Vào thế kỉ 11 và 12,
hầu hết thường dân Anh Quốc đều mù chữ.
Vì họ không có cách nào để học Kinh Thánh,
các tu sĩ đã nghĩ ra một sáng kiến:
dựng các vở kịch từ
những câu chuyện trong Kinh Thánh
để những người mù chữ
có thể học từ đó.
Những vở kịch tôn giáo này
hé lộ bí ẩn trong lời Chúa dạy.
Cùng khoảng thời gian đó,
những tu sĩ cũng tạo ra các vở kịch
về các vị thánh nhà thờ,
gọi là kịch thần bí.
Ban đầu,
tu sĩ đóng trong các vở Kinh Thánh
trên bậc thềm ngoài giáo đường.
Khán giả quá nồng nhiệt hưởng ứng
nên đoàn kịch phải di chuyển ra đường phố
xung quanh quảng trường thị trấn.
Bằng cách chế tạo xe đẩy cho mỗi vở kịch
và xếp chúng thành một hàng,
họ có thể diễn một loạt các câu chuyện,
đưa người xem đi từ
vở Đấng Tạo Hóa
cho đến vở Khải Huyền.
Những xe đẩy này, gọi là đám rước,
trông giống như những cái hộp có bánh xe.
Mỗi chiếc cao hai tầng.
Tầng dưới được che rèm,
dùng để chứa trang phục,
đạo cụ và thay đồ.
Tầng phẳng trên là sân khấu biểu diễn.
Khán giả từ khắp thị trấn kéo đến xem
và đám rước sẽ chạy quanh vòng
đến khi dân làng đều
xem được tất cả các vở.
Các vở kịch dần cần thêm diễn viên
do không có đủ tu sĩ.
Vì vậy, khoảng thế kỉ 13,
các nhóm khác nhau
được giao trách nhiệm
diễn các phân đoạn khác nhau
trong chuỗi kịch.
Sự phân công nhằm phản ánh
sự chuyên nghiệp của các nhóm.
Ví dụ, nhóm thợ mộc có thể diễn
câu chuyện Chiếc thuyền của Noah,
và nhóm thợ bánh diễn Bữa tiệc Cuối cùng.
Bạn có thể tưởng tượng được
nhóm đồ tể diễn cảnh Đóng đinh Chúa không?
Vâng, không có các tu sĩ,
các vở diễn sớm biến tướng,
đi chệch khỏi nguyên tác trong Kinh Thánh.
Cho tới cuối thế kỉ 14,
một loại hình kịch mới,
gọi là kịch luân lí, đã phát triển.
Niềm tin, sự thật, lòng trắc ẩn
và việc thiện.
đã trở thành các nhân vật trên sân khấu.
Và đồng thời, các thói xấu như
dối trá,
lòng tham,
sự trần tục,
và ác quỷ
trở thành các vai phản diện.
Kịch luân lí là những câu chuyện ẩn dụ
mà ở đó các nhân vật phải
đấu tranh để bảo vệ linh hồn.
Khán giả ưa thích các nhân vật hư hỏng,
và họ được khuyến khích
để tương tác với diễn viên.
Việc ném thức ăn thiu
hay thậm chí xô xát với các khán giả khác
đã trở nên rất phổ biến.
Nhân vật ác quỷ
thường sẽ đi vòng quanh đám đông
và kéo vài khán giả bất cẩn
vào địa ngục, được dựng giống miệng rồng.
Các câu chuyện đạo đức trong Kinh Thánh
bị bóp méo
thành các câu chuyện thô kệch và tiếu lâm.
Các tu sĩ vốn định giảng dạy đạo đức.
Nhưng mỉa mai thay, các vở kịch luân lí
lại xúi giục thói xấu thay vì đức tính.
Đến giữa thế kỉ 15,
nhà thờ bắt đầu cấm những vở kịch như vậy.
Luật thị trấn yêu cầu các nhà hát
phải được xây dựng ở ngoại ô.
Một trong những nhà hát đầu tiên
được dựng giống
phiên bản lớn hơn của đám rước,
với từng hàng ghế
bao bọc cả một vùng đầy cỏ trước sân khấu.
Nghe quen nhỉ?
Anh chàng William Shakespeare
đã sáng tác tác phẩm của mình tại nhà hát
mà sau này được gọi là Địa Cầu.
Kịch luân lí trung cổ đã kéo theo
các nhà viết kịch Phục Hưng,
người được truyền cảm hứng
bởi xung đột nội tâm
và lương tri con người.
Và như thế, kịch nghệ đã phát triển
thành một loại hình văn học nghệ thuật.