[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.77,0:00:13.03,Default,,0000,0000,0000,,Przez większość roku wody Zatoki\NMeksykańskiej tętnią życiem,
Dialogue: 0,0:00:13.03,0:00:17.63,Default,,0000,0000,0000,,od niewielkich skorupiaków\Npo olbrzymie fiszbinowce.
Dialogue: 0,0:00:17.63,0:00:21.31,Default,,0000,0000,0000,,Ale każdego lata zdarza się katastrofa.
Dialogue: 0,0:00:21.31,0:00:25.18,Default,,0000,0000,0000,,Około maja zwierzęta\Nzaczynają stamtąd uciekać.
Dialogue: 0,0:00:25.18,0:00:29.88,Default,,0000,0000,0000,,Wkrótce stworzenia niepotrafiące\Npływać albo pływające zbyt wolno
Dialogue: 0,0:00:29.88,0:00:33.97,Default,,0000,0000,0000,,duszą się i masowo wymierają.
Dialogue: 0,0:00:33.97,0:00:36.81,Default,,0000,0000,0000,,Od później wiosny do wczesnej jesieni
Dialogue: 0,0:00:36.81,0:00:42.40,Default,,0000,0000,0000,,tysiące kilometrów kwadratowych \Nwzdłuż wybrzeża staje się martwą strefą
Dialogue: 0,0:00:42.40,0:00:47.10,Default,,0000,0000,0000,,niezdolną do utrzymania\Nwiększości form życia wodnego.
Dialogue: 0,0:00:47.10,0:00:50.88,Default,,0000,0000,0000,,Ta dziwna coroczna\Nklątwa to nic niezwykłego.
Dialogue: 0,0:00:50.88,0:00:55.32,Default,,0000,0000,0000,,Martwe strefy istnieją na całym świecie.
Dialogue: 0,0:00:55.32,0:00:58.55,Default,,0000,0000,0000,,Żeby poznać przyczynę ich powstania,
Dialogue: 0,0:00:58.55,0:01:05.07,Default,,0000,0000,0000,,najpierw trzeba zrozumieć,\Njak działa zdrowy morski ekosystem.
Dialogue: 0,0:01:05.07,0:01:09.07,Default,,0000,0000,0000,,W każdym zbiorniku wodnym\Notrzymującym dość światła słonecznego
Dialogue: 0,0:01:09.07,0:01:15.48,Default,,0000,0000,0000,,dobrze rozwijają się roślinopodobne\Norganizmy, jak algi i cyjanobakterie.
Dialogue: 0,0:01:15.48,0:01:19.43,Default,,0000,0000,0000,,Chmury alg pokrywają\Npowierzchnię głębokich wód,
Dialogue: 0,0:01:19.43,0:01:25.63,Default,,0000,0000,0000,,a w płytszych obszarach glebę pokrywają\Nolbrzymie wodorosty i trawa morska.
Dialogue: 0,0:01:25.63,0:01:30.56,Default,,0000,0000,0000,,Te organizmy nie tylko stanowią podstawę \Ntutejszego łańcucha pokarmowego.
Dialogue: 0,0:01:30.56,0:01:38.07,Default,,0000,0000,0000,,Ich fotosynteza dostarcza tlen \Nniezbędny do życia morskich zwierząt.
Dialogue: 0,0:01:38.07,0:01:40.80,Default,,0000,0000,0000,,Oprócz nasłonecznienia i dwutlenku węgla
Dialogue: 0,0:01:40.80,0:01:47.23,Default,,0000,0000,0000,,glony potrzebują też składników\Nodżywczych, takich jak fosfor i azot.
Dialogue: 0,0:01:47.23,0:01:50.04,Default,,0000,0000,0000,,Chociaż tych zasobów zwykle brakuje,
Dialogue: 0,0:01:50.04,0:01:56.30,Default,,0000,0000,0000,,czasami otaczający dział wodny zalewa \Nprzybrzeżne wody substancjami odżywczymi.
Dialogue: 0,0:01:56.30,0:02:01.69,Default,,0000,0000,0000,,Duża ulewa może zmyć osad\Nbogaty w składniki odżywcze
Dialogue: 0,0:02:01.69,0:02:04.07,Default,,0000,0000,0000,,z lasu do jeziora.
Dialogue: 0,0:02:04.07,0:02:09.22,Default,,0000,0000,0000,,Dodatkowe zasoby prowadzą\Ndo ogromnego wzrostu glonów
Dialogue: 0,0:02:09.22,0:02:12.60,Default,,0000,0000,0000,,znanego jako eutrofizacja.
Dialogue: 0,0:02:12.60,0:02:15.45,Default,,0000,0000,0000,,Jednak zamiast dostarczać \Nwięcej pokarmu i tlenu
Dialogue: 0,0:02:15.45,0:02:19.71,Default,,0000,0000,0000,,ten gwałtowny wzrost\Nma śmiertelne konsekwencje.
Dialogue: 0,0:02:19.71,0:02:25.58,Default,,0000,0000,0000,,Więcej glonów rosnących na powierzchni\Nblokuje światło słoneczne roślinom niżej.
Dialogue: 0,0:02:25.58,0:02:30.16,Default,,0000,0000,0000,,Pozbawione światła rośliny\Nwymierają i rozkładają się
Dialogue: 0,0:02:30.16,0:02:35.95,Default,,0000,0000,0000,,w procesie, który dodatkowo\Nzużywa zapas tlenu w wodzie.
Dialogue: 0,0:02:35.95,0:02:39.61,Default,,0000,0000,0000,,Z czasem może to\Nzmniejszyć zawartość tlenu
Dialogue: 0,0:02:39.61,0:02:44.01,Default,,0000,0000,0000,,do mniej niż 2 miligramów tlenu na litr,
Dialogue: 0,0:02:44.01,0:02:47.57,Default,,0000,0000,0000,,tworząc niezdatną do życia martwą strefę.
Dialogue: 0,0:02:47.57,0:02:53.39,Default,,0000,0000,0000,,Istnieją rzadkie akweny\Npodlegające naturalnej eutrofizacji.
Dialogue: 0,0:02:53.39,0:02:58.60,Default,,0000,0000,0000,,Rejony takie jak Zatoka Bengalska obfitują\Nw zamieszkujące dno życie morskie,
Dialogue: 0,0:02:58.60,0:03:02.60,Default,,0000,0000,0000,,które przystosowało się\Ndo warunków o niskiej zawartości tlenu.
Dialogue: 0,0:03:02.60,0:03:09.81,Default,,0000,0000,0000,,Jednak przez działalność człowieka \Neutrofizacja stała się częstym zjawiskiem.
Dialogue: 0,0:03:09.81,0:03:15.98,Default,,0000,0000,0000,,Bogate w składniki odżywcze odpady\Nze ścieków i procesów przemysłowych
Dialogue: 0,0:03:15.98,0:03:20.61,Default,,0000,0000,0000,,często trafiają do jezior,\Nujść rzek i wód przybrzeżnych.
Dialogue: 0,0:03:20.61,0:03:25.66,Default,,0000,0000,0000,,Zatoka Meksykańska to jedno\Nz największych na świecie miejsc
Dialogue: 0,0:03:25.66,0:03:30.19,Default,,0000,0000,0000,,zanieczyszczanych nawozem.
Dialogue: 0,0:03:30.19,0:03:33.16,Default,,0000,0000,0000,,Rolnictwo amerykańskie \Nw dużej mierze opiera się
Dialogue: 0,0:03:33.16,0:03:36.99,Default,,0000,0000,0000,,na nawozach azotowych i fosforowych.
Dialogue: 0,0:03:36.99,0:03:41.56,Default,,0000,0000,0000,,31 stanów, w tym czołowi\Nproducenci rolni Ameryki,
Dialogue: 0,0:03:41.56,0:03:44.49,Default,,0000,0000,0000,,ma dostęp do dorzecza Mississippi
Dialogue: 0,0:03:44.49,0:03:49.58,Default,,0000,0000,0000,,i wszystkie ich odpady \Nspływają do Zatoki Meksykańskiej.
Dialogue: 0,0:03:49.58,0:03:54.94,Default,,0000,0000,0000,,Rolnicy stosują większość\Nnawozu w okresie wiosennym,
Dialogue: 0,0:03:54.94,0:03:58.100,Default,,0000,0000,0000,,więc wkrótce potem następuje\Npowódź substancji odżywczych.
Dialogue: 0,0:03:58.100,0:04:00.20,Default,,0000,0000,0000,,W Zatoce Meksykańskiej
Dialogue: 0,0:04:00.20,0:04:06.89,Default,,0000,0000,0000,,rozkładające się glony opadają w pas\Nzimnej słonej wody przy dnie morskim.
Dialogue: 0,0:04:06.89,0:04:12.42,Default,,0000,0000,0000,,Gęste niższe wody nie mieszają się\Nz cieplejszą wodą słodką powyżej,
Dialogue: 0,0:04:12.42,0:04:15.75,Default,,0000,0000,0000,,więc potrzeba nawet czterech\Nmiesięcy, żeby burza tropikalna
Dialogue: 0,0:04:15.75,0:04:20.60,Default,,0000,0000,0000,,umożliwiła pełny powrót wody \Nnasyconej w tlen do zatoki.
Dialogue: 0,0:04:20.60,0:04:25.89,Default,,0000,0000,0000,,Ta martwa strefa kosztuje obecnie\Namerykański przemysł rybny i turystyczny
Dialogue: 0,0:04:25.89,0:04:29.39,Default,,0000,0000,0000,,aż 82 miliony dolarów rocznie,
Dialogue: 0,0:04:29.39,0:04:34.38,Default,,0000,0000,0000,,a koszt będzie tylko wzrastał\Nwraz ze zwiększeniem martwej strefy.
Dialogue: 0,0:04:34.38,0:04:40.100,Default,,0000,0000,0000,,Średnio martwa strefa zatoki zajmuje\Nokoło 15 tysięcy kilometrów kwadratowych,
Dialogue: 0,0:04:40.100,0:04:46.88,Default,,0000,0000,0000,,ale w 2019 roku wzrosła do ponad\N22 tysięcy kilometrów kwadratowych.
Dialogue: 0,0:04:46.88,0:04:50.93,Default,,0000,0000,0000,,To w przybliżeniu obszar New Jersey.
Dialogue: 0,0:04:50.93,0:04:57.71,Default,,0000,0000,0000,,Działalność człowieka powoduje wzrost\Ninnych martwych stref na całym świecie.
Dialogue: 0,0:04:57.71,0:04:59.59,Default,,0000,0000,0000,,Co można zrobić?
Dialogue: 0,0:04:59.59,0:05:05.13,Default,,0000,0000,0000,,Na krótką metę kraje mogą obostrzyć\Nprzepisy dotyczące odpadów przemysłowych
Dialogue: 0,0:05:05.13,0:05:10.12,Default,,0000,0000,0000,,i zakazać wyrzucania\Nnieoczyszczonych ścieków do oceanu.
Dialogue: 0,0:05:10.12,0:05:13.50,Default,,0000,0000,0000,,Na farmach można sadzić strefy buforowe
Dialogue: 0,0:05:13.50,0:05:17.75,Default,,0000,0000,0000,,w formie zadrzewień\Npochłaniających odpływy.
Dialogue: 0,0:05:17.75,0:05:24.70,Default,,0000,0000,0000,,Długotrwałe rozwiązania będą wymagać\Nradykalnych zmian w uprawie żywności.
Dialogue: 0,0:05:24.70,0:05:28.57,Default,,0000,0000,0000,,Obecnie zachęca się rolników\Ndo stosowania technik,
Dialogue: 0,0:05:28.57,0:05:30.94,Default,,0000,0000,0000,,które zmniejszają zdrowotność gleby
Dialogue: 0,0:05:30.94,0:05:34.83,Default,,0000,0000,0000,,i głównie opierają się\Nna nawozach bogatych w azot.
Dialogue: 0,0:05:34.83,0:05:37.52,Default,,0000,0000,0000,,Ale zapotrzebowanie\Nna te substancje byłoby niższe,
Dialogue: 0,0:05:37.52,0:05:40.89,Default,,0000,0000,0000,,gdyby gleba odzyskała naturalne składniki
Dialogue: 0,0:05:40.89,0:05:46.75,Default,,0000,0000,0000,,przez sadzenie różnych upraw\Nkontrolujących erozję gleby i żyzność.
Dialogue: 0,0:05:46.75,0:05:51.20,Default,,0000,0000,0000,,Miejmy nadzieję, że wkrótce uda nam się\Ndokonać tych fundamentalnych zmian.
Dialogue: 0,0:05:51.20,0:05:53.01,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli nie,
Dialogue: 0,0:05:53.01,0:05:58.43,Default,,0000,0000,0000,,przyszłość morskich ekosystemów\Nmoże przepaść jak kamień w wodę.