1
00:00:00,315 --> 00:00:02,572
Imala sam 10 godina

2
00:00:02,572 --> 00:00:04,271
kada sam otišla na kampiranje s tatom

3
00:00:04,271 --> 00:00:07,031
u planine Adirondack, divlje područje

4
00:00:07,031 --> 00:00:10,026
u sjevernom djelu države New York.

5
00:00:10,026 --> 00:00:11,467
Bio je to prekrasan dan.

6
00:00:11,467 --> 00:00:13,469
Šuma je blistala.

7
00:00:13,469 --> 00:00:16,993
Sunce je činilo 
da lišće svijetli kao ukrašeno staklo,

8
00:00:16,993 --> 00:00:20,198
i da nije bilo staze koju smo slijedlili,

9
00:00:20,198 --> 00:00:21,602
gotovo smo se mogli pretvarati da smo

10
00:00:21,602 --> 00:00:25,164
prva ljudska bića 
koja su hodala tom zemljom.

11
00:00:25,164 --> 00:00:26,815
Došli smo do našeg mjesta za kampiranje.

12
00:00:26,815 --> 00:00:28,782
Bilo je to sklonište na strmini

13
00:00:28,782 --> 00:00:31,478
koja je gledala 
na kristalno, prekrasno jezero,

14
00:00:31,478 --> 00:00:34,174
kada sam oktrila užas.

15
00:00:34,174 --> 00:00:37,272
Iza skloništa bilo je smetlište,

16
00:00:37,272 --> 00:00:38,730
veliko 40 stopa kvadratnih

17
00:00:38,730 --> 00:00:41,043
sa trulim ogriscima jabuka

18
00:00:41,043 --> 00:00:42,790
i zgužvanom alu folijom

19
00:00:42,790 --> 00:00:44,539
i mrtvom tenisicom.

20
00:00:44,539 --> 00:00:47,110
I bila sam zapanjena,

21
00:00:47,110 --> 00:00:50,542
bila sam ljuta i jako zbunjena.

22
00:00:50,542 --> 00:00:52,124
Izletnici su bili prelijeni

23
00:00:52,124 --> 00:00:54,082
da iznesu ono što su donijeli,

24
00:00:54,082 --> 00:00:57,927
što su mislili tko će čistiti za njima?

25
00:00:57,927 --> 00:00:59,836
To pitanje ostalo je samnom,

26
00:00:59,836 --> 00:01:01,803
i malo se pojednostavilo.

27
00:01:01,803 --> 00:01:04,179
Tko čisti za nama?

28
00:01:04,179 --> 00:01:05,601
Kako god podesite

29
00:01:05,601 --> 00:01:07,308
ili gdje god da stavite nas,

30
00:01:07,308 --> 00:01:09,898
tko čisti za nama u Istanbulu?

31
00:01:09,898 --> 00:01:12,154
Tko čisti za nama u Riu

32
00:01:12,154 --> 00:01:14,683
Parizu ili Londonu?

33
00:01:14,683 --> 00:01:16,255
Ovdje u New Yorku,

34
00:01:16,255 --> 00:01:18,847
Odjel za Čistoću čisti za nama,

35
00:01:18,847 --> 00:01:21,517
u pjesmi 11000 tona smeća

36
00:01:21,517 --> 00:01:25,879
i 2000 tona reciklaže svakog dana.

37
00:01:25,879 --> 00:01:28,512
Htjela sam ih upoznati kao pojedince.

38
00:01:28,512 --> 00:01:31,358
Htjela sam razumjeti tko radi taj posao.

39
00:01:31,358 --> 00:01:33,877
Kako je nositi uniformu

40
00:01:33,877 --> 00:01:35,531
i imati taj teret?

41
00:01:35,531 --> 00:01:38,184
Tako da sam započela 
istraživački projekt s njima.

42
00:01:38,184 --> 00:01:40,723
Vozila sam se u kamionima i šetala rutama

43
00:01:40,723 --> 00:01:43,132
i intervjuirala ljude 
u uredima i postrojenjima

44
00:01:43,132 --> 00:01:44,639
po cijelom gradu,

45
00:01:44,639 --> 00:01:46,378
i puno toga naučila,

46
00:01:46,378 --> 00:01:48,727
ali sam još uvijek bila outsider.

47
00:01:48,727 --> 00:01:50,605
Morala sam otići dublje.

48
00:01:50,605 --> 00:01:53,721
Tako da sam počela raditi kao čistač.

49
00:01:53,721 --> 00:01:56,368
Nisam se samo vozila u 
kamionima. Vozila sam kamion.

50
00:01:56,368 --> 00:01:59,513
I upravljala mehaničkim
metlama i čistila snijeg.

51
00:01:59,513 --> 00:02:01,412
To je bila iznimna privilegija

52
00:02:01,412 --> 00:02:04,019
i odlično obrazovanje.

53
00:02:04,019 --> 00:02:06,171
Svi pitaju za miris.

54
00:02:06,171 --> 00:02:09,231
Tu je, ali ne prevladava 
toliko koliko mislite,

55
00:02:09,231 --> 00:02:10,745
i na dane kada je izrazito loš,

56
00:02:10,745 --> 00:02:13,421
brzo se naviknete.

57
00:02:13,421 --> 00:02:16,618
Teško se naviknuti na težinu.

58
00:02:16,618 --> 00:02:18,905
Znala sam ljude koji 
su radili nekoliko godina

59
00:02:18,905 --> 00:02:21,490
a tijela su im se još
prilagođavala na teret

60
00:02:21,490 --> 00:02:23,571
nošenja na vašem tijelu

61
00:02:23,571 --> 00:02:26,550
tone smeća svakog tjedna.

62
00:02:26,550 --> 00:02:28,734
Onda ovdje je opasnost.

63
00:02:28,734 --> 00:02:31,206
Prema Birou za Statistiku Rada,

64
00:02:31,206 --> 00:02:33,408
čišćenje je jedno je od 10 najopasnijih

65
00:02:33,408 --> 00:02:35,300
zanimanja u zemlji,

66
00:02:35,300 --> 00:02:37,051
i naučila sam zašto.

67
00:02:37,051 --> 00:02:38,472
Ulazite i izlazite iz prometa svaki dan,

68
00:02:38,472 --> 00:02:39,433
i zuji oko vas.

69
00:02:39,433 --> 00:02:41,317
Želi vas samo obići, često su to

70
00:02:41,317 --> 00:02:43,367
motoristi koji ne obraćaju pažnju.

71
00:02:43,367 --> 00:02:45,193
To je strašno loše za radnike.

72
00:02:45,193 --> 00:02:47,353
I samo smeće je puno opasnosti

73
00:02:47,353 --> 00:02:49,372
i često izlijeće iz kamiona

74
00:02:49,372 --> 00:02:51,453
i radi štetu.

75
00:02:51,453 --> 00:02:54,268
Također sam naučila o ustrajnosti smeća.

76
00:02:54,268 --> 00:02:55,579
Kada siđete s rubnjaka

77
00:02:55,579 --> 00:02:58,428
i vidite grad iza kamiona,

78
00:02:58,428 --> 00:03:00,214
poćnete shvaćati da smeće

79
00:03:00,214 --> 00:03:02,831
je samo po sebi sila prirode.

80
00:03:02,831 --> 00:03:05,287
Nikad ne prestaje dolaziti.

81
00:03:05,287 --> 00:03:08,766
To je i forma disanja i cirkulacije.

82
00:03:08,766 --> 00:03:11,811
Uvijek mora biti u pokretu.

83
00:03:11,811 --> 00:03:13,859
A tu je i stigma.

84
00:03:13,859 --> 00:03:16,775
Stavite uniformu i postajete nevidljivi,

85
00:03:16,775 --> 00:03:19,079
dok god netko nije ljut na
vas iz bilo kojeg razloga

86
00:03:19,079 --> 00:03:21,394
kao kad blokirate promet kamionom,

87
00:03:21,394 --> 00:03:24,045
ili ste napravili pauzu 
preblizu njihova doma,

88
00:03:24,045 --> 00:03:27,159
ili pijete kavu u njihovoj zalogajnici,

89
00:03:27,159 --> 00:03:29,569
i oni će doći i grditi vas,

90
00:03:29,569 --> 00:03:32,831
i reći vam da vas ne žele blizu sebe.

91
00:03:32,831 --> 00:03:35,263
Nalazim da je stigma posebno ironična,

92
00:03:35,263 --> 00:03:38,574
jer snažno vjerujem da su čistači

93
00:03:38,574 --> 00:03:40,254
najvažnija radna snaga

94
00:03:40,254 --> 00:03:43,278
na ulicama grada, iz tri razloga.

95
00:03:43,278 --> 00:03:46,060
Oni su prvi čuvari javnog zdravlja.

96
00:03:46,060 --> 00:03:48,466
Ako ne odvoze smeće

97
00:03:48,466 --> 00:03:50,740
učinkovito i uspješno svaki dan,

98
00:03:50,740 --> 00:03:53,451
počne ispadati iz kontejnera,

99
00:03:53,451 --> 00:03:57,177
i opasnosti povezane 
s tim počinju nam prijetiti

100
00:03:57,177 --> 00:03:58,351
na stvarne načine.

101
00:03:58,351 --> 00:04:01,322
Bolesti koje su desetljećima
i stoljećima mirovale

102
00:04:01,322 --> 00:04:04,228
pojave se ponovno i 
počinju nam nanositi štetu.

103
00:04:04,228 --> 00:04:05,900
Ekonomija ih treba.

104
00:04:05,900 --> 00:04:08,826
Ako ne možemo baciti stare stvari,

105
00:04:08,826 --> 00:04:10,716
nemamo mjesta za nove stvari,

106
00:04:10,716 --> 00:04:12,785
tako da strojevi ekonomije

107
00:04:12,785 --> 00:04:15,714
počinju zastajkivati kada 
je konzumiranje ugroženo.

108
00:04:15,714 --> 00:04:19,778
Ne potičem kapitalizam, 
samo ističem njihov odnos.

109
00:04:19,778 --> 00:04:21,766
I onda imamo ono što zovem

110
00:04:21,766 --> 00:04:25,978
naša prosječna, potrebna brzina kretanja.

111
00:04:25,978 --> 00:04:27,027
Time jednostavno mislim

112
00:04:27,027 --> 00:04:29,279
kako smo se brzo navikli kretati

113
00:04:29,279 --> 00:04:31,411
u trenutnom vremenu i dobu.

114
00:04:31,411 --> 00:04:36,755
Obično se ne brinemo, ne 
popravljamo, ne nosimo sa sobom

115
00:04:36,755 --> 00:04:39,392
svoju šalicu za kavu, 
ili vrećicu za trgovinu,

116
00:04:39,392 --> 00:04:40,877
ili bocu vode.

117
00:04:40,877 --> 00:04:43,556
Koristimo ih, bacimo ih, 
zaboravimo na njih,

118
00:04:43,556 --> 00:04:45,336
jer znamo da postoji radna snaga

119
00:04:45,336 --> 00:04:48,356
s druge strane koja će to sve odnijeti.

120
00:04:48,356 --> 00:04:50,803
Danas želim predložiti nekoliko načina

121
00:04:50,803 --> 00:04:55,317
da razmislimo o čišćenju 
koji će možda pomoći

122
00:04:55,317 --> 00:04:57,791
da se ukloni stigma

123
00:04:57,791 --> 00:05:00,022
i da ih uključimo u ovaj razgovor

124
00:05:00,022 --> 00:05:05,612
o izgradnji grada koji je održiv i human.

125
00:05:05,612 --> 00:05:09,773
Njihov rad, ja mislim, 
je pomalo liturgijski.

126
00:05:09,773 --> 00:05:12,234
Svakog dana su na ulici, ritmično.

127
00:05:12,234 --> 00:05:14,295
Nose uniforme u mnogim gradovima.

128
00:05:14,295 --> 00:05:16,164
Znate kada ih trebate očekivati.

129
00:05:16,164 --> 00:05:20,087
I njihov rad nam omogućuje naš rad.

130
00:05:20,087 --> 00:05:22,878
Oni su forma osiguravanja.

131
00:05:22,878 --> 00:05:24,615
Tijek koji održavaju

132
00:05:24,615 --> 00:05:26,605
drži nas sigurnima od samih sebe,

133
00:05:26,605 --> 00:05:29,242
našeg smeća, naših odbačenih stvari,

134
00:05:29,242 --> 00:05:32,500
i onda se tijek mora održavati stalno

135
00:05:32,500 --> 00:05:34,133
bez obzira na sve.

136
00:05:34,133 --> 00:05:37,857
Dan nakon 11. rujna 2001.,

137
00:05:37,857 --> 00:05:41,144
čula sam režanje kamiona 
za smeće na ulicama,

138
00:05:41,144 --> 00:05:43,456
i zgrabila sam svog novorođenog 
sina i potrčala dolje

139
00:05:43,456 --> 00:05:46,298
i ondje je bio čovjek koji je radio 
svoju rutu za recikliranje papira

140
00:05:46,298 --> 00:05:48,480
kao što je to činio svake srijede.

141
00:05:48,480 --> 00:05:50,900
I pokušala sam mu zahvaliti 
jer je radio svoj posao

142
00:05:50,900 --> 00:05:53,025
na taj dan od svih dana,

143
00:05:53,025 --> 00:05:55,626
no počela sam plakati.

144
00:05:55,626 --> 00:05:57,310
I pogledao me,

145
00:05:57,310 --> 00:06:00,734
i samo je klimnuo i rekao,

146
00:06:00,734 --> 00:06:03,612
"Bit ćemo dobro.

147
00:06:03,612 --> 00:06:06,253
Bit ćemo dobro."

148
00:06:06,253 --> 00:06:07,606
Tek kasnije počela sam

149
00:06:07,606 --> 00:06:08,986
istraživati čišćenje,

150
00:06:08,986 --> 00:06:10,400
i srela sam ponovno tog čovjeka.

151
00:06:10,400 --> 00:06:13,317
Njegovo je ime Paulie, 
i puno smo puta radili skupa,

152
00:06:13,317 --> 00:06:15,140
i postali smo dobri prijatelji.

153
00:06:15,140 --> 00:06:17,967
Želim vjerovati da je Paulie bio u pravu.

154
00:06:17,967 --> 00:06:20,169
Bit ćemo dobro.

155
00:06:20,169 --> 00:06:22,146
Ali u našem trudu da podesimo

156
00:06:22,146 --> 00:06:25,187
kako kao vrsta postojimo na planetu,

157
00:06:25,187 --> 00:06:28,482
moramo uključiti i uzeti u obzir

158
00:06:28,482 --> 00:06:32,275
sve troškove, uključujući 
i stvarni ljudski trošak

159
00:06:32,275 --> 00:06:33,779
rada.

160
00:06:33,779 --> 00:06:36,580
I bili bismo mudri

161
00:06:36,580 --> 00:06:38,798
kada bi stupili u kontakt 
s ljudima koji taj posao rade

162
00:06:38,798 --> 00:06:40,643
i stekli njihovu ekspertizu

163
00:06:40,643 --> 00:06:42,396
o tome kako razmišljamo,

164
00:06:42,396 --> 00:06:45,646
kako stvaramo sustave oko održivosti

165
00:06:45,646 --> 00:06:49,125
koji nas vode od recikliranja uz cestu,

166
00:06:49,125 --> 00:06:51,710
koje je strašan uspjeh kroz 40 godina,

167
00:06:51,710 --> 00:06:54,948
kroz cijeli SAD i zemlje širom svijeta,

168
00:06:54,948 --> 00:06:57,750
i podići nas na širi horizont

169
00:06:57,750 --> 00:07:00,636
gdje gledamo ostale oblike otpada

170
00:07:00,636 --> 00:07:02,121
koje možemo smanjiti

171
00:07:02,121 --> 00:07:04,854
iz proizvodnje i industrije.

172
00:07:04,854 --> 00:07:08,859
Gradski otpad, na koji mislimo
kada pričamo o smeću,

173
00:07:08,859 --> 00:07:12,857
daje tri posto tijeka smeća nacije.

174
00:07:12,857 --> 00:07:15,244
To je zapanjujuća statistika.

175
00:07:15,244 --> 00:07:17,722
U toku vaših dana,

176
00:07:17,722 --> 00:07:19,248
vaših života,

177
00:07:19,248 --> 00:07:22,276
kada vidite nekoga čiji je posao

178
00:07:22,276 --> 00:07:25,419
da čisti za vama,

179
00:07:25,419 --> 00:07:27,908
uzmite trenutak da ih prepoznate.

180
00:07:27,908 --> 00:07:32,500
Uzmite tren da im zahvalite.

181
00:07:32,500 --> 00:07:35,854
(Pljesak)