WEBVTT

00:00:17.883 --> 00:00:19.783
Vào thế kỉ 11 và 12,

00:00:19.783 --> 00:00:22.055
hầu hết thường dân Anh Quốc đều mù chữ.

00:00:22.055 --> 00:00:24.077
Vì họ không có cách nào để học Kinh Thánh,

00:00:24.077 --> 00:00:26.547
các tu sĩ đã nghĩ ra một sáng kiến:

00:00:26.547 --> 00:00:29.127
dựng các vở kịch từ
những câu chuyện trong Kinh Thánh

00:00:29.127 --> 00:00:31.879
để những người mù chữ
có thể học từ đó.

00:00:31.879 --> 00:00:33.271
Những vở kịch tôn giáo này

00:00:33.271 --> 00:00:35.939
hé lộ bí ẩn trong lời Chúa dạy.

00:00:35.939 --> 00:00:37.186
Cùng khoảng thời gian đó,

00:00:37.186 --> 00:00:38.970
những tu sĩ cũng tạo ra các vở kịch

00:00:38.970 --> 00:00:40.244
về các vị thánh nhà thờ,

00:00:40.244 --> 00:00:41.904
gọi là kịch thần bí.

00:00:41.904 --> 00:00:42.859
Ban đầu,

00:00:42.859 --> 00:00:44.610
tu sĩ đóng trong các vở Kinh Thánh

00:00:44.610 --> 00:00:47.029
trên bậc thềm ngoài giáo đường.

00:00:47.029 --> 00:00:48.906
Khán giả quá nồng nhiệt hưởng ứng

00:00:48.906 --> 00:00:51.026
nên đoàn kịch phải di chuyển ra đường phố

00:00:51.026 --> 00:00:52.693
xung quanh quảng trường thị trấn.

00:00:52.693 --> 00:00:55.099
Bằng cách chế tạo xe đẩy cho mỗi vở kịch

00:00:55.099 --> 00:00:56.816
và xếp chúng thành một hàng,

00:00:56.816 --> 00:00:58.828
họ có thể diễn một loạt các câu chuyện,

00:00:58.828 --> 00:00:59.907
đưa người xem đi từ

00:00:59.907 --> 00:01:00.695
vở Đấng Tạo Hóa

00:01:00.695 --> 00:01:02.039
cho đến vở Khải Huyền.

00:01:02.039 --> 00:01:03.915
Những xe đẩy này, gọi là đám rước,

00:01:03.915 --> 00:01:06.545
trông giống như những cái hộp có bánh xe.

00:01:06.545 --> 00:01:08.379
Mỗi chiếc cao hai tầng.

00:01:08.379 --> 00:01:09.922
Tầng dưới được che rèm,

00:01:09.922 --> 00:01:12.925
dùng để chứa trang phục,
đạo cụ và thay đồ.

00:01:12.925 --> 00:01:16.086
Tầng phẳng trên là sân khấu biểu diễn.

00:01:16.086 --> 00:01:19.095
Khán giả từ khắp thị trấn kéo đến xem

00:01:19.095 --> 00:01:20.911
và đám rước sẽ chạy quanh vòng

00:01:20.911 --> 00:01:24.144
đến khi dân làng đều
xem được tất cả các vở.

00:01:24.144 --> 00:01:25.939
Các vở kịch dần cần thêm diễn viên

00:01:25.939 --> 00:01:27.648
do không có đủ tu sĩ.

00:01:27.648 --> 00:01:29.191
Vì vậy, khoảng thế kỉ 13,

00:01:29.191 --> 00:01:31.241
các nhóm khác nhau
được giao trách nhiệm

00:01:31.241 --> 00:01:33.862
diễn các phân đoạn khác nhau
trong chuỗi kịch.

00:01:33.862 --> 00:01:35.447
Sự phân công nhằm phản ánh

00:01:35.447 --> 00:01:37.366
sự chuyên nghiệp của các nhóm.

00:01:37.366 --> 00:01:39.651
Ví dụ, nhóm thợ mộc có thể diễn

00:01:39.651 --> 00:01:41.245
câu chuyện Chiếc thuyền của Noah,

00:01:41.245 --> 00:01:44.167
và nhóm thợ bánh diễn Bữa tiệc Cuối cùng.

00:01:44.167 --> 00:01:46.458
Bạn có thể tưởng tượng được

00:01:46.458 --> 00:01:49.964
nhóm đồ tể diễn cảnh Đóng đinh Chúa không?

00:01:49.964 --> 00:01:51.297
Vâng, không có các tu sĩ,

00:01:51.297 --> 00:01:53.122
các vở diễn sớm biến tướng,

00:01:53.122 --> 00:01:55.217
đi chệch khỏi nguyên tác trong Kinh Thánh.

00:01:55.217 --> 00:01:58.099
Cho tới cuối thế kỉ 14,
một loại hình kịch mới,

00:01:58.099 --> 00:02:00.622
gọi là kịch luân lí, đã phát triển.

00:02:00.622 --> 00:02:02.990
Niềm tin, sự thật, lòng trắc ẩn
và việc thiện.

00:02:02.990 --> 00:02:05.194
đã trở thành các nhân vật trên sân khấu.

00:02:05.194 --> 00:02:07.483
Và đồng thời, các thói xấu như

00:02:07.483 --> 00:02:08.274
dối trá,

00:02:08.274 --> 00:02:09.110
lòng tham,

00:02:09.110 --> 00:02:10.070
sự trần tục,

00:02:10.070 --> 00:02:10.954
và ác quỷ

00:02:10.954 --> 00:02:12.951
trở thành các vai phản diện.

00:02:12.951 --> 00:02:15.451
Kịch luân lí là những câu chuyện ẩn dụ

00:02:15.451 --> 00:02:18.743
mà ở đó các nhân vật phải
đấu tranh để bảo vệ linh hồn.

00:02:18.743 --> 00:02:21.249
Khán giả ưa thích các nhân vật hư hỏng,

00:02:21.249 --> 00:02:23.097
và họ được khuyến khích

00:02:23.097 --> 00:02:24.998
để tương tác với diễn viên.

00:02:24.998 --> 00:02:26.461
Việc ném thức ăn thiu

00:02:26.461 --> 00:02:29.132
hay thậm chí xô xát với các khán giả khác

00:02:29.132 --> 00:02:30.672
đã trở nên rất phổ biến.

00:02:30.672 --> 00:02:32.376
Nhân vật ác quỷ

00:02:32.376 --> 00:02:33.801
thường sẽ đi vòng quanh đám đông

00:02:33.801 --> 00:02:35.671
và kéo vài khán giả bất cẩn

00:02:35.671 --> 00:02:38.943
vào địa ngục, được dựng giống miệng rồng.

00:02:38.943 --> 00:02:41.302
Các câu chuyện đạo đức trong Kinh Thánh
bị bóp méo

00:02:41.302 --> 00:02:43.969
thành các câu chuyện thô kệch và tiếu lâm.

00:02:43.969 --> 00:02:47.014
Các tu sĩ vốn định giảng dạy đạo đức.

00:02:47.014 --> 00:02:49.590
Nhưng mỉa mai thay, các vở kịch luân lí

00:02:49.590 --> 00:02:54.104
lại xúi giục thói xấu thay vì đức tính.

00:02:54.104 --> 00:02:55.707
Đến giữa thế kỉ 15,

00:02:55.707 --> 00:02:58.287
nhà thờ bắt đầu cấm những vở kịch như vậy.

00:02:58.287 --> 00:03:00.284
Luật thị trấn yêu cầu các nhà hát

00:03:00.284 --> 00:03:02.313
phải được xây dựng ở ngoại ô.

00:03:02.313 --> 00:03:03.874
Một trong những nhà hát đầu tiên

00:03:03.874 --> 00:03:06.359
được dựng giống
phiên bản lớn hơn của đám rước,

00:03:06.359 --> 00:03:08.074
với từng hàng ghế

00:03:08.074 --> 00:03:11.128
bao bọc cả một vùng đầy cỏ trước sân khấu.

00:03:11.128 --> 00:03:12.341
Nghe quen nhỉ?

00:03:12.341 --> 00:03:13.768
Anh chàng William Shakespeare

00:03:13.768 --> 00:03:16.205
đã sáng tác tác phẩm của mình tại nhà hát

00:03:16.205 --> 00:03:18.565
mà sau này được gọi là Địa Cầu.

00:03:18.565 --> 00:03:21.466
Kịch luân lí trung cổ đã kéo theo
các nhà viết kịch Phục Hưng,

00:03:21.466 --> 00:03:23.686
người được truyền cảm hứng
bởi xung đột nội tâm

00:03:23.686 --> 00:03:25.237
và lương tri con người.

00:03:25.237 --> 00:03:27.657
Và như thế, kịch nghệ đã phát triển

00:03:27.657 --> 00:03:30.207
thành một loại hình văn học nghệ thuật.