabaki zuen

0:02:29.261,0:02:31.542
polizia eta beste batzuen aurka

0:02:31.542,0:02:33.861
bere sufrimenduaren[br]sortzaileen aurka.

0:02:33.861,0:02:38.574
Eta orduan hasi nintzen[br]kasu honetan lanean

0:02:38.574,0:02:40.535
zera asmatu nahian,

0:02:40.535,0:02:42.609
nola iritsi zen biktima

0:02:42.609,0:02:44.137
"hau da antzekoena" esatetik

0:02:44.137,0:02:48.887
"ziur nago hau dela" esatera.

0:02:48.887,0:02:52.166
Titus indar gabe zegoen kasuagatik.

0:02:52.166,0:02:55.200
Uneoro hortan pentsatzen zegoen,

0:02:55.200,0:02:59.351
eta epaiketa baino egun batzuk lehenago,

0:02:59.351,0:03:01.570
goizean esnatu,

0:03:01.570,0:03:03.378
minez tolestu,

0:03:03.378,0:03:06.072
eta estresak sortutako[br]bihotzekoagatik hil zen.

0:03:06.072,0:03:09.259
35 urte zituen.

0:03:09.259,0:03:14.069
Titusen kasuan lan egiteko eskatu zidaten.

0:03:14.069,0:03:16.584
Psikologo zientifikoa naizelako.

0:03:16.584,0:03:20.411
Oroimena aztertu dut hamarkadetan zehar.

0:03:20.411,0:03:23.800
Eta norbait ezagutzen badut hegazkinean

0:03:23.800,0:03:25.896
- Eskoziara bidean gertatu zitzaidan-

0:03:25.896,0:03:27.726
Norbait ezagutzen badut hegazkinean,

0:03:27.726,0:03:30.771
eta elkarri galdetu "zer egiten duzu?"

0:03:30.771,0:03:32.222
eta "oroimena aztertu" badiot,

0:03:32.222,0:03:35.602
izenak gogoratzeko zailtasunez[br]hitz egingo didate,

0:03:35.602,0:03:38.401
edo Alzheimerra duen kide batez,

0:03:38.416,0:03:40.481
edo oroimen arazoren batez,

0:03:40.481,0:03:42.697
baina esan behar diet

0:03:42.697,0:03:46.202
ez dudala aztertzen ahazte prozesua.

0:03:46.202,0:03:49.204
Aurkakoa ikasten dut: gogoratzea,

0:03:49.204,0:03:51.957
gertatu ez diren gauzak gogoratzea

0:03:51.957,0:03:53.922
edo gauzak desberdin gogoratzea

0:03:53.922,0:03:55.947
benetan izan zenarekin alderatuz.

0:03:55.947,0:04:00.683
Oroimen faltsuak aztertzen ditut.

0:04:00.683,0:04:04.990
Zoritxarrez, Steve Titus ez da bakarra

0:04:04.990,0:04:09.295
oroimen faltsu batengatik[br]kondenatua izan dena

0:04:09.295,0:04:12.603
EEBBetako proiektu batean

0:04:12.603,0:04:14.855
informazioa bildu da

0:04:14.855,0:04:18.789
300 errugaberen inguruan,

0:04:18.789,0:04:22.684
egin gabeko delituengatik kondenatutakoak.

0:04:22.684,0:04:27.984
10,20 eta 30 urte pasa zituzten kartzelan,

0:04:27.984,0:04:30.411
eta orain DNA frogek frogatu dute

0:04:30.411,0:04:33.327
errugabeak direla.

0:04:33.327,0:04:35.848
Eta kasu hauek aztertuak izan direnean,

0:04:35.848,0:04:37.989
hiru laurdenak

0:04:37.989,0:04:43.600
oroimen faltsuengatik izan dira.

0:04:43.600,0:04:44.863
Eta zergatik?

0:04:44.863,0:04:48.314
Errugabe hauek kondenatu zituzten[br]epaimahiak

0:04:48.314,0:04:50.598
eta Titus kondenatu zuen[br]epaimahiak bezala,

0:04:50.598,0:04:52.839
askok uste dute oroimena

0:04:52.839,0:04:54.486
grabagailu bat bezalakoa dela.

0:04:54.486,0:04:56.743
Informazioa gordetzen duena,

0:04:56.743,0:04:59.390
gero berreskuratu[br]eta berrerabiltzeko

0:04:59.390,0:05:02.817
galderak erantzun edo[br]irudiak identifikatu nahi direnean.

0:05:02.817,0:05:04.980
Baina psikologian[br]hamarkadetan egindako lanek

0:05:04.980,0:05:08.133
hau ez dela horrela erakutsi dute.

0:05:08.133,0:05:10.563
Gure oroitzapenak eraikitzaileak dira.

0:05:10.563,0:05:12.132
Berreraikitzaileak.

0:05:12.132,0:05:15.613
Oroimenak Wikipediaren orri baten[br]antzera lan egiten du:

0:05:15.613,0:05:20.726
Gauzak aldatu ditzakezu,[br]baina baita besteek ere.

0:05:20.726,0:05:25.975
Oroitzapen eraikitzaile hauek[br]lehen adiz aztertzen

0:05:25.975,0:05:28.390
70.hamarkadan hasi nintzen.

0:05:28.390,0:05:32.813
Esperimentuetan jendeari simulatutako[br]delitu eta istripuak erakusten zitzaizkien

0:05:35.318,0:05:38.836
eta gogoratzen zutenaz galdetzen zitzaien.

0:05:38.836,0:05:42.775
Behin, simulatutako istripu bat[br]erakutsi genuen

0:05:42.775,0:05:44.053
eta zera galdetu,

0:05:44.053,0:05:46.917
ze abiadura zeramaten[br]autoek talka egitean?

0:05:46.917,0:05:48.551
Beste batzuei zera galdetu genien

0:05:48.551,0:05:52.240
ze abiadura zeramaten autoek[br]elkar jo zutenean?

0:05:52.240,0:05:55.242
eta galderan "jo" erabili genuenean,

0:05:55.242,0:05:58.527
lekukoek autoa[br]azkarrago zihoala esan zuten,

0:05:58.527,0:06:02.524
eta orohar galderan[br]"jo" hitza erabiltzeak

0:06:02.524,0:06:05.384
jendeak probabilitate handiagoz[br]zera esatea eragin zuen,

0:06:05.384,0:06:08.451
istripuaren tokian[br]kristal apurtuak ikusi zituela

0:06:08.451,0:06:12.230
kristal apurturik ez zegoenean.

0:06:12.230,0:06:15.119
Beste batean, simulatutako[br]istripu bat erakutsi genuen

0:06:15.119,0:06:18.779
non kotxe batek "stop"[br]seinale bat pasatzen zuen

0:06:18.779,0:06:23.711
eta "eman bidea" seinalea zela iradokiz[br]galdera bat egitean,

0:06:23.711,0:06:27.560
lekuko askok bidegurutzean "eman bidea"[br]seinalea gogoratzen zutela esaten zuten

0:06:27.560,0:06:31.017
eta ez "stop" seinalea.

0:06:31.017,0:06:33.206
Eta pentsa dezakezu, tira, badakizu,

0:06:33.206,0:06:34.529
hauek grabaketak dira,

0:06:34.529,0:06:36.457
eta ez dira bereziki estresagarriak.

0:06:36.457,0:06:39.191
Akats berdinak egingo lirateke

0:06:39.191,0:06:42.142
benetan estresagarriak diren egoeretan?

0:06:42.142,0:06:45.233
Duela gutxi argitaratutako ikerketa batean

0:06:45.233,0:06:47.537
galdera horri erantzun bat ematen diogu,

0:06:47.537,0:06:50.301
ikerketa honen bereizgarri bat

0:06:50.301,0:06:55.933
jendea egoera estresagarrian[br]jartzea delako.

0:06:55.933,0:06:58.162
Bertan, partaideak

0:06:58.162,0:07:00.672
EEBBetako militarrak ziren

0:07:00.672,0:07:05.097
entrenamendu beldurgarrian zeudenak

0:07:05.097,0:07:07.879
egoera zailetara ohitzen joateko

0:07:07.879,0:07:11.797
gerran preso eramaten bazituzten.

0:07:11.797,0:07:14.227
Eta entrenamendu honen zati gisa,

0:07:14.227,0:07:17.756
soldaduak agresiboki galdekatzen dituzte

0:07:17.756,0:07:22.842
30 minutuz fisikoki erasotuz

0:07:22.842,0:07:25.659
eta gero identifikatzen saiatu behar dira

0:07:25.659,0:07:28.682
nork galdekatu zituen.

0:07:28.682,0:07:32.505
Eta informazio iradokitzailea[br]eskaintzen diegunean

0:07:32.505,0:07:35.283
pertsona desberdin bat dela iradokiz,

0:07:35.283,0:07:39.320
askok txarto[br]identifikatzen dute galdetzailea,

0:07:39.320,0:07:43.155
askotan, identifikatutakoak ez du

0:07:43.155,0:07:46.259
benetako galdetzailearen antzik ere.

0:07:46.259,0:07:48.560
Ikerketa hauek erakusten dutena zera da,

0:07:48.560,0:07:52.420
jendeari iradokizunak egiterakoan

0:07:52.420,0:07:55.800
jasan duten esperientzia baten inguruan,

0:07:55.800,0:08:01.455
berain oroitzapena aldatu daitekeela.

0:08:01.455,0:08:03.655
Benetako munduan,

0:08:03.655,0:08:06.546
informazio eza nonahi dago.

0:08:06.546,0:08:07.906
Desinformazioa dago

0:08:07.906,0:08:10.822
ez bakarrik galdetuak bagara,

0:08:10.822,0:08:13.269
baita lekukoekin hitz egiterakoan ere

0:08:13.269,0:08:16.302
nortzuek modu desegokian[br]eskaini diezaguketen

0:08:16.302,0:08:18.439
informazio okerra,

0:08:18.439,0:08:23.169
edo bizitako egoera baten berria entzutean

0:08:23.609,0:08:29.512
eta guzti honek oroimenaren kutsaketa[br]ahalbidetzen du.

0:08:30.312,0:08:34.100
1990an, zera ikusten hasi ginen,

0:08:34.100,0:08:38.783
oraindik larriagoa den oroimen arazoa.

0:08:38.783,0:08:41.879
Pazienteak arazo batekin[br]joaten ziren terapiara--

0:08:41.879,0:08:44.793
agian depresioa, elikadura nahastea--

0:08:44.793,0:08:47.546
eta terapiatik ateratzen zirenean

0:08:47.546,0:08:50.207
arazo desberdin bat zuten.

0:08:50.207,0:08:53.908
Basakeria beldurgarrien oroimenak,

0:08:53.908,0:08:55.891
batzuetan erritual satanikoenak,

0:08:55.891,0:09:00.588
batzuetan elementu arraroei loturikoak.

0:09:00.588,0:09:03.142
Emakume batek psikoterapia amaitzean

0:09:03.142,0:09:05.570
zera sinisten zuen, [br]urteetan zehar

0:09:05.570,0:09:09.472
eraso zeremonialak jasan izan zituela,[br]haurdunaldira eraman zutenak

0:09:09.472,0:09:12.038
eta haurra bere tripatik moztu zutela.

0:09:12.038,0:09:14.397
Baina ez zeukan orbain fisikorik

0:09:14.397,0:09:16.423
ez inolako froga fisikorik

0:09:16.423,0:09:19.304
bere istorioa ziurtatuko zuenik.

0:09:19.304,0:09:22.312
Eta kasu hauek aztertzen hasi nintzenean,

0:09:22.312,0:09:23.762
nire buruari galdetzen nion,

0:09:23.762,0:09:26.090
nondik datoz oroitzapen arraro hauek?

0:09:26.090,0:09:30.477
Eta zera aurkitu nuen, kasu gehienetan

0:09:30.477,0:09:35.968
psikoterapia motaren batean[br]gertatzen zela hori.

0:09:35.968,0:09:37.567
Eta beraz, galdetu nuen,

0:09:37.567,0:09:40.955
psikoterapia honen aspekturen bat--

0:09:40.955,0:09:43.839
imajinazio ariketak esaterako

0:09:43.839,0:09:45.896
edo ametsen interpretazioa,

0:09:45.896,0:09:48.028
edo kasu batzuetan hipnosia,

0:09:48.028,0:09:51.846
edo informazio faltsuaren aurkezpena--

0:09:51.846,0:09:54.633
ote zen pazienteak bultzatzen zituena

0:09:54.633,0:09:57.310
oso arraroak ziren

0:09:57.310,0:10:00.241
oroitzapenak garatzera.

0:10:00.241,0:10:02.400
Beraz, esperimentu batzuk diseinatu nituen

0:10:02.400,0:10:07.425
prozesu hauek aztertzen saiatzeko

0:10:07.425,0:10:10.498
psikoterapia horietan, aztertu nahian

0:10:10.498,0:10:14.049
oroimen faltsuen garapena.

0:10:14.049,0:10:16.457
Egindako hasierako ikerketa batean,

0:10:16.457,0:10:18.810
sugestioa erabili genuen,

0:10:18.810,0:10:22.873
kasu horietako psikoterapiako metodo bat,

0:10:22.873,0:10:24.983
sugestio mota bat erabili genuen

0:10:24.983,0:10:26.835
eta oroitzapen faltsu bat txertatu

0:10:26.835,0:10:29.912
non umea zinenean, 5-6 urte,

0:10:29.912,0:10:32.163
zentro komertzial batean galdu zinen.

0:10:32.163,0:10:34.663
Beldurtuta zeunden. Negarrez.

0:10:34.663,0:10:37.177
Azkenean adineko batek salbatu zintuen

0:10:37.177,0:10:39.029
eta zure familiarengana eraman.

0:10:39.029,0:10:41.637
Eta oroitzapen hau txertatzea lortu genuen

0:10:41.637,0:10:45.743
partaideen laurden batean.

0:10:45.743,0:10:47.748
Eta pentsa dezakezu, tira,

0:10:47.748,0:10:50.094
hori ez da bereziki estresagarria.

0:10:50.094,0:10:55.493
Guk eta beste ikertzaile batzuk[br]oroitzapen faltsuak txertatu ditugu

0:10:55.771,0:10:59.136
ezohikoagoak eta estresagarriagoak zirenak.

0:10:59.136,0:11:01.675
Tennesseen egindako ikerketa batean,

0:11:01.675,0:11:04.091
ikertzaileek oroitzapen faltsu bat[br]txertatu zuten

0:11:04.091,0:11:06.665
non, haurra zinenean ia ito egin zinen

0:11:06.665,0:11:09.172
eta sorosle batek erreskatatu[br]behar izan zintuen.

0:11:09.172,0:11:11.475
Eta Kanadan egindako ikerketa batean,

0:11:11.475,0:11:13.999
ikertzaileek oroitzapen[br]faltsua txertatu zuten

0:11:13.999,0:11:15.227
non haurra zinenean

0:11:15.227,0:11:18.957
animalia basati batek erasotzea[br]bezalako zerbait

0:11:18.957,0:11:20.339
gertatu zitzaizun,

0:11:20.339,0:11:23.761
eta partehartzaile erdiekin[br]lortu zuten.

0:11:23.761,0:11:26.113
Eta Italian egindako ikerketa batean,

0:11:26.113,0:11:28.771
ikertzaileek oroitzapen faltsua[br]txertatu zuten

0:11:28.771,0:11:33.983
non, haurra zinenean[br]deabrutze bat ikusi zenuen.

0:11:33.983,0:11:36.190
Gehitu nahi dut, eman dezakeela

0:11:36.190,0:11:39.929
partehartzaile esperimentalak[br]traumatizatzen ditugula

0:11:39.929,0:11:41.529
zientziaren izenean,

0:11:41.529,0:11:46.167
baina gure ikerketak ebaluatuak izan dira

0:11:46.167,0:11:48.142
etika batzordeengandik

0:11:48.142,0:11:50.484
eta erabaki dute

0:11:50.484,0:11:53.557
sortu dezaketen egonezin iragankorra,

0:11:53.557,0:11:56.641
partehartzaile esperimentalek[br]sufritu dezaketena,

0:11:56.641,0:12:00.541
konpentsatu egiten dela[br]arazoaren garrantziarekin,

0:12:00.541,0:12:03.648
oroimen prozesuak ulertzea

0:12:03.648,0:12:08.464
eta munduko leku batzuetan[br]egiten diren gehiegikeriak aztertzea.

0:12:10.287,0:12:13.325
Nire harridurarako,

0:12:13.325,0:12:16.754
lan hau argitaratu eta hitz egiten hastean

0:12:16.754,0:12:20.649
psikoterapia mota horien aurka,

0:12:20.649,0:12:24.629
arazo batzuk sortu zitzaizkidan:

0:12:24.629,0:12:29.530
etsaitasunak, batez ere[br]oroimen erreprimituen terapeutengandik

0:12:29.530,0:12:31.206
erasotuak sentitu zirenak,

0:12:31.206,0:12:34.734
eta tratatuak izan ziren pazienteengandik.

0:12:34.734,0:12:37.671
Batzuetan zaindariak eraman[br]behar izan nituen hitzaldietara

0:12:37.671,0:12:39.576
non gonbidatua izan nintzen,

0:12:39.576,0:12:43.793
jendea ni kaleratzeko kanpaina egiten.

0:12:43.793,0:12:45.774
Baina segurutik, okerrena zera izan zen,

0:12:45.774,0:12:48.541
susmoa nuela emakume bat

0:12:48.541,0:12:50.965
erasoen errugabea zela,

0:12:50.965,0:12:53.801
eta bere alabak salatu egin zuela.

0:12:53.801,0:12:57.218
Amari eraso sexualak egitea[br]leporatzen zion

0:12:57.218,0:12:59.077
erreprimitutako oroitzapenetan[br]oinarrituta.

0:12:59.077,0:13:01.960
Eta alaba salatari hark[br]baimendu egin zuen istorioa

0:13:01.960,0:13:05.394
filmatua eta publikoki argitaratua izatea.

0:13:05.394,0:13:07.903
Zalantzak neuzkan istorioaren inguruan,

0:13:07.903,0:13:10.203
eta ikertzen hasi nintzen,

0:13:10.203,0:13:14.686
eta informazioa lortu nuen[br]konbentzitu ninduena

0:13:14.686,0:13:16.975
ama errugabea zela.

0:13:16.975,0:13:19.936
Kasuaren inguruan argitaratu nuen,

0:13:19.936,0:13:23.380
eta geroago, alaba salatzaileak

0:13:23.380,0:13:24.901
auzitara eraman ninduen.

0:13:24.901,0:13:27.256
Bere izena inoiz aipatu ez nuen arren,

0:13:27.256,0:13:31.618
difamazio eta pribatutasun [br]inbasioagatik salatu ninduen.

0:13:31.618,0:13:34.341
Eta 5 urtean zehar

0:13:34.341,0:13:40.893
auzi desatseginetan ibili nintzen,

0:13:40.893,0:13:44.567
baina azkenean amaitu zen, eta

0:13:44.567,0:13:46.991
lanera itzuli ahal izan nuen.

0:13:46.991,0:13:49.476
Hala ere, bidean, parte izan nintzen

0:13:49.476,0:13:52.130
EEBBetako joera kezkagarri batena

0:13:52.130,0:13:54.237
non zientzialariak salatuak diren

0:13:54.237,0:13:58.836
eztabaida publikoetan parte hartzeagatik.

0:13:58.836,0:14:02.194
Lanera itzuli nintzenean, galdetu nuen:

0:14:02.194,0:14:04.592
oroitzapen faltsu bat txertatuz gero,

0:14:04.592,0:14:06.436
ondorioak izango al ditu?

0:14:06.436,0:14:08.395
Zure geroko pentsamenduetan[br]eragingo al du?

0:14:08.395,0:14:10.386
eta zure geroko jokabideetan?

0:14:10.386,0:14:12.523
Lehen ikerketan oroitzapen bat[br]txertatu genuen

0:14:12.523,0:14:15.849
non haurra zinenean elikagai batek[br]gaixotu zintuen:

0:14:15.849,0:14:18.848
arrautza egosiak, pepinoak,[br]marrubizko izozkia.

0:14:18.848,0:14:22.038
Aurkitu genuen,[br]behin oroitzapena txertatuta

0:14:22.038,0:14:24.489
jendeak ez zuela hori hainbeste jan nahi

0:14:24.489,0:14:26.749
kanpoko piknik batean.

0:14:26.749,0:14:30.622
Oroitzapen faltsuak ez dute[br]desatseginak izan beharrik.

0:14:30.622,0:14:32.980
Oroitzapen atsegin bat txertatuz gero

0:14:32.980,0:14:36.001
zainzuria bezalako elikagai[br]osasuntsu baten inguruan

0:14:36.001,0:14:39.476
jendeak zainzuri gehiago[br]jatea lortuko genuke.

0:14:39.476,0:14:41.850
Ikerketa hauek erakusten dutena da

0:14:41.850,0:14:43.965
oroitzapen faltsuak txertatu daitezkeela

0:14:43.965,0:14:45.378
eta ondorio izan ditzaketela

0:14:45.378,0:14:50.463
jokabidean, epe luzera.

0:14:50.463,0:14:52.887
Gaitasun honekin batera

0:14:52.887,0:14:55.810
oroitzapenak txertatzea eta[br]jokabidea kontrolatzea,

0:14:55.810,0:14:59.991
kontu etiko garrantzitsuak daude,

0:14:59.991,0:15:03.050
esaterako, noiz erabili behar dira[br]teknika hauek?

0:15:03.050,0:15:06.730
edo, debekatu egin behar dira?

0:15:06.730,0:15:09.513
Terapeutek ezin dute etikoki[br]oroitzapenik txertatu

0:15:09.513,0:15:11.100
pazienteen gogamenean

0:15:11.100,0:15:13.664
laguntzeko bada ere,

0:15:13.664,0:15:15.286
baina ezerk ez dio[br]guraso bati galerazten

0:15:15.286,0:15:19.735
haur obesoekin egiten saiatzeko.

0:15:19.735,0:15:22.340
Eta hau publikoki iradoki nuenean,

0:15:22.340,0:15:25.686
kexak sortu ziren berriz.

0:15:25.686,0:15:29.719
"Hor doa. Gurasoek haurrei[br]gezurrak esatea bultzatzen"

0:15:29.719,0:15:31.964
Kaixo, Santa Claus. (Barreak)

0:15:31.964,0:15:41.461
Hau ikusteko eduki dezakegun[br]beste modu bat zera da,

0:15:41.474,0:15:46.523
zer nahiago duzu, haur obesoa,[br]diabetesarekin, biziraupen laburra,

0:15:46.523,0:15:48.055
honek guztiak dakarrena,

0:15:48.055,0:15:51.071
ala oroitzapen faltsu[br]txiki bat duen haurra?

0:15:51.071,0:15:54.462
Badakit zer aukeratuko nukeen[br]nire haurrarentzat.

0:15:54.462,0:15:58.439
Beharbada nire lanak gehiengotik[br]desberdindu egin nau.

0:15:58.439,0:16:00.518
Gehienek oroitzapenak maite dituzte,

0:16:00.518,0:16:02.672
euren identitatea errepresentatzen dute,

0:16:02.672,0:16:04.697
nortzuk diren, nondik datozen.

0:16:04.697,0:16:07.555
Eta hori baloratzen dut.[br]Nik ere horrela sentitzen dut.

0:16:07.555,0:16:09.760
Baina nire lanagatik dakit

0:16:09.760,0:16:14.241
zenbat fikzio dagoen horietan.

0:16:14.241,0:16:16.973
Hamarkada hauetan zerbait ikasi badut

0:16:16.973,0:16:19.383
arazo horiekin lanean, zera da:

0:16:19.383,0:16:21.594
norbaitek zerbait esateak soilik

0:16:21.594,0:16:23.169
eta konfidantzarekin esateak,

0:16:23.169,0:16:25.849
zehaztasun osoz kontatu arren,

0:16:25.849,0:16:28.608
kontatzerakoan emozioak adierazi arren,

0:16:28.608,0:16:31.810
ez du esan nahi gertatu zenik.

0:16:31.810,0:16:35.675
Ezin dira oroitzapen faltsua eta[br]benetakoa guztiz bereiztu

0:16:35.675,0:16:39.223
Baieztapen independienteak behar ditugu.

0:16:39.223,0:16:42.313
Aurkikuntza hauek toleranteagoa egin naute

0:16:42.313,0:16:47.122
lagun eta familiakoek egindako[br]ohiko oroimen akatsekiko.

0:16:47.366,0:16:51.900
Aurkikuntza hauek Steve Titus[br]salba zezaketen

0:16:51.900,0:16:55.476
bere etorkizuna kendu zioten gizona

0:16:55.476,0:16:57.714
oroitzapen faltsu bategatik.

0:16:57.714,0:17:00.530
Bitartean jakin beharko genuke,

0:17:00.530,0:17:02.166
ondo egingo genuke,

0:17:02.166,0:17:06.037
oroimena, askatasuna bezala,

0:17:06.037,0:17:09.731
gauza hauskorra dela.

0:17:09.731,0:17:12.669
Eskerrik asko. Eskerrik asko.

0:17:12.669,0:17:15.397
Eskerrik asko. (Txaloak)

0:17:15.397,0:17:19.116
Mila esker. (Txaloak)