WEBVTT 00:00:09.558 --> 00:00:11.500 Öldükten sonra ne olur? 00:00:11.500 --> 00:00:13.443 Huzur dolu bir cennet? 00:00:13.443 --> 00:00:15.406 Sonsuz bir azap? 00:00:15.406 --> 00:00:16.898 Yeniden doğuş? 00:00:16.898 --> 00:00:19.839 Veya sadece hiçlik? 00:00:19.839 --> 00:00:23.439 Çinli bir imparator, onu ne bekliyor olursa olsun 00:00:23.439 --> 00:00:25.661 yanında bir ordu götürmeye karar verdi. 00:00:25.661 --> 00:00:27.945 Bunu biliyoruz çünkü, 1974'te 00:00:27.945 --> 00:00:30.449 küçük köylerinin yakınlarında kuyu kazan çiftçiler 00:00:30.449 --> 00:00:34.502 arkeoloji tarihinin en önemli buluşlarından biri olan 00:00:34.502 --> 00:00:38.472 imparatorun lahdini çevreleyen devasa yeraltı odalarında 00:00:38.472 --> 00:00:43.249 gerçek boyutlarda 8000 adet savaşa hazır askerle karşılaştılar. 00:00:43.249 --> 00:00:46.746 Yeraltı ordusunun hikâyesi milattan önce 246 yılında, 00:00:46.746 --> 00:00:49.791 13 yaşında, kral olarak Qin eyaletinin başına geçen 00:00:49.791 --> 00:00:52.394 Ying Zhen ile başlıyor. 00:00:52.394 --> 00:00:54.363 Hırslı ve zalimdi, 00:00:54.363 --> 00:00:57.867 birbiriyle savaşan yedi krallığı birleştirdikten sonra, Qin Shi Huangdi 00:00:57.867 --> 00:01:01.056 ilk Çin İmparatoru oldu. 00:01:01.056 --> 00:01:02.396 36 yıllık saltanatı boyunca 00:01:02.396 --> 00:01:04.835 evrensel ağırlık ve ölçü birimleri dâhil olmak üzere 00:01:04.835 --> 00:01:07.665 tüm Çin için tek bir yazı tipi 00:01:07.685 --> 00:01:12.147 ve daha sonra Çin Seddi olarak anılacak bir savunma duvarı gibi 00:01:12.147 --> 00:01:16.165 birçok tarihi başarıya imza attı. 00:01:16.165 --> 00:01:19.015 Fakat belki Qin Shi Huangdi'ın tarihi mirasını korumak için 00:01:19.015 --> 00:01:20.715 bu kadar efor sarf etmesinin nedeni 00:01:20.715 --> 00:01:23.615 faniliği ile takıntılı olmasıydı. 00:01:23.615 --> 00:01:26.843 Son yıllarını simyacılar çalıştırarak 00:01:26.843 --> 00:01:29.955 ve onu ölümsüzlüğe ulaştıracak iksiri bulma amacıyla 00:01:29.955 --> 00:01:32.955 geziler düzenleyerek geçirdi. 00:01:32.955 --> 00:01:35.186 Saltanatının ilk yıllarında itibaren, 00:01:35.186 --> 00:01:37.565 heykeller, sanat eserleri 00:01:37.565 --> 00:01:40.881 ve ölümünden sonraki saltanatında ona eşlik edecek bir ordu barındıran 00:01:40.881 --> 00:01:43.106 devasa bir yeraltı mezarlığı 00:01:43.116 --> 00:01:45.796 inşa etmeye başladı. 00:01:45.796 --> 00:01:49.681 Bu muhteşem ordu hâlâ tam savaş düzeninde, 00:01:49.681 --> 00:01:52.272 bölükler hâlinde farklı odalarda ayakta durmaktadır. 00:01:52.272 --> 00:01:55.187 Bu odalardan biri, her biri yaklaşık yüz kilo ağırlığında 00:01:55.187 --> 00:01:57.592 6000 adet asker barındırıyor. 00:01:57.592 --> 00:02:02.539 İkinci bir odada 130 savaş arabası ve 600'den fazla at bulunurken, 00:02:02.539 --> 00:02:05.935 üçüncü oda kıdemli komutanlara ev sahipliği yapıyor. 00:02:05.935 --> 00:02:08.503 Boş olan dördüncü oda ise imparatorun ölmeden önce 00:02:08.503 --> 00:02:11.333 bitirmeyi tamamlayamadığı büyük projesinin bir işareti. 00:02:11.333 --> 00:02:15.127 Ek olarak, çevre odalardaki müzisyen ve akrobat figürleri, 00:02:15.127 --> 00:02:17.653 işçiler ve devlet memurları 00:02:17.653 --> 00:02:19.554 ve çeşitli egzotik hayvanlar 00:02:19.554 --> 00:02:22.671 gösteriyor ki İmparator Qin'in ölümden sonraki hayatı için 00:02:22.671 --> 00:02:25.559 öfkeli savaşlardan çok daha fazla planı vardı. 00:02:25.559 --> 00:02:28.907 Bütün figürler terracotadan, bir tür kızıl-kahve toprak türünden 00:02:28.907 --> 00:02:31.361 veya pişmiş topraktan oyulmuştu. 00:02:31.361 --> 00:02:35.428 Yapılış sürecinde, çok sayıda atölyede, askerlerin imparatorun ordusundaki 00:02:35.428 --> 00:02:38.929 askerler kadar özgün ve bireysel gözükmesi için 00:02:38.929 --> 00:02:42.637 vücut kısımlarını tek tek oyan sanatçılar da olmak üzere 00:02:42.637 --> 00:02:48.258 rivayetlere göre, imparatorun emriyle 72.000 işçi çalıştırılıyordu. 00:02:48.258 --> 00:02:50.389 Askerlerin hepsi rütbelerine göre sıralı. 00:02:50.389 --> 00:02:52.535 Farklı silahlar ve üniformalar taşıyorlar. 00:02:52.535 --> 00:02:54.595 Özgün saç stilleri ve ifadeleri 00:02:54.595 --> 00:02:56.807 hatta farklı kulakları var. 00:02:56.807 --> 00:02:59.835 Aslında hepsi parlak renklerle boyalı. 00:02:59.835 --> 00:03:03.142 Fakat havaya maruz kaldıklarından boyaları kuruyup dökülerek 00:03:03.142 --> 00:03:05.967 altındaki terracotta katmanını açıkta bırakmış. 00:03:05.967 --> 00:03:09.568 Bu yüzden bir buçuk kilometre ötede bulunan bir oda 00:03:09.568 --> 00:03:11.490 hâlâ kazılmadı. 00:03:11.490 --> 00:03:14.903 Rivayetlere göre bu oda, içinde saraylar, 00:03:14.903 --> 00:03:19.061 değerli taşlar, sanat eserleri hatta bronz dağlar arasından akan 00:03:19.061 --> 00:03:22.644 civadan nehirler bulunan, Qin Shi Huangdi'nin asıl mezarı. 00:03:22.644 --> 00:03:26.613 Ama biz içindeki hazineleri zarar görmeden ortaya çıkaracak 00:03:26.613 --> 00:03:29.919 bir yol bulana kadar mezar kapalı kalacak. 00:03:29.919 --> 00:03:33.660 İmparator Qin kendine eşlik edilmesini isteyen tek kişi değildi. 00:03:33.660 --> 00:03:38.551 Antik Mısır mezarlarında ideal ölüm sonrasını tasvir eden kil modeller var. 00:03:38.551 --> 00:03:41.577 Japonya'da Kofun döneminde ölüler, 00:03:41.577 --> 00:03:43.786 at ve ev heykelleriyle gömülüyorlardı. 00:03:43.786 --> 00:03:46.514 Meksika sahilindeki Jaina adasındaki mezarlar 00:03:46.514 --> 00:03:48.571 seramik heykelciklerle dolu. 00:03:48.571 --> 00:03:51.373 Her ne kadar zalim olsa da, İmparator ona eşlik etmesi için 00:03:51.373 --> 00:03:54.446 Mısır, Batı Afrika ve Anadolu'da 00:03:54.446 --> 00:03:58.147 Kuzey Amerika'nın bazı bölümlerinde, 00:03:58.147 --> 00:04:02.292 hatta önceki Shang ve Zhou hanedanlarında yapıldığı gibi 00:04:02.292 --> 00:04:04.576 hizmetkârlarını kurban etmek yerine NOTE Paragraph 00:04:04.576 --> 00:04:07.746 onların heykellerini yaptırmayı seçti. 00:04:07.766 --> 00:04:11.142 Günümüzde, Dünya'nın her tarafından insanlar, 00:04:11.142 --> 00:04:15.682 yüzyıllardır sessizce savaş emri bekleyen bu sabırlı askerleri görmeye geliyorlar.