1
00:00:00,315 --> 00:00:02,572
Imala sam oko 10 godina

2
00:00:02,572 --> 00:00:04,271
i bila sam na kampovanju sa ocem

3
00:00:04,271 --> 00:00:07,031
u planinama Adirondek, u divljini

4
00:00:07,031 --> 00:00:10,026
u severnom delu države Njujork.

5
00:00:10,026 --> 00:00:11,467
Dan je bio predivan.

6
00:00:11,467 --> 00:00:13,469
Šuma je blistala.

7
00:00:13,469 --> 00:00:16,993
Lišće je od sunca sijalo kao vitraž

8
00:00:16,993 --> 00:00:20,198
i da nije bilo staze
koju smo pratili

9
00:00:20,198 --> 00:00:21,602
skoro da smo mogli
da zamislimo da smo

10
00:00:21,602 --> 00:00:25,164
prvi ljudi koji su tuda hodali.

11
00:00:25,164 --> 00:00:26,815
Došli smo do našeg logorišta.

12
00:00:26,815 --> 00:00:28,782
To je bio običan krovni oslonac
na strmini

13
00:00:28,782 --> 00:00:31,478
koji je gledao na
predivno kristalno jezero

14
00:00:31,478 --> 00:00:34,174
i tada sam se užasnula.

15
00:00:34,174 --> 00:00:37,272
Iza krovnog oslonca bila je deponija,

16
00:00:37,272 --> 00:00:38,730
od možda tri kvadratna metra

17
00:00:38,730 --> 00:00:41,043
sa trulim ostacima jabuke,

18
00:00:41,043 --> 00:00:42,790
smotanom aluminijumskom folijom

19
00:00:42,790 --> 00:00:44,539
i mrtvom patikom.

20
00:00:44,539 --> 00:00:47,110
Bila sam zapanjena,

21
00:00:47,110 --> 00:00:50,542
veoma besna i duboko zbunjena.

22
00:00:50,542 --> 00:00:52,124
Kamperi koji su bili previše lenji

23
00:00:52,124 --> 00:00:54,082
da ponesu ono što su doneli -

24
00:00:54,082 --> 00:00:57,927
šta su mislili,
ko će da počisti za njima?

25
00:00:57,927 --> 00:00:59,836
Pitanje me je mučilo neko vreme

26
00:00:59,836 --> 00:01:01,803
i malo se pojednostavilo.

27
00:01:01,803 --> 00:01:04,179
Ko čisti za nama?

28
00:01:04,179 --> 00:01:05,601
Kako god da ovo postavite

29
00:01:05,601 --> 00:01:07,308
ili gde god da se postavite,

30
00:01:07,308 --> 00:01:09,898
ko čisti za nama u Istanbulu?

31
00:01:09,898 --> 00:01:12,154
Ko čisti za nama u Riju,

32
00:01:12,154 --> 00:01:14,683
Parizu ili Londonu?

33
00:01:14,683 --> 00:01:16,255
Ovde u Njujorku,

34
00:01:16,255 --> 00:01:18,847
Odeljenje za čistoću
čisti za nama,

35
00:01:18,847 --> 00:01:21,517
uz zvuk 11 000 tona smeća

36
00:01:21,517 --> 00:01:25,879
i 2 000 tona materijala za recikliranje
svakog dana.

37
00:01:25,879 --> 00:01:28,512
Htela sam da ih upoznam pojedinačno.

38
00:01:28,512 --> 00:01:31,358
Htela sam da shvatim
ko preuzima posao.

39
00:01:31,358 --> 00:01:33,877
Kako je to nositi uniformu

40
00:01:33,877 --> 00:01:35,531
i takav teret?

41
00:01:35,531 --> 00:01:38,184
Sa njima sam počela
istraživački projekat.

42
00:01:38,184 --> 00:01:40,723
Vozila sam se u kamionama
i pešačila maršrutama

43
00:01:40,723 --> 00:01:43,132
i intervjuisala sam ljude
u kancelarijama i postrojenjima

44
00:01:43,132 --> 00:01:44,639
širom grada

45
00:01:44,639 --> 00:01:46,378
i dosta toga sam saznala,

46
00:01:46,378 --> 00:01:48,727
ali sam još bila autsajder.

47
00:01:48,727 --> 00:01:50,605
Morala sam da odem dublje.

48
00:01:50,605 --> 00:01:53,721
Tako da sam se zaposlila
kao radnica čistoće.

49
00:01:53,721 --> 00:01:56,368
Sada se nisam samo vozila u kamionima.
Vozila sam kamione.

50
00:01:56,368 --> 00:01:59,513
Upravljala sam mehaničkim metlama
i čistila sneg.

51
00:01:59,513 --> 00:02:01,412
Bila je to jedinstvena privilegija

52
00:02:01,412 --> 00:02:04,019
i neverovatno obučavanje.

53
00:02:04,019 --> 00:02:06,171
Svi pitaju za smrad.

54
00:02:06,171 --> 00:02:09,231
Ima ga, ali nije tako dominantan
kao što mislite,

55
00:02:09,231 --> 00:02:10,745
a danima kada je zaista loše,

56
00:02:10,745 --> 00:02:13,421
brzo se naviknete na njega.

57
00:02:13,421 --> 00:02:16,618
Treba dosta vremena
da se priviknete na teret.

58
00:02:16,618 --> 00:02:18,905
Znam ljude koji su na poslu
proveli nekoliko godina

59
00:02:18,905 --> 00:02:21,490
i čija tela su se još
prilagođavala na teret

60
00:02:21,490 --> 00:02:23,571
nošenja tona smeća

61
00:02:23,571 --> 00:02:26,550
na svojim telima svake nedelje.

62
00:02:26,550 --> 00:02:28,734
Tu je i opasnost.

63
00:02:28,734 --> 00:02:31,206
Prema Kancelariji za statistiku rada,

64
00:02:31,206 --> 00:02:33,408
posao u čistoći
jedno je od 10 najopasnijih

65
00:02:33,408 --> 00:02:35,300
zanimanja u zemlji,

66
00:02:35,300 --> 00:02:37,051
a saznala sam i zašto.

67
00:02:37,051 --> 00:02:38,472
Ceo dan ste u saobraćaju

68
00:02:38,472 --> 00:02:39,433
koji juri oko vas.

69
00:02:39,433 --> 00:02:41,317
Samo bi hteli da vas zaobiđu,
tako da često

70
00:02:41,317 --> 00:02:43,367
vozač ne obraća pažnju.

71
00:02:43,367 --> 00:02:45,193
To je jako loše za radnika.

72
00:02:45,193 --> 00:02:47,353
I samo smeće je puno opasnih stvari

73
00:02:47,353 --> 00:02:49,372
koje često izleću iz kamiona

74
00:02:49,372 --> 00:02:51,453
i prave užasnu štetu.

75
00:02:51,453 --> 00:02:54,268
Takođe sam saznala
o nemilosrdnosti smeća.

76
00:02:54,268 --> 00:02:55,579
Kada siđete s pločnika

77
00:02:55,579 --> 00:02:58,428
i vidite grad iz kamiona,

78
00:02:58,428 --> 00:03:00,214
počinjete da shvatate da je smeće

79
00:03:00,214 --> 00:03:02,831
kao sila prirode koja deluje
sama na sebe.

80
00:03:02,831 --> 00:03:05,287
Nikada ne prestaje da se pojavljuje.

81
00:03:05,287 --> 00:03:08,766
Takođe je kao oblik disanja
ili cirkulacije.

82
00:03:08,766 --> 00:03:11,811
Uvek mora da bude u pokretu.

83
00:03:11,811 --> 00:03:13,859
A tu je i žig.

84
00:03:13,859 --> 00:03:16,775
Obučete uniformu i postajete nevidljivi

85
00:03:16,775 --> 00:03:19,079
dok se neko ne naljuti na vas
iz nekog razloga,

86
00:03:19,079 --> 00:03:21,394
recimo, blokirali ste saobraćaj kamionom

87
00:03:21,394 --> 00:03:24,045
ili pravite pauzu
preblizu njihovom domu

88
00:03:24,045 --> 00:03:27,159
ili pijete kafu u njihovom kafeu,

89
00:03:27,159 --> 00:03:29,569
i doći će i izgrdiće vas

90
00:03:29,569 --> 00:03:32,831
i reći vam da vas ne žele
nigde blizu sebe.

91
00:03:32,831 --> 00:03:35,263
Žigosanje mi je posebno ironično

92
00:03:35,263 --> 00:03:38,574
jer čvrsto verujem
da su radnici čistoće

93
00:03:38,574 --> 00:03:40,254
najbitnija radna snaga

94
00:03:40,254 --> 00:03:43,278
na ulicama grada, iz tri razloga.

95
00:03:43,278 --> 00:03:46,060
Oni su prvi čuvari javnog zdravlja.

96
00:03:46,060 --> 00:03:48,466
Ako ne odnose smeće,

97
00:03:48,466 --> 00:03:50,740
efikasno i efektivno svakog dana,

98
00:03:50,740 --> 00:03:53,451
ono počinje da curi iz kontejnera

99
00:03:53,451 --> 00:03:57,177
i opasnosti vezane za smeće
nam prete

100
00:03:57,177 --> 00:03:58,351
na veoma stvarne načine.

101
00:03:58,351 --> 00:04:01,322
Zaraze s kojima nemamo problema
decenijama i vekovima

102
00:04:01,322 --> 00:04:04,228
ponovo izleću i počinju da nam škode.

103
00:04:04,228 --> 00:04:05,900
Oni su potrebni ekonomiji.

104
00:04:05,900 --> 00:04:08,826
Ako ne možemo da izbacimo staro,

105
00:04:08,826 --> 00:04:10,716
nemamo mesta za novo,

106
00:04:10,716 --> 00:04:12,785
tako da pokretna snaga ekonomije

107
00:04:12,785 --> 00:04:15,714
počinje da zastaje
kad se ugrozi potrošnja.

108
00:04:15,714 --> 00:04:19,778
Ne zastupam kapitalizam,
samo ukazujem na povezanost.

109
00:04:19,778 --> 00:04:21,766
A tu je i ono što zovem

110
00:04:21,766 --> 00:04:25,978
našom prosečnom, neophodnom
svakodnevnom brzinom.

111
00:04:25,978 --> 00:04:27,027
Pod time prosto mislim

112
00:04:27,027 --> 00:04:29,279
na to koliko brzo smo navkinuti
da se krećemo

113
00:04:29,279 --> 00:04:31,411
u savremenom dobu.

114
00:04:31,411 --> 00:04:36,755
Obično nas nije briga za
popravku, čišćenje,

115
00:04:36,755 --> 00:04:39,392
za to da nosimo našu šolju za kafu,
našu torbu za kupovinu,

116
00:04:39,392 --> 00:04:40,877
našu flašicu vode.

117
00:04:40,877 --> 00:04:43,556
Koristimo ih, bacimo ih
i zaboravimo na njih

118
00:04:43,556 --> 00:04:45,336
jer znamo da postoji radna snaga

119
00:04:45,336 --> 00:04:48,356
sa druge strane koja će ih pokupiti.

120
00:04:48,356 --> 00:04:50,803
Danas želim da predložim
par načina

121
00:04:50,803 --> 00:04:55,317
za razmišljanje o čistoći
koji će možda pomoći

122
00:04:55,317 --> 00:04:57,791
da se ukloni žig

123
00:04:57,791 --> 00:05:00,022
i da se oni uvedu u ovaj razgovor

124
00:05:00,022 --> 00:05:05,612
o tome kako postići da grad
bude održiv i human.

125
00:05:05,612 --> 00:05:09,773
Mislim da je njihov rad
pomalo liturgijski.

126
00:05:09,773 --> 00:05:12,234
Svakog dana su na ulici u ritmu.

127
00:05:12,234 --> 00:05:14,295
U mnogo gradova nose uniforme.

128
00:05:14,295 --> 00:05:16,164
Znate kada da ih očekujete.

129
00:05:16,164 --> 00:05:20,087
I njihov posao omogućava naš.

130
00:05:20,087 --> 00:05:22,878
Oni su skoro neki oblik garancije.

131
00:05:22,878 --> 00:05:24,615
Tok koji održavaju

132
00:05:24,615 --> 00:05:26,605
čuva nas od nas samih,

133
00:05:26,605 --> 00:05:29,242
od naše nečistoće, odbačenih stvari

134
00:05:29,242 --> 00:05:32,500
i taj tok mora uvek da se održava

135
00:05:32,500 --> 00:05:34,133
bez obzira na sve.

136
00:05:34,133 --> 00:05:37,857
Dan nakon 11. septrembra 2001.,

137
00:05:37,857 --> 00:05:41,144
čula sam zavijanje
đubretarskog kamiona na ulicama

138
00:05:41,144 --> 00:05:43,456
i zgrabila sam sina koji je tad
bio novorođenče i potrčala dole

139
00:05:43,456 --> 00:05:46,298
i tu je bio čovek koji je išao svojom
maršrutom za reciklažu papira

140
00:05:46,298 --> 00:05:48,480
isto kao i svake srede.

141
00:05:48,480 --> 00:05:50,900
Pokušala sam da mu se zahvalim
za to što radi svoj posao

142
00:05:50,900 --> 00:05:53,025
baš tog dana, od svih dana,

143
00:05:53,025 --> 00:05:55,626
ali počela sam da plačem.

144
00:05:55,626 --> 00:05:57,310
I on me je pogledao

145
00:05:57,310 --> 00:06:00,734
i samo je klimnuo glavom i rekao:

146
00:06:00,734 --> 00:06:03,612
"Bićemo u redu.

147
00:06:03,612 --> 00:06:06,253
Bićemo u redu."

148
00:06:06,253 --> 00:06:07,606
Kasnije sam započela

149
00:06:07,606 --> 00:06:08,986
svoje istraživanje o čistoći

150
00:06:08,986 --> 00:06:10,400
i ponovo sam srela tog čoveka.

151
00:06:10,400 --> 00:06:13,317
Zove se Poli
i radili smo zajedno mnogo puta

152
00:06:13,317 --> 00:06:15,140
i postali smo dobri prijatelji.

153
00:06:15,140 --> 00:06:17,967
Želim da verujem da je Poli
bio u pravu.

154
00:06:17,967 --> 00:06:20,169
Bićemo u redu.

155
00:06:20,169 --> 00:06:22,146
Ali u našim naporima
da reorganizujemo

156
00:06:22,146 --> 00:06:25,187
svoje postojanje kao vrste
na ovoj planeti,

157
00:06:25,187 --> 00:06:28,482
moramo da uračunamo
i uzmemo u obzir

158
00:06:28,482 --> 00:06:32,275
sve troškove, uključujući
i stvarni trošak

159
00:06:32,275 --> 00:06:33,779
ljudskog rada.

160
00:06:33,779 --> 00:06:36,580
I takođe treba da budemo
dobro informisani

161
00:06:36,580 --> 00:06:38,798
da dopremo do ljudi
koji obavljaju taj posao

162
00:06:38,798 --> 00:06:40,643
i dobijemo njihovo stručno mišljenje

163
00:06:40,643 --> 00:06:42,396
o tome kako razmišljamo o održivosti,

164
00:06:42,396 --> 00:06:45,646
kako pravimo sisteme oko nje,

165
00:06:45,646 --> 00:06:49,125
što će nas možda odvesti
od recikliranja na pločniku,

166
00:06:49,125 --> 00:06:51,710
što je neverovatan uspeh
za 40 godina,

167
00:06:51,710 --> 00:06:54,948
preko SAD i zemalja širom sveta,

168
00:06:54,948 --> 00:06:57,750
i podići nas do šireg horizonta

169
00:06:57,750 --> 00:07:00,636
gde posmatramo druge oblike otpada

170
00:07:00,636 --> 00:07:02,121
koji mogu da se smanje,

171
00:07:02,121 --> 00:07:04,854
od proizvodnje do industrijskih izvora.

172
00:07:04,854 --> 00:07:08,859
Komunalni otpad, na koji mislimo
kada pričamo o smeću,

173
00:07:08,859 --> 00:07:12,857
obuhvata 3% protoka otpada u državi.

174
00:07:12,857 --> 00:07:15,244
To je neverovatna statistika.

175
00:07:15,244 --> 00:07:17,722
Tako da u toku svojih dana,

176
00:07:17,722 --> 00:07:19,248
u toku svojih života,

177
00:07:19,248 --> 00:07:22,276
sledeći put kada vidite
nekoga čiji je posao

178
00:07:22,276 --> 00:07:25,419
da čisti za vama,

179
00:07:25,419 --> 00:07:27,908
odvojite vreme da im odate priznanje.

180
00:07:27,908 --> 00:07:32,500
Da im kažete hvala.

181
00:07:32,500 --> 00:07:35,854
(Aplauz)