WEBVTT

00:00:06.805 --> 00:00:11.861
W 2013 roku grupa badaczy
przeprowadziła test z matematyki.

00:00:11.861 --> 00:00:15.911
Wzięło w nim udział ponad
1100 dorosłych Amerykanów,

00:00:15.911 --> 00:00:21.594
a jednym z jego celów było sprawdzenie
zdolności do oceny zbiorów danych.

00:00:21.594 --> 00:00:26.794
Wśród matematycznych zadań 
ukryto dwa niemal identyczne pytania.

00:00:26.794 --> 00:00:29.834
W obu zadaniach podano
grupę danych o tej samej złożoności

00:00:29.834 --> 00:00:33.670
i każde z nich miało jedną
obiektywnie poprawną odpowiedź.

00:00:33.670 --> 00:00:38.702
Pierwsze pytanie dotyczyło związku
między wysypką a nowym kremem do skóry.

00:00:38.702 --> 00:00:42.380
W drugim pytano o zależność
między przestępczością

00:00:42.380 --> 00:00:45.070
i prawem dotyczącym posiadania broni.

NOTE Paragraph

00:00:45.070 --> 00:00:47.480
Badani z wysokimi
zdolnościami matematycznymi

00:00:47.480 --> 00:00:51.510
zdecydowanie częściej odpowiadali
dobrze na pierwsze z pytań.

00:00:51.510 --> 00:00:54.680
Mimo że drugie było
matematycznie identyczne,

00:00:54.680 --> 00:00:58.922
odpowiedzi wyglądały zupełnie inaczej.

00:00:58.922 --> 00:01:02.543
W tym wypadku umiejętności
matematyczne nie były wyznacznikiem,

00:01:02.543 --> 00:01:04.852
którzy uczestnicy
odpowiedzieli prawidłowo.

00:01:04.852 --> 00:01:10.074
Ważną rolę odegrał inny czynnik
badany przez naukowców,

00:01:10.074 --> 00:01:12.534
czyli poglądy polityczne.

00:01:12.534 --> 00:01:14.552
Uczestnicy, których poglądy polityczne

00:01:14.552 --> 00:01:17.472
zgadzały się z prawidłową
interpretacją danych,

00:01:17.472 --> 00:01:20.962
z większym prawdopodobieństwem
odpowiadali na zadanie prawidłowo.

00:01:20.962 --> 00:01:23.482
Nawet wśród najlepszych matematyków

00:01:23.482 --> 00:01:28.162
prawdopodobieństwo złej odpowiedzi
w drugim zadaniu wynosiło 45%,

00:01:28.162 --> 00:01:32.265
jeśli prawidłowa odpowiedź
była sprzeczna z ich poglądami.

NOTE Paragraph

00:01:32.265 --> 00:01:38.039
Co takiego jest w polityce,
że wpływa na tak nielogiczne błędy?

00:01:38.039 --> 00:01:41.919
Czy poglądy polityczne mogą wpłynąć

00:01:41.919 --> 00:01:43.986
na zdolność przetwarzania informacji?

00:01:43.986 --> 00:01:46.436
Odpowiedź tkwi w psychologii poznawczej

00:01:46.436 --> 00:01:51.946
i stronniczości, coraz bardziej
widocznej w sferze publicznej.

NOTE Paragraph

00:01:51.946 --> 00:01:55.138
Chociaż często pojawia się
w kontekście polityki,

00:01:55.138 --> 00:01:59.253
stronniczość jest pojęciem szerszym
definiowanym jako silna preferencja

00:01:59.253 --> 00:02:03.403
albo uprzedzenie wobec grupy czy idei.

00:02:03.403 --> 00:02:07.463
Nasze polityczne, etniczne,
religijne i narodowe poglądy

00:02:07.463 --> 00:02:10.454
są różnymi formami stronniczości.

00:02:10.454 --> 00:02:13.216
Oczywiście utożsamianie się
z grupami społecznymi

00:02:13.216 --> 00:02:16.766
jest ważną i naturalną częścią życia.

00:02:16.766 --> 00:02:21.036
O samoświadomości decydują
nie tylko cechy naszej osobowości,

00:02:21.036 --> 00:02:23.476
ale też grupy, do których należymy.

00:02:23.476 --> 00:02:28.482
To dlatego bardzo chętnie bronimy
przynależności grupowych,

00:02:28.482 --> 00:02:32.612
chroniąc zarówno naszą
tożsamość, jak i społeczność.

NOTE Paragraph

00:02:32.612 --> 00:02:35.316
Trudności pojawiają się,
jeśli grupa ma poglądy

00:02:35.316 --> 00:02:37.499
sprzeczne z rzeczywistością.

00:02:37.499 --> 00:02:41.496
Wyobraź sobie, że twoja ulubiona
drużyna dopuszcza się naruszenia zasad.

00:02:41.496 --> 00:02:43.336
Wiesz, że to niezgodne z zasadami,

00:02:43.336 --> 00:02:46.636
ale inni fani uważają to za dopuszczalne.

00:02:46.636 --> 00:02:49.726
Dyskomfort wynikający ze zderzenia
dwóch sprzecznych myśli

00:02:49.726 --> 00:02:52.089
to dysonans poznawczy.

00:02:52.089 --> 00:02:57.180
Większość ludzi dąży do uwolnienia się
z tego nieprzyjemnego stanu zawieszenia.

00:02:57.180 --> 00:03:01.690
Można winić sędziego i narzekać,
że to przeciwna drużyna zaczęła,

00:03:01.690 --> 00:03:06.006
a nawet przekonać samego siebie,
że nie było żadnego naruszenia.

00:03:06.006 --> 00:03:07.310
W takich przypadkach

00:03:07.310 --> 00:03:11.519
ludzie często robią to z chęci
utrzymania dobrych relacji z grupą

00:03:11.519 --> 00:03:15.699
niż postrzegania świat takim, jaki jest.

NOTE Paragraph

00:03:15.699 --> 00:03:19.397
Takie zachowanie jest szczególnie 
niebezpieczne w polityce.

00:03:19.397 --> 00:03:21.079
W skali indywidualnej

00:03:21.079 --> 00:03:25.079
lojalność wobec partii pozwala
kreować polityczną tożsamość

00:03:25.079 --> 00:03:27.668
i wspierać politykę, z którą się zgadzamy.

00:03:27.668 --> 00:03:32.409
Jednak oparty na stronniczości dysonans
może skłaniać do odrzucenia dowodów

00:03:32.409 --> 00:03:37.128
sprzecznych z linią partii
czy dyskredytujących jej przywódców.

00:03:37.128 --> 00:03:42.580
Kiedy całe grupy ludzi podważają fakty
ze względu na stronnicze poglądy,

00:03:42.580 --> 00:03:47.762
podejmowane są działania polityczne
nieoparte na prawdzie czy rozsądku.

NOTE Paragraph

00:03:47.762 --> 00:03:49.612
Problem nie jest nowy.

00:03:49.612 --> 00:03:52.319
Świadomość polityczna istnieje od wieków.

00:03:52.319 --> 00:03:55.159
Ale badania pokazują,
że polaryzacja uprzedzeń

00:03:55.159 --> 00:03:58.399
drastycznie wzrosła
w ostatnich kilku dekadach.

00:03:58.399 --> 00:04:00.703
Jedna z teorii tłumaczy wzrost

00:04:00.703 --> 00:04:05.802
tendencjami do geograficznego łączenia się
podobnie myślących społeczności.

00:04:05.802 --> 00:04:09.432
Inna mówi o rosnącej tendencji 
do bazowania na stronniczych informacjach

00:04:09.432 --> 00:04:11.660
i bańkach społecznościowych.

00:04:11.660 --> 00:04:14.130
Te działają jak echo w jaskini,

00:04:14.130 --> 00:04:18.530
dostarczając wiadomości i idee
tylko od ludzi o podobnych poglądach.

NOTE Paragraph

00:04:18.530 --> 00:04:23.502
Na szczęście kognitywistycy
odkryli strategie uodparniające

00:04:23.502 --> 00:04:25.579
na zniekształcenia rzeczywistości.

00:04:25.579 --> 00:04:30.164
Jedną z nich jest świadomość, że jesteśmy
bardziej stronniczy niż myślimy.

00:04:30.164 --> 00:04:32.204
Przy napotkaniu nowej informacji

00:04:32.204 --> 00:04:36.010
podejmijmy świadomy wysiłek,
żeby wyjść poza pierwsze odczucie

00:04:36.010 --> 00:04:38.350
i ocenić je w sposób analityczny.

00:04:38.350 --> 00:04:42.910
Niech sprawdzanie faktów
i kwestionowanie przypuszczeń

00:04:42.910 --> 00:04:45.456
stanie się ważnym elementem codzienności.

00:04:45.456 --> 00:04:48.883
Ostrzeżenie ludzi, że mogli
zostać wprowadzeni w błąd,

00:04:48.883 --> 00:04:50.393
też może pomóc.

00:04:50.393 --> 00:04:52.933
Kiedy próbujemy przekonać innych,

00:04:52.933 --> 00:04:57.113
uznanie ich wartości
i opisanie problemu ich językiem

00:04:57.113 --> 00:05:00.414
może sprawić, że zostaniemy
lepiej wysłuchani.

NOTE Paragraph

00:05:00.414 --> 00:05:04.901
Przed nami jeszcze długa droga
do rozwiązania problemu stronniczości.

00:05:04.901 --> 00:05:08.635
Jest jednak nadzieja, że dzięki temu
będziemy lepiej poinformowani

00:05:08.635 --> 00:05:11.368
i zdolni do podejmowania
decyzji opartych na dowodach

00:05:11.368 --> 00:05:13.852
we wspólnej rzeczywistości.