1
00:00:00,000 --> 00:00:06,000
Biografieën schrijven is een vreemd beroep.

2
00:00:06,000 --> 00:00:08,000
Het is een reis naar het buitenland

3
00:00:08,000 --> 00:00:12,000
van andermans leven,

4
00:00:12,000 --> 00:00:14,000
een reis, een verkenning
die je naar plaatsen kan leiden

5
00:00:14,000 --> 00:00:19,000
waar je in je wildste dromen
nooit heen zou zijn geweest -- ongelooflijk,

6
00:00:19,000 --> 00:00:22,000
vooral als je, zoals ik,
een agnostische Jood bent

7
00:00:22,000 --> 00:00:24,000
en het leven dat je verkent

8
00:00:24,000 --> 00:00:29,000
dat van Mohammed is.

9
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
Vijf jaar geleden bijvoorbeeld

10
00:00:32,000 --> 00:00:35,000
werd ik elke morgen wakker
in het mistige Seattle

11
00:00:35,000 --> 00:00:38,000
met een vraag waarvan ik wist
dat ze onmogelijk was:

12
00:00:38,000 --> 00:00:42,000
wat is er echt gebeurd

13
00:00:42,000 --> 00:00:43,000
op een nacht in de woestijn,

14
00:00:43,000 --> 00:00:47,000
een halve wereld en haast
de halve geschiedenis hier vandaan?

15
00:00:47,000 --> 00:00:51,000
Wat gebeurde er oÎp die nacht in het jaar 610,

16
00:00:51,000 --> 00:00:54,000
toen Mohammed de eerste openbaring
van de Koran kreeg,

17
00:00:54,000 --> 00:00:59,000
op een berg vlak buiten Mekka?

18
00:00:59,000 --> 00:01:03,000
Dit is hét centrale mystieke moment van de islam

19
00:01:03,000 --> 00:01:05,000
en als dusdanig

20
00:01:05,000 --> 00:01:08,000
valt het empirisch niet te analyseren.

21
00:01:08,000 --> 00:01:12,000
Maar de vraag liet me niet los.

22
00:01:12,000 --> 00:01:15,000
Ik wist heel goed dat 
voor een zo seculier iemand als ik,

23
00:01:15,000 --> 00:01:17,000
de vraagstelling op zich

24
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
pure gotspe kon lijken.

25
00:01:20,000 --> 00:01:23,000
(Gelach)

26
00:01:23,000 --> 00:01:25,000
Ik pleit schuldig aan de aanklacht,

27
00:01:25,000 --> 00:01:29,000
want elke exploratie,
fysiek of intellectueel,

28
00:01:29,000 --> 00:01:33,000
is onvermijdelijk in zekere zin
een daad van transgressie,

29
00:01:33,000 --> 00:01:37,000
van grensoverschrijding.

30
00:01:37,000 --> 00:01:43,000
Maar sommige grenzen
zijn omvangrijker dan andere.

31
00:01:43,000 --> 00:01:46,000
Een mens die het goddelijke ontmoet,

32
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
wat Mohammed deed,
volgens het geloof van de moslims,

33
00:01:49,000 --> 00:01:53,000
is voor een rationalist
geen feit, maar een wensdroom,

34
00:01:53,000 --> 00:01:57,000
en zoals wij allen beschouw ik
mezelf graag als rationeel.

35
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
Misschien dat ik daarom,


36
00:01:59,000 --> 00:02:02,000
toen ik de oudste verslagen
die we hebben van die nacht bekeek,

37
00:02:02,000 --> 00:02:06,000
niet zozeer werd getroffen 
door wat er gebeurde,

38
00:02:06,000 --> 00:02:10,000
alswel door wat er niet gebeurde.

39
00:02:10,000 --> 00:02:13,000
Mohammed kwam de berg niet afzweven

40
00:02:13,000 --> 00:02:16,000
alsof hij op wolkjes liep.

41
00:02:16,000 --> 00:02:19,000
Hij rende niet naar beneden
onder kreten van 'Halleluja!',

42
00:02:19,000 --> 00:02:21,000
'God zij gezegend!'.

43
00:02:21,000 --> 00:02:25,000
Hij straalde geen licht en vreugde uit.

44
00:02:25,000 --> 00:02:26,000
Er waren geen koren der engelen,

45
00:02:26,000 --> 00:02:30,000
geen muziek der sferen,
geen uitgelatenheid, geen extase,

46
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
geen gouden aura
om hem heen,

47
00:02:33,000 --> 00:02:38,000
geen gevoel van een absolute,
voorbeschikte rol

48
00:02:38,000 --> 00:02:41,000
als boodschapper van God.

49
00:02:41,000 --> 00:02:44,000
Hij deed dus geen van de dingen

50
00:02:44,000 --> 00:02:46,000
waardoor we het hele verhaal met gemak

51
00:02:46,000 --> 00:02:51,000
als een vrome fabel kunnen afdoen.

52
00:02:51,000 --> 00:02:53,000
Wel integendeel.

53
00:02:54,000 --> 00:02:58,000
In zijn eigen opgetekende woorden:

54
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
hij was er eerst van overtuigd

55
00:03:00,000 --> 00:03:04,000
dat wat gebeurd was,
niet echt kon zijn.

56
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
Op zijn best, dacht hij,
moest het wel een hallucinatie zijn,

57
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
een truc van oog of oor,

58
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
of van zijn eigen geest
die hem dwarszat.

59
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
Op zijn ergst: bezetenheid --

60
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
dat hij bezeten was door een kwade djinn,

61
00:03:17,000 --> 00:03:21,000
een geest die erop uit was hem te bedriegen
en het leven uit hem te slaan.

62
00:03:22,000 --> 00:03:26,000
Hij was er zelfs zo zeker van dat hij alleen 'majnun', 
bezeten door een djinn, kon zijn

63
00:03:26,000 --> 00:03:28,000
dat toen hij ontdekte dat hij nog leefde,

64
00:03:28,000 --> 00:03:33,000
zijn eerste impuls was
om de klus zelf te klaren,

65
00:03:33,000 --> 00:03:36,000
van de hoogste klif te springen

66
00:03:36,000 --> 00:03:40,000
en te ontsnappen aan de terreur
van wat hij had ervaren

67
00:03:40,000 --> 00:03:44,000
door een einde te maken
aan elke ervaring.

68
00:03:47,000 --> 00:03:50,000
De man die die nacht
de heuvel afvluchtte,

69
00:03:50,000 --> 00:03:52,000
trilde dus niet van vreugde

70
00:03:52,000 --> 00:03:57,000
maar van hevige,
primordiale angst.

71
00:03:57,000 --> 00:04:03,000
Hij was overweldigd, niet door overtuiging
maar door twijfel.

72
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
Die paniekerige richtingloosheid,

73
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
waarbij al het vertrouwde
van onder hem was weggezakt,

74
00:04:08,000 --> 00:04:12,000
die ontmoedigende ervaring van iets

75
00:04:12,000 --> 00:04:15,000
dat het menselijk begrip te boven gaat,

76
00:04:15,000 --> 00:04:20,000
kan je alleen een vreselijk ontzag noemen.

77
00:04:22,000 --> 00:04:25,000
Dat is misschien moeilijk te vatten

78
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
nu we het woord <i>'awesome'</i>

79
00:04:27,000 --> 00:04:32,000
gebruiken voor de nieuwste app
of een video die de wereld rondgaat.

80
00:04:32,000 --> 00:04:35,000
Met uitzondering misschien 
van een enorme aardbeving

81
00:04:35,000 --> 00:04:37,000
blijven we van echt ontzag gespaard.

82
00:04:37,000 --> 00:04:39,000
We sluiten de deur
en kruipen dicht bijeen,

83
00:04:39,000 --> 00:04:42,000
we zijn ervan overtuigd
dat alles onder controle is,

84
00:04:42,000 --> 00:04:45,000
of tenminste, dat hopen we.

85
00:04:45,000 --> 00:04:47,000
We doen ons best om het feit te negeren

86
00:04:47,000 --> 00:04:49,000
dat dat niet altijd zo is

87
00:04:49,000 --> 00:04:52,000
en dat niet alles kan worden uitgelegd.

88
00:04:52,000 --> 00:04:56,000
Of je nu rationalist bent of mysticus,

89
00:04:56,000 --> 00:05:00,000
of je nu denkt dat de woorden 
die Mohammed hoorde,


90
00:05:00,000 --> 00:05:03,000
uit hemzelf kwamen of van buiten,

91
00:05:03,000 --> 00:05:07,000
feit is dat hij ze heeft ervaren

92
00:05:07,000 --> 00:05:10,000
en wel met een kracht die het einde betekende

93
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
van zijn zelf- en wereldbewustzijn,

94
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
waardoor deze tot dan toe bescheiden man

95
00:05:15,000 --> 00:05:21,000
een radicale voorvechter van sociale
en economische rechtvaardigheid werd.

96
00:05:22,000 --> 00:05:27,000
Vrees was de enige zinnige reactie,

97
00:05:27,000 --> 00:05:31,000
de enige menselijke reactie.

98
00:05:32,000 --> 00:05:35,000
Te menselijk voor sommigen,

99
00:05:35,000 --> 00:05:37,000
conservatieve moslimtheologen bijvoorbeeld,

100
00:05:37,000 --> 00:05:39,000
die volhouden dat de zelfmoordgedachten

101
00:05:39,000 --> 00:05:42,000
zelfs niet vermeld mogen worden,
ondanks het feit dat ze

102
00:05:42,000 --> 00:05:46,000
in de oudste islamitische biografieën staan.

103
00:05:46,000 --> 00:05:49,000
Ze houden vol dat hij nooit twijfelde,

104
00:05:49,000 --> 00:05:54,000
geen moment,
laat staan dat hij wanhopig zou zijn.

105
00:05:56,000 --> 00:05:59,000
Door perfectie te eisen, weigeren ze

106
00:05:59,000 --> 00:06:03,000
de menselijke onvolkomenheid te tolereren.

107
00:06:04,000 --> 00:06:10,000
Maar wat is er eigenlijk onvolkomen aan twijfel?

108
00:06:11,000 --> 00:06:14,000
Bij het lezen van die vroege verslagen, besefte ik

109
00:06:14,000 --> 00:06:18,000
dat het net de twijfel van Mohammed was
die hem voor me tot leven bracht,

110
00:06:18,000 --> 00:06:21,000
waardoor ik hem ten volle kon zien

111
00:06:21,000 --> 00:06:24,000
en hem de integriteit van de realiteit kon toestaan.

112
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
Hoe meer ik erover nadacht,

113
00:06:26,000 --> 00:06:29,000
hoe zinvoller het werd
dat hij twijfelde,

114
00:06:29,000 --> 00:06:34,000
want twijfel is essentieel voor het geloof.

115
00:06:36,000 --> 00:06:39,000
Als je dit een ontstellend idee vindt,

116
00:06:39,000 --> 00:06:42,000
bedenk dan dat twijfel, 
om Graham Greene te citeren,

117
00:06:42,000 --> 00:06:46,000
de kern van de zaak is.

118
00:06:46,000 --> 00:06:51,000
Schaf alle twijfel af,
en wat je overhoudt, is geen geloof,

119
00:06:51,000 --> 00:06:55,000
maar absolute, harteloze overtuiging.

120
00:06:56,000 --> 00:07:00,000
Je bent zeker dat je de Waarheid in pacht hebt --

121
00:07:00,000 --> 00:07:04,000
die uiteraard impliciet met hoofdletter W
wordt aangeboden --

122
00:07:04,000 --> 00:07:07,000
en deze zekerheid evolueert snel

123
00:07:07,000 --> 00:07:10,000
naar dogmatisme en overtuiging van het eigen gelijk,

124
00:07:10,000 --> 00:07:14,000
waarmee ik een demonstratieve, 
verwaande trots bedoel

125
00:07:14,000 --> 00:07:18,000
over je grote gelijk,

126
00:07:18,000 --> 00:07:23,000
kortom, de arrogantie van het fundamentalisme.

127
00:07:26,000 --> 00:07:30,000
Het moet wel één van de vele ironieën 
van de geschiedenis zijn

128
00:07:30,000 --> 00:07:33,000
dat één van de favoriete scheldwoorden
van de moslimfundamentalisten

129
00:07:33,000 --> 00:07:37,000
hetzelfde is dat ooit werd gebruikt
door de christelijke fundamentalisten

130
00:07:37,000 --> 00:07:39,000
die we kennen als de kruisvaarders:

131
00:07:39,000 --> 00:07:45,000
'infidel', van het Latijn voor 'ongelovig'.

132
00:07:45,000 --> 00:07:49,000
Dubbel ironisch, in dit geval,
want hun absolutisme

133
00:07:49,000 --> 00:07:54,000
is eigenlijk het tegengestelde van geloof.

134
00:07:54,000 --> 00:07:58,000
Zij zijn inderdaad de ongelovigen.

135
00:07:59,000 --> 00:08:02,000
Zoals fundamentalisten van elke religieuze strekking

136
00:08:02,000 --> 00:08:06,000
hebben ze geen vragen,
alleen antwoorden.

137
00:08:06,000 --> 00:08:09,000
Ze hebben het perfecte tegengif
voor nadenken gevonden

138
00:08:09,000 --> 00:08:13,000
en de ideale schuilplaats, ver weg 
van de harde eisen van echt geloof.

139
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
Ze moeten er niet voor vechten,
zoals Jacob,

140
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
die de hele nacht met de engel vocht,

141
00:08:17,000 --> 00:08:20,000
of Jezus, die 40 dagen en nachten
in de woestijn doorbracht,

142
00:08:20,000 --> 00:08:23,000
of Mohammed, niet alleen die nacht op de berg,

143
00:08:23,000 --> 00:08:26,000
maar gedurende al zijn jaren als profeet,

144
00:08:26,000 --> 00:08:30,000
toen de Koran hem steeds weer aanzette
om niet te wanhopen,

145
00:08:30,000 --> 00:08:33,000
en diegenen veroordeelde die het luidst roepen

146
00:08:33,000 --> 00:08:37,000
dat zij alles weten wat er te weten valt,

147
00:08:37,000 --> 00:08:42,000
en dat zij alleen het bij het
rechte eind hebben.

148
00:08:44,000 --> 00:08:51,000
Toch hebben wij, de grote en nog steeds 
veel te zwijgende meerderheid

149
00:08:51,000 --> 00:08:57,000
de publieke arena gelaten
aan deze extremistische minderheid.

150
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
We hebben het jodendom laten opeisen

151
00:08:59,000 --> 00:09:03,000
door gewelddadige messianistische
kolonisten op de Westelijke Oever,

152
00:09:03,000 --> 00:09:06,000
het christendom door homofobe huichelaars

153
00:09:06,000 --> 00:09:09,000
en vrouwenhatende kwezels,

154
00:09:09,000 --> 00:09:14,000
en de islam door zelfmoordterroristen.

155
00:09:14,000 --> 00:09:16,000
En we doen alsof we het niet zien:

156
00:09:16,000 --> 00:09:19,000
of ze nu christenen beweren te zijn

157
00:09:19,000 --> 00:09:20,000
of joden of moslims,

158
00:09:20,000 --> 00:09:26,000
militante extremisten zijn niets van dit alles.

159
00:09:26,000 --> 00:09:32,000
Het is een sekte op zichzelf, bloedbroeders

160
00:09:32,000 --> 00:09:35,000
doordrenkt van andermans bloed.

161
00:09:37,000 --> 00:09:39,000
Dit is geen geloof.

162
00:09:39,000 --> 00:09:44,000
Het is fanatisme. We moeten stoppen
met die twee dingen door elkaar te halen.

163
00:09:44,000 --> 00:09:49,000
We moeten erkennen dat echt geloof
geen gemakkelijke antwoorden biedt.

164
00:09:49,000 --> 00:09:54,000
Het is lastig en koppig.

165
00:09:54,000 --> 00:09:56,000
Het gaat gepaard met een doorlopende strijd,

166
00:09:56,000 --> 00:09:59,000
een voortdurend in vraag stellen
van wat we denken te weten,

167
00:09:59,000 --> 00:10:01,000
een worsteling met kwesties en ideeën.

168
00:10:01,000 --> 00:10:05,000
Het gaat hand in hand met twijfel,

169
00:10:05,000 --> 00:10:08,000
in een niet aflatend gesprek tussen beide,

170
00:10:08,000 --> 00:10:12,000
en soms in bewuste uitdaging ervan.

171
00:10:14,000 --> 00:10:19,000
Deze bewuste uitdaging maakt dat ik,
als agnosticus,

172
00:10:19,000 --> 00:10:23,000
toch geloof kan koesteren.

173
00:10:23,000 --> 00:10:26,000
Ik koester bijvoorbeeld geloof
dat vrede in het Midden-Oosten

174
00:10:26,000 --> 00:10:32,000
mogelijk is, ondanks de alsmaar groeiende
berg bewijzen van het tegendeel.

175
00:10:34,000 --> 00:10:36,000
Ik ben er niet van overtuigd.

176
00:10:36,000 --> 00:10:38,000
Ik kan nauwelijks zeggen dat ik het geloof.

177
00:10:38,000 --> 00:10:40,000
Ik kan alleen het geloof koesteren,

178
00:10:40,000 --> 00:10:44,000
me engageren voor het idee,

179
00:10:44,000 --> 00:10:47,000
en dat doe ik juist omdat de verleiding zo groot is

180
00:10:47,000 --> 00:10:52,000
om mijn handen gelaten in de lucht te steken
en me in stilte terug te trekken.

181
00:10:53,000 --> 00:10:57,000
Want wanhoop maakt zichzelf waar.

182
00:10:57,000 --> 00:11:00,000
Als we iets onmogelijk noemen,

183
00:11:00,000 --> 00:11:04,000
handelen we zo dat het onmogelijk wordt.

184
00:11:04,000 --> 00:11:08,000
Ik van mijn kant
weiger om zo te leven.

185
00:11:09,000 --> 00:11:12,000
Dat geldt voor de meesten van ons,

186
00:11:12,000 --> 00:11:15,000
of we nu atheïst of theïst zijn

187
00:11:15,000 --> 00:11:19,000
of iets daartussenin,
of zelfs daarbuiten,

188
00:11:19,000 --> 00:11:24,000
wat ons drijft, 
is dat ondanks onze twijfels,

189
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
en zelfs door onze twijfels,

190
00:11:26,000 --> 00:11:30,000
we het nihilisme van de wanhoop afwijzen.

191
00:11:30,000 --> 00:11:34,000
We stáán op geloof in de toekomst

192
00:11:34,000 --> 00:11:37,000
en in elkaar.

193
00:11:38,000 --> 00:11:42,000
Dat mag je gerust naïef noemen,

194
00:11:42,000 --> 00:11:45,000
of zelfs onmogelijk idealistisch,
als je het niet kan laten.

195
00:11:45,000 --> 00:11:47,000
Maar één ding is zeker:

196
00:11:47,000 --> 00:11:51,000
dat heet 'menselijk'.

197
00:11:51,000 --> 00:11:54,000
Had Mohammed zijn wereld
zo drastisch kunnen veranderen

198
00:11:54,000 --> 00:11:57,000
zonder dit soort geloof,
zonder te weigeren

199
00:11:57,000 --> 00:12:01,000
toe te geven aan de arrogantie
van zekerheid met oogkleppen?

200
00:12:01,000 --> 00:12:05,000
Ik dacht het niet.

201
00:12:05,000 --> 00:12:10,000
Na vijf jaar in zijn gezelschap 
te hebben besteed als schrijver

202
00:12:10,000 --> 00:12:15,000
zie ik niet hoe zijn reactie een andere 
dan de diepste verontwaardiging zou kunnen zijn

203
00:12:15,000 --> 00:12:18,000
tegenover de militante fundamentalisten die beweren

204
00:12:18,000 --> 00:12:24,000
dat ze spreken en handelen in zijn naam
in het Midden-Oosten en elders vandaag.

205
00:12:24,000 --> 00:12:28,000
Hij zou ontzet zijn over de repressie
van de helft van de bevolking

206
00:12:28,000 --> 00:12:31,000
omwille van hun geslacht.

207
00:12:31,000 --> 00:12:37,000
Hij zou verscheurd zijn door de bittere
verdeeldheid van de sektegeest.

208
00:12:39,000 --> 00:12:42,000
Hij zou terrorisme bij zijn naam noemen:

209
00:12:42,000 --> 00:12:47,000
niet alleen crimineel,
maar een obscene travestie

210
00:12:47,000 --> 00:12:51,000
van alles waarin hij geloofde
en waar hij voor streed.

211
00:12:51,000 --> 00:12:57,000
Hij zou zeggen wat de Koran zegt:
wie een leven neemt,

212
00:12:57,000 --> 00:13:00,000
neemt het leven van de hele mensheid.

213
00:13:00,000 --> 00:13:07,000
Wie een leven redt,
redt het leven van de hele mensheid.

214
00:13:07,000 --> 00:13:10,000
En hij zou zich helemaal wijden

215
00:13:10,000 --> 00:13:16,000
aan het lastige en stekelige proces
van vrede sluiten.

216
00:13:17,000 --> 00:13:19,000
Dankuwel.

217
00:13:19,000 --> 00:13:23,000
(Applaus)

218
00:13:23,000 --> 00:13:27,000
Dankuwel. (Applaus)