WEBVTT

00:00:07.773 --> 00:00:13.031
Yılın büyük bir bölümünde,
Meksika Körfezi, küçük kabuklulardan

00:00:13.031 --> 00:00:17.630
büyük kemikli balinalara kadar
deniz yaşamı ile doludur.

00:00:17.910 --> 00:00:21.160
Ancak her yaz felaketler yaşanır.

00:00:21.330 --> 00:00:25.180
Mayıs ayı civarında hayvanlar bölgeden
kaçmaya başlar.

00:00:25.180 --> 00:00:29.879
Çok geçmeden, yüzemeyen veya
yeterince hızlı yüzemeyen yaratıklar

00:00:29.879 --> 00:00:33.969
büyük sayılarda boğulmaya
ve ölmeye başlar.

00:00:33.969 --> 00:00:36.809
İlkbaharın sonlarından sonbaharın
başlarına kadar,

00:00:36.809 --> 00:00:42.402
kıyı boyunca binlerce kilometrekare
deniz ölü bir bölge hâline geliyor -

00:00:42.402 --> 00:00:46.548
su yaşamının çoğu biçimini
destekleyemiyor.

NOTE Paragraph

00:00:47.098 --> 00:00:50.878
Bu garip yıllık lanet benzersiz değil,

00:00:50.878 --> 00:00:55.318
bunun gibi ölü bölgeler
tüm dünyada oluştu.

00:00:55.318 --> 00:00:58.548
Ancak bu ölümcül koşulları
neyin yarattığını keşfetmek için

00:00:58.548 --> 00:01:05.072
önce sağlıklı bir deniz ekosisteminin
nasıl çalıştığını anlamamız gerekir.

NOTE Paragraph

00:01:05.072 --> 00:01:09.072
Yeterli güneş ışığı alan herhangi
bir su kütlesinde,

00:01:09.072 --> 00:01:15.478
algler ve siyanobakteriler gibi
bitki benzeri organizmalar gelişir.

00:01:15.478 --> 00:01:19.428
Alg bulutları derin suların yüzeyini çizer

00:01:19.428 --> 00:01:25.632
ve sığ bölgelerde, büyük deniz yosunları
ve deniz otları zemini kaplar.

00:01:25.632 --> 00:01:30.563
Bu organizmalar yalnızca yerel besin
zincirlerinin temelini oluşturmaz,

00:01:30.563 --> 00:01:38.072
aynı zamanda fotosentezleri sudakilerin
yaşaması için gerekli oksijeni sağlar.

NOTE Paragraph

00:01:38.072 --> 00:01:40.802
Güneş ışığı ve C02'nin yanı sıra,

00:01:40.802 --> 00:01:47.227
alg büyümesi ayrıca fosfor ve nitrojen
gibi besin maddelerine de bağlıdır.

00:01:47.227 --> 00:01:50.037
Bu tür kaynaklar tipik olarak
yetersiz olsa da,

00:01:50.037 --> 00:01:56.305
bazen çevredeki su havzası bu
besin maddeleriyle kıyıya taşabilir.

00:01:56.305 --> 00:02:01.688
Örneğin, büyük bir yağmur fırtınası
bir ormandaki besin açısından

00:02:01.688 --> 00:02:04.068
zengin tortuyu bir göle aşındırabilir.

00:02:04.068 --> 00:02:09.374
Bu ek kaynaklar, ötrofikasyon
olarak bilinen alg büyümesinde

00:02:09.374 --> 00:02:12.429
büyük bir artışa yol açar.

00:02:12.604 --> 00:02:15.454
Ancak daha fazla yiyecek
ve oksijen sağlamak yerine,

00:02:15.454 --> 00:02:19.487
bu büyüme dalgalanmasının
ölümcül sonuçları vardır.

00:02:19.707 --> 00:02:25.578
Yüzeyde daha fazla alg büyüdükçe
aşağıdakilerin güneş ışığını engeller.

00:02:25.578 --> 00:02:30.158
Bu ışıktan yoksun bitkiler ölür
ve suyun hâlihazırda

00:02:30.158 --> 00:02:35.953
tükenmiş oksijen kaynağını kullanan
bir süreçte ayrışır.

00:02:35.953 --> 00:02:39.613
Zamanla bu, oksijen içeriğini
litre başına

00:02:39.613 --> 00:02:44.012
2 miligram oksijenden daha aza indirerek

00:02:44.012 --> 00:02:47.342
yaşanmaz bir ölü bölge yaratabilir.

NOTE Paragraph

00:02:47.572 --> 00:02:53.392
Doğal ötrofikasyona muhtaç olan
nadir su kütleleri vardır.

00:02:53.392 --> 00:02:58.605
Bengal Körfezi gibi bölgeler, düşük
oksijen koşullarına adapte olmuş,

00:02:58.605 --> 00:03:02.605
dipte yaşayan deniz yaşamıyla doludur.

00:03:02.605 --> 00:03:09.806
Ancak insan aktivitesi, ötrofikasyonun
düzenli ve yaygın olmasını sağladı.

00:03:09.806 --> 00:03:15.980
Kanalizasyonlarımızdan ve endüstriyel
süreçlerimizden gelen

00:03:15.980 --> 00:03:20.607
besin zengini atıklar genellikle göllere,
haliçlere ve kıyı sularına karışır.

00:03:20.607 --> 00:03:25.660
Meksika Körfezi, belirli bir kirletici
madde için dünyadaki en büyük

00:03:25.660 --> 00:03:30.192
boşaltma bölgelerinden biridir: Gübre.

NOTE Paragraph

00:03:30.192 --> 00:03:33.164
Amerikan tarımı, büyük ölçüde azot

00:03:33.164 --> 00:03:36.994
ve fosfat bazlı gübrelere dayanmaktadır.

00:03:36.994 --> 00:03:41.558
Amerika’nın en büyük tarım üreticileri de
dâhil olmak üzere

00:03:41.558 --> 00:03:44.488
31 eyalet Mississippi Nehri
Havzası'na bağlıdır

00:03:44.488 --> 00:03:49.192
ve tüm akıntıları 
Meksika Körfezi’ne gider.

NOTE Paragraph

00:03:49.582 --> 00:03:54.936
Çiftçiler bu gübrenin çoğunu ilkbahar
ekim mevsiminde kullanır,

00:03:54.936 --> 00:03:58.996
bu nedenle besin taşması
kısa bir süre sonra gerçekleşir.

00:03:58.996 --> 00:04:00.196
Körfezde,

00:04:00.196 --> 00:04:06.893
ayrışan algler deniz tabanının yakınında
soğuk tuzlu su şeridine gömülür.

00:04:06.893 --> 00:04:12.418
Bu yoğun alçak sular, yukarıdaki daha
sıcak tatlı suyla karışmadığından,

00:04:12.418 --> 00:04:15.748
tropikal fırtınaların 
oksijenli suyu tekrar

00:04:15.748 --> 00:04:20.600
körfeze geri döndürmesi
dört ayı bulabilir.

NOTE Paragraph

00:04:20.600 --> 00:04:25.890
Bu ölü bölge şu anda ABD deniz ürünleri
ve turizm endüstrilerine

00:04:25.890 --> 00:04:29.390
yılda 82 milyon dolara mal oluyor

00:04:29.390 --> 00:04:34.383
ve bu maliyet yalnızca ölü bölge
büyüdükçe artacak.

00:04:34.383 --> 00:04:40.999
Ortalama olarak körfez ölü bölgesi
kabaca 15.000 kilometre karedir,

00:04:40.999 --> 00:04:46.391
ancak 2019'da 22.000 kilometrekareye,

00:04:46.391 --> 00:04:50.930
yani yaklaşık olarak New Jersey
büyüklüğüne ulaştı.

NOTE Paragraph

00:04:50.930 --> 00:04:57.714
İnsan faaliyeti, benzer şekilde dünyada
büyüyen ölü bölgelerden sorumludur.

00:04:57.714 --> 00:04:59.594
Ne yapılabilir?

00:04:59.594 --> 00:05:05.127
Kısa vadede, endüstriyel yüzey akışa
ilişkin sıkı düzenlemeler getirilebilir

00:05:05.127 --> 00:05:10.117
ve arıtılmamış kanalizasyonun okyanus
sularına boşaltılmasını yasaklayabilir.

00:05:10.117 --> 00:05:13.495
Çiftliklerde, yüzey akışını emmek için

00:05:13.495 --> 00:05:17.750
ağaçlardan ve çalılardan oluşan
tampon bölgeler yapabiliriz.

00:05:17.750 --> 00:05:24.697
Fakat, uzun vadeliler, gıda yetiştirmede
köklü değişiklikler gerektirecek.

00:05:24.697 --> 00:05:27.947
Çiftçiler şu anda toprağın
sağlığını azaltan

00:05:27.947 --> 00:05:32.038
ve büyük ölçüde azot bakımından
zengin gübrelere dayanan

00:05:32.038 --> 00:05:34.828
teknikleri kullanmaya teşvik ediliyor.

00:05:34.828 --> 00:05:37.948
Ancak, toprak erozyonunu
ve verimliliğini yöneten

00:05:37.948 --> 00:05:40.888
çeşitli mahsuller ekerek
toprağın doğal besinlerini

00:05:40.888 --> 00:05:46.754
eski hâline getirirsek, bu kimyasallara
daha az ihtiyaç olacak.

00:05:46.754 --> 00:05:51.201
Umarım bu temel değişiklikleri
yakında yapabiliriz.

00:05:51.201 --> 00:05:53.011
Çünkü yapmazsak,

00:05:53.011 --> 00:05:58.431
deniz ekosistemlerimizin geleceği
suda ölmüş olabilir.