1
00:00:06,805 --> 00:00:11,861
W 2013 roku grupa badaczy
przeprowadziła test z matematyki.

2
00:00:11,861 --> 00:00:15,911
Wzięło w nim udział ponad
1100 dorosłych Amerykanów,

3
00:00:15,911 --> 00:00:21,594
a jednym z jego celów było sprawdzenie
zdolności do oceny zbiorów danych.

4
00:00:21,594 --> 00:00:26,794
Wśród matematycznych zadań 
ukryto dwa niemal identyczne pytania.

5
00:00:26,794 --> 00:00:29,834
W obu zadaniach podano
grupę danych o tej samej złożoności

6
00:00:29,834 --> 00:00:33,670
i każde z nich miało jedną
obiektywnie poprawną odpowiedź.

7
00:00:33,670 --> 00:00:38,702
Pierwsze pytanie dotyczyło związku
między wysypką a nowym kremem do skóry.

8
00:00:38,702 --> 00:00:42,380
W drugim pytano o zależność
między przestępczością

9
00:00:42,380 --> 00:00:45,070
i prawem dotyczącym posiadania broni.

10
00:00:45,070 --> 00:00:47,480
Badani z wysokimi
zdolnościami matematycznymi

11
00:00:47,480 --> 00:00:51,510
zdecydowanie częściej odpowiadali
dobrze na pierwsze z pytań.

12
00:00:51,510 --> 00:00:54,680
Mimo że drugie było
matematycznie identyczne,

13
00:00:54,680 --> 00:00:58,922
odpowiedzi wyglądały zupełnie inaczej.

14
00:00:58,922 --> 00:01:02,543
W tym wypadku umiejętności
matematyczne nie były wyznacznikiem,

15
00:01:02,543 --> 00:01:04,852
którzy uczestnicy
odpowiedzieli prawidłowo.

16
00:01:04,852 --> 00:01:10,074
Ważną rolę odegrał inny czynnik
badany przez naukowców,

17
00:01:10,074 --> 00:01:12,534
czyli poglądy polityczne.

18
00:01:12,534 --> 00:01:14,552
Uczestnicy, których poglądy polityczne

19
00:01:14,552 --> 00:01:17,472
zgadzały się z prawidłową
interpretacją danych,

20
00:01:17,472 --> 00:01:20,962
z większym prawdopodobieństwem
odpowiadali na zadanie prawidłowo.

21
00:01:20,962 --> 00:01:23,482
Nawet wśród najlepszych matematyków

22
00:01:23,482 --> 00:01:28,162
prawdopodobieństwo złej odpowiedzi
w drugim zadaniu wynosiło 45%,

23
00:01:28,162 --> 00:01:32,265
jeśli prawidłowa odpowiedź
była sprzeczna z ich poglądami.

24
00:01:32,265 --> 00:01:38,039
Co takiego jest w polityce,
że wpływa na tak nielogiczne błędy?

25
00:01:38,039 --> 00:01:41,919
Czy poglądy polityczne mogą wpłynąć

26
00:01:41,919 --> 00:01:43,986
na zdolność przetwarzania informacji?

27
00:01:43,986 --> 00:01:46,436
Odpowiedź tkwi w psychologii poznawczej

28
00:01:46,436 --> 00:01:51,946
i stronniczości, coraz bardziej
widocznej w sferze publicznej.

29
00:01:51,946 --> 00:01:55,138
Chociaż często pojawia się
w kontekście polityki,

30
00:01:55,138 --> 00:01:59,253
stronniczość jest pojęciem szerszym
definiowanym jako silna preferencja

31
00:01:59,253 --> 00:02:03,403
albo uprzedzenie wobec grupy czy idei.

32
00:02:03,403 --> 00:02:07,463
Nasze polityczne, etniczne,
religijne i narodowe poglądy

33
00:02:07,463 --> 00:02:10,454
są różnymi formami stronniczości.

34
00:02:10,454 --> 00:02:13,216
Oczywiście utożsamianie się
z grupami społecznymi

35
00:02:13,216 --> 00:02:16,766
jest ważną i naturalną częścią życia.

36
00:02:16,766 --> 00:02:21,036
O samoświadomości decydują
nie tylko cechy naszej osobowości,

37
00:02:21,036 --> 00:02:23,476
ale też grupy, do których należymy.

38
00:02:23,476 --> 00:02:28,482
To dlatego bardzo chętnie bronimy
przynależności grupowych,

39
00:02:28,482 --> 00:02:32,612
chroniąc zarówno naszą
tożsamość, jak i społeczność.

40
00:02:32,612 --> 00:02:35,316
Trudności pojawiają się,
jeśli grupa ma poglądy

41
00:02:35,316 --> 00:02:37,499
sprzeczne z rzeczywistością.

42
00:02:37,499 --> 00:02:41,496
Wyobraź sobie, że twoja ulubiona
drużyna dopuszcza się naruszenia zasad.

43
00:02:41,496 --> 00:02:43,336
Wiesz, że to niezgodne z zasadami,

44
00:02:43,336 --> 00:02:46,636
ale inni fani uważają to za dopuszczalne.

45
00:02:46,636 --> 00:02:49,726
Dyskomfort wynikający ze zderzenia
dwóch sprzecznych myśli

46
00:02:49,726 --> 00:02:52,089
to dysonans poznawczy.

47
00:02:52,089 --> 00:02:57,180
Większość ludzi dąży do uwolnienia się
z tego nieprzyjemnego stanu zawieszenia.

48
00:02:57,180 --> 00:03:01,690
Można winić sędziego i narzekać,
że to przeciwna drużyna zaczęła,

49
00:03:01,690 --> 00:03:06,006
a nawet przekonać samego siebie,
że nie było żadnego naruszenia.

50
00:03:06,006 --> 00:03:07,310
W takich przypadkach

51
00:03:07,310 --> 00:03:11,519
ludzie często robią to z chęci
utrzymania dobrych relacji z grupą

52
00:03:11,519 --> 00:03:15,699
niż postrzegania świat takim, jaki jest.

53
00:03:15,699 --> 00:03:19,397
Takie zachowanie jest szczególnie 
niebezpieczne w polityce.

54
00:03:19,397 --> 00:03:21,079
W skali indywidualnej

55
00:03:21,079 --> 00:03:25,079
lojalność wobec partii pozwala
kreować polityczną tożsamość

56
00:03:25,079 --> 00:03:27,668
i wspierać politykę, z którą się zgadzamy.

57
00:03:27,668 --> 00:03:32,409
Jednak oparty na stronniczości dysonans
może skłaniać do odrzucenia dowodów

58
00:03:32,409 --> 00:03:37,128
sprzecznych z linią partii
czy dyskredytujących jej przywódców.

59
00:03:37,128 --> 00:03:42,580
Kiedy całe grupy ludzi podważają fakty
ze względu na stronnicze poglądy,

60
00:03:42,580 --> 00:03:47,762
podejmowane są działania polityczne
nieoparte na prawdzie czy rozsądku.

61
00:03:47,762 --> 00:03:49,612
Problem nie jest nowy.

62
00:03:49,612 --> 00:03:52,319
Świadomość polityczna istnieje od wieków.

63
00:03:52,319 --> 00:03:55,159
Ale badania pokazują,
że polaryzacja uprzedzeń

64
00:03:55,159 --> 00:03:58,399
drastycznie wzrosła
w ostatnich kilku dekadach.

65
00:03:58,399 --> 00:04:00,703
Jedna z teorii tłumaczy wzrost

66
00:04:00,703 --> 00:04:05,802
tendencjami do geograficznego łączenia się
podobnie myślących społeczności.

67
00:04:05,802 --> 00:04:09,432
Inna mówi o rosnącej tendencji 
do bazowania na stronniczych informacjach

68
00:04:09,432 --> 00:04:11,660
i bańkach społecznościowych.

69
00:04:11,660 --> 00:04:14,130
Te działają jak echo w jaskini,

70
00:04:14,130 --> 00:04:18,530
dostarczając wiadomości i idee
tylko od ludzi o podobnych poglądach.

71
00:04:18,530 --> 00:04:23,502
Na szczęście kognitywistycy
odkryli strategie uodparniające

72
00:04:23,502 --> 00:04:25,579
na zniekształcenia rzeczywistości.

73
00:04:25,579 --> 00:04:30,164
Jedną z nich jest świadomość, że jesteśmy
bardziej stronniczy niż myślimy.

74
00:04:30,164 --> 00:04:32,204
Przy napotkaniu nowej informacji

75
00:04:32,204 --> 00:04:36,010
podejmijmy świadomy wysiłek,
żeby wyjść poza pierwsze odczucie

76
00:04:36,010 --> 00:04:38,350
i ocenić je w sposób analityczny.

77
00:04:38,350 --> 00:04:42,910
Niech sprawdzanie faktów
i kwestionowanie przypuszczeń

78
00:04:42,910 --> 00:04:45,456
stanie się ważnym elementem codzienności.

79
00:04:45,456 --> 00:04:48,883
Ostrzeżenie ludzi, że mogli
zostać wprowadzeni w błąd,

80
00:04:48,883 --> 00:04:50,393
też może pomóc.

81
00:04:50,393 --> 00:04:52,933
Kiedy próbujemy przekonać innych,

82
00:04:52,933 --> 00:04:57,113
uznanie ich wartości
i opisanie problemu ich językiem

83
00:04:57,113 --> 00:05:00,414
może sprawić, że zostaniemy
lepiej wysłuchani.

84
00:05:00,414 --> 00:05:04,901
Przed nami jeszcze długa droga
do rozwiązania problemu stronniczości.

85
00:05:04,901 --> 00:05:08,635
Jest jednak nadzieja, że dzięki temu
będziemy lepiej poinformowani

86
00:05:08,635 --> 00:05:11,368
i zdolni do podejmowania
decyzji opartych na dowodach

87
00:05:11,368 --> 00:05:13,852
we wspólnej rzeczywistości.