0:00:01.126,0:00:06.099
Iam, la lasta stelo mortos, [br]kaj la universo fariĝos kaj restos malklara eterne.

0:00:06.502,0:00:10.262
Ĝi probable estos ruĝa nano, ia eta stelo,

0:00:10.262,0:00:13.242
tio ankaŭ estas unu el niaj plej bonaj rimedoj[br]por trovi ekstertera vivo,

0:00:13.246,0:00:17.506
kaj povus esti la lasta hejmo de la homaro,[br]antaŭ ke la universo fariĝos malloĝebla,

0:00:17.744,0:00:22.194
do kion oni scias pri ili,[br]kaj kial ili estas nia lasta espero.

0:00:31.753,0:00:35.493
Almenaŭ 70% de steloj en nia universo estas ruĝaj nanoj.

0:00:36.005,0:00:41.265
Ili estas la plej etaj steloj tie,[br]ilia maso nur estas proksimume 7% ĝis 50% de nia suno,

0:00:41.265,0:00:45.515
ne tro pli granda ol nia planedo Jupitero,[br]kiu tamen grandegas.

0:00:45.994,0:00:47.874
Ili ankaŭ estas malfortegaj.

0:00:48.516,0:00:50.736
Estas neebla vidi ilin[br]per la nuda okulo.

0:00:50.976,0:00:52.756
Vi neniam vidis iun en la nokta ĉielo.

0:00:53.376,0:00:55.022
Eĉ uzante nian teknologion,

0:00:55.022,0:00:58.002
ni povas klare spektas ruĝajn nanojn[br]sed nur en nia najbaraĵo.

0:00:58.494,0:01:02.244
Proksimume 20 ol la 30 steloj proksime al[br]la Tero estas ruĝaj nanoj.

0:01:02.760,0:01:06.746
Kiel ĉiuj steloj,[br]ruĝaj nanoj kunfandas hidrogenon al helium,

0:01:06.746,0:01:11.206
sed kiam pli amasaj steloj[br]amasigas ĉiun la fanditan heliumon en siajn kernojn,

0:01:11.206,0:01:16.383
ruĝaj nanoj restas konvektaj, tio signifas ke[br]la heliumo kaj la hidrogeno konstante miksiĝas,

0:01:16.383,0:01:20.742
do ili foruzas ilian brulaĵon nekredeble[br]malrapide antaŭ, ke ili estas estingita.

0:01:21.468,0:01:23.248
Ruĝaj nanoj brulas tiel malrapide

0:01:23.248,0:01:27.512
ke ilia averaĝa vivodaŭro estas inter[br]unu kaj dek trilionoj jaroj;

0:01:27.512,0:01:31.592
kompare, la Suno vivos[br]ankoraŭ dum kvin bilionoj jaroj.

0:01:32.257,0:01:36.027
Pro la universo havas nur [br]13,75 bilionoj jarojn

0:01:36.028,0:01:39.238
Neniu solsola ruĝa nano atingis[br]stadion de posta disvolviĝo.

0:01:39.508,0:01:43.238
Ĉiu unuopa el la trilionoj kiuj ekzistas [br]ankoraŭ estas bebo.

0:01:44.009,0:01:47.219
Parolante de beboj,[br]la pli eta stelo en la tuta universo

0:01:47.230,0:01:52.760
estas ruĝa nano, ĉar la ruĝaj nanoj[br]estas precize sur la limo de esti stelo ĉiuokaze.

0:01:52.983,0:01:56.517
Apenaŭ malpli da hidrogeno,[br]kaj ili estus nur brunaj nanoj,

0:01:56.517,0:02:00.366
kiuj estas malsukcesintaj steloj, kiuj ne[br]povas subteni reago de fandado longtempe,

0:02:00.366,0:02:04.176
do kio pri eksterteruloj[br]aŭ nova hejmo por la homaro?

0:02:04.880,0:02:09.316
Ekde la morto de nia suno, [br]ni eventuale bezonos serĉi novan hejmon,

0:02:09.316,0:02:13.506
kaj kie estas loĝeblaj planedoj, [br]tie povas esti eksterteruloj.

0:02:14.147,0:02:18.015
La kosma teleskopo Kepler trovis tion[br]almenaŭ duone de ĉiuj ruĝaj nanoj

0:02:18.015,0:02:21.745


0:02:22.493,0:02:28.373


0:02:28.391,0:02:31.661


0:02:31.666,0:02:34.399


0:02:34.399,0:02:38.909


0:02:38.909,0:02:41.496


0:02:42.007,0:02:45.627


0:02:45.627,0:02:47.765


0:02:48.502,0:02:52.022


0:02:52.022,0:02:55.401


0:02:55.401,0:02:59.601


0:02:59.603,0:03:01.743


0:03:03.026,0:03:06.721


0:03:06.721,0:03:10.051


0:03:10.744,0:03:14.604


0:03:15.257,0:03:18.647


0:03:19.343,0:03:24.043


0:03:24.043,0:03:26.923


0:03:26.923,0:03:29.421


0:03:29.421,0:03:32.501


0:03:33.002,0:03:35.630


0:03:35.630,0:03:39.410


0:03:39.411,0:03:41.101


0:03:41.101,0:03:44.500


0:03:45.027,0:03:47.787


0:03:47.787,0:03:50.545


0:03:51.553,0:03:54.753


0:03:54.753,0:03:58.485


0:03:58.485,0:04:00.765


0:04:01.095,0:04:04.665


0:04:05.165,0:04:08.380


0:04:08.380,0:04:10.600


0:04:11.260,0:04:16.750


0:04:17.269,0:04:20.659


0:04:20.659,0:04:23.062


0:04:23.689,0:04:27.064


0:04:27.064,0:04:30.494


0:04:31.243,0:04:35.493


0:04:35.495,0:04:40.145


0:04:40.145,0:04:44.195


0:04:44.195,0:04:47.635


0:04:48.505,0:04:53.085


0:04:53.085,0:04:55.511


0:04:56.095,0:05:00.505


0:05:00.989,0:05:04.359


0:05:04.359,0:05:07.457


0:05:07.457,0:05:11.292


0:05:11.783,0:05:15.443


0:05:15.443,0:05:20.263


0:05:20.968,0:05:24.911


0:05:24.911,0:05:29.021


0:05:29.113,0:05:33.393


0:05:33.395,0:05:36.935


0:05:38.887,0:05:41.837


0:05:42.314,0:05:45.954