WEBVTT

00:00:06.995 --> 00:00:09.598
کام لەمانە کەمترین کاربۆهایدرەیتی تێدایە؟

00:00:09.598 --> 00:00:10.977
ئەم نانە؟

00:00:10.977 --> 00:00:12.327
ئەم قاپە برنجە؟

00:00:12.327 --> 00:00:14.224
یان ئەم قتووە ساردییە؟

00:00:14.224 --> 00:00:15.450
پرسیارێکی بەهەڵه‌ادابەرە.

00:00:15.450 --> 00:00:19.689
هەرچەندە لە ڕێژەی چەوری، ڤیتامینەکان و
پێکهاتە خۆراکییەکانی تردا جیاوازن،

00:00:19.689 --> 00:00:23.051
لەڕووی پێکهاتەی کاربۆهایدرەیتەوە،
لەیەکترەوە نزیکن.

00:00:23.051 --> 00:00:26.323
کەواتە ئەوە چی دەگەیەنێت
بۆ ژەمە خۆراکەکەت؟

00:00:26.323 --> 00:00:30.375
پێش هەموو شتێک، کاربۆهایدرەیت
پۆڵێنە خۆراکییەکەیە بۆ شەکرەکان و

00:00:30.375 --> 00:00:34.480
گەردەکانی لەشت شییان ئەکاتەوە
بۆ درووستکردنی شەکرەکان.

00:00:34.480 --> 00:00:38.687
کاربۆهایدرەیتەکان ئەکرێت سادە یان
ئاڵۆز بن بەپێی پێکهاتەکان.

00:00:38.687 --> 00:00:42.611
ئەمە شەکرێکی سادەیە،
یان تاک شەکر.

00:00:42.611 --> 00:00:46.889
گلوکۆز، فرەکتۆز، و گالاکتۆز،
هەموویان شەکری سادەن.

00:00:46.889 --> 00:00:50.505
دوانیان بەیەکەوە ببەستەرەوە، و
دەبن بە دوو شەکری،

00:00:50.505 --> 00:00:55.254
لاکتۆز، ماڵتۆز، یان سوکرۆز.

00:00:55.254 --> 00:00:57.517
کاربۆهایدرەیتە ئاڵۆزەکان،
لەلایەکی ترەوە،

00:00:57.517 --> 00:01:00.990
سێ شەکری سادە یان زیاتر
پێکەوە بەستراونەتەوە.

00:01:00.990 --> 00:01:04.330
کاربۆهایدرەیتە ئاڵۆزەکان بە سێ بۆ دە
شەکری پێکەوە بەستراوەوە

00:01:04.330 --> 00:01:06.257
کەمشەکرەکانن.

00:01:06.257 --> 00:01:09.367
ئەوانەی دە شەکر زیاترن 
فرەشەکرەکانن.

00:01:09.367 --> 00:01:10.975
لەکاتی هەرسدا،

00:01:10.975 --> 00:01:14.052
لەشت ئەو کاربۆهایدرەیتە ئاڵۆزانە
شیئەکاتەوە

00:01:14.052 --> 00:01:16.906
بۆ پارچەی بنیاتنەری تاکشەکری،

00:01:16.906 --> 00:01:19.469
کە ئەکرێت خانەکانت بەکاریانبێنێت وەک وزە.

00:01:19.469 --> 00:01:22.331
بۆیە کاتێک خواردنێک ئەخۆیت
کە کاربۆهایدرەیتی زۆربێت،

00:01:22.331 --> 00:01:27.238
ڕێژەی شەکری خوێنت، کە لەکاتی ئاساییدا
هێندەی کەوچکە چایەکە، بەرزدەبێتەوە.

00:01:27.238 --> 00:01:31.965
بەڵام ڕاڕەوی هەرست هەمان کاردانەوەی
بۆ هەموو جۆرەکانی کاربۆهایدرەیت نابێت.

00:01:31.965 --> 00:01:33.673
بۆ نموونە نیشاستە و ریشاڵ،

00:01:33.673 --> 00:01:35.230
هەردووکیان فرەشەکرن،

00:01:35.230 --> 00:01:36.892
هەموویان لە ڕووەکەوە هاتوون،

00:01:36.892 --> 00:01:42.120
هەردووکیان لە سەدان هەزار تاک شەکر
پێکهاتوون کە پێکەوە لکێنراون،

00:01:42.120 --> 00:01:44.272
بەڵام بەشێوەیەکی جیاواز لەیەک بەستراون، و

00:01:44.272 --> 00:01:47.205
ئەوەش کاریگەرییەکەی ئەیانبێت
لەسەر لەشت ئەگۆڕێت.

00:01:47.205 --> 00:01:51.884
لە نیشاستەکانا، کە ڕووەکەکان بەزۆری 
هەڵیدەگرن بۆ وزە لە ڕەگەکان و تۆوەکانیان،

00:01:51.884 --> 00:01:55.708
گەردەکانی گلوکۆز بە بەستەری
ئەلفا پێکەوە لکێنراون،

00:01:55.708 --> 00:02:00.488
کە زۆربەی بە ئاسانی تێک ئەشکێت
بە ئەنزیمەکانی ڕاڕەوی هەرست.

00:02:00.488 --> 00:02:05.658
بەڵام لە ڕیشاڵەکاندا، بەستەرەکانی نێوان
گەردە تاکشەکرەکان بەستەری بێتان،

00:02:05.658 --> 00:02:07.876
کە لەشت ناتوانێت تێکی بشکێنێت.

00:02:07.876 --> 00:02:12.560
ڕیشاڵەکان هەندێک نیشاستەش ئەگرن،
بەوەش ناهێڵن ئەوانیش شی ببنەوە،

00:02:12.560 --> 00:02:15.931
ئەبێتە هۆکار بۆ شتێک کە پێی ئەوترێت
نیشاستەی بەرگەگر.

00:02:15.931 --> 00:02:19.852
بۆیە خواردنەکانی پڕن لە نیشاستە،
وەک پسکیت و نانی سپی،

00:02:19.852 --> 00:02:21.328
بە ئاسانی هەرس ئەکرێن،

00:02:21.328 --> 00:02:24.774
بەخێرایی ڕێژەیەکی زۆر گلوکۆز
دەرئەیەنە ناو خوێنتەوە،

00:02:24.774 --> 00:02:28.972
هەمان شت ڕووئەیات ئەگەر شتێک بخۆیتەوە
گلوکۆزی زۆر تێدابێت، وەک ساردی.

00:02:28.972 --> 00:02:31.958
ئەم خواردنانە ڕێژەیەکی شەکری بەرزیان هەیە،

00:02:31.958 --> 00:02:36.398
ئەو بڕەی خواردنێکی دیاریکراو
ئاستی شەکری خوێنتی پێ بەرز ئەکاتەوە.

00:02:36.398 --> 00:02:39.705
ساردی و نانی سپی ڕێژەیەکی شەکری
هاوشێوەیان هەیە

00:02:39.705 --> 00:02:42.923
چونکە کاریگەرییەکی هاوشێوەیان هەیە
لەسەر شەکری خوێنت.

00:02:42.923 --> 00:02:47.414
بەڵام کاتێک خواردنەکان ئەخۆیت کە ڕیشاڵیان
زۆرە، وەک سەوزە، و میوە و دانەوێڵە،

00:02:47.414 --> 00:02:52.544
ئەو بەستەرە بێتایانەی هەرس نابن
دەردانی شەکر بۆ خوێن خاودەکەنەوە.

00:02:52.544 --> 00:02:54.988
ئەو خواردنانە ڕێژەی شەکریان نزمە، و

00:02:54.988 --> 00:03:00.759
خواردنەکانی وەک هێلکە، پەنیر، و گۆشت،
نزمترین ڕێژەی شەکریان هەیە.

00:03:00.759 --> 00:03:04.164
کاتێک شەکر لە ڕاڕەوی هەرسەوە
ئەچێتە ناو سوڕی خوێنەوە،

00:03:04.164 --> 00:03:08.091
لەشت دەست بە چالاکی ئەکات
بۆ ئەوەی بیگوازێتەوە ناو شانەکانت

00:03:08.091 --> 00:03:10.942
بۆ ئەوەی لەوێ ڕێکبخرێتەوە و
بەکاربێت بۆ وزە.

00:03:10.942 --> 00:03:14.643
ئەنسولین، هۆرمۆنێکە لەناو
پەنکریاسدا درووست دەکرێت،

00:03:14.643 --> 00:03:17.936
یەکێکە لە ئامرازە سەرەکییەکانی لەش،
بۆ ڕێکخستنی شەکر.

00:03:17.936 --> 00:03:20.509
کاتێک ئەخۆیت و شەکری لەشت بەرز ئەبێتەوە،

00:03:20.509 --> 00:03:23.173
ئەنسولین دەرئەدرێتە ناو خوێنەوە.

00:03:23.173 --> 00:03:26.992
وا لە خانەکانی ماسولکە و خانە چەورییەکان
دەکات ڕێگە بە شەکر بەن بۆ ناویان و

00:03:26.992 --> 00:03:30.777
دەست ئەکەن بە گۆڕینی بۆ وزە.

00:03:30.777 --> 00:03:33.672
ئاستی ئەوەی یەکەیەکی ئەنسولین
شەکری خوێن کەم ئەکاتەوە

00:03:33.672 --> 00:03:37.335
یارمەتیمان ئەدات لە شتێک تێبگەین
پێی ئەوترێت هەستیاری ئینسولین.

00:03:37.335 --> 00:03:40.992
هەتا یەکەیەکی ئەنسولین زیاتر
شەکری خوێنت دابەزێنێت،

00:03:40.992 --> 00:03:43.115
زیاتر هەستیارده‌بیت بۆ ئینسولین.

00:03:43.115 --> 00:03:47.549
ئەگەر هەستیاری بۆ ئینسولین دابەزێت،
ئەناسرێت بە هەبوونی بەرگری بۆ ئینسولین.

00:03:47.549 --> 00:03:49.763
پەنکریاس هێشتا ئینسولین دەرئەیات،

00:03:49.763 --> 00:03:54.864
بەڵام خانەکان، بەتایبەتی خانەکانی ماسولکە،
کەمتر و کەمتر ئەکەونە ژێر کاریگەرییەکەی،

00:03:54.864 --> 00:03:57.139
بۆیە ڕێژەی شەکر دانابەزێت، و

00:03:57.139 --> 00:04:00.546
ئینسولینی خوێن
بەردەوام ئەبێت لە بەرزبوونەوە.

00:04:00.546 --> 00:04:03.841
ئەگەر بەشێوەیەکی درێژخایەن
کاربۆهایدرەیتێکی زۆر بخورێت

00:04:03.841 --> 00:04:06.255
لەوانەیە ببێتە هۆی دروستبونی
بەرگری بۆ ئینسولین، و

00:04:06.255 --> 00:04:09.214
زۆر زانا باوەڕیان وایە
بەرگری بۆ ئینسولین

00:04:09.214 --> 00:04:13.465
دەبێتە هۆی دۆخێکی قورس کە پێی ئەوترێت
کۆمەڵە نەخۆشی زیندەپاڵی.

00:04:13.465 --> 00:04:15.600
ئەوەش زنجیرەیەک نیشانە لەخۆدەگرێت،

00:04:15.600 --> 00:04:17.205
بە بەرزی شەکری خوێنەوە،

00:04:17.205 --> 00:04:19.033
زیادبوونی چێوەی کەمەر، و

00:04:19.033 --> 00:04:21.156
بەرزی پەستانی خوێن.

00:04:21.156 --> 00:04:23.465
مەترسییەکانی هەندێک نەخۆشی زیاد ئەکەن،

00:04:23.465 --> 00:04:25.261
وەک نەخۆشی دڵ و سوڕی خوێن و

00:04:25.261 --> 00:04:27.384
جۆری دووەمی شەکرە.

00:04:27.384 --> 00:04:31.935
بەربڵاوییەکەشی زۆر بەخێرایی
زیاد ئەکات لە جیهاندا.

00:04:31.935 --> 00:04:37.261
نزیکەی %٣٢ی دانیشتووانی ئەمریکا
کۆمەڵە نەخۆشی زیندەپاڵیان هەیە.

00:04:38.141 --> 00:04:40.088
کەواتە با بگەڕێینەوە سەر ژەمە خۆراک.

00:04:40.088 --> 00:04:44.319
ئەگەر خواردنەکەت شیرین بێت یان نا،
شەکر هەر شەکرە،

00:04:44.319 --> 00:04:47.338
کاربۆهایدرەیتی زۆر کێشە ئەبێت.

00:04:47.338 --> 00:04:49.656
بۆیە لەوانەیە بتەوێت وازبێنیت لە خواردنی

00:04:49.656 --> 00:04:54.437
پاستا، پاروە سووشی، نانی سپی،
پارووە گەورە، دۆنەت، و هەمبەرگر، و لەفە.