WEBVTT

00:00:00.536 --> 00:00:01.819
Quero contarvos unha historia

00:00:01.819 --> 00:00:05.291
que me obsesionaba mentres escribía o meu novo libro,

00:00:05.291 --> 00:00:08.838
e é unha historia sobre algo que pasou

00:00:08.838 --> 00:00:10.411
fai 3.000 anos,

00:00:10.411 --> 00:00:13.638
cando o reino de Israel estaba aínda na súa nenez.

00:00:13.638 --> 00:00:16.370
Ocurriu na área coñecida como Shephelah

00:00:16.370 --> 00:00:18.700
onde agora está Israel.

00:00:18.700 --> 00:00:20.948
A historia obsesionábame porque

00:00:20.948 --> 00:00:24.034
eu cría que a entendía, pero cando volvín a ela

00:00:24.034 --> 00:00:28.140
dinme conta de que non a entendía para nada.

NOTE Paragraph

00:00:28.140 --> 00:00:32.957
A antiga Palestina tiña unha -- ó longo da fronteira este

00:00:32.957 --> 00:00:34.273
hai unha cadea montañosa.

00:00:34.273 --> 00:00:36.132
Segue estando no Israel de hoxe en día.

00:00:36.132 --> 00:00:39.065
E nesta cadea montañosa atópanse todas as cidades antigas

00:00:39.065 --> 00:00:43.523
desta rexión, é dicir, Jerusalén, Belén e Hebrón.

00:00:43.523 --> 00:00:45.748
Tamén hai unha chaira costeira

00:00:45.748 --> 00:00:49.103
ó longo do Mediterráneo, onde agora está Tel Aviv.

00:00:49.103 --> 00:00:52.503
Unindo a cadea montañosa coa costa

00:00:52.503 --> 00:00:54.436
atópase un área chamada Shephelah,

00:00:54.436 --> 00:00:58.855
composta por unha serie de vales e cordóns montañosos que van de este a oeste,

00:00:58.855 --> 00:01:02.034
e podes seguir a Shephelah, ir a través dela

00:01:02.034 --> 00:01:04.787
para chegar ás montañas dende a costa.

00:01:04.787 --> 00:01:06.481
Shephela, se fóchedes a Israel o saberedes,

00:01:06.481 --> 00:01:08.889
é a parte máis bonita de Israel.

00:01:08.889 --> 00:01:11.807
É precioso, con carballeiras

00:01:11.807 --> 00:01:14.222
e campos de trigo e viñedos.

NOTE Paragraph

00:01:14.222 --> 00:01:17.601
Pero aínda máis importante na historia desta rexión,

00:01:17.601 --> 00:01:21.366
que tiña función estratéxica,

00:01:21.366 --> 00:01:24.279
son os medios polos que exércitos hostís

00:01:24.279 --> 00:01:26.862
atopaban o camiño pola costa,

00:01:26.862 --> 00:01:30.484
subían ás montañas e amedrentaban a aqueles que vivían alí.

00:01:30.484 --> 00:01:33.511
Isto é o que pasou exactamente hai 3.000 anos.

00:01:33.511 --> 00:01:37.788
Os palestinos, os grandes inimigos

00:01:37.788 --> 00:01:39.290
do reino de Israel,

00:01:39.290 --> 00:01:41.002
viven na chaira costeira.

00:01:41.002 --> 00:01:44.298
Son orixinarios de Creta, mariñeiros,

00:01:44.298 --> 00:01:46.721
e deben comezar a súa viaxe

00:01:46.721 --> 00:01:48.961
a través dun dos vales de Shephelah

00:01:48.961 --> 00:01:50.128
cara ás montañas,

00:01:50.128 --> 00:01:52.384
porque o que queren é ocupar as terras altas

00:01:52.384 --> 00:01:56.385
á dereita de Belén e dividir o reino de Israel en dous.

00:01:56.385 --> 00:01:59.650
O rei Saúl, xefe do reino de Israel,

00:01:59.650 --> 00:02:01.383
ó oíren rumores sobre iso,

00:02:01.383 --> 00:02:04.252
baixa as súas tropas das montañas

00:02:04.252 --> 00:02:07.907
e enfréntase ós Palestinos no Val de Elah,

00:02:07.907 --> 00:02:10.365
un dos vales máis bonitos de Shephelah.

00:02:10.365 --> 00:02:13.233
Os Isrealís comezaron a atacar pola cordilleira do norte,

00:02:13.233 --> 00:02:17.490
os Palestinos fixérono pola do sur,

00:02:17.490 --> 00:02:20.225
e os dous exércitos simplemente sentaron durante semanas

00:02:20.225 --> 00:02:22.347
e se miraban os uns ós outros porque estaban en punto morto.

00:02:22.347 --> 00:02:24.820
Non podían atacar ós outros, porque para atacar ó outro lado

00:02:24.820 --> 00:02:28.076
tés que baixar da montaña ó val

00:02:28.076 --> 00:02:30.593
e subir polo outro lado, polo que estás totalmente exposto.

NOTE Paragraph

00:02:30.593 --> 00:02:32.785
Ó final, para saír deste estancamento,

00:02:32.785 --> 00:02:35.999
os palestinos mandaron ó seu guerreiro máis forte

00:02:35.999 --> 00:02:38.476
ó val, onde chama ós isrealitas

00:02:38.476 --> 00:02:39.932
e di

00:02:39.932 --> 00:02:42.560
"Enviade aquí abaixo ó voso mellor guerreiro

00:02:42.560 --> 00:02:44.567
e trataremos este asunto, só nós os dous."

NOTE Paragraph

00:02:44.567 --> 00:02:48.402
Nas guerras antigas había unha tradición chamada combate individual.

00:02:48.402 --> 00:02:50.197
Era unha forma de resolver disputas

00:02:50.197 --> 00:02:54.321
sen incorrer no derramamento de sangue dunha batalla maior.

00:02:54.321 --> 00:02:57.281
O palestino que enviaron,

00:02:57.281 --> 00:02:59.448
o seu mellor guerreiro, é un xigante.

00:02:59.448 --> 00:03:01.223
Mide 2 metros.

00:03:01.223 --> 00:03:05.936
Levaba posta unha brillante armadura de bronce que lle cubría dos pés á cabeza

00:03:05.936 --> 00:03:08.995
e tiña unha espada, unha xavelina

00:03:08.995 --> 00:03:11.723
e un arpón. É absolutamente terrorífico.

00:03:11.723 --> 00:03:16.213
Dá tanto medo que ningún dos soldados israelitas quere loitar con él.

00:03:16.213 --> 00:03:20.848
É un suicidio, verdade? Cren que non hai forma de poder gañarlle.

NOTE Paragraph

00:03:20.848 --> 00:03:23.141
Ó final, a única persoa que deu un paso á fronte

00:03:23.141 --> 00:03:25.652
foi un xove pastor

00:03:25.652 --> 00:03:28.330
quen se dirixiu a Saúl e dixo, "Eu loitarei contra el".

NOTE Paragraph

00:03:28.330 --> 00:03:31.448
E Saúl dixo: "Non podes loitar contra el. Iso é ridículo.

00:03:31.448 --> 00:03:33.770
Tí és un neno. Éste é un guerreiro poderoso".

NOTE Paragraph

00:03:33.770 --> 00:03:36.193
Pero o pastor é insistente. Di, "No, no, no,

00:03:36.193 --> 00:03:39.186
non entendes, eu defendín o meu rabaño

00:03:39.186 --> 00:03:43.355
de leóns e lobos durante anos. Creo que podo facelo".

NOTE Paragraph

00:03:43.355 --> 00:03:46.569
Saúl non tivo opción. Non había ninguén máis que se atrevera.

00:03:46.569 --> 00:03:47.910
Polo que dixo, "Está ben".

00:03:47.910 --> 00:03:49.122
Entón deuse a volta cara ó neno, e dixo,

00:03:49.122 --> 00:03:52.816
"Tés que levar esta armadura. Non podes ir así".

NOTE Paragraph

00:03:52.816 --> 00:03:55.219
Intentou darlle a armadura ó pastor,

00:03:55.219 --> 00:03:56.470
pero este dixo "Non".

00:03:56.470 --> 00:03:58.883
"Non podo levar esta cousa."

00:03:58.883 --> 00:04:02.957
O versículo da Biblia di, "Non podo levalo porque non o provei",

00:04:02.957 --> 00:04:06.134
significando, "Nunca levei armadura antes. Tés que estar tolo".

NOTE Paragraph

00:04:06.134 --> 00:04:08.740
Pola contra, agachouse ó chan,

00:04:08.740 --> 00:04:10.495
colleu cinco pedras

00:04:10.495 --> 00:04:12.956
que puxo na súa bolsa de pastor

00:04:12.956 --> 00:04:17.468
e comezou a baixar pola ladeira da montaña cara ó xigante.

00:04:17.468 --> 00:04:19.674
O xigante vía esta figura achegándose,

00:04:19.674 --> 00:04:22.817
e gritou, "Achégate a min para que poida alimentar coa túa carne

00:04:22.817 --> 00:04:26.794
ós paxaros dos ceos e ás bestas da terra."

00:04:26.794 --> 00:04:30.229
Lanzalle esta provocación cara á persoa

00:04:30.229 --> 00:04:31.964
que viña a enfrontarse a el.

00:04:31.964 --> 00:04:35.310
O pastor achegábase cada vez máis e máis,

00:04:35.310 --> 00:04:38.298
e o xigante viu que levaba un bastón.

00:04:38.298 --> 00:04:39.470
Iso era todo o que levaba.

00:04:39.470 --> 00:04:41.338
No lugar dunha arma, solo ese bastón de pastor,

00:04:41.338 --> 00:04:43.910
e di -- sentíndose ofendido--

00:04:43.910 --> 00:04:47.267
"Son un can para que veñas a min con paos?"

NOTE Paragraph

00:04:47.267 --> 00:04:50.330
Entón o pastorciño colleu unha das pedras

00:04:50.330 --> 00:04:53.570
do seu peto, púxoa no seu tirafondas

00:04:53.570 --> 00:04:55.865
e deixouna voar,

00:04:55.865 --> 00:04:58.266
dándolle ó xigante xusto entre os ollos --

00:04:58.266 --> 00:05:00.364
xusto aquí, no seu punto máis vulnerable --

00:05:00.364 --> 00:05:03.685
que caeu ou morto ou inconsciente.

00:05:03.685 --> 00:05:06.179
O pequeno pastor correu cara a el, colleu a súa espada

00:05:06.179 --> 00:05:07.865
e cortoulle a cabeza.

00:05:07.865 --> 00:05:13.416
Os palestinos, vendo isto, déronse a volta e sinxelamente correron.

NOTE Paragraph

00:05:13.416 --> 00:05:17.777
Por suposto, o nome do xigante é Goliat

00:05:17.777 --> 00:05:20.306
e o do pequeno pastor é David.

00:05:20.306 --> 00:05:23.436
A razón pola cal esta historia me obsesionaba

00:05:23.436 --> 00:05:24.874
mentres escribía o meu libro

00:05:24.874 --> 00:05:27.966
é que todo o que cría saber sobre esta historia

00:05:27.966 --> 00:05:30.717
resultou non ser así.

NOTE Paragraph

00:05:30.717 --> 00:05:34.505
Entón David, nesta historia, é o que supoñemos que vai perder, verdade?

00:05:34.505 --> 00:05:36.642
De feito, este termo, David e Goliat,

00:05:36.642 --> 00:05:39.623
entrou na nosa lingua como unha metáfora para

00:05:39.623 --> 00:05:41.161
vitorias improbables

00:05:41.161 --> 00:05:44.272
da parte máis débil contra alguén moito máis forte.

00:05:44.272 --> 00:05:46.462
Entón por que dicimos que David ten as de perder?

00:05:46.462 --> 00:05:49.937
Bueno, pode ser que digamos iso porque é un neno,

00:05:49.937 --> 00:05:53.473
un neniño, e Goliat é un xigante grande, forte.

00:05:53.473 --> 00:05:55.128
Tamén poder ser porque

00:05:55.128 --> 00:05:59.050
Goliat é un guerreiro con experiencia,

00:05:59.050 --> 00:06:00.986
e David só é un pastor.

00:06:00.986 --> 00:06:03.336
Pero a razón máis importante pola que consideramos que David vai perder

00:06:03.336 --> 00:06:08.346
é que todo o que ten -- quero dicir que Goliat leva

00:06:08.346 --> 00:06:10.351
todas esas armas modernas,

00:06:10.351 --> 00:06:12.127
esa pecheira brillante

00:06:12.127 --> 00:06:15.962
e unha espada, unha xavelina e un arpón,

00:06:15.962 --> 00:06:19.792
e todo o que ten David é este bastón.

NOTE Paragraph

00:06:19.792 --> 00:06:21.490
Bueno, comecemos dende aquí coa frase

00:06:21.490 --> 00:06:23.934
"Todo o que ten David é este bastón",

00:06:23.934 --> 00:06:26.801
porque este é o primeiro erro que cometemos.

00:06:26.801 --> 00:06:30.358
Nas guerras antigas, hai tres tipos de guerreiros.

00:06:30.358 --> 00:06:33.789
Está a cabalaría, homes a cabalo e homes en carros.

00:06:33.789 --> 00:06:36.915
Está a infantería pesada, formada por homes que van a pé,

00:06:36.915 --> 00:06:39.805
soldados armados con espadas, escudos

00:06:39.805 --> 00:06:41.305
e algún tipo de armadura.

00:06:41.305 --> 00:06:44.533
E está tamén a artillaría, onde están os arqueiros

00:06:44.533 --> 00:06:46.705
pero, máis importante aínda, os tirafondas.

00:06:46.705 --> 00:06:49.766
Un tirafondas é alguén que ten unha bolsa de coiro

00:06:49.766 --> 00:06:52.563
con dous cordeis longos,

00:06:52.563 --> 00:06:55.765
poñen o proxectil dentro da bolsa, dende unha roca a unha bola de plomo,

00:06:55.765 --> 00:06:58.886
logo enróllano así,

00:06:58.886 --> 00:07:01.529
soltan unha das asas,

00:07:01.529 --> 00:07:05.399
e o efecto é o de enviar o proxectil

00:07:05.399 --> 00:07:08.704
cara ó seu obxectivo.

00:07:08.704 --> 00:07:11.439
Iso é o que ten David, e é importante entender

00:07:11.439 --> 00:07:14.286
que ese tirafondas non é un tirapedras.

00:07:14.286 --> 00:07:16.905
Non é iso, vale? Non é un xoguete de nenos.

00:07:16.905 --> 00:07:20.730
De feito é unha arma incriblemente devastadora.

00:07:20.730 --> 00:07:23.706
Cando David enrosca as asas así,

00:07:23.706 --> 00:07:26.935
está xirando a fonda probablemente

00:07:26.935 --> 00:07:29.607
a seis ou sete revolucións por segundo,

00:07:29.607 --> 00:07:33.452
o que significa que cando lanzas a roca,

00:07:33.452 --> 00:07:35.652
esta sairá disparada,

00:07:35.652 --> 00:07:37.425
probablemente a 35 metros por segundo.

00:07:37.425 --> 00:07:40.990
Isto é substancialmente máis rápido que un tiro

00:07:40.990 --> 00:07:44.623
de béisbol, incluso do mellor lanzador.

00:07:44.623 --> 00:07:48.506
Ademáis diso, as pedras do val de Elah

00:07:48.506 --> 00:07:51.162
non eran rocas normais. Eran de sulfato de bario,

00:07:51.162 --> 00:07:54.481
rocas co dobre de densidade dunha pedra normal.

00:07:54.481 --> 00:07:57.118
Se facedes os cálculos de balística,

00:07:57.118 --> 00:08:01.002
do poder de parada da pedra que tirou David dende a súa fonda,

00:08:01.002 --> 00:08:03.323
é case o mesmo que o poder de parada

00:08:03.323 --> 00:08:06.880
dunha pistola de calibre 45.

00:08:06.880 --> 00:08:09.874
É unha arma incriblemente devastadora.

00:08:09.874 --> 00:08:14.472
Precisamente, sabemos por escritos históricos

00:08:14.472 --> 00:08:18.970
que os tirapedras -- os tirapedras expertos podían alcanzar

00:08:18.970 --> 00:08:24.993
e mutilar ou incluso matar un obxectivo a distancias de máis de 180 metros.

00:08:24.993 --> 00:08:27.963
Polos tapices medievais sabemos que os tirapedras

00:08:27.963 --> 00:08:30.321
eran capaces de alcanzar paxaros voando.

00:08:30.321 --> 00:08:32.755
Eran incriblemente precisos.

00:08:32.755 --> 00:08:36.312
Cando David se coloca -- e no está a máis de 180 metros de Goliat,

00:08:36.312 --> 00:08:37.921
está bastante preto de el--

00:08:37.921 --> 00:08:41.336
cando David se pon en formación e dispara esa cousa a Goliat,

00:08:41.336 --> 00:08:44.398
ten toda a intención e toda a esperanza

00:08:44.398 --> 00:08:47.101
de ser capaz de darlle no seu punto máis vulnerábel,

00:08:47.101 --> 00:08:48.429
entre os ollos.

00:08:48.429 --> 00:08:50.445
Se repasamos a historia das guerras antigas,

00:08:50.445 --> 00:08:53.257
imos atopar unha e outra vez

00:08:53.257 --> 00:08:57.260
que os tirapedras eran o factor decisivo contra a infantaría

00:08:57.260 --> 00:09:02.285
nun tipo de batalla ou noutro.

NOTE Paragraph

00:09:02.285 --> 00:09:06.181
Entón que é Goliat? É infantaría pesada,

00:09:06.181 --> 00:09:11.380
e as súas espectativas ó retar ós Israelitas a un duelo

00:09:11.380 --> 00:09:15.235
eran as de loitar contra outro infante forte.

00:09:15.235 --> 00:09:17.406
Cando di, "Achégate a min que vou

00:09:17.406 --> 00:09:20.358
alimentar coa túa carne ós paxaros dos ceos e ás bestas da terra"

00:09:20.358 --> 00:09:22.358
a frase clave é "achégate a min".

00:09:22.358 --> 00:09:24.496
Achégate porque imos loitar,

00:09:24.496 --> 00:09:26.207
man a man, así.

00:09:26.207 --> 00:09:28.335
Saúl ten a mesma expectativa.

00:09:28.335 --> 00:09:30.694
David di: "Quero loitar contra Goliat",

00:09:30.694 --> 00:09:32.515
e Saúl intenta darlle a súa armadura,

00:09:32.515 --> 00:09:35.242
porque está pensando, "Oh, cando dis 'loitar contra Goliat',

00:09:35.242 --> 00:09:38.509
queres dicir 'loitar con el nun combate man a man',

00:09:38.509 --> 00:09:40.697
infantaría contra infantaría."

NOTE Paragraph

00:09:40.697 --> 00:09:43.671
Pero David non ten ninguna expectativa en absoluto.

00:09:43.671 --> 00:09:46.222
Non vai loitar contra el desa forma. Por qué ía facelo?

00:09:46.222 --> 00:09:49.230
É un pastor. Pasou toda a súa vida

00:09:49.230 --> 00:09:53.443
usando un tirapedras para defender o seu rabaño contra leóns e lobos.

00:09:53.443 --> 00:09:55.193
Aí é onde reside a súa forza.

00:09:55.193 --> 00:09:57.725
E aí está, este pastor, experto

00:09:57.725 --> 00:09:59.764
no uso dunha arma devastadora,

00:09:59.764 --> 00:10:02.158
contra este torpe xigante

00:10:02.158 --> 00:10:05.458
sobrecargado por máis de 45 kilos de armadura

00:10:05.458 --> 00:10:06.959
e polas armas incriblemente pesadas

00:10:06.959 --> 00:10:10.056
que só son útiles nos combates a pouca distancia.

00:10:10.056 --> 00:10:14.793
Goliat é unha presa fácil. Non ten ningunha oportunidade.

00:10:14.793 --> 00:10:17.599
Entón por que seguimos dicindo que David ten as de perder,

00:10:17.599 --> 00:10:23.423
e por que seguimos referíndonos á súa vitoria como improbable?

NOTE Paragraph

00:10:23.423 --> 00:10:26.263
Hai unha segunda peza nisto que é importante.

00:10:26.263 --> 00:10:29.661
Non é só o feito de que malinterpretamos a David

00:10:29.661 --> 00:10:31.566
e a súa elección de arma.

00:10:31.566 --> 00:10:34.905
Tamén malinterpretamos profundamente a Goliat.

00:10:34.905 --> 00:10:38.139
Goliat non é o que parece.

00:10:38.139 --> 00:10:42.127
Na Biblia temos todo tipo de indicios sobre isto,

00:10:42.127 --> 00:10:44.932
cousas que, se miramos atrás, son bastante desconcertantes

00:10:44.932 --> 00:10:48.709
e non cadran coa súa imaxe de guerreiro poderoso.

00:10:48.709 --> 00:10:52.086
Entón, para comezar, a Biblia di que

00:10:52.086 --> 00:10:56.051
un acompañante guiou a Goliat ata o val.

00:10:56.051 --> 00:10:58.260
Isto é raro, non?

00:10:58.260 --> 00:11:00.390
Aquí está este forte guerreiro

00:11:00.390 --> 00:11:03.197
retando ós Israelitas a un combate corpo a corpo.

00:11:03.197 --> 00:11:05.909
Por que vai collido da man,

00:11:05.909 --> 00:11:08.959
seguramente dun mozo novo,

00:11:08.959 --> 00:11:11.421
ata o lugar do combate?

00:11:11.421 --> 00:11:15.775
En segundo lugar, a historia da Biblia fai fincapé

00:11:15.775 --> 00:11:18.864
no despacio que se move Goliat,

00:11:18.864 --> 00:11:20.890
algo raro que dicir cando estás a describir

00:11:20.890 --> 00:11:24.940
ó guerreiro máis forte coñecido polo home ata ese momento.

00:11:24.940 --> 00:11:26.763
E tamén está a extraña historia

00:11:26.763 --> 00:11:30.575
sobre a cantidade de tempo que tarda Goliat en reaccionar

00:11:30.575 --> 00:11:32.571
cando ve a David.

00:11:32.571 --> 00:11:35.349
David está baixando a montaña,

00:11:35.349 --> 00:11:39.286
e claramente non está preparado para un combate man a man.

00:11:39.286 --> 00:11:41.254
Non hai nada nel que diga,

00:11:41.254 --> 00:11:43.288
"Estou a punto de loitar contigo así".

00:11:43.288 --> 00:11:45.019
Nin sequera leva unha espada.

00:11:45.019 --> 00:11:47.701
Por que Goliat non reacciona ante isto?

00:11:47.701 --> 00:11:51.929
É coma se non fora consciente do que estaba pasando ese día.

00:11:51.929 --> 00:11:55.876
E entón faille un comentario rarísimo a David:

00:11:55.876 --> 00:12:00.171
"Son un can para que veñas cara a min con paos?"

00:12:00.171 --> 00:12:03.994
Paos? David só ten un bastón.

NOTE Paragraph

00:12:03.994 --> 00:12:06.253
Bueno, resulta que houbo unha grande

00:12:06.253 --> 00:12:09.294
especulación na comunidade médica ó longo dos anos

00:12:09.294 --> 00:12:11.820
básicamente sobre se hai algo

00:12:11.820 --> 00:12:14.709
malo en Goliath,

00:12:14.709 --> 00:12:18.118
un intento de darlle sentido a todas esas aparentes anomalías.

00:12:18.118 --> 00:12:19.280
Escribíronse moitos artigos sobre isto.

00:12:19.280 --> 00:12:23.274
O primeiro publicouse en 1960, no Xornal Médico de Indiana,

00:12:23.274 --> 00:12:25.629
e comezou unha cadea de especulación

00:12:25.629 --> 00:12:28.752
que empeza cunha explicación para a altura de Goliat.

00:12:28.752 --> 00:12:31.675
Goliat sácalle a cabeza e os ombros

00:12:31.675 --> 00:12:33.837
a todos os seus colegas da época,

00:12:33.837 --> 00:12:37.819
e normalmente cando alguén se sae tanto da media

00:12:37.819 --> 00:12:39.416
hai unha explicación para iso.

00:12:39.416 --> 00:12:42.649
Polo tanto a forma máis común de xigantismo

00:12:42.649 --> 00:12:45.384
é unha condición chamada acromegalia,

00:12:45.384 --> 00:12:48.287
e a acromegalia cáusaa un tumor benigno

00:12:48.287 --> 00:12:50.790
na glándula pituitaria

00:12:50.790 --> 00:12:53.506
que causa unha sobreprodución da hormona de crecemento humano.

00:12:53.506 --> 00:12:57.065
E ó longo da historia, moitos dos xigantes máis famosos

00:12:57.065 --> 00:12:58.834
tiveron acromegalia.

00:12:58.834 --> 00:13:00.898
Así, a persoa máis alta de todos os tempos

00:13:00.898 --> 00:13:02.465
foi un tipo chamado Robert Wadlow

00:13:02.465 --> 00:13:05.516
que seguía crecendo cando morreu con 24 anos

00:13:05.516 --> 00:13:08.405
e medía 2'70 m

00:13:08.405 --> 00:13:09.819
Tiña acromegalia.

00:13:09.819 --> 00:13:12.354
Acordádevos do loitador André o Xigante?

00:13:12.354 --> 00:13:14.037
Famoso. Tiña acromegalia.

00:13:14.037 --> 00:13:18.576
Existe incluso a especulación sobre que Abraham Lincoln tiña acromegalia.

00:13:18.576 --> 00:13:19.654
Calquera persoa que sexa inusualmente alta,

00:13:19.654 --> 00:13:22.407
esta é a primeira explicación á que chegamos.

00:13:22.407 --> 00:13:26.402
A acromegalia ten diferentes tipos de efectos secundarios

00:13:26.402 --> 00:13:27.627
asociados a ela,

00:13:27.627 --> 00:13:31.189
e principalmente teñen que ver coa visión.

00:13:31.189 --> 00:13:34.485
O tumor da pituitaria, ó crecer,

00:13:34.485 --> 00:13:38.533
normalmente comeza a comprimir os nervios visuais no cerebro,

00:13:38.533 --> 00:13:41.037
có resultado de que a xente con acromegalia

00:13:41.037 --> 00:13:46.508
ten ou visión dobre ou son profundamente miopes.

NOTE Paragraph

00:13:46.508 --> 00:13:49.101
Polo tanto, cando a xente comezou a especular

00:13:49.101 --> 00:13:52.332
sobre o que puidera ir mal en Goliat,

00:13:52.332 --> 00:13:53.243
dixeron, "Esperade un minuto,

00:13:53.243 --> 00:13:56.433
ten a apariencia e soa unha barbaridade como alguén

00:13:56.433 --> 00:13:58.006
que ten acromegalia."

00:13:58.006 --> 00:14:00.990
E isto explicaría tamén moitísimo do que era extraño

00:14:00.990 --> 00:14:03.117
sobre o seu comportamento ese día.

00:14:03.117 --> 00:14:04.938
Por que se move tan despacio

00:14:04.938 --> 00:14:08.466
e ten que baixar ó val escoltado

00:14:08.466 --> 00:14:09.825
por un acompañante?

00:14:09.825 --> 00:14:12.813
Porque non pode recorrer o camiño el só.

00:14:12.813 --> 00:14:16.070
Por que extraña razón non presta atención a David

00:14:16.070 --> 00:14:18.719
e non entende que David non vai loitar con el

00:14:18.719 --> 00:14:20.866
ata o último momento?

00:14:20.866 --> 00:14:23.375
Porque non o pode ver.

00:14:23.375 --> 00:14:26.692
Cando dí, "Achégate a min que coa túa carne alimentarei

00:14:26.692 --> 00:14:29.188
ós paxaros dos ceos e ás bestias da terra,"

00:14:29.188 --> 00:14:33.832
a frase "achégate a min" é unha pista da súa vulnerabilidade.

00:14:33.832 --> 00:14:36.816
Achégate a min porque non te podo ver.

00:14:36.816 --> 00:14:42.030
E despois temos, "Son un can para que te achegues con paos?"

00:14:42.030 --> 00:14:47.360
Ve dous paos cando David só ten un.

NOTE Paragraph

00:14:47.360 --> 00:14:50.324
Así, os Israelitas que estaban na cresta da montaña

00:14:50.324 --> 00:14:52.521
mirábano e pensaban que era

00:14:52.521 --> 00:14:55.632
un rival extraordinariamente poderoso.

00:14:55.632 --> 00:14:57.608
O que non entendían era que

00:14:57.608 --> 00:15:00.905
a razón da súa aparente forza

00:15:00.905 --> 00:15:04.660
era tamén a fonte da súa maior debilidade.

NOTE Paragraph

00:15:04.660 --> 00:15:06.617
E aquí temos, eu creo,

00:15:06.617 --> 00:15:09.822
unha lección moi importante para todos nós.

00:15:09.822 --> 00:15:13.684
Os xigantes non son tan fortes e poderosos como poden parecer.

00:15:13.684 --> 00:15:17.173
E ás veces o pastorciño ten unha fonda no seu peto.

NOTE Paragraph

00:15:17.173 --> 00:15:18.960
Grazas,

NOTE Paragraph

00:15:18.960 --> 00:15:23.345
(Aplausos)

Subtítulos: Laura Rodríguez López