1
00:00:06,574 --> 00:00:12,366
ပြောင်းဖူးဟာ လက်ရှိကမ္ဘာ့စိုက်ပျိုးရေးရဲ့
ဆယ်ပုံတစ်ပုံကို လွှမ်းမိုးထားပါတယ်။

2
00:00:12,366 --> 00:00:17,330
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ပြောင်းခင်းတွေဟာ
ဂျာမနီတပြည်လုံးကိုတောင် ဖုံးထားနိုင်ပါတယ်။

3
00:00:17,330 --> 00:00:20,760
သို့သော် တခြားသီးနှံတွေကို
အမျိုးအစားမျိုးစုံ စိုက်ပျိုးကြပေမဲ့

4
00:00:20,760 --> 00:00:28,587
ပြောင်းဖူးကိုတော့ Yellow Dent #2 ဆိုတဲ့
မျိုးတစ်ခုတည်းကိုပဲ ၉၉ % စိုက်ကြတယ်။

5
00:00:28,587 --> 00:00:32,317
ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ Yellow Dent #2 ဆိုတဲ့
ပြောင်းဖူးမျိုးကို တခြားအပင်တွေထက်

6
00:00:32,317 --> 00:00:35,112
ပိုပြီးစိုက်ပျိုးကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

7
00:00:35,112 --> 00:00:38,556
ဆိုတော့ကာ ဒီမျိုးအစား တစ်ခုတည်းက
ဘယ်လိုလုပ်ပြီး

8
00:00:38,556 --> 00:00:43,521
ကမ္ဘာ့စိုက်ပျိုးရေးသမိုင်းမှာ
အကြီးဆုံး အောင်မြင်လာခဲ့တာလဲ?

9
00:00:43,521 --> 00:00:47,611
ပြောင်းဖူး (Corn ခေါ် Maize) ဟာ
လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ၉၀၀၀ လောက်က

10
00:00:47,611 --> 00:00:52,965
အမေရိကတိုက်အလယ်ပိုင်းက Teosinte ဆိုတဲ့
မြက်မျိုးရင်းကနေ လူတွေနဲ့ရင်းနှီးလာတာပါ။

11
00:00:52,965 --> 00:00:56,785
သူ့ရဲ့အစေ့ဟာ အရမ်းမာပြီး စားဖို့ခက်ပေမဲ့

12
00:00:56,785 --> 00:01:01,309
သူ့ရဲ့အမွှေးများတဲ့အခွံကို
လူ့အသုံးအဆောင်တွေ တီထွင်ဖန်တီးပါတယ်။

13
00:01:01,309 --> 00:01:07,252
နောင်နှစ်ပေါင်း ၄၇၀၀ ကျော်မှ လယ်သမားတွေက
အူတိုင်အလုံးကြီးပြီး အသားများတဲ့

14
00:01:07,252 --> 00:01:10,392
စားလို့ရတဲ့ပြောင်းအဖြစ် မွေးနိုင်ခဲ့တယ်။

15
00:01:10,392 --> 00:01:14,711
အမေရိကတိုက်အနှံ့ ပျံ့နှံ့လာတဲ့အခါမှာတော့

16
00:01:14,711 --> 00:01:18,693
ဒေသခံလူမျိုးတွေက
စိုက်ပျိုးရေးကို ဖန်တီးပေးတဲ့နတ်ဘုရား၊

17
00:01:18,693 --> 00:01:21,997
ပြောင်းမိခင် အဖြစ်
အလေးထားကိုးကွယ်ကြပါတယ်။

18
00:01:21,997 --> 00:01:26,529
ဥရောပသားတွေ အမေရိကားရောက်လာတော့
ပြောင်းကို စိမ်းနေလို့ ရှောင်ရှားခဲ့ပါတယ်။

19
00:01:26,529 --> 00:01:30,743
တချို့တွေကလည်း
ဒေသခံတွေနဲ့ မိမိတို့ဥရောပသားတွေ

20
00:01:30,743 --> 00:01:32,903
ယဉ်ကျေးမှုမတူဘူး ဆိုပြီး
ပစ်ပယ်ခဲ့ကြတယ်။

21
00:01:32,903 --> 00:01:33,667
သို့သော်လည်း၊

22
00:01:33,667 --> 00:01:38,676
ဥရောပက စားပင်တွေကို အမေရိကမှာ
ဘယ်လိုမှ စိုက်လို့မရတဲ့အခါမှာ

23
00:01:38,676 --> 00:01:41,966
ပြောင်းကို စမ်းစားကြည့်ဖို့
အကြောင်းဖန်လာပါတော့တယ်။

24
00:01:41,966 --> 00:01:45,983
သူတို့အကြိုက်အရသာဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ
ပြောင်းဟာ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာကိုဖြတ်ပြီး

25
00:01:45,983 --> 00:01:50,331
ဥရောပကို ရောက်ရှိလာခဲ့ပါတယ်။
ဥတုမရွေး ရှင်သန်နိုင်တဲ့ သူ့အစွမ်းကြောင့်

26
00:01:50,331 --> 00:01:52,784
ပြောင်းဟာ ဥရောပမှာ ထင်ရှားလာပါတယ်။

27
00:01:52,784 --> 00:01:58,099
သို့သော် အမေရိကကတော့ ကမ္ဘာ့ပြောင်းစျေးကွက်
အချက်အခြာ ဖြစ်နေပါသေးတယ်။

28
00:01:58,099 --> 00:02:01,979
၁၈၀၀ ပြည့်နှစ် အစောပိုင်းတွေက
အမေရိကန်ပြည်နယ်တွေ ဒေသတွေမှာ

29
00:02:01,979 --> 00:02:05,502
အရသာရော အရွယ်ပါမတူညီတဲ့ ပြောင်းမျိုးတွေကို
မတူညီစွာ စိုက်ပျိုးခဲ့ကြပါတယ်။

30
00:02:05,502 --> 00:02:07,397
သို့သော် ၁၈၅၀ ပြည့်နှစ်တွေမှာတော့

31
00:02:07,397 --> 00:02:12,176
ဒီလိုမတူတဲ့မျိုးတွေကြောင့် ရထားကုမ္ပဏီတွေ၊
ကုန်သည်တွေအနေနဲ့

32
00:02:12,176 --> 00:02:14,296
ထုတ်ပိုးသယ်ယူရောင်းချဖို့ ခက်ခဲလာစေတာမို့

33
00:02:14,296 --> 00:02:18,655
ချီကာဂိုလို ရထားလမ်းဆုံမြို့တွေက
ကုန်သည်အဖွဲ့တွေက လယ်သမားတွေကို

34
00:02:18,655 --> 00:02:20,980
စံတစ်မျိုးတည်းသာ စိုက်ကြဖို့
တိုက်တွန်းလာပါတယ်။

35
00:02:20,980 --> 00:02:26,309
၁၈၉၃ ခုနှစ် World’s Fair မှာတော့
ဒီအိပ်မက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ပါတယ်။

36
00:02:26,309 --> 00:02:31,092
James Reid ရဲ့ yellow dent ပြောင်းမျိုးဟာ
ဖဲကြိုးပြာဆု ဆွတ်ခူးခဲ့ပါတယ်။

37
00:02:31,092 --> 00:02:35,222
နောင်နှစ် ၅၀ ကျော်မှာ yellow dent မျိုးဟာ
အမေရိကန်တစ်နိုင်ငံလုံး ခြုံလွှမ်းခဲ့ပါတယ်။

38
00:02:35,222 --> 00:02:38,315
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြောင့်
နည်းပညာတွေတိုးတက်လာတဲ့အခါ

39
00:02:38,315 --> 00:02:41,382
စက်မှုလယ်ယာ ရိတ်သိမ်းစက်တွေ
အသုံးများလာခဲ့ပါတယ်။

40
00:02:41,382 --> 00:02:46,403
အရင်ကတစ်ရက်လုံး
လက်နဲ့ရိတ်ရတဲ့ ပြောင်းခင်းကို

41
00:02:46,403 --> 00:02:49,583
ငါးမိနစ်နဲ့ အပြီးရိတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

42
00:02:49,583 --> 00:02:54,345
စစ်သုံးနည်းပညာတစ်ခုဖြစ်တဲ့
ဗုံးလုပ် ammonium nitrate ဟာလည်း

43
00:02:54,345 --> 00:02:57,295
လယ်ယာတွေအတွက်
ဓာတ်မြေသြဇာအဖြစ် အသုံးဝင်လာပြီး

44
00:02:57,295 --> 00:02:59,432
ခေတ်တစ်ခုဖြစ်လာပါတယ်။

45
00:02:59,432 --> 00:03:03,442
ဓာတ်မြေသြဇာကြောင့် မြေကို ပြန်ပြင်စရာ၊
အချိန်ပေးစရာ မလိုတော့ပဲ

46
00:03:03,442 --> 00:03:07,955
ထူထဲလှတဲ့ပြောင်းခင်းကြီးတွေ
နှစ်စဉ်စိုက်လို့ ရသွားပါတယ်။

47
00:03:07,955 --> 00:03:12,170
ဒီလို ခေတ်မှီနည်းပညာတွေကြောင့်
ပြောင်းကို အမေရိကန်လယ်သမားတွေ

48
00:03:12,170 --> 00:03:16,194
စိတ်ဝင်စားလာပေမယ့် အစိုးရက
စျေးနှုန်းတည်ငြိမ်အောင်

49
00:03:16,194 --> 00:03:18,419
ပြောင်းစိုက်ပျိုးပမာဏကို
ကန့်သတ်ထားခဲ့ပါတယ်။

50
00:03:18,419 --> 00:03:23,325
၁၉၇၂ မှာ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုကို
ပြောင်းအကြီးအကျယ် တင်ပို့ကာမှ

51
00:03:23,325 --> 00:03:27,285
အမေရိကန်သမ္မတနစ်ဆင်က
ဒီကန့်သတ်ချက်ကို ဖယ်ရှားပေးခဲ့ပါတယ်။

52
00:03:27,285 --> 00:03:30,913
ဒီလို ကုန်သွယ်လမ်းသစ်တွေနဲ့
စစ်သုံးနည်းပညာတွေကြောင့်

53
00:03:30,913 --> 00:03:35,401
ပြောင်းထုတ်လုပ်မှုဟာ ကမ္ဘာ့ဖြစ်စဉ်တစ်ခုထိ
ထင်ရှားလာခဲ့ပါတယ်။

54
00:03:35,401 --> 00:03:39,651
ဒီလိုပေါများလှတဲ့ ပြောင်းဖူးတွေနဲ့အတူ
ပြောင်းအသုံးဝင်ပုံတွေကလည်း များပြားလာပါတယ်

55
00:03:39,651 --> 00:03:44,761
ပြောင်းမှုန့်ကို ဓာတ်ဆီကနေ ကော်ထုတ်တဲ့အထိ
Thickening Agent အဖြစ် အသုံးပြုလာသလို

56
00:03:44,761 --> 00:03:50,727
Fructose မြင့် အချိုရည်အနေနဲ့
စျေးချိုစွာ ထုတ်လုပ်နိုင်လာပါတယ်။

57
00:03:50,727 --> 00:03:55,147
ပြောင်း (Maize) က ကမ္ဘာ့စျေးအပေါဆုံး
တိရိစ္ဆာန်အစာ ဖြစ်လာပြန်ပါတယ်။

58
00:03:55,147 --> 00:03:57,677
ဒါ့ကြောင့် အသားထုတ်လုပ်မှုစရိတ်
ကျဆင်းလာသလို

59
00:03:57,677 --> 00:04:01,950
တဖက်မှာလည်း အသားနဲ့ ပြောင်း
လိုအပ်မှုပမာဏ မြင့်တက်လာပါတယ်။

60
00:04:01,950 --> 00:04:06,656
ယနေ့ခေတ်မှာ လူတွေဟာ စိုက်သမျှပြောင်းရဲ့ 
၄၀ ရာနှုန်းကိုပဲ စားပြီး

61
00:04:06,656 --> 00:04:12,466
ကျန် ၆၀ ရာနှုန်းကတော့
တခြားထုတ်ကုန်တွေအတွက် သုံးနေပါတယ်။

62
00:04:12,466 --> 00:04:16,096
ပြောင်းသီးနှံရဲ့ အံ့မခန်းအောင်မြင်မှုအတွက်
ပြန်ပေးဆပ်ရတာတွေတော့ ရှိပါတယ်။

63
00:04:16,096 --> 00:04:21,217
ပြောင်းခင်းတွေက ပိုလျှံဓာတ်မြေသြဇာတွေဟာ
ကမ္ဘာ့ရေထုကို ညစ်ညမ်းစေသလို

64
00:04:21,217 --> 00:04:26,345
အသားထုတ်လုပ်မှု များပြားလာတာနဲ့အတူ
စိုက်ပျိုးရေးတွေထဲက ပြောင်းဟာ

65
00:04:26,345 --> 00:04:29,725
ကာဘွန်ထုတ်လွှတ်မှု အများဆုံးဖြစ်လာပါတယ်။

66
00:04:29,725 --> 00:04:35,163
ပြောင်းကထုတ်တဲ့အချိုရည် သုံးတာကလည်း
ဆီးချိုနဲ့ အဝလွန်တာတွေ ဖြစ်လာစေပါတယ်။

67
00:04:35,163 --> 00:04:37,883
ပြောင်းတစ်မျိုးတည်းကို တစိုက်မတ်မတ်
စိုက်ပျိုးနေတာကလည်း

68
00:04:37,883 --> 00:04:42,972
အဖျက်ပိုးအန္တရာယ်အရမ်းကြီးမားနေပြီး
ပြောင်းကို ဖျက်တဲ့ပိုးတစ်မျိုးတည်းက

69
00:04:42,972 --> 00:04:48,336
လူသားအားလုံးကို ဒုက္ခပေးသွားနိုင်ပါတယ်။

70
00:04:48,336 --> 00:04:51,246
ပြောင်းဟာ ချုံမြက်သာသာ ဘဝကနေ

71
00:04:51,246 --> 00:04:54,492
ကမ္ဘာထုတ်ကုန်တွေရဲ့ အရေးပါတဲ့အရာ
ဖြစ်လာပါပြီ။

72
00:04:54,492 --> 00:04:59,830
ဒါပေမဲ့ ဘယ်လောက်ထိခံမလဲ ဆိုတာကတော့
အချိန်ကသာ ဆုံးဖြတ်ပေးသွားပါလိမ့်မယ်။