11-րդ և 12-րդ դարերում
անգլիացի հասարակության
մեծ մասը անգրագետ էր:
Աստվածաշունչը կարդալու
այլ ելք նրանք չունեին,
և հոգևորականները գտան խելացի լուծում ՝
նրանք որոշ աստվածաշնչյան
առակները բեմադրեցին,
այսպիսով, անգամ այն մարդիկ, ովքեր կարդալ
չգիտեին, կարող էին հասկանալ դրանք:
Դրանք կոչվում էին
միստերիաներ,
քանի որ բացահայտում էին
Աստծո խոսքերի էությունը:
Միաժամանակ
հոգևորականությունը ստեղծեց պիեսներ
եկեղեցու սրբերի մասին,
որոնք կոչվում էին
«միրիքլ» պիեսներ:
Սկզբում,
հոգևորականները բեմադրում էին
աստվածաշնչյան առակները
տաճարների աստիճաշարքերի վրա:
Հանդիսատեսը ջերմ ընդունեց պիեսները և
շուտով սրանք տեղափոխվեցին փողոցներ,
քաղաքի հրապարակներ:
Ստեղծելով շարժական սայլակառքեր
յուրաքանչյուր պիեսի համար,
դրանք իրար հետևից կանգնեցնելով՝
հոգևորականները
մի շարք պատմություններ էին
բեմադրում,
որոնք սկսվում էին Ծննդոցից
և վերջանում Հայտնությամբ:
Այս շարժական սայլակառքերը,
որոնք կոչվում էին «փեջընթս»
և նմանվում էին մեծ արկղների անիվների վրա:
Բոլորը կազմված էին երկու հարկից:
Ներքևի հարկը քողարկված էր և
օգտագործվում էր զգեստների,
զարդարանքների և զգեստափոխվելու համար:
Վերևի հարթակում տեղի էր
ունենում բեմադրությունը:
Հանդիսատեսը քաղաքի տարբեր
կողմերից էր հավաքվում,
իսկ սայլակառքը շարժվում էր շրջանով,
մինչ բոլորը տեսնեն բեմադրությունը:
Շուտով, բեմադրությունը սկսեց պահանջել
ավելի շատ դերասաններ քան
հոգևորականները կարող են ապահովել:
Այսպիսով, արդեն 13-րդ դարում
տարբեր համքարություններ էին պատասխանատու
այս պատմությունները բեմադրելու համար:
Այս բաժանումը արտոցելելու էր
համքարությունների մասնագիտությունները:
Օրինակ, ատաղձագործները
բեմադրում էին «Նոյան տապանը»,
իսկ հացթուխները կարող էին
բեմադրել «Վերջին Ընթրիքը»:
Կարո՞ղ եք պատկերացնել, ինչ կպատահեր,
եթե մսագործները ձեռնամուխ լինեին
Քրիստոսի խաչվելը բեմադրելուն:
Առանց հոգևորականության, իհարկե,
պիեսները փոխեցին իրենց բովանդակությունը
իսկական աստվածաշնչյան առակներից:
Արդեն 14-րդ դարում,
ծագեց դրամայի նոր տարբերակը,
որը կոչվում էր բարոյական պիեսներ:
Հավատը,
ճշմարտությունը,
կարեկցանքը
և առաքինությունը
դարձան բեմադրության մասնակից:
Միաժամանակ, սրանց հակադիր մեղքերը՝
սուտը,
ագահությունը,
մարմնական հաճույքները
և Սատանան
դարձան բացասական հերոսները:
Բարոյական պիեսները
ալեգորիկ պատմություններ են,
որտեղ հերոսները մարտնչում էին
մարդկանց հոգիների համար:
Հանդիսատեսը համակրում էր
անբարոյական հերոսներին,
և նրանց խրախուսում էին
շփվել դերասանների հետ:
Նեխած ուտելիք շպրտելը
և անգամ այլ հանդեսատեսների հետ կռիվները
հաճախ էին պատահում:
Սատանայի կերպարը
հաճախ ժողովրդի մեջ շրջում էր
և քաշում անտեղյակ հանդիսատեսի
դժոխք, որը պատկերված էր
որպես վիշապի երախ:
Առաքինի աստվածաշնչյան
պատմությունները հաճախ
վերածվում էին բռի և
երբեմն ծաղրական պիեսների:
Եկեղեցականությունը հանդես էր գալիս
անբարոյականության դեմ:
Ի՜նչ հեգնանք: Բարոյական պիեսները
խրախուսում էին ավելի, հիրավի,
մեղքերը քան առաքինությունը:
15-դարի կեսերին
եկեղեցին արգելեց այս բեմադրությունները:
Քաղաքի օրենսդրությունը պահանջում էր,
որ բոլոր թատրոնները
քաղաքի պարիսպներից դուրս կառուցվեին:
Առաջին թատրոններից մեկը
«փեջընթից» մի քիչ մեծ էր
հանդիսատեսի համար
կառուցված թատերահարկերով,
որոնք գտնվում էին բեմին
շրջապատող կանաչապատ հատվածում:
Ծանո՞թ է հնչում:
Երիտասարդ
Ուիլիամ Շեքսպիրը
ձևավորեց իր արվեստը այսպիսի թատրոնում,
որը հետագայում կկոչվեր Գլոբ:
Միջնադարյան բարոյականությունը հանգեցրեց
վերածննդի թատերգակների ստեղծագործությանը,
որը ներշնչվում էր ներքին տառապանքներից
և մարդկային խղճից:
Հենց այսպես էլ դրաման ծագեց
որպես գեղարվեստական
գրականության առանձին ժանր: