WEBVTT

00:00:00.315 --> 00:00:02.572
Khi tôi khoảng 10 tuổi

00:00:02.572 --> 00:00:04.271
tôi và bố đi cắm trại cùng nhau

00:00:04.271 --> 00:00:07.031
ở dãy núi Adirondack, 
nó là một vùng đất hoang dã

00:00:07.031 --> 00:00:10.026
ở phía bắc New York

00:00:10.026 --> 00:00:11.467
Đó là một ngày thật đẹp.

00:00:11.467 --> 00:00:13.469
Cánh rừng sáng lấp lánh.

00:00:13.469 --> 00:00:16.993
Mặt trời chiếu vào 
làm cho những chiếc lá trông như kính màu,

00:00:16.993 --> 00:00:20.198
và nếu chúng tôi không đi trên con đường ấy,

00:00:20.198 --> 00:00:21.602
chúng tôi gần như sẽ nghĩ rằng mình là

00:00:21.602 --> 00:00:25.164
những người đầu tiên đi trên mảnh đất đó.

NOTE Paragraph

00:00:25.164 --> 00:00:26.815
Chúng tôi đi đến khu vực cắm trại.

00:00:26.815 --> 00:00:28.782
Có một cái nhà chòi ở trên sườn dốc

00:00:28.782 --> 00:00:31.478
nhìn ra một hồ nước óng ánh tuyệt đẹp,

00:00:31.478 --> 00:00:34.174
lúc đó, tôi đã khám phá ra 
một điều khủng khiếp.

00:00:34.174 --> 00:00:37.272
Đằng sau cái nhà chòi đó là một đống rác

00:00:37.272 --> 00:00:38.730
có lẽ là 40 bộ vuông (khoảng 12 mét vuông)

00:00:38.730 --> 00:00:41.043
với những hạch trái táo bị hư

00:00:41.043 --> 00:00:42.790
và lá nhôm (dùng để gói thức ăn) được cuộn tròn,

00:00:42.790 --> 00:00:44.539
và một chiếc giày sneaker bị hư

00:00:44.539 --> 00:00:47.110
Tôi đã ngạc nhiên,

00:00:47.110 --> 00:00:50.542
vô cùng tức giận, và cực kỳ bối rối.

00:00:50.542 --> 00:00:52.124
Những người cắm trại đã rất lười biếng

00:00:52.124 --> 00:00:54.082
để đem đi những thứ mà họ mang đến,

00:00:54.082 --> 00:00:57.927
Họ cho rằng ai sẽ dọn dẹp cho họ chứ?

NOTE Paragraph

00:00:57.927 --> 00:00:59.836
Tôi luôn băn khoăn về câu hỏi đó,

00:00:59.836 --> 00:01:01.803
và nó đã đơn giản hoá đi chút ít

00:01:01.803 --> 00:01:04.179
Ai dọn những rác thải đó 
sau khi chúng ta sử dụng chúng?

00:01:04.179 --> 00:01:05.601
Bạn định hình lại

00:01:05.601 --> 00:01:07.308
hoặc bất cứ nơi đâu bạn nói đến "chúng ta"

00:01:07.308 --> 00:01:09.898
Ai dọn dẹp rác thải cho cho chúng ta ở Istanbul?

00:01:09.898 --> 00:01:12.154
Ai dọn dẹp rác thải cho chúng ta ở Rio

00:01:12.154 --> 00:01:14.683
hay ở Paris, ở London?

00:01:14.683 --> 00:01:16.255
Ở New York,

00:01:16.255 --> 00:01:18.847
Phòng Vệ Sinh Môi Trường 
dọn dẹp rác thải do chúng ta thải ra,

00:01:18.847 --> 00:01:21.517
một con số lên đến 11.000 tấn rác thải

00:01:21.517 --> 00:01:25.879
và 2.000 tấn rác tái chế mỗi ngày.

00:01:25.879 --> 00:01:28.512
Tôi đã muốn tìm hiểu rõ hơn.

00:01:28.512 --> 00:01:31.358
Tôi muốn biết ai là người làm công việc này,

00:01:31.358 --> 00:01:33.877
những người mặc đồng phục

00:01:33.877 --> 00:01:35.531
và chịu đựng gánh nặng rác thải này
sẽ trông như thế nào?

NOTE Paragraph

00:01:35.531 --> 00:01:38.184
Tôi đã bắt đầu một dự án nghiên cứu về họ.

00:01:38.184 --> 00:01:40.723
Tôi ngồi trong những chiếc xe tải, 
đi bộ trên các con đường nhỏ

00:01:40.723 --> 00:01:43.132
và phỏng vấn những người làm tại các cơ quan đó

00:01:43.132 --> 00:01:44.639
trên khắp cả nước,

00:01:44.639 --> 00:01:46.378
tôi đã học được rất nhiều điều,

00:01:46.378 --> 00:01:48.727
nhưng tôi vẫn chỉ là 1 người ngoài cuộc.

00:01:48.727 --> 00:01:50.605
Tôi cần phải đi sâu vào công việc ấy.

NOTE Paragraph

00:01:50.605 --> 00:01:53.721
Vì thế tôi nhận công việc lao công.

00:01:53.721 --> 00:01:56.368
Và thế là giờ đây, tôi không chỉ ngồi trong các chiếc xe tải.
Tôi đã lái những chiếc xe tải đó.

00:01:56.368 --> 00:01:59.513
Tôi đã sử dụng những chiếc chổi cơ học
và cũng đã cào tuyết.

00:01:59.513 --> 00:02:01.412
Đó là một đặc ân đáng ghi nhận

00:02:01.412 --> 00:02:04.019
và là một bài học tuyệt vời.

NOTE Paragraph

00:02:04.019 --> 00:02:06.171
Mọi người hỏi về mùi của rác thải.

00:02:06.171 --> 00:02:09.231
Tất nhiên là có mùi, 
nhưng mùi đó không đến nỗi như bạn nghĩ,

00:02:09.231 --> 00:02:10.745
vào những ngày khi mà mùi đó thực sự hôi,

00:02:10.745 --> 00:02:13.421
bạn sẽ làm quen với nó rất nhanh.

00:02:13.421 --> 00:02:16.618
Nhưng bạn phải mất một thời gian dài 
để làm quen với việc mang vác

00:02:16.618 --> 00:02:18.905
Tôi biết những người 
đã làm công việc này trong nhiều năm

00:02:18.905 --> 00:02:21.490
cơ thể của họ điều chỉnh để chịu được

00:02:21.490 --> 00:02:23.571
sức nặng trên cơ thể mình

00:02:23.571 --> 00:02:26.550
hàng tấn rác thải mỗi tuần.

NOTE Paragraph

00:02:26.550 --> 00:02:28.734
Có những nguy hiểm luôn rình rập.

00:02:28.734 --> 00:02:31.206
Theo Cục Thống kê Lao động,

00:02:31.206 --> 00:02:33.408
lao công là 
một trong mười công việc nguy hiểm nhất

00:02:33.408 --> 00:02:35.300
ở nước Mỹ,

00:02:35.300 --> 00:02:37.051
và tôi hiểu được lý do tại sao.

00:02:37.051 --> 00:02:38.472
Bạn di chuyển trên đường hàng ngày,

00:02:38.472 --> 00:02:39.433
và xe cộ chạy rất nhanh xung quanh bạn.

00:02:39.433 --> 00:02:41.317
Chỉ muốn vượt qua bạn, vì thế thường thì

00:02:41.317 --> 00:02:43.367
người lái xe ô tô không tập trung.

00:02:43.367 --> 00:02:45.193
Điều này thực sự rất tệ cho những người lao công.

00:02:45.193 --> 00:02:47.353
Lúc đó chính rác thải 
mang đầy những mối nguy hiểm

00:02:47.353 --> 00:02:49.372
rác thải thường bay ra khỏi xe tải

00:02:49.372 --> 00:02:51.453
và gây ra những mối nguy hiểm khủng khiếp

NOTE Paragraph

00:02:51.453 --> 00:02:54.268
Tôi cũng đã hiểu được
sự tàn nhẫn của rác thải.

00:02:54.268 --> 00:02:55.579
Khi bạn bước xuống đường

00:02:55.579 --> 00:02:58.428
và nhìn thành phố từ đằng sau xe tải,

00:02:58.428 --> 00:03:00.214
bạn bắt đầu hiểu

00:03:00.214 --> 00:03:02.831
rác thải là điều tồn tại tự nhiên.

00:03:02.831 --> 00:03:05.287
Nó không ngừng được tạo ra.

00:03:05.287 --> 00:03:08.766
Cũng giống như 
một hình thức của sự hô hấp hay tuần hoàn.

00:03:08.766 --> 00:03:11.811
Rác thải luôn luôn trong quá trình vận động.

NOTE Paragraph

00:03:11.811 --> 00:03:13.859
Có những sự kỳ thị tồn tại.

00:03:13.859 --> 00:03:16.775
Bạn mặc bộ đồng phục lao công, 
và bạn trở thành người vô hình

00:03:16.775 --> 00:03:19.079
cho đến khi một ai đó 
cảm thấy khó chịu với bạn vì bất cứ lý do gì

00:03:19.079 --> 00:03:21.394
ví dụ như chiếc xe tải của bạn 
làm cản trở giao thông,

00:03:21.394 --> 00:03:24.045
hay bạn nghỉ giải lao quá gần nhà của họ,

00:03:24.045 --> 00:03:27.159
hay việc bạn uống cà phê
ở nơi mà họ dùng bữa,

00:03:27.159 --> 00:03:29.569
bọn họ sẽ đến và chỉ trích bạn,

00:03:29.569 --> 00:03:32.831
và nói với bạn rằng 
họ không muốn bạn ở gần họ.

00:03:32.831 --> 00:03:35.263
Tôi thấy sự kỳ thị này thật phi lý,

00:03:35.263 --> 00:03:38.574
bởi vì tôi hoàn toàn tin rằng những người lao công

00:03:38.574 --> 00:03:40.254
là lực lượng lao động quan trọng nhất

00:03:40.254 --> 00:03:43.278
trên các con đường của thành phố, với 3 lý do.

00:03:43.278 --> 00:03:46.060
Họ là những người đầu tiên 
bảo vệ sức khoẻ của cộng đồng.

00:03:46.060 --> 00:03:48.466
Nếu họ không đem những rác thải này đi

00:03:48.466 --> 00:03:50.740
một cách hiệu quả và nhanh chóng mỗi ngày,

00:03:50.740 --> 00:03:53.451
rác thải sẽ bắt đầu rơi vãi 
mà không có gì bất cứ sự ngăn chặn nào,

00:03:53.451 --> 00:03:57.177
và những mối nguy hiểm 
đi kèm theo nó đe doạ đến chúng ta

00:03:57.177 --> 00:03:58.351
theo nhiều cách.

00:03:58.351 --> 00:04:01.322
Những căn bệnh mà chúng ta đã kiếm soát được 
ở một giới hạn nào đó trong nhiều thập kỷ, thế ký

00:04:01.322 --> 00:04:04.228
sẽ bùng phát trở lại và bắt đầu làm hại chúng ta.

00:04:04.228 --> 00:04:05.900
Nền kinh tế cần những người lao công.

00:04:05.900 --> 00:04:08.826
Nếu chúng ta không vứt đi những thứ cũ kỹ

00:04:08.826 --> 00:04:10.716
thì sẽ không có chỗ cho những thứ mới,

00:04:10.716 --> 00:04:12.785
và rồi cỗ máy nền kinh tế

00:04:12.785 --> 00:04:15.714
sẽ bắt đầu có những dấu hiệu hoạt động không tốt 
khi mà sự tiêu dùng vẫn được diễn ra không ngừng.

00:04:15.714 --> 00:04:19.778
Tôi không bào chữa cho chủ nghĩa tư bản, 
tôi chỉ đang chỉ ra mối quan hệ giữa chúng.

00:04:19.778 --> 00:04:21.766
Và đó là cái mà tôi gọi

00:04:21.766 --> 00:04:25.978
tốc độ trung bình cần thiết hằng năm

00:04:25.978 --> 00:04:27.027
Ý tôi là

00:04:27.027 --> 00:04:29.279
chúng ta đã thích nghi nhanh chóng với việc vận động

00:04:29.279 --> 00:04:31.411
trong thời hiện đại này.

00:04:31.411 --> 00:04:36.755
Chúng ta thường không quan tâm, 
sửa chữa, dọn dẹp, thu gom

00:04:36.755 --> 00:04:39.392
ly cà phê mà chúng ta uống, chiếc túi đựng đồ,

00:04:39.392 --> 00:04:40.877
chai nước.

00:04:40.877 --> 00:04:43.556
Chúng ta sử dụng chúng, vứt chúng đi, 
chúng ta chẳng nhớ gì về chúng,

00:04:43.556 --> 00:04:45.336
bởi vì chúng ta biết rằng sẽ có những người

00:04:45.336 --> 00:04:48.356
dọn dẹp chúng.

NOTE Paragraph

00:04:48.356 --> 00:04:50.803
Vì thế hôm nay tôi muốn đề nghị một vài cách

00:04:50.803 --> 00:04:55.317
suy nghĩ về việc dọn dẹp vệ sinh

00:04:55.317 --> 00:04:57.791
để cải thiện sự kỳ thị này

00:04:57.791 --> 00:05:00.022
và đưa họ vào cuộc trò chuyện này

00:05:00.022 --> 00:05:05.612
về cách để làm cho một thành phố 
trở nên bền vững và nhân văn

00:05:05.612 --> 00:05:09.773
Công việc của họ, theo tôi, là một nghi thức

00:05:09.773 --> 00:05:12.234
Họ ở trên đường tất cả các ngày, đều đặn.

00:05:12.234 --> 00:05:14.295
Ở nhiều thành phố, họ mặc đồng phục.

00:05:14.295 --> 00:05:16.164
Bạn biết rằng khi nào bạn cần đến họ.

00:05:16.164 --> 00:05:20.087
Và công việc của họ 
giúp chúng ta làm công việc của mình.

00:05:20.087 --> 00:05:22.878
Họ gần như là một hình thức của sự bảo đảm.

00:05:22.878 --> 00:05:24.615
Công việc hằng ngày mà họ vẫn duy trì

00:05:24.615 --> 00:05:26.605
giữ cho chúng ta an toàn khỏi chính chúng ta,

00:05:26.605 --> 00:05:29.242
khỏi những thứ rác rưởi, 
những bộ đồ cũ nát vứt đi,

00:05:29.242 --> 00:05:32.500
và công việc hằng ngày của họ
sẽ luôn được diễn ra

00:05:32.500 --> 00:05:34.133
dù cho có bất cứ chuyện gì.

NOTE Paragraph

00:05:34.133 --> 00:05:37.857
Vào một ngày sau ngày 11 tháng 09 năm 2001,

00:05:37.857 --> 00:05:41.144
tôi nghe thấy tiếng gầm 
của chiếc xe tải chở rác trên đường,

00:05:41.144 --> 00:05:43.456
tôi đã ôm đứa con trai nuôi của mình 
chạy xuống cầu thang

00:05:43.456 --> 00:05:46.298
và ở đó có một người đàn ông 
đang tái chế lại giấy

00:05:46.298 --> 00:05:48.480
như công việc 
anh ta vẫn làm vào mỗi ngày thứ 4.

00:05:48.480 --> 00:05:50.900
Tôi đã cảm ơn anh ta 
vì vẫn tiếp tục công việc của mình

00:05:50.900 --> 00:05:53.025
vào ngày hôm đó
và những ngày khác,

00:05:53.025 --> 00:05:55.626
rồi tôi bắt đầu khóc.

00:05:55.626 --> 00:05:57.310
Anh ta nhìn tôi,

00:05:57.310 --> 00:06:00.734
và ông chỉ gật đầu rồi nói,

00:06:00.734 --> 00:06:03.612
"Chúng ta sẽ ổn

00:06:03.612 --> 00:06:06.253
Chúng ta sẽ ổn cả thôi."

00:06:06.253 --> 00:06:07.606
Một thời gian ngắn sau đó, tôi bắt đầu

00:06:07.606 --> 00:06:08.986
nghiên cứu của mình về việc dọn dẹp vệ sinh,

00:06:08.986 --> 00:06:10.400
và tôi đã gặp lại người đàn ông ấy.

00:06:10.400 --> 00:06:13.317
Anh ta lên là Paulie, 
và chúng tôi đã làm việc cùng nhau nhiều lần,

00:06:13.317 --> 00:06:15.140
chúng tôi đã trở thành những người bạn tốt.

NOTE Paragraph

00:06:15.140 --> 00:06:17.967
Tôi muốn tin rằng Paulie đã nói đúng.

00:06:17.967 --> 00:06:20.169
Chúng ta rồi sẽ ổn thôi.

00:06:20.169 --> 00:06:22.146
Nhưng trong việc nỗ lực để định hình lại

00:06:22.146 --> 00:06:25.187
cách mà chúng ta tồn tại trên hành tinh này

00:06:25.187 --> 00:06:28.482
Chúng ta phải tính đến

00:06:28.482 --> 00:06:32.275
tất cả những chi phí, 
gồm có chi phí nhân lực

00:06:32.275 --> 00:06:33.779
lao động thực tế

00:06:33.779 --> 00:06:36.580
Và chúng ta cũng được thông tin đầy đủ

00:06:36.580 --> 00:06:38.798
để tiếp cận với những người làm công việc đó

00:06:38.798 --> 00:06:40.643
và nắm bắt công việc của họ

00:06:40.643 --> 00:06:42.396
theo cách mà chúng ta suy nghĩ

00:06:42.396 --> 00:06:45.646
cách chúng ta tạo nên các hệ thống bền vững

00:06:45.646 --> 00:06:49.125
những hệ thống có thể giải thoát chúng ta 
khỏi việc tái chế rác thải

00:06:49.125 --> 00:06:51.710
đó là một thành công đáng kể trong 40 năm qua,

00:06:51.710 --> 00:06:54.948
ở nước Mỹ và các nước trên khắp thế giới,

00:06:54.948 --> 00:06:57.750
và nâng chúng ta
lên một chân trời rộng lớn hơn

00:06:57.750 --> 00:07:00.636
nơi mà chúng ta
nhìn vào các hình thức khác của sự lãng phí

00:07:00.636 --> 00:07:02.121
có thể được giảm bớt đi

00:07:02.121 --> 00:07:04.854
từ hoạt động sản xuất 
và các nguồn lực công nghiệp.

00:07:04.854 --> 00:07:08.859
Rác thải của thành phố, 
cái mà chúng ta nghĩ tới khi chúng ta nói về rác

00:07:08.859 --> 00:07:12.857
chiếm 3% lượng rác của cả nước.

00:07:12.857 --> 00:07:15.244
Đó là một thống kê đáng chú ý.

NOTE Paragraph

00:07:15.244 --> 00:07:17.722
Mỗi ngày bạn trải qua

00:07:17.722 --> 00:07:19.248
theo dòng đời của mình,

00:07:19.248 --> 00:07:22.276
lần tới, khi bạn nhìn thấy một người

00:07:22.276 --> 00:07:25.419
đang dọn dẹp vệ sinh,

00:07:25.419 --> 00:07:27.908
hãy dành ra một khoảnh khắc 
để công nhận họ.

00:07:27.908 --> 00:07:32.500
Dành ra một khoảnh khắc 
để nói cảm ơn.

NOTE Paragraph

00:07:32.500 --> 00:07:35.854
(tiếng vỗ tay)