WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:06.000
Biografieën schrijven is een vreemd beroep.

00:00:06.000 --> 00:00:08.000
Het is een reis naar het buitenland

00:00:08.000 --> 00:00:12.000
van andermans leven,

00:00:12.000 --> 00:00:14.000
een reis, een verkenning
die je naar plaatsen kan leiden

00:00:14.000 --> 00:00:19.000
waar je in je wildste dromen
nooit heen zou zijn geweest -- ongelooflijk,

00:00:19.000 --> 00:00:22.000
vooral als je, zoals ik,
een agnostische Jood bent

00:00:22.000 --> 00:00:24.000
en het leven dat je verkent

00:00:24.000 --> 00:00:29.000
dat van Mohammed is.

NOTE Paragraph

00:00:29.000 --> 00:00:32.000
Vijf jaar geleden bijvoorbeeld

00:00:32.000 --> 00:00:35.000
werd ik elke morgen wakker
in het mistige Seattle

00:00:35.000 --> 00:00:38.000
met een vraag waarvan ik wist
dat ze onmogelijk was:

00:00:38.000 --> 00:00:42.000
wat is er echt gebeurd

00:00:42.000 --> 00:00:43.000
op een nacht in de woestijn,

00:00:43.000 --> 00:00:47.000
een halve wereld en haast
de halve geschiedenis hier vandaan?

00:00:47.000 --> 00:00:51.000
Wat gebeurde er oÎp die nacht in het jaar 610,

00:00:51.000 --> 00:00:54.000
toen Mohammed de eerste openbaring
van de Koran kreeg,

00:00:54.000 --> 00:00:59.000
op een berg vlak buiten Mekka?

00:00:59.000 --> 00:01:03.000
Dit is hét centrale mystieke moment van de islam

00:01:03.000 --> 00:01:05.000
en als dusdanig

00:01:05.000 --> 00:01:08.000
valt het empirisch niet te analyseren.

00:01:08.000 --> 00:01:12.000
Maar de vraag liet me niet los.

00:01:12.000 --> 00:01:15.000
Ik wist heel goed dat 
voor een zo seculier iemand als ik,

00:01:15.000 --> 00:01:17.000
de vraagstelling op zich

00:01:17.000 --> 00:01:20.000
pure gotspe kon lijken.

00:01:20.000 --> 00:01:23.000
(Gelach)

00:01:23.000 --> 00:01:25.000
Ik pleit schuldig aan de aanklacht,

00:01:25.000 --> 00:01:29.000
want elke exploratie,
fysiek of intellectueel,

00:01:29.000 --> 00:01:33.000
is onvermijdelijk in zekere zin
een daad van transgressie,

00:01:33.000 --> 00:01:37.000
van grensoverschrijding.

NOTE Paragraph

00:01:37.000 --> 00:01:43.000
Maar sommige grenzen
zijn omvangrijker dan andere.

00:01:43.000 --> 00:01:46.000
Een mens die het goddelijke ontmoet,

00:01:46.000 --> 00:01:49.000
wat Mohammed deed,
volgens het geloof van de moslims,

00:01:49.000 --> 00:01:53.000
is voor een rationalist
geen feit, maar een wensdroom,

00:01:53.000 --> 00:01:57.000
en zoals wij allen beschouw ik
mezelf graag als rationeel.

NOTE Paragraph

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
Misschien dat ik daarom,


NOTE Paragraph

00:01:59.000 --> 00:02:02.000
toen ik de oudste verslagen
die we hebben van die nacht bekeek,

00:02:02.000 --> 00:02:06.000
niet zozeer werd getroffen 
door wat er gebeurde,

00:02:06.000 --> 00:02:10.000
alswel door wat er niet gebeurde.

00:02:10.000 --> 00:02:13.000
Mohammed kwam de berg niet afzweven

00:02:13.000 --> 00:02:16.000
alsof hij op wolkjes liep.

00:02:16.000 --> 00:02:19.000
Hij rende niet naar beneden
onder kreten van 'Halleluja!',

00:02:19.000 --> 00:02:21.000
'God zij gezegend!'.

00:02:21.000 --> 00:02:25.000
Hij straalde geen licht en vreugde uit.

00:02:25.000 --> 00:02:26.000
Er waren geen koren der engelen,

00:02:26.000 --> 00:02:30.000
geen muziek der sferen,
geen uitgelatenheid, geen extase,

00:02:30.000 --> 00:02:33.000
geen gouden aura
om hem heen,

00:02:33.000 --> 00:02:38.000
geen gevoel van een absolute,
voorbeschikte rol

00:02:38.000 --> 00:02:41.000
als boodschapper van God.

00:02:41.000 --> 00:02:44.000
Hij deed dus geen van de dingen

00:02:44.000 --> 00:02:46.000
waardoor we het hele verhaal met gemak

00:02:46.000 --> 00:02:51.000
als een vrome fabel kunnen afdoen.

00:02:51.000 --> 00:02:53.000
Wel integendeel.

00:02:54.000 --> 00:02:58.000
In zijn eigen opgetekende woorden:

00:02:58.000 --> 00:03:00.000
hij was er eerst van overtuigd

00:03:00.000 --> 00:03:04.000
dat wat gebeurd was,
niet echt kon zijn.

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
Op zijn best, dacht hij,
moest het wel een hallucinatie zijn,

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
een truc van oog of oor,

00:03:10.000 --> 00:03:12.000
of van zijn eigen geest
die hem dwarszat.

00:03:12.000 --> 00:03:15.000
Op zijn ergst: bezetenheid --

00:03:15.000 --> 00:03:17.000
dat hij bezeten was door een kwade djinn,

00:03:17.000 --> 00:03:21.000
een geest die erop uit was hem te bedriegen
en het leven uit hem te slaan.

00:03:22.000 --> 00:03:26.000
Hij was er zelfs zo zeker van dat hij alleen 'majnun', 
bezeten door een djinn, kon zijn

00:03:26.000 --> 00:03:28.000
dat toen hij ontdekte dat hij nog leefde,

00:03:28.000 --> 00:03:33.000
zijn eerste impuls was
om de klus zelf te klaren,

00:03:33.000 --> 00:03:36.000
van de hoogste klif te springen

00:03:36.000 --> 00:03:40.000
en te ontsnappen aan de terreur
van wat hij had ervaren

00:03:40.000 --> 00:03:44.000
door een einde te maken
aan elke ervaring.

NOTE Paragraph

00:03:47.000 --> 00:03:50.000
De man die die nacht
de heuvel afvluchtte,

00:03:50.000 --> 00:03:52.000
trilde dus niet van vreugde

00:03:52.000 --> 00:03:57.000
maar van hevige,
primordiale angst.

00:03:57.000 --> 00:04:03.000
Hij was overweldigd, niet door overtuiging
maar door twijfel.

00:04:03.000 --> 00:04:06.000
Die paniekerige richtingloosheid,

00:04:06.000 --> 00:04:08.000
waarbij al het vertrouwde
van onder hem was weggezakt,

00:04:08.000 --> 00:04:12.000
die ontmoedigende ervaring van iets

00:04:12.000 --> 00:04:15.000
dat het menselijk begrip te boven gaat,

00:04:15.000 --> 00:04:20.000
kan je alleen een vreselijk ontzag noemen.

NOTE Paragraph

00:04:22.000 --> 00:04:25.000
Dat is misschien moeilijk te vatten

00:04:25.000 --> 00:04:27.000
nu we het woord <i>'awesome'</i>

00:04:27.000 --> 00:04:32.000
gebruiken voor de nieuwste app
of een video die de wereld rondgaat.

00:04:32.000 --> 00:04:35.000
Met uitzondering misschien 
van een enorme aardbeving

00:04:35.000 --> 00:04:37.000
blijven we van echt ontzag gespaard.

00:04:37.000 --> 00:04:39.000
We sluiten de deur
en kruipen dicht bijeen,

00:04:39.000 --> 00:04:42.000
we zijn ervan overtuigd
dat alles onder controle is,

00:04:42.000 --> 00:04:45.000
of tenminste, dat hopen we.

00:04:45.000 --> 00:04:47.000
We doen ons best om het feit te negeren

00:04:47.000 --> 00:04:49.000
dat dat niet altijd zo is

00:04:49.000 --> 00:04:52.000
en dat niet alles kan worden uitgelegd.

00:04:52.000 --> 00:04:56.000
Of je nu rationalist bent of mysticus,

00:04:56.000 --> 00:05:00.000
of je nu denkt dat de woorden 
die Mohammed hoorde,


00:05:00.000 --> 00:05:03.000
uit hemzelf kwamen of van buiten,

00:05:03.000 --> 00:05:07.000
feit is dat hij ze heeft ervaren

00:05:07.000 --> 00:05:10.000
en wel met een kracht die het einde betekende

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
van zijn zelf- en wereldbewustzijn,

00:05:12.000 --> 00:05:15.000
waardoor deze tot dan toe bescheiden man

00:05:15.000 --> 00:05:21.000
een radicale voorvechter van sociale
en economische rechtvaardigheid werd.

00:05:22.000 --> 00:05:27.000
Vrees was de enige zinnige reactie,

00:05:27.000 --> 00:05:31.000
de enige menselijke reactie.

NOTE Paragraph

00:05:32.000 --> 00:05:35.000
Te menselijk voor sommigen,

00:05:35.000 --> 00:05:37.000
conservatieve moslimtheologen bijvoorbeeld,

00:05:37.000 --> 00:05:39.000
die volhouden dat de zelfmoordgedachten

00:05:39.000 --> 00:05:42.000
zelfs niet vermeld mogen worden,
ondanks het feit dat ze

00:05:42.000 --> 00:05:46.000
in de oudste islamitische biografieën staan.

00:05:46.000 --> 00:05:49.000
Ze houden vol dat hij nooit twijfelde,

00:05:49.000 --> 00:05:54.000
geen moment,
laat staan dat hij wanhopig zou zijn.

00:05:56.000 --> 00:05:59.000
Door perfectie te eisen, weigeren ze

00:05:59.000 --> 00:06:03.000
de menselijke onvolkomenheid te tolereren.

00:06:04.000 --> 00:06:10.000
Maar wat is er eigenlijk onvolkomen aan twijfel?

00:06:11.000 --> 00:06:14.000
Bij het lezen van die vroege verslagen, besefte ik

00:06:14.000 --> 00:06:18.000
dat het net de twijfel van Mohammed was
die hem voor me tot leven bracht,

00:06:18.000 --> 00:06:21.000
waardoor ik hem ten volle kon zien

00:06:21.000 --> 00:06:24.000
en hem de integriteit van de realiteit kon toestaan.

00:06:24.000 --> 00:06:26.000
Hoe meer ik erover nadacht,

00:06:26.000 --> 00:06:29.000
hoe zinvoller het werd
dat hij twijfelde,

00:06:29.000 --> 00:06:34.000
want twijfel is essentieel voor het geloof.

NOTE Paragraph

00:06:36.000 --> 00:06:39.000
Als je dit een ontstellend idee vindt,

00:06:39.000 --> 00:06:42.000
bedenk dan dat twijfel, 
om Graham Greene te citeren,

00:06:42.000 --> 00:06:46.000
de kern van de zaak is.

00:06:46.000 --> 00:06:51.000
Schaf alle twijfel af,
en wat je overhoudt, is geen geloof,

00:06:51.000 --> 00:06:55.000
maar absolute, harteloze overtuiging.

00:06:56.000 --> 00:07:00.000
Je bent zeker dat je de Waarheid in pacht hebt --

00:07:00.000 --> 00:07:04.000
die uiteraard impliciet met hoofdletter W
wordt aangeboden --

00:07:04.000 --> 00:07:07.000
en deze zekerheid evolueert snel

00:07:07.000 --> 00:07:10.000
naar dogmatisme en overtuiging van het eigen gelijk,

00:07:10.000 --> 00:07:14.000
waarmee ik een demonstratieve, 
verwaande trots bedoel

00:07:14.000 --> 00:07:18.000
over je grote gelijk,

00:07:18.000 --> 00:07:23.000
kortom, de arrogantie van het fundamentalisme.

00:07:26.000 --> 00:07:30.000
Het moet wel één van de vele ironieën 
van de geschiedenis zijn

00:07:30.000 --> 00:07:33.000
dat één van de favoriete scheldwoorden
van de moslimfundamentalisten

00:07:33.000 --> 00:07:37.000
hetzelfde is dat ooit werd gebruikt
door de christelijke fundamentalisten

00:07:37.000 --> 00:07:39.000
die we kennen als de kruisvaarders:

00:07:39.000 --> 00:07:45.000
'infidel', van het Latijn voor 'ongelovig'.

00:07:45.000 --> 00:07:49.000
Dubbel ironisch, in dit geval,
want hun absolutisme

00:07:49.000 --> 00:07:54.000
is eigenlijk het tegengestelde van geloof.

00:07:54.000 --> 00:07:58.000
Zij zijn inderdaad de ongelovigen.

00:07:59.000 --> 00:08:02.000
Zoals fundamentalisten van elke religieuze strekking

00:08:02.000 --> 00:08:06.000
hebben ze geen vragen,
alleen antwoorden.

00:08:06.000 --> 00:08:09.000
Ze hebben het perfecte tegengif
voor nadenken gevonden

00:08:09.000 --> 00:08:13.000
en de ideale schuilplaats, ver weg 
van de harde eisen van echt geloof.

00:08:13.000 --> 00:08:15.000
Ze moeten er niet voor vechten,
zoals Jacob,

00:08:15.000 --> 00:08:17.000
die de hele nacht met de engel vocht,

00:08:17.000 --> 00:08:20.000
of Jezus, die 40 dagen en nachten
in de woestijn doorbracht,

00:08:20.000 --> 00:08:23.000
of Mohammed, niet alleen die nacht op de berg,

00:08:23.000 --> 00:08:26.000
maar gedurende al zijn jaren als profeet,

00:08:26.000 --> 00:08:30.000
toen de Koran hem steeds weer aanzette
om niet te wanhopen,

00:08:30.000 --> 00:08:33.000
en diegenen veroordeelde die het luidst roepen

00:08:33.000 --> 00:08:37.000
dat zij alles weten wat er te weten valt,

00:08:37.000 --> 00:08:42.000
en dat zij alleen het bij het
rechte eind hebben.

00:08:44.000 --> 00:08:51.000
Toch hebben wij, de grote en nog steeds 
veel te zwijgende meerderheid

00:08:51.000 --> 00:08:57.000
de publieke arena gelaten
aan deze extremistische minderheid.

00:08:57.000 --> 00:08:59.000
We hebben het jodendom laten opeisen

00:08:59.000 --> 00:09:03.000
door gewelddadige messianistische
kolonisten op de Westelijke Oever,

00:09:03.000 --> 00:09:06.000
het christendom door homofobe huichelaars

00:09:06.000 --> 00:09:09.000
en vrouwenhatende kwezels,

00:09:09.000 --> 00:09:14.000
en de islam door zelfmoordterroristen.

00:09:14.000 --> 00:09:16.000
En we doen alsof we het niet zien:

00:09:16.000 --> 00:09:19.000
of ze nu christenen beweren te zijn

00:09:19.000 --> 00:09:20.000
of joden of moslims,

00:09:20.000 --> 00:09:26.000
militante extremisten zijn niets van dit alles.

00:09:26.000 --> 00:09:32.000
Het is een sekte op zichzelf, bloedbroeders

00:09:32.000 --> 00:09:35.000
doordrenkt van andermans bloed.

00:09:37.000 --> 00:09:39.000
Dit is geen geloof.

00:09:39.000 --> 00:09:44.000
Het is fanatisme. We moeten stoppen
met die twee dingen door elkaar te halen.

00:09:44.000 --> 00:09:49.000
We moeten erkennen dat echt geloof
geen gemakkelijke antwoorden biedt.

00:09:49.000 --> 00:09:54.000
Het is lastig en koppig.

00:09:54.000 --> 00:09:56.000
Het gaat gepaard met een doorlopende strijd,

00:09:56.000 --> 00:09:59.000
een voortdurend in vraag stellen
van wat we denken te weten,

00:09:59.000 --> 00:10:01.000
een worsteling met kwesties en ideeën.

00:10:01.000 --> 00:10:05.000
Het gaat hand in hand met twijfel,

00:10:05.000 --> 00:10:08.000
in een niet aflatend gesprek tussen beide,

00:10:08.000 --> 00:10:12.000
en soms in bewuste uitdaging ervan.

00:10:14.000 --> 00:10:19.000
Deze bewuste uitdaging maakt dat ik,
als agnosticus,

00:10:19.000 --> 00:10:23.000
toch geloof kan koesteren.

00:10:23.000 --> 00:10:26.000
Ik koester bijvoorbeeld geloof
dat vrede in het Midden-Oosten

00:10:26.000 --> 00:10:32.000
mogelijk is, ondanks de alsmaar groeiende
berg bewijzen van het tegendeel.

00:10:34.000 --> 00:10:36.000
Ik ben er niet van overtuigd.

00:10:36.000 --> 00:10:38.000
Ik kan nauwelijks zeggen dat ik het geloof.

00:10:38.000 --> 00:10:40.000
Ik kan alleen het geloof koesteren,

00:10:40.000 --> 00:10:44.000
me engageren voor het idee,

00:10:44.000 --> 00:10:47.000
en dat doe ik juist omdat de verleiding zo groot is

00:10:47.000 --> 00:10:52.000
om mijn handen gelaten in de lucht te steken
en me in stilte terug te trekken.

00:10:53.000 --> 00:10:57.000
Want wanhoop maakt zichzelf waar.

00:10:57.000 --> 00:11:00.000
Als we iets onmogelijk noemen,

00:11:00.000 --> 00:11:04.000
handelen we zo dat het onmogelijk wordt.

00:11:04.000 --> 00:11:08.000
Ik van mijn kant
weiger om zo te leven.

00:11:09.000 --> 00:11:12.000
Dat geldt voor de meesten van ons,

00:11:12.000 --> 00:11:15.000
of we nu atheïst of theïst zijn

00:11:15.000 --> 00:11:19.000
of iets daartussenin,
of zelfs daarbuiten,

00:11:19.000 --> 00:11:24.000
wat ons drijft, 
is dat ondanks onze twijfels,

00:11:24.000 --> 00:11:26.000
en zelfs door onze twijfels,

00:11:26.000 --> 00:11:30.000
we het nihilisme van de wanhoop afwijzen.

00:11:30.000 --> 00:11:34.000
We stáán op geloof in de toekomst

00:11:34.000 --> 00:11:37.000
en in elkaar.

00:11:38.000 --> 00:11:42.000
Dat mag je gerust naïef noemen,

00:11:42.000 --> 00:11:45.000
of zelfs onmogelijk idealistisch,
als je het niet kan laten.

00:11:45.000 --> 00:11:47.000
Maar één ding is zeker:

00:11:47.000 --> 00:11:51.000
dat heet 'menselijk'.

00:11:51.000 --> 00:11:54.000
Had Mohammed zijn wereld
zo drastisch kunnen veranderen

00:11:54.000 --> 00:11:57.000
zonder dit soort geloof,
zonder te weigeren

00:11:57.000 --> 00:12:01.000
toe te geven aan de arrogantie
van zekerheid met oogkleppen?

00:12:01.000 --> 00:12:05.000
Ik dacht het niet.

00:12:05.000 --> 00:12:10.000
Na vijf jaar in zijn gezelschap 
te hebben besteed als schrijver

00:12:10.000 --> 00:12:15.000
zie ik niet hoe zijn reactie een andere 
dan de diepste verontwaardiging zou kunnen zijn

00:12:15.000 --> 00:12:18.000
tegenover de militante fundamentalisten die beweren

00:12:18.000 --> 00:12:24.000
dat ze spreken en handelen in zijn naam
in het Midden-Oosten en elders vandaag.

00:12:24.000 --> 00:12:28.000
Hij zou ontzet zijn over de repressie
van de helft van de bevolking

00:12:28.000 --> 00:12:31.000
omwille van hun geslacht.

00:12:31.000 --> 00:12:37.000
Hij zou verscheurd zijn door de bittere
verdeeldheid van de sektegeest.

00:12:39.000 --> 00:12:42.000
Hij zou terrorisme bij zijn naam noemen:

00:12:42.000 --> 00:12:47.000
niet alleen crimineel,
maar een obscene travestie

00:12:47.000 --> 00:12:51.000
van alles waarin hij geloofde
en waar hij voor streed.

00:12:51.000 --> 00:12:57.000
Hij zou zeggen wat de Koran zegt:
wie een leven neemt,

00:12:57.000 --> 00:13:00.000
neemt het leven van de hele mensheid.

00:13:00.000 --> 00:13:07.000
Wie een leven redt,
redt het leven van de hele mensheid.

00:13:07.000 --> 00:13:10.000
En hij zou zich helemaal wijden

00:13:10.000 --> 00:13:16.000
aan het lastige en stekelige proces
van vrede sluiten.

00:13:17.000 --> 00:13:19.000
Dankuwel.

00:13:19.000 --> 00:13:23.000
(Applaus)

00:13:23.000 --> 00:13:27.000
Dankuwel. (Applaus)