0:00:00.315,0:00:02.572
Isha rreth 10 vjeç

0:00:02.572,0:00:04.271
në një udhëtim kampingu me babain tim

0:00:04.271,0:00:07.031
në malet Adirondack, një vend i shkret

0:00:07.031,0:00:10.026
në pjesën veriore të shtetit të New Yorkut.

0:00:10.026,0:00:11.467
Ishte një ditë shumë e bukur.

0:00:11.467,0:00:13.469
Pylli shkëlqente.

0:00:13.469,0:00:16.993
Dielli i bënte gjethet të ndriçonin si xham i veshur,

0:00:16.993,0:00:20.198
dhe nëse nuk do ishim duke ndjekur shtegun

0:00:20.198,0:00:21.602
mund të pretendonim se ne ishim

0:00:21.602,0:00:25.164
njerëzit e parë që po ecnin në atë tokë.

0:00:25.164,0:00:26.815
Arritem në vendin e kampit.

0:00:26.815,0:00:28.782
Ishte një vend i pjerrët

0:00:28.782,0:00:31.478
me pamje të një liqeni të kristaltë e të bukur,

0:00:31.478,0:00:34.174
kur zbulova diçka të neveritëshme.

0:00:34.174,0:00:37.272
Mbapa kasolles ndodhej nje pirg

0:00:37.272,0:00:38.730
mbase 4 metra katror

0:00:38.730,0:00:41.043
me mollë të ngrëna të kalbura

0:00:41.043,0:00:42.790
dhe shuka letre alumini,

0:00:42.790,0:00:44.539
dhe një këpucë atletike të çarë.

0:00:44.539,0:00:47.110
U befasova,

0:00:47.110,0:00:50.542
isha shumë e inatosur dhe shume e hutuar njekohesisht.

0:00:50.542,0:00:52.124
Kampistët ishin shumë dembelë

0:00:52.124,0:00:54.082
që të mblidhnin ato çka kishin sjellë me vete,

0:00:54.082,0:00:57.927
kush mendonin se do i pastronte ato pas atyre?

0:00:57.927,0:00:59.836
Ajo pyetje qëndroi me mua

0:00:59.836,0:01:01.803
dhe u thjeshtësua disi.

0:01:01.803,0:01:04.179
Kush pastron pas nesh?

0:01:04.179,0:01:05.601
Si do që ta mendoni

0:01:05.601,0:01:07.308
ose kudo që ta vendosni "ne",

0:01:07.308,0:01:09.898
kush pastron pas nesh në Stamboll?

0:01:09.898,0:01:12.154
Kush pastron pas nesh ne Rio de Zhanerio

0:01:12.154,0:01:14.683
ose në Paris apo Londër?

0:01:14.683,0:01:16.255
Këtu në Nju Jork,

0:01:16.255,0:01:18.847
departamenti i higjënes pastron pas nesh,

0:01:18.847,0:01:21.517
një sasi prej 11.000 ton mbeturinash

0:01:21.517,0:01:25.879
dhe 2.000 ton mbeturina riciklueshme në ditë.

0:01:25.879,0:01:28.512
Doja ti njiha ata si individe.

0:01:28.512,0:01:31.358
Doja të kuptoja kush e bën këtë punë.

0:01:31.358,0:01:33.877
Çdo të thotë të veshësh atë uniformë

0:01:33.877,0:01:35.531
dhe të mbartësh atë barrë?

0:01:35.531,0:01:38.184
Kështu fillova një projekt kërkimi me ata.

0:01:38.184,0:01:40.723
Vajta te kamionet dhe eca nëpër rrugë

0:01:40.723,0:01:43.132
duke intervistuar njerëz nëpër zyra dhe objekte

0:01:43.132,0:01:44.639
nëpër gjithë qytetin,

0:01:44.639,0:01:46.378
dhe mësova shumë,

0:01:46.378,0:01:48.727
por ende isha nje e jashtme.

0:01:48.727,0:01:50.605
Me duhej te futesha më thellë.

0:01:50.605,0:01:53.721
Keshtu pranova nje punë si punonjëse higjene.

0:01:53.721,0:01:56.368
Nuk shkoja thjesht tek kamionët, tashmë i ngisja vetë kamionët.

0:01:56.368,0:01:59.513
Ngisja fshesat mekanike dhe pastrueset e dëborës.

0:01:59.513,0:02:01.412
Ishte nje privilegj i mrekullueshëm

0:02:01.412,0:02:04.019
dhe një edukim i veçante.

0:02:04.019,0:02:06.171
Të gjithë pyesin per erërat.

0:02:06.171,0:02:09.231
Era e keqe ndihet, por nuk është aq e fortë sa mendoni,

0:02:09.231,0:02:10.745
dhe në ditët që është vërtet e keqe,

0:02:10.745,0:02:13.421
mësohesh me të, shume shpejt.

0:02:13.421,0:02:16.618
Per peshën duhet më shumë kohë për tu mësuar.

0:02:16.618,0:02:18.905
Njoh njerez te cilet ishin me vite ne ate pune

0:02:18.905,0:02:21.490
trupat e te cileve ishin ende ne pershtatje me barren

0:02:21.490,0:02:23.571
e mbartjes ne trupin tend

0:02:23.571,0:02:26.550
tonalitet e mbeturinave çdo jave.

0:02:26.550,0:02:28.734
Me pas eshte rreziku.

0:02:28.734,0:02:31.206
Sipas zyres se statistikave te punes,

0:02:31.206,0:02:33.408
puna e higjenes eshte njera nga 10 me te rrezikshmet

0:02:33.408,0:02:35.300
profesionet ne vend,

0:02:35.300,0:02:37.051
dhe e mesova pse-ne.

0:02:37.051,0:02:38.472
Je gjithe diten brenda dhe jashte trafikut,

0:02:38.472,0:02:39.433
cdo gje bucet rreth teje.

0:02:39.433,0:02:41.317
Ajo do thjesht te kalluar nga ty, dhe ndodh shpesh

0:02:41.317,0:02:43.367
qe motoristi mos te kete kujdes.

0:02:43.367,0:02:45.193
Kjo eshte shume e keqe per punetorin.

0:02:45.193,0:02:47.353
Edhe mbetjet jane plot me rreziqe

0:02:47.353,0:02:49.372
te cilat shpesh fluturojne jashte kamionit

0:02:49.372,0:02:51.453
dhe bejne nje dem shume te madh.

0:02:51.453,0:02:54.268
Gjithashtu mesova se sa te pameshirshme jane mbetjet.

0:02:54.268,0:02:55.579
Kur zbret nga trotuari

0:02:55.579,0:02:58.428
dhe e sheh qytetin nga nje kamion

0:02:58.428,0:03:00.214
arrin te kuptosh se mbetja

0:03:00.214,0:03:02.831
eshte nje force e natyres ne vetvete.

0:03:02.831,0:03:05.287
Ajo nuk ndalon kurre se ardhuri.

0:03:05.287,0:03:08.766
Eshte edhe si nje form frymemarrjeje ose qarkullimi.

0:03:08.766,0:03:11.811
Duhet gjithmone te jete ne levizje.

0:03:11.811,0:03:13.859
Kemi edhe turpin.

0:03:13.859,0:03:16.775
Ti vesh uniformen dhe behesh i padukshem

0:03:16.775,0:03:19.079
deri sa dikush te nxehet me ty per cilen do aryse

0:03:19.079,0:03:21.394
si per shembull ke bllokuar trafikun me kamionin tend,

0:03:21.394,0:03:24.045
ose po ben nje ndalese shume afer shtepise tyre,

0:03:24.045,0:03:27.159
ose je duke pire nje kafe ne restorantin e tyre,

0:03:27.159,0:03:29.569
dhe do vine te te perbuzin

0:03:29.569,0:03:32.831
dhe te thone se nuk te duan afer tyre.

0:03:32.831,0:03:35.263
Mua turpi me duket disi ironik,

0:03:35.263,0:03:38.574
sepse mendoj fuqishem se puntoret e pastrimit

0:03:38.574,0:03:40.254
jane forca me e rendesishme puntore

0:03:40.254,0:03:43.278
ne rruget e qytetit per tre arsye.

0:03:43.278,0:03:46.060
Ata jane rojet e pare te higjenes publike.

0:03:46.060,0:03:48.466
Nese ata nuk i largojne mbetjet

0:03:48.466,0:03:50.740
ne menyre efikase dhe efektive cdo dite,

0:03:50.740,0:03:53.451
ato fillojne te perhapin permbajtjet e tyre,

0:03:53.451,0:03:57.177
dhe rreziku nga ato fillon te na kecenoj

0:03:57.177,0:03:58.351
ne menyra shume reale.

0:03:58.351,0:04:01.322
Semundje qe ne i kemi ne kontroll per dekada dhe shekuj

0:04:01.322,0:04:04.228
shperthejne dhe nisin te na demtojne.

0:04:04.228,0:04:05.900
Ekonomia ka nevoje per ta.

0:04:05.900,0:04:08.826
Nese nuk mundemi te flakim gjerat e vjetra

0:04:08.826,0:04:10.716
nuk kemi vend per te rejat,

0:04:10.716,0:04:12.785
dhe atehere motorrat e ekonomise

0:04:12.785,0:04:15.714
nisin te zhurmojne kur konsumi eshte i kompromentuar.

0:04:15.714,0:04:19.778
Nuk po mbroj kapitalizmin, thjesht po theksoj lidhjen e tyre.

0:04:19.778,0:04:21.766
Dhe me pas vjen ajo qe une e quaj

0:04:21.766,0:04:25.978
mesatarja jone, shpejtesia e perditshme e nevojitur.

0:04:25.978,0:04:27.027
Me kete thjesht nenkuptoj

0:04:27.027,0:04:29.279
se sa shpejt jemi mesuar te levizim

0:04:29.279,0:04:31.411
ne ditet dhe kohen bashkekohore.

0:04:31.411,0:04:36.755
Ne zakonisht nuk na intereson riparimi, pastrimi, mbajtja

0:04:36.755,0:04:39.392
e kupes se kafes, e qeseve se blerjeve,

0:04:39.392,0:04:40.877
shishen e ujit.

0:04:40.877,0:04:43.556
Ne i perdorim ato, i flakim, i harrojme ato

0:04:43.556,0:04:45.336
sepse dime qe eshte nje force pune

0:04:45.336,0:04:48.356
ne anen tjeter qe do i largoje ato.

0:04:48.356,0:04:50.803
Pra dua sot te sugjeroj disa menyra

0:04:50.803,0:04:55.317
per te menduar per pastrimin qe mbase do ndihmojne

0:04:55.317,0:04:57.791
per te permiresuar tuprin

0:04:57.791,0:05:00.022
dhe ti sjellim ne kete bisede

0:05:00.022,0:05:05.612
se si te artizanojme nje qytet i cili eshte [br]i qendrueshem dhe njerezor.

0:05:05.612,0:05:09.773
Puna e tyre mendoj se eshte nje lloj liturgjiku.

0:05:09.773,0:05:12.234
Ata jane ne rruge cdo dite, ritmikisht.

0:05:12.234,0:05:14.295
Veshin uniforma ne shume qytete.

0:05:14.295,0:05:16.164
Ti di kur ti presesh.

0:05:16.164,0:05:20.087
Dhe puna e tyre na lejon te bejme punen tone.

0:05:20.087,0:05:22.878
Jan si nje form sigurimi.

0:05:22.878,0:05:24.615
Rrjedha qe ata permbajne

0:05:24.615,0:05:26.605
na mban ne te siguruar nga ne vete,

0:05:26.605,0:05:29.242
nga zgjyrat tona, nga braktisjet tona,

0:05:29.242,0:05:32.500
dhe ajo rrjedhe duhet te mirembahet gjithmone

0:05:32.500,0:05:34.133
pa marre parasysh cfare.

0:05:34.133,0:05:37.857
Diten pas 11 Shtatorit ne 2001,

0:05:37.857,0:05:41.144
degjova hungerimen e nje kamion patsrimi ne rruge,

0:05:41.144,0:05:43.456
kapa djalin tim foshnje dhe vrapova ne katin e poshtem

0:05:43.456,0:05:46.298
dhe aty ishte nje burre i cili bente itinerarin e riciklimit te letres

0:05:46.298,0:05:48.480
sikurse bente cdo te Merkure.

0:05:48.480,0:05:50.900
U perpoqa ta falenderoja ate per punen qe bente

0:05:50.900,0:05:53.025
ate dite nga te gjitha ditet,

0:05:53.025,0:05:55.626
por fillova te qaja.

0:05:55.626,0:05:57.310
Ai me veshtroi,

0:05:57.310,0:06:00.734
dhe ai thjesht tundi koken, dhe tha,

0:06:00.734,0:06:03.612
"Do jemi mire.

0:06:03.612,0:06:06.253
Do ja dalim mire."

0:06:06.253,0:06:07.606
Ishte pak me vone qe une nisa

0:06:07.606,0:06:08.986
kerkimet e mia mbi pastrimin,

0:06:08.986,0:06:10.400
dhe e takova ate burre perseri.

0:06:10.400,0:06:13.317
Ai quhet Paulie, dhe punuam bashke shume here,

0:06:13.317,0:06:15.140
dhe u miq te mire.

0:06:15.140,0:06:17.967
Dua te besoj se Paulie kishte te drejte.

0:06:17.967,0:06:20.169
Ne do jemi mire.

0:06:20.169,0:06:22.146
Por ne perpjekjen tone per te rikonfiguruar

0:06:22.146,0:06:25.187
se si ne si specie ekzistojme ne kete planet,

0:06:25.187,0:06:28.482
duhet te perfshijme dhe te marim ne konsidearate

0:06:28.482,0:06:32.275
te gjitha cmimet, duke perfshire cmimin shume real njerezor

0:06:32.275,0:06:33.779
te punes.

0:06:33.779,0:06:36.580
Gjithashtu do ishim te mire informuar

0:06:36.580,0:06:38.798
per tu afruar tek ata njerez qe e bejne ate pune

0:06:38.798,0:06:40.643
dhe te marim njohurite e tyre

0:06:40.643,0:06:42.396
ne menyren se si mendojme,

0:06:42.396,0:06:45.646
si krijojme sistemet mbi qendrueshmerine

0:06:45.646,0:06:49.125
e cila mbase na merr nga riciklimi i buze trotuarit

0:06:49.125,0:06:51.710
i cili eshte nje sukses shenues keto 40 vite,

0:06:51.710,0:06:54.948
ne Shtetet e Bashkuara dhe ne shtete te tjera te botes,

0:06:54.948,0:06:57.750
dhe na ngre ne nje horizont me te gjere

0:06:57.750,0:07:00.636
ku ne mund te shohim forma te ndryshme te mbetjeve

0:07:00.636,0:07:02.121
qe mund te pakesohen

0:07:02.121,0:07:04.854
nga burime prodhimi dhe industriale.

0:07:04.854,0:07:08.859
Mbetje urbane, cfare mendojme kur ne flasim per plehrat,

0:07:08.859,0:07:12.857
llogaritet per tre perqind te derdhjes se mbetjeve te kombit.

0:07:12.857,0:07:15.244
Eshte nje statistike e shenueshme.

0:07:15.244,0:07:17.722
Pra ne rrjedhen e dites tuaj,

0:07:17.722,0:07:19.248
ne rrjedhen e jetes tuaj,

0:07:19.248,0:07:22.276
heres tjeter qe do shihni se puna kujt eshte

0:07:22.276,0:07:25.419
te kujdeset per pastrimin tuaj,

0:07:25.419,0:07:27.908
merni nje moment per ti mirenjohur ata.

0:07:27.908,0:07:32.500
Merni nje moment per te thene faleminderit.

0:07:32.500,0:07:35.854
(Duartorkitje)