0:00:00.000,0:00:06.000 Biografieën schrijven is een vreemd beroep. 0:00:06.000,0:00:08.000 Het is een reis naar het buitenland 0:00:08.000,0:00:12.000 van andermans leven, 0:00:12.000,0:00:14.000 een reis, een verkenning[br]die je naar plaatsen kan leiden 0:00:14.000,0:00:19.000 waar je in je wildste dromen[br]nooit heen zou zijn geweest -- ongelooflijk, 0:00:19.000,0:00:22.000 vooral als je, zoals ik,[br]een agnostische Jood bent 0:00:22.000,0:00:24.000 en het leven dat je verkent 0:00:24.000,0:00:29.000 dat van Mohammed is. 0:00:29.000,0:00:32.000 Vijf jaar geleden bijvoorbeeld 0:00:32.000,0:00:35.000 werd ik elke morgen wakker[br]in het mistige Seattle 0:00:35.000,0:00:38.000 met een vraag waarvan ik wist[br]dat ze onmogelijk was: 0:00:38.000,0:00:42.000 wat is er echt gebeurd 0:00:42.000,0:00:43.000 op een nacht in de woestijn, 0:00:43.000,0:00:47.000 een halve wereld en haast[br]de halve geschiedenis hier vandaan? 0:00:47.000,0:00:51.000 Wat gebeurde er die nacht in het jaar 610, 0:00:51.000,0:00:54.000 toen Mohammed de eerste openbaring[br]van de Koran kreeg, 0:00:54.000,0:00:59.000 op een berg vlak buiten Mekka? 0:00:59.000,0:01:03.000 Dit is hét centrale mystieke moment van de islam 0:01:03.000,0:01:05.000 en als dusdanig 0:01:05.000,0:01:08.000 valt het empirisch niet te analyseren. 0:01:08.000,0:01:12.000 Maar de vraag liet me niet los. 0:01:12.000,0:01:15.000 Ik wist heel goed dat [br]voor een zo seculier iemand als ik, 0:01:15.000,0:01:17.000 de vraagstelling op zich 0:01:17.000,0:01:20.000 pure gotspe kon lijken. 0:01:20.000,0:01:23.000 (Gelach) 0:01:23.000,0:01:25.000 Ik pleit schuldig aan de aanklacht, 0:01:25.000,0:01:29.000 want elke exploratie,[br]fysiek of intellectueel, 0:01:29.000,0:01:33.000 is onvermijdelijk in zekere zin[br]een daad van transgressie, 0:01:33.000,0:01:37.000 van grensoverschrijding. 0:01:37.000,0:01:43.000 Maar sommige grenzen[br]zijn omvangrijker dan andere. 0:01:43.000,0:01:46.000 Een mens die het goddelijke ontmoet, 0:01:46.000,0:01:49.000 wat Mohammed deed,[br]volgens het geloof van de moslims, 0:01:49.000,0:01:53.000 is voor een rationalist[br]geen feit, maar een wensdroom, 0:01:53.000,0:01:57.000 en zoals wij allen beschouw ik[br]mezelf graag als rationeel. 0:01:57.000,0:01:59.000 Misschien dat ik daarom,[br] 0:01:59.000,0:02:02.000 toen ik de oudste verslagen[br]die we hebben van die nacht bekeek, 0:02:02.000,0:02:06.000 niet zozeer werd getroffen [br]door wat er gebeurde, 0:02:06.000,0:02:10.000 alswel door wat er niet gebeurde. 0:02:10.000,0:02:13.000 Mohammed kwam de berg niet afzweven 0:02:13.000,0:02:16.000 alsof hij op wolkjes liep. 0:02:16.000,0:02:19.000 Hij rende niet naar beneden[br]onder kreten van 'Halleluja!', 0:02:19.000,0:02:21.000 'God zij gezegend!'. 0:02:21.000,0:02:25.000 Hij straalde geen licht en vreugde uit. 0:02:25.000,0:02:26.000 Er waren geen koren der engelen, 0:02:26.000,0:02:30.000 geen muziek der sferen,[br]geen uitgelatenheid, geen extase, 0:02:30.000,0:02:33.000 geen gouden aura[br]om hem heen, 0:02:33.000,0:02:38.000 geen gevoel van een absolute,[br]voorbeschikte rol 0:02:38.000,0:02:41.000 als boodschapper van God. 0:02:41.000,0:02:44.000 Hij deed dus geen van de dingen 0:02:44.000,0:02:46.000 waardoor we het hele verhaal met gemak 0:02:46.000,0:02:51.000 als een vrome fabel kunnen afdoen. 0:02:51.000,0:02:53.000 Wel integendeel. 0:02:54.000,0:02:58.000 In zijn eigen opgetekende woorden: 0:02:58.000,0:03:00.000 hij was er eerst van overtuigd 0:03:00.000,0:03:04.000 dat wat gebeurd was,[br]niet echt kon zijn. 0:03:06.000,0:03:08.000 Op zijn best, dacht hij,[br]moest het wel een hallucinatie zijn, 0:03:08.000,0:03:10.000 een truc van oog of oor, 0:03:10.000,0:03:12.000 of van zijn eigen geest[br]die hem dwarszat. 0:03:12.000,0:03:15.000 Op zijn ergst: bezetenheid -- 0:03:15.000,0:03:17.000 dat hij bezeten was door een kwade djinn, 0:03:17.000,0:03:21.000 een geest die erop uit was hem te bedriegen[br]en het leven uit hem te slaan. 0:03:22.000,0:03:26.000 Hij was er zelfs zo zeker van dat hij alleen 'majnun', [br]bezeten door een djinn, kon zijn 0:03:26.000,0:03:28.000 dat toen hij ontdekte dat hij nog leefde, 0:03:28.000,0:03:33.000 zijn eerste impuls was[br]om de klus zelf te klaren, 0:03:33.000,0:03:36.000 van de hoogste klif te springen 0:03:36.000,0:03:40.000 en te ontsnappen aan de terreur[br]van wat hij had ervaren 0:03:40.000,0:03:44.000 door een einde te maken[br]aan elke ervaring. 0:03:47.000,0:03:50.000 De man die die nacht[br]de heuvel afvluchtte, 0:03:50.000,0:03:52.000 trilde dus niet van vreugde 0:03:52.000,0:03:57.000 maar van hevige,[br]primordiale angst. 0:03:57.000,0:04:03.000 Hij was overweldigd, niet door overtuiging[br]maar door twijfel. 0:04:03.000,0:04:06.000 Die paniekerige richtingloosheid, 0:04:06.000,0:04:08.000 waarbij al het vertrouwde[br]van onder hem was weggezakt, 0:04:08.000,0:04:12.000 die ontmoedigende ervaring van iets 0:04:12.000,0:04:15.000 dat het menselijk begrip te boven gaat, 0:04:15.000,0:04:20.000 kan je alleen een vreselijk ontzag noemen. 0:04:22.000,0:04:25.000 Dat is misschien moeilijk te vatten 0:04:25.000,0:04:27.000 nu we het woord 'awesome' 0:04:27.000,0:04:32.000 gebruiken voor de nieuwste app[br]of een video die de wereld rondgaat. 0:04:32.000,0:04:35.000 Met uitzondering misschien [br]van een enorme aardbeving 0:04:35.000,0:04:37.000 blijven we van echt ontzag gespaard. 0:04:37.000,0:04:39.000 We sluiten de deur[br]en kruipen dicht bijeen, 0:04:39.000,0:04:42.000 we zijn ervan overtuigd[br]dat alles onder controle is, 0:04:42.000,0:04:45.000 of tenminste, dat hopen we. 0:04:45.000,0:04:47.000 We doen ons best om het feit te negeren 0:04:47.000,0:04:49.000 dat dat niet altijd zo is 0:04:49.000,0:04:52.000 en dat niet alles kan worden uitgelegd. 0:04:52.000,0:04:56.000 Of je nu rationalist bent of mysticus, 0:04:56.000,0:05:00.000 of je nu denkt dat de woorden [br]die Mohammed hoorde,[br] 0:05:00.000,0:05:03.000 uit hemzelf kwamen of van buiten, 0:05:03.000,0:05:07.000 feit is dat hij ze heeft ervaren 0:05:07.000,0:05:10.000 en wel met een kracht die het einde betekende 0:05:10.000,0:05:12.000 van zijn zelf- en wereldbewustzijn, 0:05:12.000,0:05:15.000 waardoor deze tot dan toe bescheiden man 0:05:15.000,0:05:21.000 een radicale voorvechter van sociale[br]en economische rechtvaardigheid werd. 0:05:22.000,0:05:27.000 Vrees was de enige zinnige reactie, 0:05:27.000,0:05:31.000 de enige menselijke reactie. 0:05:32.000,0:05:35.000 Te menselijk voor sommigen, 0:05:35.000,0:05:37.000 conservatieve moslimtheologen bijvoorbeeld, 0:05:37.000,0:05:39.000 die volhouden dat de zelfmoordgedachten 0:05:39.000,0:05:42.000 zelfs niet vermeld mogen worden,[br]ondanks het feit dat ze 0:05:42.000,0:05:46.000 in de oudste islamitische biografieën staan. 0:05:46.000,0:05:49.000 Ze houden vol dat hij nooit twijfelde, 0:05:49.000,0:05:54.000 geen moment,[br]laat staan dat hij wanhopig zou zijn. 0:05:56.000,0:05:59.000 Door perfectie te eisen, weigeren ze 0:05:59.000,0:06:03.000 de menselijke onvolkomenheid te tolereren. 0:06:04.000,0:06:10.000 Maar wat is er eigenlijk onvolkomen aan twijfel? 0:06:11.000,0:06:14.000 Bij het lezen van die vroege verslagen, besefte ik 0:06:14.000,0:06:18.000 dat het net de twijfel van Mohammed was[br]die hem voor me tot leven bracht, 0:06:18.000,0:06:21.000 waardoor ik hem ten volle kon zien 0:06:21.000,0:06:24.000 en hem de integriteit van de realiteit kon toestaan. 0:06:24.000,0:06:26.000 Hoe meer ik erover nadacht, 0:06:26.000,0:06:29.000 hoe zinvoller het werd[br]dat hij twijfelde, 0:06:29.000,0:06:34.000 want twijfel is essentieel voor het geloof. 0:06:36.000,0:06:39.000 Als je dit een ontstellend idee vindt, 0:06:39.000,0:06:42.000 bedenk dan dat twijfel, [br]om Graham Greene te citeren, 0:06:42.000,0:06:46.000 de kern van de zaak is. 0:06:46.000,0:06:51.000 Schaf alle twijfel af,[br]en wat je overhoudt, is geen geloof, 0:06:51.000,0:06:55.000 maar absolute, harteloze overtuiging. 0:06:56.000,0:07:00.000 Je bent zeker dat je de Waarheid in pacht hebt -- 0:07:00.000,0:07:04.000 die uiteraard impliciet met hoofdletter W[br]wordt aangeboden -- 0:07:04.000,0:07:07.000 en deze zekerheid evolueert snel 0:07:07.000,0:07:10.000 naar dogmatisme en overtuiging van het eigen gelijk, 0:07:10.000,0:07:14.000 waarmee ik een demonstratieve, [br]verwaande trots bedoel 0:07:14.000,0:07:18.000 over je grote gelijk, 0:07:18.000,0:07:23.000 kortom, de arrogantie van het fundamentalisme. 0:07:26.000,0:07:30.000 Het moet wel één van de vele ironieën [br]van de geschiedenis zijn 0:07:30.000,0:07:33.000 dat één van de favoriete scheldwoorden[br]van de moslimfundamentalisten 0:07:33.000,0:07:37.000 hetzelfde is dat ooit werd gebruikt[br]door de christelijke fundamentalisten 0:07:37.000,0:07:39.000 die we kennen als de kruisvaarders: 0:07:39.000,0:07:45.000 'infidel', van het Latijn voor 'ongelovig'. 0:07:45.000,0:07:49.000 Dubbel ironisch, in dit geval,[br]want hun absolutisme 0:07:49.000,0:07:54.000 is eigenlijk het tegengestelde van geloof. 0:07:54.000,0:07:58.000 Zij zijn inderdaad de ongelovigen. 0:07:59.000,0:08:02.000 Zoals fundamentalisten van elke religieuze strekking 0:08:02.000,0:08:06.000 hebben ze geen vragen,[br]alleen antwoorden. 0:08:06.000,0:08:09.000 Ze hebben het perfecte tegengif[br]voor nadenken gevonden 0:08:09.000,0:08:13.000 en de ideale schuilplaats, ver weg [br]van de harde eisen van echt geloof. 0:08:13.000,0:08:15.000 Ze moeten er niet voor vechten,[br]zoals Jacob, 0:08:15.000,0:08:17.000 die de hele nacht met de engel vocht, 0:08:17.000,0:08:20.000 of Jezus, die 40 dagen en nachten[br]in de woestijn doorbracht, 0:08:20.000,0:08:23.000 of Mohammed, niet alleen die nacht op de berg, 0:08:23.000,0:08:26.000 maar gedurende al zijn jaren als profeet, 0:08:26.000,0:08:30.000 toen de Koran hem steeds weer aanzette[br]om niet te wanhopen, 0:08:30.000,0:08:33.000 en diegenen veroordeelde die het luidst roepen 0:08:33.000,0:08:37.000 dat zij alles weten wat er te weten valt, 0:08:37.000,0:08:42.000 en dat zij alleen het bij het[br]rechte eind hebben. 0:08:44.000,0:08:51.000 Toch hebben wij, de grote en nog steeds [br]veel te zwijgende meerderheid 0:08:51.000,0:08:57.000 de publieke arena gelaten[br]aan deze extremistische minderheid. 0:08:57.000,0:08:59.000 We hebben het jodendom laten opeisen 0:08:59.000,0:09:03.000 door gewelddadige messianistische[br]kolonisten op de Westelijke Oever, 0:09:03.000,0:09:06.000 het christendom door homofobe huichelaars 0:09:06.000,0:09:09.000 en vrouwenhatende kwezels, 0:09:09.000,0:09:14.000 en de islam door zelfmoordterroristen. 0:09:14.000,0:09:16.000 En we doen alsof we het niet zien: 0:09:16.000,0:09:19.000 of ze nu christenen beweren te zijn 0:09:19.000,0:09:20.000 of joden of moslims, 0:09:20.000,0:09:26.000 militante extremisten zijn niets van dit alles. 0:09:26.000,0:09:32.000 Het is een sekte op zichzelf, bloedbroeders 0:09:32.000,0:09:35.000 doordrenkt van andermans bloed. 0:09:37.000,0:09:39.000 Dit is geen geloof. 0:09:39.000,0:09:44.000 Het is fanatisme. We moeten stoppen[br]met die twee dingen door elkaar te halen. 0:09:44.000,0:09:49.000 We moeten erkennen dat echt geloof[br]geen gemakkelijke antwoorden biedt. 0:09:49.000,0:09:54.000 Het is lastig en koppig. 0:09:54.000,0:09:56.000 Het gaat gepaard met een doorlopende strijd, 0:09:56.000,0:09:59.000 een voortdurend in vraag stellen[br]van wat we denken te weten, 0:09:59.000,0:10:01.000 een worsteling met kwesties en ideeën. 0:10:01.000,0:10:05.000 Het gaat hand in hand met twijfel, 0:10:05.000,0:10:08.000 in een niet aflatend gesprek tussen beide, 0:10:08.000,0:10:12.000 en soms in bewuste uitdaging ervan. 0:10:14.000,0:10:19.000 Deze bewuste uitdaging maakt dat ik,[br]als agnosticus, 0:10:19.000,0:10:23.000 toch geloof kan koesteren. 0:10:23.000,0:10:26.000 Ik koester bijvoorbeeld geloof[br]dat vrede in het Midden-Oosten 0:10:26.000,0:10:32.000 mogelijk is, ondanks de alsmaar groeiende[br]berg bewijzen van het tegendeel. 0:10:34.000,0:10:36.000 Ik ben er niet van overtuigd. 0:10:36.000,0:10:38.000 Ik kan nauwelijks zeggen dat ik het geloof. 0:10:38.000,0:10:40.000 Ik kan alleen het geloof koesteren, 0:10:40.000,0:10:44.000 me engageren voor het idee, 0:10:44.000,0:10:47.000 en dat doe ik juist omdat de verleiding zo groot is 0:10:47.000,0:10:52.000 om mijn handen gelaten in de lucht te steken[br]en me in stilte terug te trekken. 0:10:53.000,0:10:57.000 Want wanhoop maakt zichzelf waar. 0:10:57.000,0:11:00.000 Als we iets onmogelijk noemen, 0:11:00.000,0:11:04.000 handelen we zo dat het onmogelijk wordt. 0:11:04.000,0:11:08.000 Ik van mijn kant[br]weiger om zo te leven. 0:11:09.000,0:11:12.000 Dat geldt voor de meesten van ons, 0:11:12.000,0:11:15.000 of we nu atheïst of theïst zijn 0:11:15.000,0:11:19.000 of iets daartussenin,[br]of zelfs daarbuiten, 0:11:19.000,0:11:24.000 wat ons drijft, [br]is dat ondanks onze twijfels, 0:11:24.000,0:11:26.000 en zelfs door onze twijfels, 0:11:26.000,0:11:30.000 we het nihilisme van de wanhoop afwijzen. 0:11:30.000,0:11:34.000 We stáán op geloof in de toekomst 0:11:34.000,0:11:37.000 en in elkaar. 0:11:38.000,0:11:42.000 Dat mag je gerust naïef noemen, 0:11:42.000,0:11:45.000 of zelfs onmogelijk idealistisch,[br]als je het niet kan laten. 0:11:45.000,0:11:47.000 Maar één ding is zeker: 0:11:47.000,0:11:51.000 dat heet 'menselijk'. 0:11:51.000,0:11:54.000 Had Mohammed zijn wereld[br]zo drastisch kunnen veranderen 0:11:54.000,0:11:57.000 zonder dit soort geloof,[br]zonder te weigeren 0:11:57.000,0:12:01.000 toe te geven aan de arrogantie[br]van zekerheid met oogkleppen? 0:12:01.000,0:12:05.000 Ik dacht het niet. 0:12:05.000,0:12:10.000 Na vijf jaar in zijn gezelschap [br]te hebben besteed als schrijver 0:12:10.000,0:12:15.000 zie ik niet hoe zijn reactie een andere [br]dan de diepste verontwaardiging zou kunnen zijn 0:12:15.000,0:12:18.000 tegenover de militante fundamentalisten die beweren 0:12:18.000,0:12:24.000 dat ze spreken en handelen in zijn naam[br]in het Midden-Oosten en elders vandaag. 0:12:24.000,0:12:28.000 Hij zou ontzet zijn over de repressie[br]van de helft van de bevolking 0:12:28.000,0:12:31.000 omwille van hun geslacht. 0:12:31.000,0:12:37.000 Hij zou verscheurd zijn door de bittere[br]verdeeldheid van de sektegeest. 0:12:39.000,0:12:42.000 Hij zou terrorisme bij zijn naam noemen: 0:12:42.000,0:12:47.000 niet alleen crimineel,[br]maar een obscene travestie 0:12:47.000,0:12:51.000 van alles waarin hij geloofde[br]en waar hij voor streed. 0:12:51.000,0:12:57.000 Hij zou zeggen wat de Koran zegt:[br]wie een leven neemt, 0:12:57.000,0:13:00.000 neemt het leven van de hele mensheid. 0:13:00.000,0:13:07.000 Wie een leven redt,[br]redt het leven van de hele mensheid. 0:13:07.000,0:13:10.000 En hij zou zich helemaal wijden 0:13:10.000,0:13:16.000 aan het lastige en stekelige proces[br]van vrede sluiten. 0:13:17.000,0:13:19.000 Dankuwel. 0:13:19.000,0:13:23.000 (Applaus) 0:13:23.000,0:13:27.000 Dankuwel. (Applaus)