1
00:00:06,990 --> 00:00:09,802
ئەم ئاژەڵانە بە گشتی لە چیدا ھاوبەشن؟

2
00:00:09,802 --> 00:00:11,942
زیاتر لەوەی تۆ بیری لێ دەکەیتەوە.

3
00:00:11,942 --> 00:00:15,872
بە هاوبەشی لەگەڵ زیاتر ٥٠٠٠ جۆری تر،
ئەوانیش شیردەرن،

4
00:00:15,872 --> 00:00:18,853
یان ئەندامی پۆلی مەمکدارەکانن.

5
00:00:18,853 --> 00:00:21,903
هەموو شیردەرەکان بڕبڕەدارن،
واتا بڕبڕەی پشتیان هەیە.

6
00:00:21,903 --> 00:00:24,411
بەڵام شیردەرەکان جیاکراونەتەوە
لە بڕبڕەدارەکانی تر

7
00:00:24,411 --> 00:00:27,283
بە ژمارەیەک لە تایبەتمەندی هاوبەش.

8
00:00:27,283 --> 00:00:28,953
وەک خوێنی گەرم،

9
00:00:28,953 --> 00:00:31,173
مووی جەستە یان فەروو،

10
00:00:31,173 --> 00:00:33,593
توانای هەناسەدان بە بەکارهێنانی سییەکان،

11
00:00:33,593 --> 00:00:36,524
و تێرکردنی بێچووەکانیان بە شیر.

12
00:00:36,524 --> 00:00:38,264
بەڵام سەرەڕای ئەم لێکچوونانە،

13
00:00:38,264 --> 00:00:41,552
ئەم دروستکراوانە هەروەها چەندین
جیاوازی زیندەزانیشیان هەیە،

14
00:00:41,552 --> 00:00:44,823
و یەکێک لە دیارترینیان ئەوەیە کە
چۆن وەچە دەخەنەوە.

15
00:00:44,823 --> 00:00:48,844
با لە ئاشناترینیانەوە دەست پێ بکەین,
شیردەرە وێڵاشدارەکان.

16
00:00:48,844 --> 00:00:50,143
ئەم کۆمەڵەیە مرۆڤ
دەگرێتەوە،

17
00:00:50,143 --> 00:00:50,864
پشیلەکان،

18
00:00:50,864 --> 00:00:51,584
سەگەکان،

19
00:00:51,584 --> 00:00:52,392
زەڕافەکان،

20
00:00:52,392 --> 00:00:56,354
و هەتا نەهەنگی شینیش،
گەورەترین ئاژەڵی سەر زەوی.

21
00:00:56,354 --> 00:00:59,433
ئەمە ئاوەڵە، پەپکەیەکی پتەو و دەوڵەمەند
بە ڕیشاڵی خوێن،

22
00:00:59,433 --> 00:01:03,984
بەستراوە بە دیواری منداڵدان بۆ یارمەتیدانی
گەشەی کۆرپەلە.

23
00:01:03,984 --> 00:01:07,384
ئاوەڵ ئەوەیە کە کۆرپەلە بە زیندوویی
دەهێڵێتەوە لە ماوەی سکپڕی.

24
00:01:07,384 --> 00:01:09,814
راستەوخۆ بەستراوە بە پێدەری خوێنی دایک،

25
00:01:09,814 --> 00:01:13,336
ڕاستەوخۆ ماددەی خۆراکی و خوێن دەنێرێت
بۆ ناو جەستەی کۆرپەلە

26
00:01:13,336 --> 00:01:15,194
لە ڕێگەی ناوکە پەتکەوە،

27
00:01:15,194 --> 00:01:18,484
و هەروەها پاشەڕۆکانیش دەردەداتە دەرەوە.

28
00:01:18,484 --> 00:01:22,945
شیردەرە وێڵاشدارەکان زیاتر لە منداڵدان
دەمێننەوە وەک لە شیردەرەکانی تر.

29
00:01:22,945 --> 00:01:28,416
بۆ نموونە کۆرپەلەی نەهەنگی شین، بە نزیکەیی
ساڵێکی تەواو لە منداڵدان دەمێننەوە.

30
00:01:28,416 --> 00:01:31,675
ئاوەڵ کۆرپەلە بە زیندویی دەهێڵێتەوە
تا کاتی لە دایک بوونیان،

31
00:01:31,675 --> 00:01:33,316
کاتێک ناوکە پەتک دەپچڕێت

32
00:01:33,316 --> 00:01:35,305
هەناسەدانی بێچووی تازە لە دایک بوو،

33
00:01:35,305 --> 00:01:36,606
دەمارە کۆئەندامی،

34
00:01:36,606 --> 00:01:40,296
و کۆئەندامی هەرسی جێی دەگرێتەوە.

35
00:01:40,296 --> 00:01:45,199
درێژییەکەی نزیکەی ٢٣ پێیە، بێچووی
تازە لە دایک بوو توانای مەلەکردنی هەیە.

36
00:01:45,199 --> 00:01:46,867
شەش مانگی دواتر بەسەر دەبات

37
00:01:46,867 --> 00:01:53,477
بە خواردنەوەی ٢٢٥ لیتر لە شیری پڕ لە چەوری
دایکی ڕۆژانە.

38
00:01:53,477 --> 00:01:57,097
لە هەمان کاتدا، لە ئوستڕالیا، دەتوانیت
جۆری دووەمی شیردەر بدۆزیتەوە.

39
00:01:57,097 --> 00:01:59,789
توورەکە دارەکان.

40
00:01:59,789 --> 00:02:02,968
بێچووی توورەکە دارەکان زۆر بچووک و نەرمن
کاتێک لە دایک دەبن

41
00:02:02,968 --> 00:02:07,543
بۆیە پێویستە لە توورەکەی دایکیان
گەشە بکەن.

42
00:02:07,543 --> 00:02:11,368
کوۆڵ بە نموونە، بچووکترین توورەکە دار
لە جیهان،

43
00:02:11,368 --> 00:02:14,468
کە کێشی تەنها ١٨ میلیگرامە کاتێک
لە دایک دەبێت،

44
00:02:14,468 --> 00:02:18,207
کە بە نزیکەیی هاوتای ٣٠ دەنکە شەکرە.

45
00:02:18,207 --> 00:02:20,249
توورەکە دارێکی تر، کەنغەر،

46
00:02:20,249 --> 00:02:24,497
کە بێچوی بە قەد دەنکە شەکرۆکەیەک
دەخاتەوە.

47
00:02:24,497 --> 00:02:27,969
بێچووەکە گاگۆلکێ دەکات بەرەو خوارەوە،
بە ناوەڕاستی سێ زێیەکەی دایکیدا،

48
00:02:27,969 --> 00:02:29,979
دواتر بەسەر دەکەوێت بۆ توورەکەکە،

49
00:02:29,979 --> 00:02:33,799
ئەو شوێنەی کە ٦-١١ مانگی شیرخواردنی
تێدا بەسەر دەبات.

50
00:02:33,799 --> 00:02:36,509
هەتا دوای ئەوەی بێچووی کەنغەر ئەم پەناگە
گەرمە جێ دەھێڵێت،

51
00:02:36,509 --> 00:02:38,898
دەگەڕێتەوە بۆ خواردنەوەی شیر.

52
00:02:38,898 --> 00:02:43,380
هەندێک جار، ئەو یەکێکە لەو سێ بێچووەی
دایکی بۆیانی هەڵگرتووە.

53
00:02:43,380 --> 00:02:47,949
مێینەی کەنغەر بە زۆری دانەیەک هەڵدەگرێت
لە منداڵدانیدا

54
00:02:47,949 --> 00:02:50,360
و دانەیەکی دیکە لە توورەکەکەی.

55
00:02:50,360 --> 00:02:52,209
لە حاڵەتی نەخوازراویشدا،

56
00:02:52,209 --> 00:02:55,699
مێینەی کەنغەر دەتوانێت سکپڕییەکەی ڕابگرێت.

57
00:02:55,699 --> 00:02:59,390
کاتێک ئەمە ڕوودەدات، دەتوانێت دوو جۆر شیری
جیاواز بەرهەم بێنێت،

58
00:02:59,390 --> 00:03:00,652
یەک بۆ تازە لە دایک بووەکە

59
00:03:00,652 --> 00:03:03,691
و یەکێکیش بۆ بێچووە گەورەترەکە.

60
00:03:03,691 --> 00:03:06,840
وشەی شیردەر بە مانای مەمک دێت،

61
00:03:06,840 --> 00:03:08,211
کە کەمێکیش هەڵەیە

62
00:03:08,211 --> 00:03:11,611
لەبەرئەوەی کاتێک کەنغەرەکان شیر
بەرهەمدێنن لە مەمیلەی توورەکەکانیاندا،

63
00:03:11,611 --> 00:03:14,351
ئەوان مەمکیان نییە لە ڕاستیدا.

64
00:03:14,351 --> 00:03:21,391
هێلکە کەرەکانیش نییانە، سێیەم و نامۆترین
نموونەی وەچە خستنەوەی شیردەرەکان.

65
00:03:21,391 --> 00:03:24,301
پێشتر سەدان جۆری هێلکە کەرەکان
بوونیان هەبوو،

66
00:03:24,301 --> 00:03:26,892
بەڵام تەنها پێنجیان ماون:

67
00:03:26,892 --> 00:03:31,571
چوار جۆریان مێروو خۆرکەن و دەنوک مراوی.

68
00:03:31,571 --> 00:03:34,412
وشەی هێلکە کەر بە مانای یەک کون دێت

69
00:03:34,412 --> 00:03:37,182
وەک ئاماژەیەک بۆ تاک دەرچە بۆ
وەچە خستنەوە،

70
00:03:37,182 --> 00:03:38,242
پیسایی کردن،

71
00:03:38,242 --> 00:03:40,152
و هێلکە کردن.

72
00:03:40,152 --> 00:03:40,952
وەک باڵندەکان

73
00:03:40,952 --> 00:03:41,812
خشۆکەکان،

74
00:03:41,812 --> 00:03:42,663
ماسی،

75
00:03:42,663 --> 00:03:43,613
دایناسورەکان،

76
00:03:43,613 --> 00:03:44,613
و ئەوانی تریش،

77
00:03:44,613 --> 00:03:49,053
ئەم جۆرانە هێلکە دەکەن نەک بەچکەیان ببێت.

78
00:03:49,053 --> 00:03:51,492
هێلکەکانیان توێکڵ نەرمن،

79
00:03:51,492 --> 00:03:56,005
کاتێک بەچکەکانیان دەتروکێن، شیر دەمژن
لە کونیلەکانی جەستەی دایکیان

80
00:03:56,005 --> 00:03:59,694
هەتا ئەوکاتەی کە خۆیان دەتوانن
خواردن بخۆن.

81
00:03:59,694 --> 00:04:03,994
سەرەڕای هێلکە کردن و تایبەتمەندییەکانی کە
زیاتر هاوشێوەی ئەوانەن کە شیردەر نین،

82
00:04:03,994 --> 00:04:06,507
وەک پێی پەردە داری دەنوک مراوی،

83
00:04:06,507 --> 00:04:07,364
دەنووک،

84
00:04:07,364 --> 00:04:10,174
و چڕنووکی ژەهراوی لە پێی نێرینەکان،

85
00:04:10,174 --> 00:04:13,103
لە ڕاستیدا ئەوان شیردەرن.

86
00:04:13,103 --> 00:04:16,794
ئەمەش لەبەرئەوەی هەمان تایبەتمەندییەکانی
شیردەریان هەیە

87
00:04:16,794 --> 00:04:20,504
و پەرەسەندنیان پەیوەستە بە پۆلەکەوە.

88
00:04:20,504 --> 00:04:21,575
چ وێڵاش دار،

89
00:04:21,575 --> 00:04:22,544
توورەکە دار،

90
00:04:22,544 --> 00:04:23,695
یان هێلکە کەر بن،

91
00:04:23,695 --> 00:04:27,380
هەر یەک لەم دروستکراوانە و ڕێگەی بێهاوتا
و هەروەها نامۆی وەچە خستنەوەیان ھەیە،

92
00:04:27,380 --> 00:04:32,007
هەزاران ساڵە سەرکەوتوو بووە
لە هێنانە دونیای جۆراو جۆر

93
00:04:32,007 --> 00:04:34,032
بۆ ناو شانشینی شیردەرەکان.