1
00:00:00,315 --> 00:00:02,572
Khi tôi khoảng 10 tuổi

2
00:00:02,572 --> 00:00:04,271
tôi và bố đi cắm trại cùng nhau

3
00:00:04,271 --> 00:00:07,031
ở dãy núi Adirondack, 
nó là một vùng đất hoang dã

4
00:00:07,031 --> 00:00:10,026
ở phía bắc New York

5
00:00:10,026 --> 00:00:11,467
Đó là một ngày thật đẹp.

6
00:00:11,467 --> 00:00:13,469
Cánh rừng sáng lấp lánh.

7
00:00:13,469 --> 00:00:16,993
Mặt trời chiếu vào 
làm cho những chiếc lá trông như kính màu,

8
00:00:16,993 --> 00:00:20,198
và nếu chúng tôi không đi trên con đường ấy,

9
00:00:20,198 --> 00:00:21,602
chúng tôi gần như sẽ nghĩ rằng mình là

10
00:00:21,602 --> 00:00:25,164
những người đầu tiên đi trên mảnh đất đó.

11
00:00:25,164 --> 00:00:26,815
Chúng tôi đi đến khu vực cắm trại.

12
00:00:26,815 --> 00:00:28,782
Có một cái nhà chòi ở trên sườn dốc

13
00:00:28,782 --> 00:00:31,478
nhìn ra một hồ nước óng ánh tuyệt đẹp,

14
00:00:31,478 --> 00:00:34,174
lúc đó, tôi đã khám phá ra 
một điều khủng khiếp.

15
00:00:34,174 --> 00:00:37,272
Đằng sau cái nhà chòi đó là một đống rác

16
00:00:37,272 --> 00:00:38,730
có lẽ là 40 bộ vuông (khoảng 12 mét vuông)

17
00:00:38,730 --> 00:00:41,043
với những hạch trái táo bị hư

18
00:00:41,043 --> 00:00:42,790
và lá nhôm (dùng để gói thức ăn) được cuộn tròn,

19
00:00:42,790 --> 00:00:44,539
và một chiếc giày sneaker bị hư

20
00:00:44,539 --> 00:00:47,110
Tôi đã ngạc nhiên,

21
00:00:47,110 --> 00:00:50,542
vô cùng tức giận, và cực kỳ bối rối.

22
00:00:50,542 --> 00:00:52,124
Những người cắm trại đã rất lười biếng

23
00:00:52,124 --> 00:00:54,082
để đem đi những thứ mà họ mang đến,

24
00:00:54,082 --> 00:00:57,927
Họ cho rằng ai sẽ dọn dẹp cho họ chứ?

25
00:00:57,927 --> 00:00:59,836
Tôi luôn băn khoăn về câu hỏi đó,

26
00:00:59,836 --> 00:01:01,803
và nó đã đơn giản hoá đi chút ít

27
00:01:01,803 --> 00:01:04,179
Ai dọn những rác thải đó 
sau khi chúng ta sử dụng chúng?

28
00:01:04,179 --> 00:01:05,601
Bạn định hình lại

29
00:01:05,601 --> 00:01:07,308
hoặc bất cứ nơi đâu bạn nói đến "chúng ta"

30
00:01:07,308 --> 00:01:09,898
Ai dọn dẹp rác thải cho cho chúng ta ở Istanbul?

31
00:01:09,898 --> 00:01:12,154
Ai dọn dẹp rác thải cho chúng ta ở Rio

32
00:01:12,154 --> 00:01:14,683
hay ở Paris, ở London?

33
00:01:14,683 --> 00:01:16,255
Ở New York,

34
00:01:16,255 --> 00:01:18,847
Phòng Vệ Sinh Môi Trường 
dọn dẹp rác thải do chúng ta thải ra,

35
00:01:18,847 --> 00:01:21,517
một con số lên đến 11.000 tấn rác thải

36
00:01:21,517 --> 00:01:25,879
và 2.000 tấn rác tái chế mỗi ngày.

37
00:01:25,879 --> 00:01:28,512
Tôi đã muốn tìm hiểu rõ hơn.

38
00:01:28,512 --> 00:01:31,358
Tôi muốn biết ai là người làm công việc này,

39
00:01:31,358 --> 00:01:33,877
những người mặc đồng phục

40
00:01:33,877 --> 00:01:35,531
và chịu đựng gánh nặng rác thải này
sẽ trông như thế nào?

41
00:01:35,531 --> 00:01:38,184
Tôi đã bắt đầu một dự án nghiên cứu về họ.

42
00:01:38,184 --> 00:01:40,723
Tôi ngồi trong những chiếc xe tải, 
đi bộ trên các con đường nhỏ

43
00:01:40,723 --> 00:01:43,132
và phỏng vấn những người làm tại các cơ quan đó

44
00:01:43,132 --> 00:01:44,639
trên khắp cả nước,

45
00:01:44,639 --> 00:01:46,378
tôi đã học được rất nhiều điều,

46
00:01:46,378 --> 00:01:48,727
nhưng tôi vẫn chỉ là 1 người ngoài cuộc.

47
00:01:48,727 --> 00:01:50,605
Tôi cần phải đi sâu vào công việc ấy.

48
00:01:50,605 --> 00:01:53,721
Vì thế tôi nhận công việc lao công.

49
00:01:53,721 --> 00:01:56,368
Và thế là giờ đây, tôi không chỉ ngồi trong các chiếc xe tải.
Tôi đã lái những chiếc xe tải đó.

50
00:01:56,368 --> 00:01:59,513
Tôi đã sử dụng những chiếc chổi cơ học
và cũng đã cào tuyết.

51
00:01:59,513 --> 00:02:01,412
Đó là một đặc ân đáng ghi nhận

52
00:02:01,412 --> 00:02:04,019
và là một bài học tuyệt vời.

53
00:02:04,019 --> 00:02:06,171
Mọi người hỏi về mùi của rác thải.

54
00:02:06,171 --> 00:02:09,231
Tất nhiên là có mùi, 
nhưng mùi đó không đến nỗi như bạn nghĩ,

55
00:02:09,231 --> 00:02:10,745
vào những ngày khi mà mùi đó thực sự hôi,

56
00:02:10,745 --> 00:02:13,421
bạn sẽ làm quen với nó rất nhanh.

57
00:02:13,421 --> 00:02:16,618
Nhưng bạn phải mất một thời gian dài 
để làm quen với việc mang vác

58
00:02:16,618 --> 00:02:18,905
Tôi biết những người 
đã làm công việc này trong nhiều năm

59
00:02:18,905 --> 00:02:21,490
cơ thể của họ điều chỉnh để chịu được

60
00:02:21,490 --> 00:02:23,571
sức nặng trên cơ thể mình

61
00:02:23,571 --> 00:02:26,550
hàng tấn rác thải mỗi tuần.

62
00:02:26,550 --> 00:02:28,734
Có những nguy hiểm luôn rình rập.

63
00:02:28,734 --> 00:02:31,206
Theo Cục Thống kê Lao động,

64
00:02:31,206 --> 00:02:33,408
lao công là 
một trong mười công việc nguy hiểm nhất

65
00:02:33,408 --> 00:02:35,300
ở nước Mỹ,

66
00:02:35,300 --> 00:02:37,051
và tôi hiểu được lý do tại sao.

67
00:02:37,051 --> 00:02:38,472
Bạn di chuyển trên đường hàng ngày,

68
00:02:38,472 --> 00:02:39,433
và xe cộ chạy rất nhanh xung quanh bạn.

69
00:02:39,433 --> 00:02:41,317
Chỉ muốn vượt qua bạn, vì thế thường thì

70
00:02:41,317 --> 00:02:43,367
người lái xe ô tô không tập trung.

71
00:02:43,367 --> 00:02:45,193
Điều này thực sự rất tệ cho những người lao công.

72
00:02:45,193 --> 00:02:47,353
Lúc đó chính rác thải 
mang đầy những mối nguy hiểm

73
00:02:47,353 --> 00:02:49,372
rác thải thường bay ra khỏi xe tải

74
00:02:49,372 --> 00:02:51,453
và gây ra những mối nguy hiểm khủng khiếp

75
00:02:51,453 --> 00:02:54,268
Tôi cũng đã hiểu được
sự tàn nhẫn của rác thải.

76
00:02:54,268 --> 00:02:55,579
Khi bạn bước xuống đường

77
00:02:55,579 --> 00:02:58,428
và nhìn thành phố từ đằng sau xe tải,

78
00:02:58,428 --> 00:03:00,214
bạn bắt đầu hiểu

79
00:03:00,214 --> 00:03:02,831
rác thải là điều tồn tại tự nhiên.

80
00:03:02,831 --> 00:03:05,287
Nó không ngừng được tạo ra.

81
00:03:05,287 --> 00:03:08,766
Cũng giống như 
một hình thức của sự hô hấp hay tuần hoàn.

82
00:03:08,766 --> 00:03:11,811
Rác thải luôn luôn trong quá trình vận động.

83
00:03:11,811 --> 00:03:13,859
Có những sự kỳ thị tồn tại.

84
00:03:13,859 --> 00:03:16,775
Bạn mặc bộ đồng phục lao công, 
và bạn trở thành người vô hình

85
00:03:16,775 --> 00:03:19,079
cho đến khi một ai đó 
cảm thấy khó chịu với bạn vì bất cứ lý do gì

86
00:03:19,079 --> 00:03:21,394
ví dụ như chiếc xe tải của bạn 
làm cản trở giao thông,

87
00:03:21,394 --> 00:03:24,045
hay bạn nghỉ giải lao quá gần nhà của họ,

88
00:03:24,045 --> 00:03:27,159
hay việc bạn uống cà phê
ở nơi mà họ dùng bữa,

89
00:03:27,159 --> 00:03:29,569
bọn họ sẽ đến và chỉ trích bạn,

90
00:03:29,569 --> 00:03:32,831
và nói với bạn rằng 
họ không muốn bạn ở gần họ.

91
00:03:32,831 --> 00:03:35,263
Tôi thấy sự kỳ thị này thật phi lý,

92
00:03:35,263 --> 00:03:38,574
bởi vì tôi hoàn toàn tin rằng những người lao công

93
00:03:38,574 --> 00:03:40,254
là lực lượng lao động quan trọng nhất

94
00:03:40,254 --> 00:03:43,278
trên các con đường của thành phố, với 3 lý do.

95
00:03:43,278 --> 00:03:46,060
Họ là những người đầu tiên 
bảo vệ sức khoẻ của cộng đồng.

96
00:03:46,060 --> 00:03:48,466
Nếu họ không đem những rác thải này đi

97
00:03:48,466 --> 00:03:50,740
một cách hiệu quả và nhanh chóng mỗi ngày,

98
00:03:50,740 --> 00:03:53,451
rác thải sẽ bắt đầu rơi vãi 
mà không có gì bất cứ sự ngăn chặn nào,

99
00:03:53,451 --> 00:03:57,177
và những mối nguy hiểm 
đi kèm theo nó đe doạ đến chúng ta

100
00:03:57,177 --> 00:03:58,351
theo nhiều cách.

101
00:03:58,351 --> 00:04:01,322
Những căn bệnh mà chúng ta đã kiếm soát được 
ở một giới hạn nào đó trong nhiều thập kỷ, thế ký

102
00:04:01,322 --> 00:04:04,228
sẽ bùng phát trở lại và bắt đầu làm hại chúng ta.

103
00:04:04,228 --> 00:04:05,900
Nền kinh tế cần những người lao công.

104
00:04:05,900 --> 00:04:08,826
Nếu chúng ta không vứt đi những thứ cũ kỹ

105
00:04:08,826 --> 00:04:10,716
thì sẽ không có chỗ cho những thứ mới,

106
00:04:10,716 --> 00:04:12,785
và rồi cỗ máy nền kinh tế

107
00:04:12,785 --> 00:04:15,714
sẽ bắt đầu có những dấu hiệu hoạt động không tốt 
khi mà sự tiêu dùng vẫn được diễn ra không ngừng.

108
00:04:15,714 --> 00:04:19,778
Tôi không bào chữa cho chủ nghĩa tư bản, 
tôi chỉ đang chỉ ra mối quan hệ giữa chúng.

109
00:04:19,778 --> 00:04:21,766
Và đó là cái mà tôi gọi

110
00:04:21,766 --> 00:04:25,978
tốc độ trung bình cần thiết hằng năm

111
00:04:25,978 --> 00:04:27,027
Ý tôi là

112
00:04:27,027 --> 00:04:29,279
chúng ta đã thích nghi nhanh chóng với việc vận động

113
00:04:29,279 --> 00:04:31,411
trong thời hiện đại này.

114
00:04:31,411 --> 00:04:36,755
Chúng ta thường không quan tâm, 
sửa chữa, dọn dẹp, thu gom

115
00:04:36,755 --> 00:04:39,392
ly cà phê mà chúng ta uống, chiếc túi đựng đồ,

116
00:04:39,392 --> 00:04:40,877
chai nước.

117
00:04:40,877 --> 00:04:43,556
Chúng ta sử dụng chúng, vứt chúng đi, 
chúng ta chẳng nhớ gì về chúng,

118
00:04:43,556 --> 00:04:45,336
bởi vì chúng ta biết rằng sẽ có những người

119
00:04:45,336 --> 00:04:48,356
dọn dẹp chúng.

120
00:04:48,356 --> 00:04:50,803
Vì thế hôm nay tôi muốn đề nghị một vài cách

121
00:04:50,803 --> 00:04:55,317
suy nghĩ về việc dọn dẹp vệ sinh

122
00:04:55,317 --> 00:04:57,791
để cải thiện sự kỳ thị này

123
00:04:57,791 --> 00:05:00,022
và đưa họ vào cuộc trò chuyện này

124
00:05:00,022 --> 00:05:05,612
về cách để làm cho một thành phố 
trở nên bền vững và nhân văn

125
00:05:05,612 --> 00:05:09,773
Công việc của họ, theo tôi, là một nghi thức

126
00:05:09,773 --> 00:05:12,234
Họ ở trên đường tất cả các ngày, đều đặn.

127
00:05:12,234 --> 00:05:14,295
Ở nhiều thành phố, họ mặc đồng phục.

128
00:05:14,295 --> 00:05:16,164
Bạn biết rằng khi nào bạn cần đến họ.

129
00:05:16,164 --> 00:05:20,087
Và công việc của họ 
giúp chúng ta làm công việc của mình.

130
00:05:20,087 --> 00:05:22,878
Họ gần như là một hình thức của sự bảo đảm.

131
00:05:22,878 --> 00:05:24,615
Công việc hằng ngày mà họ vẫn duy trì

132
00:05:24,615 --> 00:05:26,605
giữ cho chúng ta an toàn khỏi chính chúng ta,

133
00:05:26,605 --> 00:05:29,242
khỏi những thứ rác rưởi, 
những bộ đồ cũ nát vứt đi,

134
00:05:29,242 --> 00:05:32,500
và công việc hằng ngày của họ
sẽ luôn được diễn ra

135
00:05:32,500 --> 00:05:34,133
dù cho có bất cứ chuyện gì.

136
00:05:34,133 --> 00:05:37,857
Vào một ngày sau ngày 11 tháng 09 năm 2001,

137
00:05:37,857 --> 00:05:41,144
tôi nghe thấy tiếng gầm 
của chiếc xe tải chở rác trên đường,

138
00:05:41,144 --> 00:05:43,456
tôi đã ôm đứa con trai nuôi của mình 
chạy xuống cầu thang

139
00:05:43,456 --> 00:05:46,298
và ở đó có một người đàn ông 
đang tái chế lại giấy

140
00:05:46,298 --> 00:05:48,480
như công việc 
anh ta vẫn làm vào mỗi ngày thứ 4.

141
00:05:48,480 --> 00:05:50,900
Tôi đã cảm ơn anh ta 
vì vẫn tiếp tục công việc của mình

142
00:05:50,900 --> 00:05:53,025
vào ngày hôm đó
và những ngày khác,

143
00:05:53,025 --> 00:05:55,626
rồi tôi bắt đầu khóc.

144
00:05:55,626 --> 00:05:57,310
Anh ta nhìn tôi,

145
00:05:57,310 --> 00:06:00,734
và ông chỉ gật đầu rồi nói,

146
00:06:00,734 --> 00:06:03,612
"Chúng ta sẽ ổn

147
00:06:03,612 --> 00:06:06,253
Chúng ta sẽ ổn cả thôi."

148
00:06:06,253 --> 00:06:07,606
Một thời gian ngắn sau đó, tôi bắt đầu

149
00:06:07,606 --> 00:06:08,986
nghiên cứu của mình về việc dọn dẹp vệ sinh,

150
00:06:08,986 --> 00:06:10,400
và tôi đã gặp lại người đàn ông ấy.

151
00:06:10,400 --> 00:06:13,317
Anh ta lên là Paulie, 
và chúng tôi đã làm việc cùng nhau nhiều lần,

152
00:06:13,317 --> 00:06:15,140
chúng tôi đã trở thành những người bạn tốt.

153
00:06:15,140 --> 00:06:17,967
Tôi muốn tin rằng Paulie đã nói đúng.

154
00:06:17,967 --> 00:06:20,169
Chúng ta rồi sẽ ổn thôi.

155
00:06:20,169 --> 00:06:22,146
Nhưng trong việc nỗ lực để định hình lại

156
00:06:22,146 --> 00:06:25,187
cách mà chúng ta tồn tại trên hành tinh này

157
00:06:25,187 --> 00:06:28,482
Chúng ta phải tính đến

158
00:06:28,482 --> 00:06:32,275
tất cả những chi phí, 
gồm có chi phí nhân lực

159
00:06:32,275 --> 00:06:33,779
lao động thực tế

160
00:06:33,779 --> 00:06:36,580
Và chúng ta cũng được thông tin đầy đủ

161
00:06:36,580 --> 00:06:38,798
để tiếp cận với những người làm công việc đó

162
00:06:38,798 --> 00:06:40,643
và nắm bắt công việc của họ

163
00:06:40,643 --> 00:06:42,396
theo cách mà chúng ta suy nghĩ

164
00:06:42,396 --> 00:06:45,646
cách chúng ta tạo nên các hệ thống bền vững

165
00:06:45,646 --> 00:06:49,125
những hệ thống có thể giải thoát chúng ta 
khỏi việc tái chế rác thải

166
00:06:49,125 --> 00:06:51,710
đó là một thành công đáng kể trong 40 năm qua,

167
00:06:51,710 --> 00:06:54,948
ở nước Mỹ và các nước trên khắp thế giới,

168
00:06:54,948 --> 00:06:57,750
và nâng chúng ta
lên một chân trời rộng lớn hơn

169
00:06:57,750 --> 00:07:00,636
nơi mà chúng ta
nhìn vào các hình thức khác của sự lãng phí

170
00:07:00,636 --> 00:07:02,121
có thể được giảm bớt đi

171
00:07:02,121 --> 00:07:04,854
từ hoạt động sản xuất 
và các nguồn lực công nghiệp.

172
00:07:04,854 --> 00:07:08,859
Rác thải của thành phố, 
cái mà chúng ta nghĩ tới khi chúng ta nói về rác

173
00:07:08,859 --> 00:07:12,857
chiếm 3% lượng rác của cả nước.

174
00:07:12,857 --> 00:07:15,244
Đó là một thống kê đáng chú ý.

175
00:07:15,244 --> 00:07:17,722
Mỗi ngày bạn trải qua

176
00:07:17,722 --> 00:07:19,248
theo dòng đời của mình,

177
00:07:19,248 --> 00:07:22,276
lần tới, khi bạn nhìn thấy một người

178
00:07:22,276 --> 00:07:25,419
đang dọn dẹp vệ sinh,

179
00:07:25,419 --> 00:07:27,908
hãy dành ra một khoảnh khắc 
để công nhận họ.

180
00:07:27,908 --> 00:07:32,500
Dành ra một khoảnh khắc 
để nói cảm ơn.

181
00:07:32,500 --> 00:07:35,854
(tiếng vỗ tay)