Xan Akademiyasının hazırladığı çalışmalar üzərində
bir neçə təcrübə aparaq.
Biz burada toplama əməliyyatı aparmaqla
yuvarlaq ədədlər əldə edəcəyik.
Bu ədədlər 10 - a və ya 100 - ə tam bölünə bilən ədədlərdir.
İndi isə bura nəzər salaq. 63 - ün üzərinə 427 əlavə edirik,
bu sizə bəlkə də, çətin görünür.
ilk baxışdan, onları alt-alta yazıb hesablamağın mümkün olduğunu düşünsək də,
lakin sadəcə mən onların birindən bir neçə vahid götürüb,
digərinin üzərinə əlavə edirəm
və bu halda hər ikisi yuvarlaq ədədlərə çevrilir,
63 ədədindən 3 vahid alsam, 60 ədədini
və həmin 3 vahidi 427 - in üzərinə əlavə etsəm,
430 ədədini əldə edəcəyəm və 60 üstəgəl 430
çox sadə yolla həll olunur.
İndi isə baxaq görək, bu sual bizdən nə istəyir?
Bu misal bizə həlli addım - addım göstərir
və bizdən soruşur ki, 63 üstəgəl 427 misalı
( 60 üstəgəl nə ) üstəgəl 427 - misalı ilə eyni ola bilər?
Belə ki, 60 üstəgəl neçə əslində
63 ola bilər,
hər iki tərəfdə 427 var, 63 bu halda 60 üstəgəl 3 deməkdir.
Burda artıq bir nəticə gördük.
Növbəti mərhələdə, sadəcə onların sırası dəyişib.
(60 üstəgəl üç ) üstəgəl 427
nəticə etibarilə
60 üstəgəl (üç üstəgəl 427 ) misalı ilə eynidir.
Beləliklə, biz üç rəqəmini
63 - dən alıb 427 - nin üzərinə əlavə edirik.
Deməli, üç üstəgəl 427 bərabərdir 430.
İndi isə bu toplama əməliyyatı daha asan oldu.
60 üstəgəl 430, bunu beynimizdə də hesablaya bilərik.
Biz sadəcə altı ədəd onluğu bura əlavə edirik,
və 490 əldə edirik, bu da nəticə.
Gəlin bir neçə nümunə işləyək.
Deməli, biz burada
bu iki ədədi toplayacağıq.
Bunun üçün, bunları
yuvarlaqlaşdıraq.
bu halda, biz
275 ədədini 270 və hansısa ədədin cəmi şəklində göstəririk.
Bu 270 üstəgəl beş edir.
Baxın, digər hissə eynidir,
üstəgəl 595, üstəgəl 595
İndi, biz bunu nə üçün edirik?
Əgər biz 275-dən beş vahid alıb, 595 üzərinə əlavə etsək
eyni indi etdiyimiz kimi,
595 ədədi 600 olacaq.
Bu halda, hesablama daha asan olur.
Bir daha nəzər salaq. Burada ilk olaraq
270 üstəgəl beş və daha sonra üstəgəl 595
lakin biz burda sıranı dəyişə bilərik
biz ilk olaraq beşi 595 - in üzərinə əlavə edirik
daha sonra 270 ədədini əlavə edirik.
Bu nəticə etibarilə elə
270 üstəgəl beş üstəgəl 595 bərabərdir 600.
Bütün məqsəd elə 275 - dən beş vahid alıb
595 - in üzərinə əlavə etməklə 600 almaq idi.
Bunu beynimizdə hesablaya bilərik
270 üstəgəl altı yüzlük
yəni 100 altı dəfə çoxaldırıq və nəticədə cavab 870 edir.
Daha bir neçə nümunə üzərində işləyək
Boş buraxılmış sahəni doldurun.
51 üstəgəl 83 bərabərdir boşluq üstəgəl 84
83 ədədi burda bir vahid çoxalıb.
bu halda 51 ədədini bir vahid kiçildirik,
nəticədə 50 üstəgəl 84 əldə edirik.
Nə üçün hər kəs bunu bilməlidir?
Onlar bunu niyə edirlər?
Düzü, mən bu üsulla daha asan hesablaya bilirəm,
çünki mən sadəcə deyirəm
səkkiz onluq üstəgəl dörd təklik üstəgəl digər beş onluq
bu isə 13 onluq və dörd təklik və ya 134 edir.
Bu mənə daha asan gəlir.
lakin ən vacib məsələ, əgər biz bir ədədə hər hansı bir ədədi
əlavə etdikdə, eyni ədədi digər ədəddən çıxmalıyıq.
Bu, toplananların yerini dəyişmə qanununa
əsasən belədir. Toplananların yerini dəyişdikdə cəm dəyişmir.
Daha bir misal edək.
138 üstəgəl 710 bərabərdir boşluq üstəgəl 700
Əvvəl 710 idisə, indi 700 - dür
biz həmin ədəddən 10 vahid almışıq.
aldığımız ədədi digər ədədə əlavə etməliyik.
138 və üstəgəl 10
148 edir.
Bəs, bunun üstünlüyü nədir?
148 üstəgəl 700 əməliyyatını beynimizdə edərək,
848 cavabını alırıq ki, bu şəkildə hesablamaq
burdakı hesablamadan daha asan olur.