Ήμουν περίπου 10 ετών
όταν είχαμε πάει κατασκήνωση
με τον μπαμπά μου
στα Όρη Αντιρόντακ,
μια περιοχή άγριας φύσης
στα βόρεια της πολιτείας της Νέας Υόρκης.
Ήταν μια υπέροχη μέρα.
Το δάσος ήταν εκπληκτικό.
Ο ήλιος που έπεφτε στα φύλλα,
τα έκανε να λάμπουν σαν βιτρό
και αν δεν είχαμε ακολουθήσει
εκείνο το μονοπάτι
θα μπορούσαμε να προσποιηθούμε ότι
ήμασταν οι πρώτοι που είχαμε
πατήσει το πόδι μας εκεί.
Φτάσαμε στην κατασκήνωσή μας.
Ήταν ένα υπόστεγο σε έναν βράχο
με θέα σε μια κρυστάλλινη, υπέροχη λίμνη,
όταν ανακάλυψα κάτι τρομερό.
Πίσω από το υπόστεγο υπήρχε μια χωματερή,
περίπου 4 τ.μ.
με σάπια υπολείμματα μήλων,
φύλλα από αλουμινόχαρτο
και ένα παλιό αθλητικό παπούτσι.
Ξαφνιάστηκα,
ήμουν πολύ θυμωμένη
και βαθιά προβληματισμένη.
Οι κατασκηνωτές που προφανώς
ήταν τόσο τεμπέληδες
για να μαζέψουν
ό,τι είχαν φέρει μαζί τους,
ποιος πίστευαν
ότι θα καθάριζε μετά απ' αυτούς;
Το ερώτημα παρέμεινε αναπάντητο
και έγινε λίγο πιο απλό.
Ποιος καθαρίζει για εμάς;
Όπως κι αν διαμορφώσετε
ή οπουδήποτε κι αν τοποθετήσετε το εμείς,
ποιος καθαρίζει για εμάς
στην Κωνσταντινούπολη;
Ποιος καθαρίζει
για εμάς στο Ρίο
ή στο Παρίσι
ή το Λονδίνο;
Εδώ στη Νέα Υόρκη,
η Υπηρεσία Καθαριότητας φροντίζει να καθαρίζει
περίπου 11.000 τόνους σκουπιδιών
και 2.000 τόνους ανακυκλώσιμων
υλικών καθημερινά.
Ήθελα να τους γνωρίσω καλύτερα σαν άτομα.
Ήθελα να καταλάβω ποιος κάνει τη δουλειά.
Πώς είναι να φοράς τη στολή
και να σηκώνεις αυτό το φορτίο;
Έτσι ξεκίνησα ένα ερευνητικό έργο μαζί τους.
Ανέβηκα στα φορτηγά,
ακολούθησα τις διαδρομές
και μίλησα με ανθρώπους
σε γραφεία και υπηρεσίες
σε όλη την πόλη,
και έμαθα πολλά,
αλλά και πάλι παρέμενα εκτός.
Έπρεπε να φτάσω πιο βαθιά.
Γι' αυτό ανέλαβα να εργαστώ ως καθαρίστρια.
Τώρα δεν ήμουν απλά σε ένα
απορριμματοφόρο. Το οδηγούσα.
Χειριζόμουν τις μεταλλικές βούρτσες
και καθάριζα το χιόνι.
Ήταν ένα εξαιρετικό προνόμιο
και μια εκπληκτική εκπαίδευση.
Όλοι ρωτούν για τη μυρωδιά.
Υπάρχει, αλλά δεν κυριαρχεί
και τόσο όσο νομίζετε,
και τις μέρες που είναι πολύ έντονη
την συνηθίζεις αρκετά γρήγορα.
Χρειάζεται αρκετό διάστημα
για να συνηθίσεις το βάρος.
Γνώριζα άτομα που έκαναν
χρόνια αυτή τη δουλειά
και το σώμα τους προσπαθούσε
να προσαρμοστεί στο φορτίο
του να κουβαλάς στο σώμα σου
τόνους σκουπιδιών κάθε εβδομάδα.
Έπειτα υπάρχει και ο κίνδυνος.
Σύμφωνα με το Γραφείο Στατιστικών Εργασίας,
η εργασία καθαριότητας είναι
μία από τις 10 πιο επικίνδυνες
εργασίες σε όλη τη χώρα,
και έμαθα το λόγο.
Βρίσκεσαι στην κίνηση όλη μέρα,
και κινείται τριγύρω σου με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Θέλει απλώς να σε προσπεράσει,
και έτσι συχνά
κάποιος μοτοσικλετιστής δεν προσέχει.
Αυτό είναι πράγματι άσχημο
για τον εργαζόμενο.
Επίσης, τα σκουπίδια από μόνα τους
αποτελούν μεγάλο κίνδυνο
όπου συχνά πέφτουν από το φορτηγό
και προξενούν μεγάλη ζημιά.
Έμαθα, επίσης για τη
σκληρότητα των σκουπιδιών.
Όταν κατεβαίνεις από το κράσπεδο
και βλέπεις μια πόλη από
το πίσω μέρος ενός φορτηγού
τότε καταλαβαίνεις ότι τα σκουπίδια
είναι σαν μια δύναμη της φύσης.
Δεν σταματάει ποτέ.
Είναι επίσης σαν μια μορφή
ανάσας ή κυκλοφορίας.
Πρέπει να κινείται διαρκώς.
Μετά υπάρχει και το στίγμα.
Φοράς τη στολή και γίνεσαι αόρατος
μεχρι να ενοχληθεί κάποιος μαζί σου
για οποιονδήποτε λόγο,
όπως να παρεμποδίζεις την κυκλοφορία
με το φορτηγό σου
ή να κάνεις διάλειμμα
πολύ κοντά στα σπίτια τους,
ή σαν να πίνεις καφέ
στο εστιατόριό τους,
θα έρθουν για να σε περιφρονήσουν,
και θα σου πουν ότι δεν θέλουν
να είσαι κοντά τους.
Θεωρώ το στίγμα ιδιαιτέρως ειρωνικό,
επειδή πιστεύω βαθιά
ότι οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα
είναι το πιο σημαντικό εργατικό δυναμικό
στους δρόμους της πόλης για τρεις λόγους.
Είναι οι πρώτοι που προστατεύουν
τη δημόσια υγεία.
Αν δεν μαζεύουν τα σκουπίδια
αποτελεσματικά και σωστά καθημερινά,
αυτά θα αρχίσουν
να ξεχυλίζουν από τους κάδους
και οι κίνδυνοι που κουβαλούν,
μας απειλούν
με πολλούς τρόπους.
Ασθένειες που έχουμε αντιμετωπίσει
για δεκαετίες και αιώνες
θα εμφανιστούν ξανά,
απειλώντας μας.
Η οικονομία τους χρειάζεται.
Αν δεν μπορούμε αν απαλλαγούμε
από τα παλιά αντικείμενα,
τότε δεν θα έχουμε χώρο για καινούργια,
οπότε οι μηχανές της οικονομίας
αρχίζουν να υπολειτουργούν
και η κατανάλωση κινδυνεύει.
Δεν υποστηρίζω τον καπιταλισμό,
απλά επισημαίνω τη σχέση τους.
Και έπειτα υπάρχει αυτό που ονομάζω
η μέση, αναγκαία και καθημερινή ταχύτητα.
Αλλά αυτό που θέλω να πω
είναι πόσο γρήγορα
συνηθίζουμε να κινούμαστε
στη σύγχρονη εποχή.
Συνήθως δεν φροντίζουμε, επιδιορθώνουμε,
καθαρίζουμε, κουβαλάμε
το ποτήρι του καφέ μας,
τη σακούλα με τα ψώνια μας
ή το μπουκαλάκι μας με το νερό.
Τα χρησιμοποιούμε,
τα πετάμε και μετά τα ξεχνάμε,
επειδή γνωρίζουμε ότι υπάρχει
το ανθρώπινο δυναμικό
στην άλλη πλευρά που
θα τα απομακρύνει όλα.
Έτσι σήμερα θέλω
να προτείνω μερικούς τρόπους
σκέψης για την καθαριότητα
που ίσως βοηθήσουν
στη βελτίωση του στίγματος
και να τους φέρει σ' αυτήν τη συζήτηση
του τρόπου δημιουργίας μιας πόλης
βιώσιμης και ανθρώπινης.
Θεωρώ ότι η δουλειά τους είναι
κατά κάποιον τρόπο λειτουργία.
Βρίσκονται στους δρόμους
καθημερινά και σταθερά.
Σε πολλές πόλεις φορούν στολή.
Ξέρεις πότε να τους περιμένεις.
Η δουλειά τους μας επιτρέπει
να κάνουμε τη δική μας δουλειά.
Είναι σαν μια μορφή εφησυχασμού.
Η ροή που διατηρούν
μας προστατεύει από τους ίδιους μας
τους εαυτούς,
από τα απορρίμματά μας,
τα απόβλητά μας
και αυτή η ροή πρέπει
να διατηρείται πάντοτε
ό,τι και να συμβεί.
Μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2011
άκουσα τον ήχο ενός
απορριμματοφόρου στο δρόμο,
άρπαξα το γιο μου
και κατέβηκα τα σκαλιά,
εκεί υπήρχε κάποιος που έκανε
το δρομολόγιο ανακύκλωσης
όπως έκανε κάθε Τετάρτη.
Και προσπάθησα να τον ευχαριστήσω
για τη δουλειά που έκανε
εκείνη την ημέρα απ'όλες,
αλλά άρχισα να κλαίω.
Και με κοίταξε,
κούνησε το κεφάλι του και είπε:
«Όλα θα πάνε καλά.
Όλα θα πάνε καλά».
Λίγο αργότερα ξεκίνησα
την έρευνά μου για την καθαριότητα
και συνάντησα ξανά αυτόν τον άνδρα.
Ονομάζεται Πόλυ, έχουμε
συνεργαστεί πολλές φορές,
και γίναμε καλοί φίλοι.
Θέλω να πιστεύω ότι ο Πόλυ είχε δίκιο.
Όλα θα πάνε καλά.
Αλλά στην προσπάθειά μας
να ανασχηματίσουμε
πώς υπάρχουμε ως είδος
σ' αυτόν τον πλανήτη,
πρέπει να περιλάβουμε
και να λάβουμε υπόψιν
όλες τις απώλειες, συμπεριλαμβανομένου
και του ανθρώπινου κόστους
στην εργασία.
Επίσης πρέπει να είμαστε
σωστά πληροφορημένοι
για να προσεγγίσουμε άτομα
που κάνουν αυτήν τη δουλειά
και να πάρουμε την τεχνογνωσία τους
σχετικά με πώς σκεφτόμαστε,
πώς δημιουργούμε αειφόρα συστήματα
που ίσως μας οδηγήσουν
από την ανακύκλωση στο πεζοδρόμιο
που είναι μια αξιοσημείωτη
επιτυχία εδώ και 40 χρόνια,
στην Αμερική και σε άλλες χώρες στον κόσμο,
και μας οδηγήσει σε έναν ευρύτερο ορίζοντα
όπου θα προσέχουμε
κι άλλες μορφές απορριμμάτων
που θα μπορούσαν να μειωθούν
από μεταποιητικές και βιομηχανικές πηγές.
Τα απορρίμματα του δήμου, αυτό που
σκεφτόμαστε όταν μιλάμε για σκουπίδια,
αποτελούν το 3% των εθνικών αποβλήτων.
Είναι αξιοπρόσεκτη στατιστική.
Οπότε στην καθημερινότητά σας,
στην ζωή σας,
την επόμενη φορά που θα συναντήσετε
κάποιον του οποίου η δουλειά είναι
να καθαρίζει μετά από εσάς,
σταματήστε για λίγο για να τον γνωρίσετε.
Αφιερώστε λίγο χρόνο
για να πείτε ευχαριστώ.
(Χειροκρότημα)