1
00:00:07,773 --> 00:00:13,031
Przez większość roku wody Zatoki
Meksykańskiej tętnią życiem,

2
00:00:13,031 --> 00:00:17,630
od niewielkich skorupiaków
po olbrzymie fiszbinowce.

3
00:00:17,630 --> 00:00:21,310
Ale każdego lata zdarza się katastrofa.

4
00:00:21,310 --> 00:00:25,180
Około maja zwierzęta
zaczynają stamtąd uciekać.

5
00:00:25,180 --> 00:00:29,879
Wkrótce stworzenia niepotrafiące
pływać albo pływające zbyt wolno

6
00:00:29,879 --> 00:00:33,969
duszą się i masowo wymierają.

7
00:00:33,969 --> 00:00:36,809
Od później wiosny do wczesnej jesieni

8
00:00:36,809 --> 00:00:42,402
tysiące kilometrów kwadratowych 
wzdłuż wybrzeża staje się martwą strefą

9
00:00:42,402 --> 00:00:47,098
niezdolną do utrzymania
większości form życia wodnego.

10
00:00:47,098 --> 00:00:50,878
Ta dziwna coroczna
klątwa to nic niezwykłego.

11
00:00:50,878 --> 00:00:55,318
Martwe strefy istnieją na całym świecie.

12
00:00:55,318 --> 00:00:58,548
Żeby poznać przyczynę ich powstania,

13
00:00:58,548 --> 00:01:05,072
najpierw trzeba zrozumieć,
jak działa zdrowy morski ekosystem.

14
00:01:05,072 --> 00:01:09,072
W każdym zbiorniku wodnym
otrzymującym dość światła słonecznego

15
00:01:09,072 --> 00:01:15,478
dobrze rozwijają się roślinopodobne
organizmy, jak algi i cyjanobakterie.

16
00:01:15,478 --> 00:01:19,428
Chmury alg pokrywają
powierzchnię głębokich wód,

17
00:01:19,428 --> 00:01:25,632
a w płytszych obszarach glebę pokrywają
olbrzymie wodorosty i trawa morska.

18
00:01:25,632 --> 00:01:30,563
Te organizmy nie tylko stanowią podstawę 
tutejszego łańcucha pokarmowego.

19
00:01:30,563 --> 00:01:38,072
Ich fotosynteza dostarcza tlen 
niezbędny do życia morskich zwierząt.

20
00:01:38,072 --> 00:01:40,802
Oprócz nasłonecznienia i dwutlenku węgla

21
00:01:40,802 --> 00:01:47,227
glony potrzebują też składników
odżywczych, takich jak fosfor i azot.

22
00:01:47,227 --> 00:01:50,037
Chociaż tych zasobów zwykle brakuje,

23
00:01:50,037 --> 00:01:56,305
czasami otaczający dział wodny zalewa 
przybrzeżne wody substancjami odżywczymi.

24
00:01:56,305 --> 00:02:01,688
Duża ulewa może zmyć osad
bogaty w składniki odżywcze

25
00:02:01,688 --> 00:02:04,068
z lasu do jeziora.

26
00:02:04,068 --> 00:02:09,224
Dodatkowe zasoby prowadzą
do ogromnego wzrostu glonów

27
00:02:09,224 --> 00:02:12,604
znanego jako eutrofizacja.

28
00:02:12,604 --> 00:02:15,454
Jednak zamiast dostarczać 
więcej pokarmu i tlenu

29
00:02:15,454 --> 00:02:19,707
ten gwałtowny wzrost
ma śmiertelne konsekwencje.

30
00:02:19,707 --> 00:02:25,578
Więcej glonów rosnących na powierzchni
blokuje światło słoneczne roślinom niżej.

31
00:02:25,578 --> 00:02:30,158
Pozbawione światła rośliny
wymierają i rozkładają się

32
00:02:30,158 --> 00:02:35,953
w procesie, który dodatkowo
zużywa zapas tlenu w wodzie.

33
00:02:35,953 --> 00:02:39,613
Z czasem może to
zmniejszyć zawartość tlenu

34
00:02:39,613 --> 00:02:44,012
do mniej niż 2 miligramów tlenu na litr,

35
00:02:44,012 --> 00:02:47,572
tworząc niezdatną do życia martwą strefę.

36
00:02:47,572 --> 00:02:53,392
Istnieją rzadkie akweny
podlegające naturalnej eutrofizacji.

37
00:02:53,392 --> 00:02:58,605
Rejony takie jak Zatoka Bengalska obfitują
w zamieszkujące dno życie morskie,

38
00:02:58,605 --> 00:03:02,605
które przystosowało się
do warunków o niskiej zawartości tlenu.

39
00:03:02,605 --> 00:03:09,806
Jednak przez działalność człowieka 
eutrofizacja stała się częstym zjawiskiem.

40
00:03:09,806 --> 00:03:15,980
Bogate w składniki odżywcze odpady
ze ścieków i procesów przemysłowych

41
00:03:15,980 --> 00:03:20,607
często trafiają do jezior,
ujść rzek i wód przybrzeżnych.

42
00:03:20,607 --> 00:03:25,660
Zatoka Meksykańska to jedno
z największych na świecie miejsc

43
00:03:25,660 --> 00:03:30,192
zanieczyszczanych nawozem.

44
00:03:30,192 --> 00:03:33,164
Rolnictwo amerykańskie 
w dużej mierze opiera się

45
00:03:33,164 --> 00:03:36,994
na nawozach azotowych i fosforowych.

46
00:03:36,994 --> 00:03:41,558
31 stanów, w tym czołowi
producenci rolni Ameryki,

47
00:03:41,558 --> 00:03:44,488
ma dostęp do dorzecza Mississippi

48
00:03:44,488 --> 00:03:49,582
i wszystkie ich odpady 
spływają do Zatoki Meksykańskiej.

49
00:03:49,582 --> 00:03:54,936
Rolnicy stosują większość
nawozu w okresie wiosennym,

50
00:03:54,936 --> 00:03:58,996
więc wkrótce potem następuje
powódź substancji odżywczych.

51
00:03:58,996 --> 00:04:00,196
W Zatoce Meksykańskiej

52
00:04:00,196 --> 00:04:06,893
rozkładające się glony opadają w pas
zimnej słonej wody przy dnie morskim.

53
00:04:06,893 --> 00:04:12,418
Gęste niższe wody nie mieszają się
z cieplejszą wodą słodką powyżej,

54
00:04:12,418 --> 00:04:15,748
więc potrzeba nawet czterech
miesięcy, żeby burza tropikalna

55
00:04:15,748 --> 00:04:20,600
umożliwiła pełny powrót wody 
nasyconej w tlen do zatoki.

56
00:04:20,600 --> 00:04:25,890
Ta martwa strefa kosztuje obecnie
amerykański przemysł rybny i turystyczny

57
00:04:25,890 --> 00:04:29,390
aż 82 miliony dolarów rocznie,

58
00:04:29,390 --> 00:04:34,383
a koszt będzie tylko wzrastał
wraz ze zwiększeniem martwej strefy.

59
00:04:34,383 --> 00:04:40,999
Średnio martwa strefa zatoki zajmuje
około 15 tysięcy kilometrów kwadratowych,

60
00:04:40,999 --> 00:04:46,881
ale w 2019 roku wzrosła do ponad
22 tysięcy kilometrów kwadratowych.

61
00:04:46,881 --> 00:04:50,930
To w przybliżeniu obszar New Jersey.

62
00:04:50,930 --> 00:04:57,714
Działalność człowieka powoduje wzrost
innych martwych stref na całym świecie.

63
00:04:57,714 --> 00:04:59,594
Co można zrobić?

64
00:04:59,594 --> 00:05:05,127
Na krótką metę kraje mogą obostrzyć
przepisy dotyczące odpadów przemysłowych

65
00:05:05,127 --> 00:05:10,117
i zakazać wyrzucania
nieoczyszczonych ścieków do oceanu.

66
00:05:10,117 --> 00:05:13,495
Na farmach można sadzić strefy buforowe

67
00:05:13,495 --> 00:05:17,750
w formie zadrzewień
pochłaniających odpływy.

68
00:05:17,750 --> 00:05:24,697
Długotrwałe rozwiązania będą wymagać
radykalnych zmian w uprawie żywności.

69
00:05:24,697 --> 00:05:28,567
Obecnie zachęca się rolników
do stosowania technik,

70
00:05:28,567 --> 00:05:30,938
które zmniejszają zdrowotność gleby

71
00:05:30,938 --> 00:05:34,828
i głównie opierają się
na nawozach bogatych w azot.

72
00:05:34,828 --> 00:05:37,518
Ale zapotrzebowanie
na te substancje byłoby niższe,

73
00:05:37,518 --> 00:05:40,888
gdyby gleba odzyskała naturalne składniki

74
00:05:40,888 --> 00:05:46,754
przez sadzenie różnych upraw
kontrolujących erozję gleby i żyzność.

75
00:05:46,754 --> 00:05:51,201
Miejmy nadzieję, że wkrótce uda nam się
dokonać tych fundamentalnych zmian.

76
00:05:51,201 --> 00:05:53,011
Jeśli nie,

77
00:05:53,011 --> 00:05:58,431
przyszłość morskich ekosystemów
może przepaść jak kamień w wodę.