1
00:00:06,995 --> 00:00:09,598
کام لەمانە کەمترین کاربۆهایدرەیتی تێدایە؟

2
00:00:09,598 --> 00:00:10,977
ئەم نانە؟

3
00:00:10,977 --> 00:00:12,327
ئەم قاپە برنجە؟

4
00:00:12,327 --> 00:00:14,224
یان ئەم قتووە ساردییە؟

5
00:00:14,224 --> 00:00:15,450
پرسیارێکی بەهەڵه‌ادابەرە.

6
00:00:15,450 --> 00:00:19,689
هەرچەندە لە ڕێژەی چەوری، ڤیتامینەکان و
پێکهاتە خۆراکییەکانی تردا جیاوازن،

7
00:00:19,689 --> 00:00:23,051
لەڕووی پێکهاتەی کاربۆهایدرەیتەوە،
لەیەکترەوە نزیکن.

8
00:00:23,051 --> 00:00:26,323
کەواتە ئەوە چی دەگەیەنێت
بۆ ژەمە خۆراکەکەت؟

9
00:00:26,323 --> 00:00:30,375
پێش هەموو شتێک، کاربۆهایدرەیت
پۆڵێنە خۆراکییەکەیە بۆ شەکرەکان و

10
00:00:30,375 --> 00:00:34,480
گەردەکانی لەشت شییان ئەکاتەوە
بۆ درووستکردنی شەکرەکان.

11
00:00:34,480 --> 00:00:38,687
کاربۆهایدرەیتەکان ئەکرێت سادە یان
ئاڵۆز بن بەپێی پێکهاتەکان.

12
00:00:38,687 --> 00:00:42,611
ئەمە شەکرێکی سادەیە،
یان تاک شەکر.

13
00:00:42,611 --> 00:00:46,889
گلوکۆز، فرەکتۆز، و گالاکتۆز،
هەموویان شەکری سادەن.

14
00:00:46,889 --> 00:00:50,505
دوانیان بەیەکەوە ببەستەرەوە، و
دەبن بە دوو شەکری،

15
00:00:50,505 --> 00:00:55,254
لاکتۆز، ماڵتۆز، یان سوکرۆز.

16
00:00:55,254 --> 00:00:57,517
کاربۆهایدرەیتە ئاڵۆزەکان،
لەلایەکی ترەوە،

17
00:00:57,517 --> 00:01:00,990
سێ شەکری سادە یان زیاتر
پێکەوە بەستراونەتەوە.

18
00:01:00,990 --> 00:01:04,330
کاربۆهایدرەیتە ئاڵۆزەکان بە سێ بۆ دە
شەکری پێکەوە بەستراوەوە

19
00:01:04,330 --> 00:01:06,257
کەمشەکرەکانن.

20
00:01:06,257 --> 00:01:09,367
ئەوانەی دە شەکر زیاترن 
فرەشەکرەکانن.

21
00:01:09,367 --> 00:01:10,975
لەکاتی هەرسدا،

22
00:01:10,975 --> 00:01:14,052
لەشت ئەو کاربۆهایدرەیتە ئاڵۆزانە
شیئەکاتەوە

23
00:01:14,052 --> 00:01:16,906
بۆ پارچەی بنیاتنەری تاکشەکری،

24
00:01:16,906 --> 00:01:19,469
کە ئەکرێت خانەکانت بەکاریانبێنێت وەک وزە.

25
00:01:19,469 --> 00:01:22,331
بۆیە کاتێک خواردنێک ئەخۆیت
کە کاربۆهایدرەیتی زۆربێت،

26
00:01:22,331 --> 00:01:27,238
ڕێژەی شەکری خوێنت، کە لەکاتی ئاساییدا
هێندەی کەوچکە چایەکە، بەرزدەبێتەوە.

27
00:01:27,238 --> 00:01:31,965
بەڵام ڕاڕەوی هەرست هەمان کاردانەوەی
بۆ هەموو جۆرەکانی کاربۆهایدرەیت نابێت.

28
00:01:31,965 --> 00:01:33,673
بۆ نموونە نیشاستە و ریشاڵ،

29
00:01:33,673 --> 00:01:35,230
هەردووکیان فرەشەکرن،

30
00:01:35,230 --> 00:01:36,892
هەموویان لە ڕووەکەوە هاتوون،

31
00:01:36,892 --> 00:01:42,120
هەردووکیان لە سەدان هەزار تاک شەکر
پێکهاتوون کە پێکەوە لکێنراون،

32
00:01:42,120 --> 00:01:44,272
بەڵام بەشێوەیەکی جیاواز لەیەک بەستراون، و

33
00:01:44,272 --> 00:01:47,205
ئەوەش کاریگەرییەکەی ئەیانبێت
لەسەر لەشت ئەگۆڕێت.

34
00:01:47,205 --> 00:01:51,884
لە نیشاستەکانا، کە ڕووەکەکان بەزۆری 
هەڵیدەگرن بۆ وزە لە ڕەگەکان و تۆوەکانیان،

35
00:01:51,884 --> 00:01:55,708
گەردەکانی گلوکۆز بە بەستەری
ئەلفا پێکەوە لکێنراون،

36
00:01:55,708 --> 00:02:00,488
کە زۆربەی بە ئاسانی تێک ئەشکێت
بە ئەنزیمەکانی ڕاڕەوی هەرست.

37
00:02:00,488 --> 00:02:05,658
بەڵام لە ڕیشاڵەکاندا، بەستەرەکانی نێوان
گەردە تاکشەکرەکان بەستەری بێتان،

38
00:02:05,658 --> 00:02:07,876
کە لەشت ناتوانێت تێکی بشکێنێت.

39
00:02:07,876 --> 00:02:12,560
ڕیشاڵەکان هەندێک نیشاستەش ئەگرن،
بەوەش ناهێڵن ئەوانیش شی ببنەوە،

40
00:02:12,560 --> 00:02:15,931
ئەبێتە هۆکار بۆ شتێک کە پێی ئەوترێت
نیشاستەی بەرگەگر.

41
00:02:15,931 --> 00:02:19,852
بۆیە خواردنەکانی پڕن لە نیشاستە،
وەک پسکیت و نانی سپی،

42
00:02:19,852 --> 00:02:21,328
بە ئاسانی هەرس ئەکرێن،

43
00:02:21,328 --> 00:02:24,774
بەخێرایی ڕێژەیەکی زۆر گلوکۆز
دەرئەیەنە ناو خوێنتەوە،

44
00:02:24,774 --> 00:02:28,972
هەمان شت ڕووئەیات ئەگەر شتێک بخۆیتەوە
گلوکۆزی زۆر تێدابێت، وەک ساردی.

45
00:02:28,972 --> 00:02:31,958
ئەم خواردنانە ڕێژەیەکی شەکری بەرزیان هەیە،

46
00:02:31,958 --> 00:02:36,398
ئەو بڕەی خواردنێکی دیاریکراو
ئاستی شەکری خوێنتی پێ بەرز ئەکاتەوە.

47
00:02:36,398 --> 00:02:39,705
ساردی و نانی سپی ڕێژەیەکی شەکری
هاوشێوەیان هەیە

48
00:02:39,705 --> 00:02:42,923
چونکە کاریگەرییەکی هاوشێوەیان هەیە
لەسەر شەکری خوێنت.

49
00:02:42,923 --> 00:02:47,414
بەڵام کاتێک خواردنەکان ئەخۆیت کە ڕیشاڵیان
زۆرە، وەک سەوزە، و میوە و دانەوێڵە،

50
00:02:47,414 --> 00:02:52,544
ئەو بەستەرە بێتایانەی هەرس نابن
دەردانی شەکر بۆ خوێن خاودەکەنەوە.

51
00:02:52,544 --> 00:02:54,988
ئەو خواردنانە ڕێژەی شەکریان نزمە، و

52
00:02:54,988 --> 00:03:00,759
خواردنەکانی وەک هێلکە، پەنیر، و گۆشت،
نزمترین ڕێژەی شەکریان هەیە.

53
00:03:00,759 --> 00:03:04,164
کاتێک شەکر لە ڕاڕەوی هەرسەوە
ئەچێتە ناو سوڕی خوێنەوە،

54
00:03:04,164 --> 00:03:08,091
لەشت دەست بە چالاکی ئەکات
بۆ ئەوەی بیگوازێتەوە ناو شانەکانت

55
00:03:08,091 --> 00:03:10,942
بۆ ئەوەی لەوێ ڕێکبخرێتەوە و
بەکاربێت بۆ وزە.

56
00:03:10,942 --> 00:03:14,643
ئەنسولین، هۆرمۆنێکە لەناو
پەنکریاسدا درووست دەکرێت،

57
00:03:14,643 --> 00:03:17,936
یەکێکە لە ئامرازە سەرەکییەکانی لەش،
بۆ ڕێکخستنی شەکر.

58
00:03:17,936 --> 00:03:20,509
کاتێک ئەخۆیت و شەکری لەشت بەرز ئەبێتەوە،

59
00:03:20,509 --> 00:03:23,173
ئەنسولین دەرئەدرێتە ناو خوێنەوە.

60
00:03:23,173 --> 00:03:26,992
وا لە خانەکانی ماسولکە و خانە چەورییەکان
دەکات ڕێگە بە شەکر بەن بۆ ناویان و

61
00:03:26,992 --> 00:03:30,777
دەست ئەکەن بە گۆڕینی بۆ وزە.

62
00:03:30,777 --> 00:03:33,672
ئاستی ئەوەی یەکەیەکی ئەنسولین
شەکری خوێن کەم ئەکاتەوە

63
00:03:33,672 --> 00:03:37,335
یارمەتیمان ئەدات لە شتێک تێبگەین
پێی ئەوترێت هەستیاری ئینسولین.

64
00:03:37,335 --> 00:03:40,992
هەتا یەکەیەکی ئەنسولین زیاتر
شەکری خوێنت دابەزێنێت،

65
00:03:40,992 --> 00:03:43,115
زیاتر هەستیارده‌بیت بۆ ئینسولین.

66
00:03:43,115 --> 00:03:47,549
ئەگەر هەستیاری بۆ ئینسولین دابەزێت،
ئەناسرێت بە هەبوونی بەرگری بۆ ئینسولین.

67
00:03:47,549 --> 00:03:49,763
پەنکریاس هێشتا ئینسولین دەرئەیات،

68
00:03:49,763 --> 00:03:54,864
بەڵام خانەکان، بەتایبەتی خانەکانی ماسولکە،
کەمتر و کەمتر ئەکەونە ژێر کاریگەرییەکەی،

69
00:03:54,864 --> 00:03:57,139
بۆیە ڕێژەی شەکر دانابەزێت، و

70
00:03:57,139 --> 00:04:00,546
ئینسولینی خوێن
بەردەوام ئەبێت لە بەرزبوونەوە.

71
00:04:00,546 --> 00:04:03,841
ئەگەر بەشێوەیەکی درێژخایەن
کاربۆهایدرەیتێکی زۆر بخورێت

72
00:04:03,841 --> 00:04:06,255
لەوانەیە ببێتە هۆی دروستبونی
بەرگری بۆ ئینسولین، و

73
00:04:06,255 --> 00:04:09,214
زۆر زانا باوەڕیان وایە
بەرگری بۆ ئینسولین

74
00:04:09,214 --> 00:04:13,465
دەبێتە هۆی دۆخێکی قورس کە پێی ئەوترێت
کۆمەڵە نەخۆشی زیندەپاڵی.

75
00:04:13,465 --> 00:04:15,600
ئەوەش زنجیرەیەک نیشانە لەخۆدەگرێت،

76
00:04:15,600 --> 00:04:17,205
بە بەرزی شەکری خوێنەوە،

77
00:04:17,205 --> 00:04:19,033
زیادبوونی چێوەی کەمەر، و

78
00:04:19,033 --> 00:04:21,156
بەرزی پەستانی خوێن.

79
00:04:21,156 --> 00:04:23,465
مەترسییەکانی هەندێک نەخۆشی زیاد ئەکەن،

80
00:04:23,465 --> 00:04:25,261
وەک نەخۆشی دڵ و سوڕی خوێن و

81
00:04:25,261 --> 00:04:27,384
جۆری دووەمی شەکرە.

82
00:04:27,384 --> 00:04:31,935
بەربڵاوییەکەشی زۆر بەخێرایی
زیاد ئەکات لە جیهاندا.

83
00:04:31,935 --> 00:04:37,261
نزیکەی %٣٢ی دانیشتووانی ئەمریکا
کۆمەڵە نەخۆشی زیندەپاڵیان هەیە.

84
00:04:38,141 --> 00:04:40,088
کەواتە با بگەڕێینەوە سەر ژەمە خۆراک.

85
00:04:40,088 --> 00:04:44,319
ئەگەر خواردنەکەت شیرین بێت یان نا،
شەکر هەر شەکرە،

86
00:04:44,319 --> 00:04:47,338
کاربۆهایدرەیتی زۆر کێشە ئەبێت.

87
00:04:47,338 --> 00:04:49,656
بۆیە لەوانەیە بتەوێت وازبێنیت لە خواردنی

88
00:04:49,656 --> 00:04:54,437
پاستا، پاروە سووشی، نانی سپی،
پارووە گەورە، دۆنەت، و هەمبەرگر، و لەفە.